Współuzależnienie. Doświadczenia żon alkoholików w perspektywie biograficznej

Spis treści:

Wstęp
    
Rozdział 1. Współuzależnienie w perspektywie psychologicznej – przegląd stanowisk badawczych
    
1.1. Symptomy współuzależnienia
1.2. Koncepcje współuzależnienia
1.2.1. Współuzależnienie jako choroba
1.2.2. Współuzależnienie jako zaburzenie osobowości
1.2.3. Współuzależnienie w ujęciu adaptacyjnym
1.3. Podsumowanie – współuzależnienie a życiowe doświadczenia
    
Rozdział 2. Pomoc psychologiczna udzielana osobom współuzależnionym
    
2.1. Analiza doznanych krzywd w procesie terapii współuzależnienia
2.2. Procesy zachodzące w terapii współuzależnienia
2.3. Grupy spotkaniowe Al-Anon
2.4. Terapia współuzależnienia
2.5. Cele realizowane w terapii współuzależnienia
2.6. Podsumowanie
    
Rozdział 3. Problematyka badań własnych
    
3.1. Cel i problem badań
3.2. Metody, techniki oraz narzędzia badawcze
3.3. Charakterystyka grupy badanej

Rozdział 4. Procedura badań własnych w paradygmacie jakościowym
    
4.1. Przebieg badań
4.2. Scenariusz wywiadu
4.3. Analiza wyników badań
    
Rozdział 5. Znaczące zdarzenia w biografiach osób współuzależnionych
    
5.1. Doświadczenie straty jako ważne wydarzenie biograficzne
5.2. Związek doświadczeń biograficznych z przeżywanymi emocjami
    
Rozdział 6. Związek znaczących zdarzeń z kształtowaniem się kolejnych historii życiowych
    
6.1. Ważne wydarzenia życiowe a relacje rówieśnicze
6.2. Ważne wydarzenia życiowe a związki uczuciowe
6.3. Związek ważnych wydarzeń życiowych z dalszym funkcjonowaniem psychospołecznym współuzależnionych kobiet
    
Rozdział 7. Tworzenie przekonań na temat własnego życia i własnej osoby u współuzależnionych kobiet
    
7.1. Związek ważnych wydarzeń życiowych z kształtowaniem się cech osobowości u osób współuzależnionych
7.2. Znaczenie ważnych wydarzeń życiowych w kształtowaniu się przekonań dotyczących własnej osoby, innych ludzi i świata
    
Rozdział 8. Znaczenie zdarzeń życiowych w nadawaniu znaczeń, wartościowaniu innych ludzi i tworzeniu relacji z nimi
    
8.1. Znaczące osoby w biografiach współuzależnionych kobiet
8.2. Subiektywne interpretacje tajemnic z rodziny pochodzenia
8.3. Poczucie wstydu a kształtowanie relacji społecznych

Rozdział 9. Wnioski z badań
        
Zakończenie
Bibliografia
Załączniki

Wstęp

dr hab. Agnieszka Lewicka-Zelent, prof. nadzw.:

Monografia stanowi cenne kompendium wiedzy na temat współuzależnienia. Z jednej strony Czytelnik uzyskuje syntetyczny i przejrzysty obraz zjawiska, prezentowany dotychczas w badaniach naukowych, a z drugiej – konkretne wskazówki do pracy z osobami współuzależnionymi. Z całą pewnością opracowanie będzie wartościowym drogowskazem w karierze naukowej i zawodowej: pracowników naukowych i studentów nauk społecznych, pracowników socjalnych, kuratorów sądowych, terapeutów i wszystkich innych osób, które wspierają osoby współuzależnione. Wyniki badań są naukowym wkładem w proces zwiększania efektywności udzielania pomocy osobom, których zasoby osobiste są niewystarczające oraz inspiracją do kontynuowania eksploracji badawczych w tym zakresie.

