Zrównoważona konsumpcja żywności. Wybrane działania wspierające jej rozwój

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Zrównoważona konsumpcja żywności

1.1. Definicja i koncepcja zrównoważonej konsumpcji żywności w kontekście zrównoważonego rozwoju
1.2. Uwarunkowania zrównoważonej konsumpcji żywności
1.3. Mierniki wykorzystywane do pomiaru zrównoważonej konsumpcji żywności
1.4. Trendy wpisujące się w realizację postulatów idei
1.5. Bariery utrudniające wdrożenie zrównoważonej konsumpcji żywności

Rozdział 2. Komunikowanie idei zrównoważonej konsumpcji żywności

2.1. Istota i rola komunikacji marketingowej
2.2. Nowe media źródłem zmian w komunikacji – wybrane aspekty

Rozdział 3. Przegląd wybranych działań wspierających rozwój zrównoważonej konsumpcji żywności

3.1. Uwagi wstępne
3.2. Inicjatywy o charakterze międzynarodowym
3.3. Działania rządowe  
3.4. Działania pozarządowe

Rozdział 4. Świadomość konsumentów w zakresie zrównoważonej konsumpcji żywności

4.1. Założenia i organizacja badań
4.2. Trendy wpisujące się w ideę zrównoważonej konsumpcji żywności w świadomości konsumentów
4.3. Pojęcie zrównoważonej konsumpcji żywności w świadomości konsumentów
4.4. Znajomość akcji promujących zrównoważoną konsumpcję żywności wśród konsumentów

Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel i rysunków

Akenji L. (2014), Consumer scapegoatism and limits to green consumerism. Journal of Cleaner Pro-
duction, 63, p. 13–23.
Al-Noorachi M. (2014), Współczesne wyzwania marketingowe – wybrane zagadnienia. Wydawnic-
two Społecznej Akademii Nauk, Łódź.
Annunziata A., Mariani A., Angela M. (2018), Consumer Perception of Sustainability Attri-
butes in Organic and Local Food. Recent Patents Food, Nutr. Agric. 2018, 9, p. 87–96.
Aprile M.C., Mariani A. (2015), Young People’s Propensity to Use Sustainability Labels on Food
Products: A Case Study in the South of Italy. Qual. Access Success, 16, p. 75–79.
Aschemann-Witzel J., Ares G., Thøgersen J., Monteleone E. (2019), A sense of sustainability? –
How sensory consumer science can contribute to sustainable development of the food sector. Trends
in Food Science & Technology, 90, p. 180–186.
Baczulis  S.  (2003),  Idea  zrównoważonego  rozwoju  w  dokumentach  końcowych  Szczytów  Ziemi
w Rio de Janeiro i Johannesburgu, Świat Idei i Polityki, t. 3,13. Instytut Nauk Politycznych
UKW, Warszawa.
Bajan B., Mrówczyńska-Kamińska A., Poczta W. (2020), Economic Energy Efficiency of Food Pro -
duction Systems. Energies 13, 5826. https://doi.org/10.3390/en13215826.
Bajdak A. (2013), Komunikacja marketingowa przedsiębiorstw a budowanie relacji z podmiotami
otoczenia na rynkach zagranicznych, [w:] Studia Ekonomiczne, nr 140, Komunikacja marke-
tingowa: współczesne wyzwania i kierunki rozwoju, Katowice, p. 42–56.
Bamberg S., Moser G. (2007), Twenty years after Hines, Hungerford, and Tomera: A new meta-
-analysis of psycho-social determinants of pro-environmental behaviour. J. Environ. Psychol. 7,
p. 14–25.
Ballew M.T., Omoto A.M., Winter P.L. (2015), Using Web 2.0 and Social Media Technologies to
Foster Proenvironmental Action. Sustainability, 7, 10620–10648.
Baruk A. I. (2015), Prosumpcja jako trend konsumencki w opiniach potencjalnych prosumentów, [w:]
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Problemy Zarządzania, Finansów i Mar-
ketingu, 41, 1, p. 39–51.
Baum R. (2003), Kryteria oceny zrównoważonego rozwoju w gospodarstwach rolnych, [w:] Roczniki
Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Wyd. Akademii Rolni-
czej im. A. Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań.