Bibliografia

Adams, J.L., Harre, R. (2001). Gender of the positioning. Journal for the Theory of Social Behaviour, 31, 13.
Atkinson, S. (2006). Budowanie poczucia własnej wartości: Praktyczny poradnik. Po-znań: Zysk i S-ka.
Arendarczyk, M. (2009). Miłość ci wszystko wybaczy? Uzależniona miłość w oparach alkoholu. W: W. Muszyński (red.), Kocha się raz. Miłość w relacjach partnerskich i rodzinnych. Toruń: Adam Marszałek.
Babbie, E. (2007). Badania społeczne w praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Babbie, E. (2008). Podstawy badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Beale, B., Cole, R., Hillege, S., McMaster, R., Nagy, S. (2004). Impact of in-depth inter-views on the interviewer: Roller coaster ride. Nursing and Health Sciences, 6, 141–147.
Bartosz, B. (2004). Ludzie chcą opowiadać swoją historię: konstruowanie rzeczywistości w narracji (przez pryzmat doświadczeń autobiograficznych). W: E. Dryll, A. Cierka (red.), Narracja. Koncepcje i badania psychologiczne. Warszawa: Wydawnictwo In-stytutu Psychologii PAN.
Bartosz, B., Widera-Wysoczańska, A. (1994). Ku psychologicznemu opisowi życia człowieka. W: J. Przesmycka-Kamińska (red.), Refleksja nad etycznymi i teoretycznymi podstawami pomocy psychologicznej. Prace Psychologiczne, XXXIX. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Bartosz, B., Żurko, M. (2014). Badanie narracyjne w podejściu interpretatywnym – wskazówka metodologiczna. Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja, 63, 4.
Baumeister, F.R., Heatherton, F.T, Tice, M.D. (2000). Utrata kontroli: Jak i dlaczego tracimy zdolność samoregulacji. Warszawa: PARPA.
Beale, B., Cole, R., Hillege, S., McMaster, R., Nagy, S. (2004). Impact of in-depth inter-views on the interviewer: Roller coaster ride. Nursing and Health Sciences, 6, 141–147.
Beattie, M. (1987). Codependent No More: How to Stop Controlling Others and Start Caring for Yourself. San Francisco: Harper.
Beattie, M. (1994). Koniec współuzależnienia: Jak przestać kontrolować życie innych i zacząć troszczyć się o siebie. Poznań: Wydawnictwo Media Rodzina.
Beattie, M. (2011). Współuzależnienie: Przewodnik dla nowego pokolenia. Poznań: Wy-dawnictwo Media Rodzina.
Beck, A.T., Wright, F.D., Newman, C.F., Liese, B.S. (2007). Terapia poznawcza uzależ-nień. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bepko, C., Krestan, J.A. (1987). Marry and John: Power, power whos got the power? Family Therapy, Networker, 9 (6), 46–49.
Bezemer, J., Mavers, D. (2011). Multimodal transcription as academic practice: a social semiotic perspective. International Journal of Social Research Methodology, 14 (3), 191–207.
Bętkowska-Korpała, B., Ryniak, J. (2008). Współuzależnienie jako zaburzenie adaptacji: perspektywa diagnozy klinicznej. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 6, 11–15.
Biaduń-Korulczyk, E. (2014). Terapia systemowa w pomaganiu rodzinom z problemem alkoholowym. Świat Problemów, 7, 5–10.
Bowen, M. (1976). Theory in the practice of psychotherapy. W: P.J. Guerin, Jr. (red.), Family therapy: Theory and practice (s. 42–90). New York: Gardner Press.
Bowen, M. (1978). Family therapy in clinical practice. New York: Jason Aronson.
Bradshaw, J. (1994). Zrozumieć rodzinę: Rewolucyjna droga do odnalezienia samego siebie. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Brown, S. (1995). Bezpieczne przejście. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Cermak, T.L. (1986). Diagnosing and treating co-dependence. Minneapolis: Johnston Institute Books.
Cermak, T.L. (1988). A Time to Heal. Los Angeles: Jeremey, P. Tarcher.
Cermak, T.L., Rutzky, J. (1998). Czas uzdrowić swoje życie: Przewodnik do pracy nad sobą. Kroki w stronę zdrowienia Dorosłych Dzieci Alkoholików. Warszawa: Wydaw-nictwo PARPA.
Cermak, T.L. (1989). Al-Anon and recovery. W: M., Galanter (red.), Recent developments in alcoholism: Treastment reaserch. New York: Plenum Press.
Chodkiewicz, J., Kowara, P. (2015). Funkcjonowanie psychologiczne kobiet współuzależnionych charakteryzujących się różnymi stylami przywiązania. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 1, 23–27.
Cierpiałkowka, L. (1992). Rodzina a alkoholizm: Studium systemowo-rozwojowe. Prze-gląd Psychologiczny, 1, 51–63.
Cierpiałkowska, L. (1998). Alkoholizm: Małżeństwa w procesie zdrowienia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Cierpiałkowska, L. (2001). Alkoholizm: Przyczyny, leczenie, profilaktyka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Cierpiałkowska, L. (2012). Współuzależnienie. Objawy i przyczyny. Świat Problemów, 2, 5–9.
Cierpiałkowska, L., Gajewska-Głodek, I., Pawlowska, M. (1982). Cele i założenia grup Anonimowych Alkoholików i grup rodzinnych Al-Anon. Psychoterapia, 69, 49–62.
Cierpiałkowska, L., Grzegorzewska, I. (2016). Dzieci alkoholików w perspektywie rozwojowej i klinicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Cierpiałkowska, L., Ziarko, M. (2010). Psychologia uzależnień: Alkoholizm. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Cullen, J. (1999). Codependency. An empirical study a systematic perspective. Contemporary Family Therapy, 4, 505–526.