Bauer K. D., Liou D. (2020), Nutrition Counseling and Education Skill Development, CENGAGE
LEARNING.132 Bibliografia
Bąk T. (2014), Freeganizm jako subkultura i zjawisko nowych wartości w zglobalizowanym świe-
cie, [w:] Edukacja humanistyczna, nr 1(30), Towarzystwo Wiedzy Powszechnej Oddział
Regionalny w Szczecinie, „Pedagogium”, Szczecin.
Bentley, M., de Leeuw, B. (2000), Sustainable consumption indicators. Report for UNEP DTIE.
Paris:  United  Nations  Environmental  Programme.  https://www.eolss.net/sample-chap-
ters/C13/E1-46B-28-00.pdf [dostęp: 21.10.2021].
Bernard J.C., Bernard D.J. (2010), Comparing parts with the whole: willingness to pay for pesticide-
-free, non-gm, and organic potatoes and sweet corn. Journal of Agricultural and Resource Eco-
nomics, 35, p. 457–475.
Bio Intelligence… (2011), Bio Intelligence Service Preparatory Study on Food Waste across EU 27;
Technical Report–2010–054; European Commission (DGENV–Directorate C): Brussels,
Belgium.
Borychowski M., Staniszewski J., Zagierski B. (2016). Problemy pomiaru rozwoju zrównoważo-
nego na przykładzie wybranych wskaźników, [w]: Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej
Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, nr (9), Wydaw. Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Byd-
goszczy, Bydgoszcz, p. 28–43.
Bronnmann J., Asche F. (2017), Sustainable Seafood from Aquaculture and Wild Fisheries: Insights
from a Discrete Choice Experiment in Germany. Ecological Economics, 142(C), p. 113–119.
Bruwer J., Wood G. (2005), The Australian online wine-buying consumer: Motivational and behavio-
ural perspectives. J. Wine Res., 16, p. 193–211.
Brynjolfsson E., Hu J.Y., Rahman M.S. (2013), Competing in the age of omnichannel reta-
iling”, MIT Sloan Management Review, 54, 4, p. 1–7.
Brzustewicz P. (2015), Konsumpcja zrównoważona jako nowe wyzwanie dla współczesnego mar-
ketingu, [w:] Marketing i Rynek, nr 8, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne S.A., Warszawa,  
p. 70–78.
Bylok F. (2014), „Nowa moralność” konsumentów we współczesnym świecie, [w:] Acta Universitatis
Lodziensis. Folia Socjologica, 48, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Częstochowa.  
p. 101–116.
Bywalec Cz., Rudnicki L. (2002), Konsumpcja, PWE, S.A., Warszawa.
Bywalec Cz. (2010), Konsumpcja a rozwój gospodarczy i społeczny, Wydaw. C.H. Beck, Warszawa.
Calicioglu O., Flammini A., Bracco S., Bellù L., Sims R. (2019), The Future Challenges of Food
and  Agriculture:  An  Integrated  Analysis  of  Trends  and  Solutions.  Sustainability,  11(1),  222.
https://doi.org/10.3390/su11010222.
Capone R., El Bilali H., Debs P., Cardone G., Driouech N. (2014). Food System Sustainability
and Food Security. Connecting the Dots, Journal of Food Security, Vol. 2, No. 1, p. 13–22.
Carson R. (1962), Silent Spring, Houghton Mifflin Company, Boston, Massachusetts, USA.
Cichocka I., Krupa J. (2016), Znajomość żywności ekologicznej wśród mieszkańców województwa
podkarpackiego, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Handel Wewnętrzny, 6 (365),  
s. 32–46.
Ciechanowicz J. (1996), Prawnomiędzynarodowe koncepcje ekorozwoju, Ruch Prawniczy, Ekono-
miczny i Socjologiczny, R. LVIII (3), p. 55–67.
COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT Key European action supporting the
2030  Agenda  and  the  Sustainable  Development  Goals,  https://eur-lex.europa.eu/legal-
-content/de/TXT/?uri=CELEX:52016SC0390, [dostęp: 12.10.2021].133 Bibliografia
Contento I. R. (2018), Edukacja żywieniowa. PWN, Warszawa.
Cudowska  A.  (2012),  Zrównoważony  rozwój  a  globalizacja  konsumpcji,  Handel  Wewnętrzny,  
nr specjalny, 1, p. 16–24.