Czabała, J.C. (1990). Krótkoterminowa terapia rodzin nastawiona na rozwiązanie pro-blemu. W: M. Orwid, Cz. Czabała (red.), Terapia rodzin i małżeństw. Warszawa: In-stytut Psychiatrii i Neurologii.
Czabała, J.C. (1992). Rodzina jako system realizujący cele. W: A. Pohorecka. Rodzina w terapii. Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Czabała, J.C. (2002). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Nau-kowe PWN.
Denzin, N.K. (1989). Interpretive biography. London: Sage.
Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (2009). Metody badań jakościowych, tom 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Denzin, N.K., Lincoln, Y.S. (2009). Metody badań jakościowych, tom 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dobrowolska, D. (1992). Przebieg życia – fazy – wydarzenia. Kultura i Społeczeństwo, 2 (36), 6.
Dodziuk, A. (2002). Ojcostwo, które boli. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Dryll, E. (2005). Semantyczna analiza narracji – metoda łącząca walory podejścia jako-ściowego i ilościowego. W: E. Chmielnicka-Kuter, M. Puchalska-Wasyl (red.), Polifo-nia osobowości. Aktualne problemy psychologii narracji. Lublin: Wydawnictwo Ka-tolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Dryll, E. Cierpka, A. (red.) (2011). Psychologia narracyjna. Tożsamość, Dialogowość, Pogranicza. Warszawa: Eneteia.
Diagnostic and Statistical Maunal of Mental Disorders. DSM-III-R. (1987). Washington DC. American Psychiatric Association.
DSM-5. (2013). Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Wrocław: Elsevier Urban & Partner.
Dyjakon, D. (2010). Przemoc, terapia, zadośćuczynienie. Z doświadczeń badacza terapeuty. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Dyjakon, D. (2012). Świat według DDA. Świat Problemów, 2, 15–19.
Dyjakon, D. (2015). Spostrzeganie rodziców przez dorosłe dzieci alkoholików w trakcie terapii. Świat Problemów, 2, 28–32.
Dyjakon, D. (2016). Przemoc domowa. Czy można wybaczyć i być razem? Warszawa: Difin.
Erikson, E. (1950). Childhood and Society. New York: Norton.
Erikson, E. (1968). Identity, Youth and Crisis. New York: Norton.
Fagan-Pryor, E.C., Haber, L.C. (1992). Codependency: Another name for Bowens undifferentiated self. Perspectives in Psychiatric Care, 28 (4), 24–28.
Foward, S. (2016). Toksyczni rodzice: Jak się uwolnić od bolesnej spuścizny i rozpocząć nowe życie. Warszawa: Czarna Owca.
Filarowska, M. (2011). Po drugiej stronie lustra –czyli dramat współuzależnienia od seksu. W: G. Iniewicz, M. Mijas (red.), Seksualność człowieka: Wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Flynn, P.A. (1993). W trosce o zdrowie: Pomaganie z perspektywy holistycznej. W: J. Santorski (red.), Rezonans i dialog, tom 8. Warszawa: Jacek Santorski & CO.
Foa, E.B., Hembree, E.A., Rothbaum, B.O. (2014). Przedłużona ekspozycja w terapii PTSD: Emocjonalne przetwarzanie traumatycznych doświadczeń. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Foward, S. (1989). Toksyczni rodzice: Jak się uwolnić od bolesnej spuścizny i rozpocząć nowe życie. Warszawa: Jacek Santorski & CO.
Fowards, S. (2016). Toksyczni rodzice: Jak się uwolnić od bolesnej spuścizny i rozpocząć nowe życie. Warszawa: Czarna Owca.
Frankfort-Nachmias, C., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecz-nych. Poznań: Zysk i S-ka.
Friel, J. (1985). Codependence assessment inventory research tool. Focus on Family and Chemical Dependency, 8, 20–21.
Fudała, J. (2011). Dostępność pomocy terapeutycznej dla członków rodzin osób uzależ-nionych. Świat Problemów, 5, 5–7.
Fuller, J. (2000). Family stressors as predictors of codependency. Genetic, Social and General Psychology Monographs, 1, 5–22.
Gaś, Z.B. (1991). Rodzina a uzależnienia. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Gaś, Z.B. (1993). Rodzina wobec uzależnień. Warszawa: Michalineum, Marki-Struga.
Gawęcka, M. (2007). Miłość wiktymologiczna jako pułapka współuzależnienia. W: Oblicza miłości w pedagogice. Łódź: Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi, 27–36.
Gąsior, K. (2010). Model terapii osób dorosłych, dzieci alkoholików: Podstawowe założenia i charakterystyka. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 3, 10–15.
Gąsior, K., Chodkiewicz. J. (2010). Leczenie alkoholików i członków ich rodzin: Perspek-tywa badawcza i praktyczna. Kielce: Wydawnictwo Jedność.
Gąsior, K. (2012a). Dorośli, dzieci alkoholików: Kim są i czy potrzebują terapii? Świat Problemów, 6, 5–8.
Gąsior, K. (2012b). Funkcjonowanie noo-psychospołeczne i problemy psychiczne doro-słych dzieci alkoholików. Warszawa: Difin.
Geldard, K., Geldard, D. (2004). Rozmowa, która pomaga: Podstawowe umiejętności terapeutyczne. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Gerard, R., Giorgi, A. (2002). Psychologia jako nauka empiryczna uprawiana z ludzkiej perspektywy: Podejście fenomenologiczne. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Goetz, M. (2014). Strategie terapeutyczne dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych. Świat Problemów, 6.
Goldenberg, H., Goldenberg, I. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Golińska, L. (2012). Zyski i straty w odczuciach leczących się alkoholików i osób współu-zależnionych. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 5, 23–24.
Gołębiowski, A. (2011). Charakterystyka zaburzeń w rodzinie z problemem alkoholowym: Wybrane aspekty teoretyczne. W: Prawne, administracyjne i etyczne aspekty wychowania w rodzinie. Tom 2. Radom: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Handlowej.
Gossop, M. (1997). Nawroty w uzależnieniach. Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Grabowski, G. (2014). Po co rodzinie uzależnienie? Świat Problemów, 7.
Grudziak-Sobczyk, E., Morawski, J. (1988). Współuzależnienie – co to jest? Problemy Alkoholizmu, 10, 11–12.
Grzegorzewska, I. (2011). Dorastanie w rodzinach z problemem alkoholowym. Warsza-wa: Scholar.
Grzesiuk, L. (2006). Psychoterapia: Praktyka. Podręcznik akademicki, cz. 2. Warszawa: Eneteia.
Hebenstreit-Maruszewka, A. (2015). Miłość, która boli: Seksualność dorosłych dzieci alkoholików. Świat Problemów, 2, 37–41.
Hellsten, T. (2008). Wsparcie dla dorosłych dzieci alkoholików: Hipopotam w pokoju stołowym. Dziedziczenie nałogu, pokonywanie wstydu, spotkanie z wewnętrznym dzieckiem w sobie, wyjście ze współuzależnienia. Warszawa: Czarna Owca.
Hellsten, T. (2016). Wsparcie dla dorosłych dzieci alkoholików: Dziedziczenie nałogu, pokonywanie wstydu, spotkanie z wewnętrznym dzieckiem w sobie, wyjście z uza-leżnienia. Łódź: Feeria.
Hemfelt, R. (2004). O terapii współuzależnienia. Poznań: W Drodze.
Hemfelt, R., Minirth, F., Meier, P. (2012). Miłość to wybór: O terapii współuzależnień. Poznań: W Drodze.
Hędzelek, M., Wnuk, M., Marcinkowski, J.T. (2009). Choroba współuzależnienia od alkoholu: Diagnoza, konsekwencje, leczenie. Problemy Hig Epiedemiol, 90 (3), 309–315.
Horney, K. (2018). Neurotyczna osobowość naszych czasów. Poznań: Rebis.
Hurwitz, N. (1987). Geneza powstania grup samopomocy psychoterapeutycznej osób o podobnych problemach. W: W. Widłak (red.), Pomoc nieprofesjonalna i grupy wzajemnej pomocy. Warszawa: SPP Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
ICD-10. (2000). Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. Kraków: Uniwersyteckie Wydawnictwo Vesalius & Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Jackson, J.K. (1954). The adjustment of the family to the crisis of alcoholism. Quartely Journal of Studies on Alcohol, 15, 562–586.
Jakima, S. (2013). Problemy seksualne a współuzależnienie. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 2, 27–28.
Jakob, G. (2003). Wywiad narracyjny w badaniach biograficznych. W: D. Urbaniak-Zając, J. Piekarski (red.), Jakościowa orientacja w badaniach pedagogicznych: Studia i materiały. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
James, B. (2003). Leczenie dzieci po urazach psychicznych. Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
James, R.K., Gilliland, B.E., (2008). Strategie interwencji kryzysowej. Warszawa: Wy-dawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA.
Jankowska, M. (2017). Podejmowanie odpowiedzialności za męża i kontrola jego zachowań oraz obniżone poczucie własnej wartości a rodzaje agresywności i poczucie winy u żon alkoholików. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 3 (31), 193–219.
Jasik-Wardalińska, E. (2012). O współuzależnieniu i wychodzeniu z uwikłania. Świat Problemów, 2, 9–14.
Jemielniak, D. (2012). Badania jakościowe: Metody i narzędzia. Warszawa: Wydawnic-two Naukowe PWN.
Johnson, S. M. (1998). Style charakteru. Poznań: Zysk i S-ka.
Juskiewicz, J. (2006). Dzieci alkoholików: Indywidualne plany pomocy. Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Kapler, L. (1999). Pułapka diagnozy współuzależnienia, Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 6 (9), 9–13.
Karasowska, A. (2001). Przemoc w rodzinie z problemem alkoholowym. Niebieska Linia, 3, 7–9.
Karpowicz, P. (2006). Terapia wewnętrznego dziecka. Warszawa: Eneteia.
Kępiński, A. (2005). Jak leczyć i poznawać człowieka? Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Kinney, J., Leaton, G. (1996). Zrozumieć alkohol. Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Kisiel, M. (1999). Terapia współuzależnienia. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 1, 7–9.
Kisiel, M. (2001). Zajęcia psychoedukacyjne dla współuzależnionych – scenariusze. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Klimczak, W. (2016). Przemoc w rodzinie z problemem alkoholowym. W: K. Pujer (red.), Rodzina polska w drugiej dekadzie XXI wieku ze szczególnym uwzględnieniem zachowań ryzykownych dzieci i młodzieży. Wrocław: Exante.
Klimczak, W., Kubiński, G., Sikora-Wiśniewska, E. (2017). Wykluczenie społeczne w Polsce: Wybrane zagadnienia. Wrocław: Exante.