Crippa M., Solazzo E., Guizzardi D., Monforti-Ferrario F., Tubiello F.N., Leip A. (2021). Food
Systems Are Responsible for a Third of Global Anthropogenic GHG Emissions. Nat Food, 2,
198–209, doi:10.1038/s43016-021-00225-9.
Chudzian J. (2016), Wpływ czynników ekonomicznych na zachowania zrównoważone konsumentów
żywności, [w:] Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego Ekonomika
i Organizacja Gospodarki Żywnościowej nr 115, p. 127–139.
Dąbrowska A., Ozimek I. (2010). Zrównoważona konsumpcja i produkcja jako atrybut współcze-
snych społeczeństw i gospodarek, [w:] Woźniak L., Strojny J., Wojnicka E. (red.), Ekoinnowacyj-
ność dziś i jutro – wyzwania, bariery rozwoju oraz instrumenty wsparcia, Wydawnictwo PARP,
Warszawa.
Dąbrowska A. (2011), Zdrowy styl życia jako nowy trend w zachowaniach współczesnych konsumen-
tów, [w:] Handel Wewnętrzny nr 4, IBRKK, Warszawa 2011, p. 50–59.
Dąbrowska A., Bylok F., Janoś-Kresło M., Kiełczewski D., Ozimek I. (2015), Kompetencje kon-
sumentów. Innowacyjne zachowania, zrównoważona konsumpcja, PWE, Warszawa.
Digital  2020  Global  Overview  Report,  https://datareportal.com/reports/digital-2020-global-
-digital-overview [dostęp: 13.10.2021].
Drab-Kurowska A. (2012), Komunikacja marketingowa w sieci Internet, [w:] Zeszyty Naukowe
Uniwersytetu Szczecińskiego, Ekonomiczne problemy usług, nr. 101, Szczecin, p. 91–101.
Dubas-Jakóbczyk K., Kocot E., Czerw A., Juszczyk G., Karwowska P., Menne B. (2018). Health
as an Investment in Poland in the Context of the Roadmap to Implement the 2030 Agenda for
Sustainable Development and Health 2020. https://www.euro.who.int/en/countries/poland/
publications/health-as-an-investment-in-poland-in-the-context-of-the-roadmap-to-
implement-the-2030-agenda-for-sustainable-development-and-health-2020-2018  (dostęp:
19.11.2020).
Działanie 11, Rolnictwo ekologiczne - kampania 2015 r.. https://www.gov.pl/web/arimr/dzia-
lanie-11-rolnictwo-ekologiczne---kampania-2015-r [dostęp: 03.07.2021]
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w spra-
wie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko
(tzw. dyrektywa plastikowa).
Ehrlich P. (1968), The Population Bomb, Ballantine, New York.
European Commission (2010). European Commission (DG ENV), Directorate C – Industry (2010).
Preparatory Study on Food Waste across EU27. Technical Report - 2010 - 05.
European Commission Directorate-General for the Environment Racjonalniej i ekologicz-
niej: zrównoważona konsumpcja i produkcja; Publications Office: LU, 2010; http://ec.eu -
ropa.eu/environment/eussd/pdf/brochure_scp/kg006508PL_2.pdf [dostęp: 10.08.2021].
European Commission 2008. Communication from the Commission to the European Parlia-
ment, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of
the Regions on the Sustainable Consumption and Production and Sustainable Industrial
Policy Action Plan (SEC (2008) 2111). Brussels. (http://eur9lex.europa.eu/LexUriServ/
LexUriServ.do?uri=CELEX:52008DC0397:EN:NOT, dostęp: 05.10.2021).134 Bibliografia
Emery B. (2012). Sustainable marketing, Pearson, London.
FAO (2020), Online Food Loss and Waste database. Dataset of food loss and waste esti mates
from  grey  literature,  national  and  sectoral  reports,  http://www.fao.org/platform-food-
-loss-waste/flw-data/en/ [dostęp. 11.10.2021].
FAO; IFAD; UNICEF; WFP; WHO. The State of Food Security and Nutrition in the World
2020; FAO: Rome, Italy, 2020.