Klimczak, W. (2017a). Praca terapeutyczna z problemem przemocy w rodzinie alkoholowej. W: A. Lewicka-Zelent (red.). Przemoc rodzinna: Aspekty psychologiczne, pedagogiczne i prawne. Warszawa: Difin.
Klimczak, W. (2017b). Obraz domu rodzinnego we wspomnieniach dorosłych dzieci alkoholików. W: A. Ładyżyński, M. Piotrowska, M. Kasprzak (red.). Dom rodzinny w doświadczeniu (auto)biograficznym. Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego.
Klimczak, W. (2018). Czynniki wyzwalające i zatrzymujące w przemocowej relacji. Niebieska Linia, 1 (114), 2–4.
Klimczak, W., Kiejna, A. (2018a). Współuzależnienie kobiet a ich życiowe doświadczenia. Alcoholism & Drug Addiction/Alkoholizm i Narkomania, 31 (3).
Klimczak, W. (2018b). Współuzależnienie w kontekście życiowych doświadczeń (roz-prawa magisterska). Wrocław: Dolnośląska Szkoła Wyższa (praca niepublikowana).
Kołodziejczyk, K. (2001). Alkoholowe dziedzictwo. Wychowanie na Co Dzień, 10–11, 43.
Kmiecik-Jusięga, K. (2012). Współuzależnienie. Remedium, 2, 26–27.
Konecki, K. (2000). Studia z metodologii badań jakościowych: Teoria ugruntowana. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Korcz, I. (2005). Poczucie własnej wartości jako klucz do rozwoju potencjału ludzkiego, osiągania prawdziwych sukcesów i szczęścia. W: R. Pęczkowski (red.), Polski system edukacji po reformie 1999 roku: stan, perspektywy, zagrożenia. Poznań–Warszawa.
Krajczewska, L. (2013). Bajka i teatr w terapii współuzależnienia. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 5, 31–33.
Krawczyk-Bocian, A. (2005). Trzy oblicza dorosłych dzieci alkoholików. Świat Proble-mów, 4, 31–33.
Krawczyk-Bocian, A. (2013). Doświadczanie zdarzeń krytycznych: Narracje biograficz-ne dorosłych dzieci alkoholików. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Krawczinska, D. (2007). Choroba, zaburzenie osobowości, reakcja na stres, czy...? W poszukiwaniu definicji współuzależnienia występującego w rodzinie z problemem uzależnienia dziecka od narkotyków. Problemy Narkomanii, 4, 5–29.
Król-Fijewska, M. (1996). Trening asertywności. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdro-wia i Trzeźwości.
Kucińska, M. (1999). Alkoholowy dom i życie z alkoholikiem. Świat Problemów, 10, 32.
Kucińska, M. (2006). Nieustanny wstyd, ciągła wina. Charaktery, 7, 64–66.
Kucińska, M. (2009). Niszczyciele własnych marzeń. Charaktery, 4, 88–90.
Kucińska, M. (2011a). Bliskość w zasięgu ręki. Charaktery, 4, 88–90.
Kucińska, M. (2011b). Mapa pomocy dla DDA. Charaktery, 8, 78–81.
Kucińska, M. (2012). Praca z lękiem występującym u osób współuzależnionych. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 2, 15–17.
Kucińska, M. (2015a). Bohater, maskotka, niewidzialne dziecko. W: Gdzie się podziało moje dzieciństwo: o dorosłych dzieciach alkoholików. Kielce: Charaktery.
Kucińska, M. (2015b). Dorosłe Dzieci Alkoholików. W: Gdzie się podziało moje dzieciń-stwo: o dorosłych dzieciach alkoholików. Kielce: Charaktery.
Kucińska, M., Mellibruda, J., Włodawiec, B. (1997). Wyniki badań programu APETOW. Charakterystyka pacjentek współuzależnionych. Alkoholizm i Narkomania, 3 (28), 5–9.
Kurza, K. (2000a). Przegląd badań dotyczących współuzależnienia, Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Kurza, K. (2000b). Charakterystyka kobiet współuzależnionych. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 6 (15), 17–19.
Kurza, K. (2000c). Zaburzenia w funkcjonowaniu psychologicznym kobiet współuzależnionych, Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 2 (11), 31–35.
Kurza, K. (2000d). Współuzależnienie kobiet, Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 3 (12), 25–28.
Kurza, K. (2000e). Efektywność terapii współuzależnienia, Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 4 (13), 12–15.
Kurza, K. (2002). Współuzależnienie a przemoc. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 2 (23).
Kurza, K. (2003). Współuzależnienie a radzenie sobie ze stresem. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 4 (31), 12–15.
Kurza, K. (2004). Jak radzą sobie ze stresem żony alkoholików, które zgłosiły się na terapię? Świat Problemów, 4, 7–13.
Kvale, S. (2004). InerVievs. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego. Białystok: Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana.
Lapadat, J.C., Lindsay, A.C. (1998). Examining Transcription: A Theory-Laden Method-ology. London: Clearinghouse on Assessment and Evaluation.
Lazarus, R.S., Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer-Verlag.
Leciak, J. (2016). Leczenie farmakologiczne zaburzeń psychicznych. Terapia Uzależnie-nia i Współuzależnienia, 3, 77–85.
Levine, P.A. (2016). Uleczyć traumę: 12-stopniowy program wychodzenia z traumy. Warszawa: Czarna Owca.
Levine, P.A. (2017). Obudźcie tygrysa: Leczenie traumy. Warszawa: Czarna Owca.
Levine, P.A., Phillips, M. (2016). Uwolnić się od bólu: Program leczenia bólu oparty na świadomości ciała. Warszawa: Czarna Owca.
Libera, A. (2003). Obraz siebie u żon alkoholików. Świat Problemów, 9, 7–12.
Łuczak, E. (2010). Współuzależnienie jako problem jednostkowy. W: D. Wajstrych (red.), Przekraczanie kręgu ubóstwa kulturowego: Konteksty społeczne. Kraków. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Maciek-Haściło, B. (2012). Grupa jako zwierciadło, Cz. 2. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 3, 22–23.
Mahoney, M.J., Arnkoff, D.H. (1990). Terapie poznawcze i samokontroli. W: S.L. Gar-field, A.E. Bergin, (red.), Psychoterapia i zmiana zachowania: Analiza empiryczna. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychiatrii i Neurologii.
Makaruk, J. (2004). Co daje udział w grupie Al-Anon? Świat Problemów, 4, 28–31.
Marczak, M. (2009). Intymność w związkach DDA w kontekście teorii przywiązania. Remedium, 7/8, 11–13.
Margasiński, A. (2000). Syndrom współuzależnienia. Terapia Uzależnienia i Współuza-leżnienia, 5, 3–7.
Margasiński, A. (2011). Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Martsolf, D. (2002). Codependency, boundaries, and professional nurse caring. Orthopaedic Nursing, 21 (6), 61–67.
Maxwell, R. (2000). Dzieci. Alkohol. Narkotyki. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
McAdams, D.P. (1995). The Life Story Interview. Northwestern University.
McCrae, R.R. John, O.P. (1992). An introduction to the Five-Factor Model and its applications. Journal of Personality, 60, 175–215.
Mellibruda, J. (1995). Pułapka niewybaczonej krzywdy. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Mellibruda, J. (1999). Psychologiczna analiza funkcjonowania alkoholików i członków ich rodzin. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Mellibruda, J. (2005). Psychopatologia zjawisk społecznych: W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 3. Warszawa; Gdańsk: Wydawnictwo Psychologiczne.
Mellibruda, J. (2011). Życie po traumie. Charaktery, 5, 76–79.
Mellibruda, J., Sobolewska, Z. (1997). Koncepcja i terapia współuzależnienia. Alkoholizm i Narkomania, 28, 421–430.
Mellibruda, J., Szczepańska, H. (1988). Współuzależnienie i inne problemy psycholo-giczne żon pacjentów uzależnionych: raport z badań. Warszawa: Polskie Towarzy-stwo Psychologiczne.
Mellody, P. (1985). Toksyczne związki: Anatomia i terapia współuzależnienia. Warsza-wa: Czarna Owca.
Mellody, P., Miller, A.W., Miller, J.K. (2016). Toksyczne związki: anatomia i terapia współuzależnienia. Warszawa: Czarna Owca.
Mikuła, J. (2006). Konsekwencje związku z osobą uzależnioną od alkoholu: współuza-leżnienie. Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Miller, W.R., Munoz, R.F. (2006). Picie kontrolowane. Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Milner, J. (1993). A Disappearing Act: The Differing Career Paths of Fathers and Mothers in Child Protection Investgations. Critical Social Policy, 38 (3), 48–68.
Milner, J., O’Byrne, P. (2007). Poradnictwo krótkoterminowe. Narracje i rozwiązania. Poznań: Zysk i S-ka.
Miturska, E. (2007). Czym jest współuzależnienie?: Krótka próba rekonstrukcji potocznego rozumienia pojęcia. Problemy Narkomanii, 2, 73–78.
Miturska, E. (2010). Destrukcyjne schematy osobiste w terapii współuzależnienia. Tera-pia Uzależnienia i Współuzależnienia, 5, 13–17.
Modrzyński, R. (2017). Abstynencja czy ograniczanie picia? Znaczenie zasobów w prze-widywaniu abstynencji osób uzależnionych od alkoholu we wczesnej fazie zdrowie-nia. Warszawa: Difin.
Monti, P.M, Abrams, D.B., Kadden, R.M., Cooney, N.L. (1994). Psychologiczna terapia uzależnienia od alkoholu. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Norwood, R. (1985). Kobiety, które kochają za bardzo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Norwood, R. (2004). Kobiety, które kochają za bardzo. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis.
Nowocin, D. (2011). Diagnoza: żona alkoholika. Świat Problemów, 5, 17–20.
Ochs, E. (1979). Transcription as theory. W: E. Ochs, B. Schieffelin, (red.), Developmental pragmatics (s. 43–72). New York: Academic Press.
Okun, B.F. (2002). Skuteczna pomoc psychologiczna. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Pacewicz, A. (1994). Dzieci alkoholików. Jak je rozumieć, jak im pomagać? Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Pawlikowski, K. (2012). Współuzależnienie w rodzinie z chorobą alkoholową: Czym jest? Jak interweniować? Jak prowadzić terapię? Cz. 2. Pojedyncze kroki i rozbudowane strategie. Wspólne Tematy, 6, 23–30.
Pawlikowski, K. (2012). Współuzależnienie w rodzinie z chorobą alkoholową: Czym jest? Jak interweniować? Jak prowadzić terapię? Cz. 1. Charakterystyka zjawiska. O kobiecie niszczącej swoje życie. Wspólne Tematy, 5, 19–26.
Petrikowska, K. (2012). Dorosłe Dzieci Alkoholika – zaburzenia lękowe czy już zespół stresu pourazowego? Świat Problemów, 2, 23–26.
Płachcińska, G. (2007). DDA: Trudna droga do uleczenia ran. Świat Problemów, 1, 9–10.
Płachtij, A. (2013). Współuzależnienie kobiet. Świat Problemów, 3, 34–38.
Poprawa, R. (2015). „Skazani” na problemy: W poszukiwaniu osobowościowych uwa-runkowań angażowania się mężczyzn w picie alkoholu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Prest, L. (1993). Family systems theory. A unifying framework for codependence. The American Journal of Family Therapy. 21 (4), 352–360.