Ferrari,  M.,  Benvenuti,  L.,  Rossi,  L.,  De  Santis,  A.,  Sette,  S.,  Martone,  D.,  Piccinelli,  R.,  
Le Donne, C., Leclercq, C., & Turrini, A. (2020): Could Dietary Goals and Climate Change
Mitigation  Be  Achieved  Through  Optimized  Diet?  The  Experience  of  Modeling  the  National
Food  Consumption  Data  in  Italy.  Frontiers  in  nutrition,  7,  48.  https://doi.org/10.3389/
fnut.2020.00048
Filippini, R., De Noni, I., Corsi, S., Spigarolo, R., Bocchi, S. (2018). Sustainable school food procu-
rement: What factors do affect the intro-627 duction and the increase of organic food? Food Policy,
76, p. 109–119, doi:https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2018.03.011.
Fuller, D. A. (1999), Sustainable marketing: Managerial-ecological issues. SAGE Publications, Inc.,
https://www.doi.org/10.4135/9781452220611
Furnham A. (1984), Many sides to the coin: the psychology of money usage, Personality and Indivi-
dual Differences 5, p. 501–509.
Gazdecki M., Goryńska-Goldmann E., Kiss M., Szakály Z. Segmentation of Food Consumers
Based  on  Their  Sustainable  Attitude.  Energies  2021,  14,  3179.  https://doi.org/10.3390/
en14113179.
Gazdecki M., Goryńska-Goldmann E. (2018), (red. nauk): Relationships on food markets. Consu-
mers’ perspectives. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, Poznań.
Gebreyes W.A., Dupouy-Camet J., Newport M.J., Oliveira C.J.B., Schlesinger L.S., Saif, Y.M.,
Kariuki S., Saif L.J., Saville W., Wittum T., et al. (2014), The Global One Health Paradigm:
Challenges and Opportunities for Tackling Infectious Diseases at the Human, Animal, and Envi-
ronment Interface in Low-Resource Settings. PLoS Negl. Trop. Dis., 8, e3257.
Gerini F., Alfnes F., Schjøll A. (2016), Organic and Animal Welfare-labelled Eggs: Competing for the
Same Consumers? Journal of Agricultural Economics, 67, 2, p. 471–490.
Gołębiewski J. (2019), Systemy żywnościowe w warunkach gospodarki cyrkularnej studium porów-
nawcze krajów unii europejskiej, Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
Goryńska-Goldmann E., Gazdecki M., (2014), Kraj pochodzenia produktu wśród czynników decy-
dujących o wyborze produktów żywnościowych, [w:] Marketing i Rynek, nr 6, Polskie Wydaw-
nictwo Ekonomiczne S.A, Warszawa 2014, p. 200–215.
Goryńska-Goldmann E., Adamczyk G., Gazdecki M. (2016), Awareness of sustainableconsump-
tion and its implications for the selection of food products. Journal of Agribusi-ness and Rural
Development, 3(41), p. 1–8.
Goryńska-Goldmann E., Ratajczak P. (2010), Świadomość żywieniowa konsumentów, Journal of
Agribusiness And Rural Development, Wydawnictwo UP Poznań, 4(18)2010, p. 41–48.
Goryńska-Goldmann E., Poloreczki Z. (2018), Consumers Perception of Risks to the Development
of Sustainable Consumption, Handel wewnętrzny 4(375) 1, p. 101–109.
Goryńska-Goldmann E. (2019a): Barriers to The Development of Consumption Sustainability: The
Consumers’ Perspective on the Food Markets, International scientific conference; HRADEC 135 Bibliografia
ECONOMIC  DAYS,  Vol.  9(1),  Double-blind  peer-reviewed  proceedings  part  I.  of  the
international scientific conference Hradec Economic Days 2019, Hradec Králové, Czech
Republic, p. 243–251.
Goryńska-Goldmann E. (2019b), Disadvantageous behaviors for achieving sustainable food con-
sumption accoridng to consumers’ opinions, Wydawnictwo Association of Agricultural and
Agribusiness Economists, Annals PAAAE; XXI (3): p. 102–111.
GUS (2020). Roczniki Statystyczne. Warszawa.
Górka K. (2007), Wdrażanie koncepcji rozwoju zrównoważonego i trwałego, [w:] Demianowicz J.
(red.), Ekonomia i Środowisko, nr 2 (32), Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok,
p. 8–22.
Górska-Warsewicz  H.,  Świątkowska  M.,  Krajewski  K.  (2013),  Marketing  żywności,  Oficyna
a Wolters Kluwer business, Warszawa.