Prokopowicz, M. (2014). Biblioterapia dla osób współuzależnionych. Biblioterapeuta, 2, 1–22.
Rich, A. (1977). Of Woman Born, Motherhood as Institution and Experience. London: Virago.
Ricoeur, P. (1985). Egzystencja i hermeneutyka. Instytut Warszawa: Dom Wydawniczy PAX.
Robinson, B.E., Rhoden, J.L. (2003). Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików, Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Robinson, B.E., Rhoden, J.L. (2005). Pomoc psychologiczna dla dzieci alkoholików, Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Rostowski, J. (2005). Rodzinne uwarunkowania kształtowania się tożsamości osobowej człowieka. Psychologia rozwojowa. Tom 10, 13–21.
Rothbaum, B.O., Foa, E.B., Hembree, E.A. (2014). Odzyskaj życie po traumie: Przedłu-żona ekspozycja w terapii PTSD. Poradnik pacjenta. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Ryniak, J., Świątek, L. (2008). Diagnoza osób współuzależnionych. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 3, 5–7.
Ryś, M. (2008). Rodzinne uwarunkowania psychospołeczne funkcjonowania Dorosłych Dzieci Alkoholików. Warszawa: PWN.
Ryś, M. (2010). Gdy alkohol staje się głową rodziny, Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
Ryś, M. (2011). Role pełnione w rodzinie z problemem alkoholowym a poczucie własnej wartości i relacje interpersonalne z najbliższymi u Dorosłych Dzieci Alkoholików. Kwartalnik Naukowy Towarzystwa Uniwersyteckiego Fidest et Ratio, 8, 93–130.
Ryś, M. (2014). Rodzina z problemem alkoholowym: Metody badań relacji interperso-nalnych w dysfunkcyjnych systemach rodzinnych. Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
Salter, A.C. (2003). Pokonywanie traumy: jak rozumieć i leczyć dorosłe ofiary wykorzystania seksualnego w dzieciństwie. Poznań: Media Rodzina.
Sasin, P. (2006). Współuzależnienie rodziców dzieci uzależnionych od narkotyków. Wychowanie na Co Dzień, 10/11, 3–7.
Schaef, A.W. (1986). Co-pendence: Misunderstood-Mistraed. San Fransisco: Harper & Row.
Schütze, F. (1983). Biographieforschung und narratives Interview. Neue Praxis, 13 (3), 283–293.
Shaughnessy, J.J., Zechmeister, B.B., Zechmeister, J.S. (2002). Metody badawcze w psychologii. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Sikorski, W. (2002). Psychoterapia grupowa różnych pokoleń. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Skrętowska, H. (2008). Problemy w tworzeniu bliskich związków u DDA. Świat Proble-mów, 7, 4–8.
Sobolewska, Z. (1996). W poszukiwaniu koncepcji współuzależnienia. Świat Problemów, 1–2 (36–37), 4–10.
Sobolewska, Z. (1998). Współuzależnienie. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 2.
Sobolewska-Mellibruda, Z. (2007). Co trzyma Dorosłe Dzieci Alkoholików w pokoju dziecięcym? Świat Problemów, 11, 32–34.
Sobolewska-Mellibruda, Z. (2008a). Psychoterapia współuzależnienia w podejściu inte-gracyjnym. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 6, 16–20.
Sobolewska-Mellibruda, Z. (2008b). Współuzależnienie. Koncepcja i psychoterapia. Cz. 1. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 4, 19–22.
Sobolewska-Mellibruda, Z. (2008c). Współuzależnienie. Koncepcja i psychoterapia. Cz. 2. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 5, 9–11.
Sobolewska-Mellibruda, Z. (2011). Psychoterapia dorosłych dzieci alkoholików: Strate-gie, procedury i opisy przypadków pracy psychoterapeutycznej. Warszawa: Zielone Drzewo.
Soroko, E. (2006). Poziom autonarracyjności wypowiedzi i użyteczność wybranych sposobów ich generowania (rozprawa doktorska). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza.
Stańczak, A. (2002). Program Al-Anon a „zdrowienie” relacji rodzinnych. Opieka – Wychowanie – Terapia, 2, 23–26.
Stańczak, M. (2001). Grupy samopomocowe Al-Anon w systemie wsparcia rodzin z problemem alkoholowym. Auxilium Socjalne, 3–4, 293–299.
Stasiak-Correia, M. (2003). Współuzależnienie i jego wpływ na relacje w rodzinie: Wnioski i perspektywy badań własnych. W: Rocznik Pedagogiki Rodziny, tom 6, 219–228.
Straś-Romanowska, M., Bartosz B., Żurko, M. (2010). Badania narracyjne w psycholo-gii. Warszawa: Eneteia.
Straś-Romanowska, M. (2010). Badania ilościowe vs. jakościowe: Pytanie o tożsamość psychologii. Roczniki Psychologiczne, 13, 1.
Strauss, A.L. (1989). The Rebirth of Classical Political Rationalism: An Introduction to the Thought of Leo Strauss. Essays and Lectures by Leo Strauss, Chicago: Aldine Publishing Co.
Subby, R. (1984). Inside the chemically dependent marriage: Denial and manipulation. W: Codependency. An Emerging Issue, Journal of Drugs & Alcohol Dependency. De-erfield Beach, FL: Health Communications, 78, 25–29.
Szczepańska, H. (1992). Żony alkoholików. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Szczepańska, H. (1996). Trening asertywności dla współuzależnionych (TAW): poradnik terapeuty. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Szczepkowski, J. (2001). Rodzina z problemem alkoholowym. Wychowanie na Co Dzień, 10, 20–23.
Szczukiewicz, P. (2008). Współuzależnienie: Koncepcje, definicje, kontrowersje. Świat Problemów, 11, 4–11.
Sztander, W. (1993). Rodzina z problemem alkoholowym. Warszawa: Instytut Psycholo-gii, Zdrowia i Trzeźwości.
Sztander, W. (2006). Poza kontrolą. Warszawa: Wydawnictwo PARPA.
Sztander, W. (2006). Pułapka współuzależnienia. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdro-wia i Trzeźwości.
Sztander, W. (2011). Rodzina z problemem alkoholowym. Warszawa: Zielone Drzewo.
Sztumski, J. (2010). Wstęp do metod i technik badań społecznych. Katowice: Wydawnic-two Naukowe ŚLĄSK.
Szumigraj, E. (2007). Współuzależnienie: dekonstrukcja i rekonstrukcja tożsamości matki. Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja, 2, 161–173.
Wańczyk, K. (2007). Dinozaur w domu. Niebieska Linia, 6, 3–4.
Wasilewska, K. (2008). Współuzależnienie i socjalizacja: analiza wzajemnych powiązań między koalkoholizmem a uspołecznieniem jednostki na podstawie wypowiedzi na forach i blogach. W: W. Muszyński, E. Sikora (red.), Małżeństwo i rodzina w ponowoczesności: Szanse, zagrożenia, patologie. Toruń: Adam Marszałek
Wawerska-Kus, J. (2009). Dzieciństwo bez dzieciństwa. Warszawa: Dywiz.
Wawerska-Kus, J. (2014). Dlaczego to takie trudne. Krótki przewodnik po pracy z osobą współuzależnioną. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 3, 15–18.
Wegscheider-Cruse, S. (1984). Co-dependency, an emerging issue: a book of readings reprinted. Focus on Family and Chemical Dependency. Pompano Beach, FL, Health Communications, Inc.
Wegscheider-Cruse, S. (2000). Nowa szansa: Nadzieja dla rodziny alkoholowej. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Wegscheider-Cruse, S., Higby, K., Klontz, T i.in. (2000). Rekonstrukcja rodziny. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Wesołkowska, A., Wasilewska-Śpioch, A. (2004). Buty mojego męża. Poznań: Media Rodzina.
Whitfield, C.L. (1984). Co-alcoholizm. Recognizing a treatable illness. Family and Health Communications, 7, 16–27.
Whitfield, C.L. (1989). Co-dependence: Our most common addiction – Some psyhical, mental, emotional, and spiritual perspectives. Alcoholism Treatment Quarterly, 6, 19–36.
Whitfield, C.L. (1991). Codependency: Healing the human condition. Deerfield Beach, FL: Health Communications.
Widera-Wysoczańska, A. (2002). Wykorzystanie metody jakościowej w badaniach psychologa klinicznego. W: M. Stras-Romanowska (red.), Szkice psychologiczne. Doniesienia z badań. Aplikacje. Refleksje. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Widera-Wysoczańska, A. (2015). Pijany dom, czyli co się dzieje z dzieckiem alkoholika. W: P. Żak (red.), Gdzie się podziało moje dzieciństwo. Kielce: Charaktery.
Wnorowska, A. (2012). Biologiczne podłoże współuzależnienia od alkoholu i tytoniu. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 4, 31–33.
Woititz, J. (1989). Małżeństwo na lodzie. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Woititz, J.G. (1992). Dorosłe dzieci alkoholików. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Woititz, J.G. (1994). Małżeństwo na lodzie: Psychologiczne problemy żon alkoholików. Warszawa: Instytut Psychologii, Zdrowia i Trzeźwości.
Wobiz, A. (2001). Współuzależnienie w rodzinie alkoholowej: Czym to się je i jak się tym nie udławić? Warszawa: Akuracik.
Woźniczka-Paruzel, B. (2002). Biblioterapia w środowisku współuzależnionych z grup rodzinnych Al-Anon: Od teorii do działań praktycznych. Toruń: Wydawnictwo Uni-wersytetu Mikołaja Kopernika.
Yalom, I., Leszcz, M. (2006). Psychoterapia grupowa: Teoria i praktyka. Kraków: Wy-dawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Yalom, I.D. (2010). Dar terapii: List otwarty do nowego pokolenia terapeutów i ich pacjentów. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia.
Zawadzki, B., Strelau, J., Szczepaniak, P., Śliwińska, M. (1998). Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Zaworska-Nikoniuk, D. (2000). Zjawisko współuzależnienia w rodzinie. W: A. Margasiń-ski (red.). Psychopatologia i psychoprofilaktyka. Kraków: Impuls.
Zbyrad, T. (2009) Dorosłe dzieci Alkoholików. Wspomnienia o rodzinie z okresu dzieciństwa. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 3, 45–50.
Zmarzlik-Mazurek, M., Mazurek. W. (2008). Alkoholizm chorobą rodzinną. Wychowawca, 11, 28–30.
Żurko, M. (2002). Doświadczanie tożsamości przez dorosłego człowieka. W: M. Straś-Romanowska (red.). Szkice psychologiczne. Doniesienia z badań. Aplikacje. Refleksje. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Akty normatywne

Ustawa z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 1982 r. Nr 35, poz. 230).

Źródła internetowe

http://alkoholizm.akcjasos.pl/dwanascie-stopni-al-anon/ (dostęp: 20.06.2018).
http://koalkoholizm.pl/al-anon (dostęp: 20.06.2018).
http://www.terapiauzaleznien.turek.pl/index.php/tak-chce-zyc/52-kwestionariusz (dostęp: 13.03.2016).
http://www.parpa.pl/index.php/rodzina-dzieci/wspoluzaleznienie (dostęp: 18.06.2018).