Graczyk M. (2010), Telewizja i Internet jako narzędzia komunikacji marketingowej, [w:] Zeszyty
Naukowe, nr 136, Poznań, p. 117–127.
Grzybowska-Brzezińska M., Grzywińska-Rąpca M. (2018), Rynek żywności ekologicznej w aspek-
cie rozwoju zjawiska świadomej konsumpcji, Handel Wewnętrzny, 2 (373), p. 168–177.
Grzybowska-Brzezińska M., Grzywińska-Rąpca M. (2016) Atrybuty żywności ekologicznej deter-
minujące  wybory  konsumentów, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Zeszyty
Naukowe SGGW – Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 114, s. 57–68.
Grzybowska-Brzezińska M. (2010), Determinanty wybory produktów żywnościowych, Marketing
i Rynek, 3, p. 26–29.
Gustavsson J., Cederberg Ch., Van Otterdijk R., Meybeck A., (2011), Global food losses and food
waste, food and agriculture organization of the united nations, Rome.
Guzmán Rincón A., Carrillo Barbosa R.L., Martín-Caro Álamo E., Rodríguez-Cánovas B.
(2021), Sustainable Consumption Behaviour in Colombia: An Exploratory Analysis. Sustainabi-
lity, 13, 802. https://doi.org/10.3390/su13020802
Hanus G. (2017), Prozdrowotne zachowania konsumentów na światowym rynku żywieniowym,
Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
326, p. 75–88.
Hasanzade V., Osburg V., Toporowski W. (2018), Selecting decision-relevant ethical product attribu-
tes for grocery shopping. Management Decision, 56, 3, p. 591–609.
Henchion M., McCarthy M., Resconi V.C., Troy D. (2014), Meat  Consumption:  Trends  and
Quality Matters. Meat Science, 98, 561–568, doi:10.1016/j.meatsci.2014.06.007.
Higgs S. (2015), Social Norms and Their Influence on Eating Behaviours. Appetite, 86, 38–44,
doi:10.1016/j.appet.2014.10.021.
HubSpot (2021). Not Another State of Marketing Report (https://www.hubspot.com/hubfs/
State-of-Marketing.pdf, dostęp: 10.10.2021).
Hermaniuk T. (2018), Postawy i zachowania konsumentów na rynku ekologicznych produktów żyw-
nościowych, [w:] Handel Wewnętrzny, 2 (373), Rzeszów, p. 189–199.
Hoppe G., Karaszewski R. (2013). Odpowiedzialna Konsumpcja, [w:] Logistyka Odzysku, nr 1
(6), Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy w Bydgoszczy, p. 102–105.
Hölker S., von Meyer-Höfer M., Spiller A. (2019), Animal ethics and eating animals: Consumer
segmentation based on domain-specific values. Sustainability, 11, 14, 3907.136 Bibliografia
Janßen D., Langen N. (2017), The bunch of sustainability labels – do consumers differentiate?,
Journal of Cleaner Production, 143, 1, p. 1233–1245.
Jackson T. (2005), Motivating Sustainable Consumption: A Review of Evidence on Consumer Beha-
viour and Behavioural Change. Guildford, UK, University of Surrey.
Jakubowska D., Radzymińska M. (2019), Health and environmental attitudes and values in food
choices: A comparative study for Poland and Czech Republic. Oeconomia Copernic. 2019, 10,
p. 433–452.
Jaros B. (2016), Bariery i pozytywne tendencje w rozwoju zrównoważonej konsumpcji w Polsce, [w:]
Demianowicz J. (red.), Ekonomia i środowisko, nr 2(57), Wydawnictwo Ekonomia i Środo-
wisko, Białystok.
Jaros B. (2015), Koncepcja zrównoważonej konsumpcji-problemy implementacji w Polsce, Rozprawa
doktorska, Jelenia Góra.
Jaros B. (2014), Pomiar zrównoważonej konsumpcji, [w:] Optimum. Studia ekonomiczne, nr 3(69),
Białystok, p. 171–179.
Jasiulewicz A. (2015), Konsumpcjonizm i dekonsumpcja jako współczesne trendy rynkowe. Zacho-
wania polskich konsumentów, [w:] Journal of Agribusiness and Rural Development, nr 3 (37),
Szkoła  Główna  Gospodarstwa  Wiejskiego  w  Warszawie,  Warszawa,  3(37),  p.  417–425.
DOI: 10.17306/JARD.2015.44
Kaczorowska J., Prandota A., Rejman K., Halicka E., Tul-Krzyszczuk A. (2021)., Certification
Labels in Shaping Perception of Food Quality–Insights from Polish and Belgian Urban Consumers.
Sustainability, 13, 702. https://doi.org/10.3390/su13020702.
Kalinowski  S.  (2018),  Problem  ubóstwa  i  wykluczenia  społecznego  w  krajach  Unii  Europejskiej
w kontekście zrównoważonego rozwoju, Wieś i Rolnictwo, nr 3(180), p. 93–112.
Kaplan A.M., Haenlein M. (2010), Users of the world, unite! The challenges and opportunities of
Social Media, [w:] Business Horizons nr 53(1), Indiana, p. 59–67.
Kaznowski D. (2010), Podział i klasyfikacja social media, Networked Digital, http:// networked-
digital.com/2010/05/10/podzial-i-klasyfikacja-social-media/ [dostęp: 10.09.2021].
Kazimierczak R., Rembiałkowska E. (2007), Żywność ekologiczna – postęp w żywieniu. Postępy
Techniki Przetwórstwa Spożywczego, tom 1, p. 70–72.
Kieljan K. (2011), O systemach jakości żywności. Vademecum funkcjonowania produktów regio-
nalnych i tradycyjnych. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, Oddział w Krakowie,
Kraków.
Kiełczewski D. (2012), Różnorodność stylów życia jako czynnik rozwoju zrównoważonego, [w:] Eko-
nomia i Środowisko, nr 3(43), 73–84.
Kiełczewski D. (2008), Konsumpcja a perspektywy zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Uni-
wersytetu w Białymstoku, Białystok.
Kiełczewski D. (2007). Struktura pojęcia konsumpcji zrównoważonej, [w:] Demianowicz J. (red.),
Ekonomia i środowisko, nr 2, Białystok.
Mazurek-Łopacińska K., Sobocińska M. (2014), Determinanty rozwoju zrównoważonej konsump-
cji w Polsce – wybrane zagadnienia, Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu, Zeszyty
Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 824, 35, p. 169–179.137 Bibliografia
Kijewska J., Mantura W. (2017), Istota komunikacji marketingowej i promocji oraz koncepcja klasy-
fikacji form komunikacji marketingowej przedsiębiorstwa , [w:] Handel wewnętrzny, nr 6 (371),
Wydawnictwo IBRKK, Poznań, p. 132–141.
Komunikat Komisji Do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekono-
miczno-Społecznego I Komitetu Regionów strategia Od pola do stołu na rzecz sprawie-
dliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego, https://eur-lex.
europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1590404602495&uri=CELEX:52020DC0381
COM/2020/381 final [dostęp: 10.09.2021].
Kotler P., Armstrong G. M., Harker M., Brennan R. (2018), Marketing: an introduction. Pearson
UK.
Kotler P., Armstrong, G., Lloyd, C.H. and Piercy, N. (2017), Principles of Marketing, 7th Euro-
pean ed., Pearson Education, Harlow.
Kozera-Kowalska M. (2017), Kapitał intelektualny w tworzeniu wartości dodanej przedsiębiorstw
rolnych. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Kozłowski W., Rutkowska A. (2018), Megatrendy w konsumpcji żywności a marketing społecznie
zaangażowany, Handel Wewnętrzny, 2 (373), p. 261–269.
Kryk B. (2011), Konsumpcja zrównoważona a proekologiczne style życia, [w:] Studia i Materiały Pol-
skiego Stowarzyszenia Zarządzania Wiedzą, nr 51, Bydgoszcz.
Kryk B. (2013), Zrównoważona jakość życia a zrównoważona konsumpcja i zachowania ekologiczne
polskich konsumentów, [w:] Handel Wewnętrzny, nr 6, IBRKK, Warszawa, p. 5–19.
Kuczamer-Kłopotowska  S.  (2009),  Internet  jako  narzędzie  komunikacji  marketingowej,  [w:]
Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Ekonomiczne Problemy Usług, nr 42, Gdańsk,
p. 548–549.
Kwasek, M. (2018) (Ed). Zrównoważone systemy żywnościowe [w]: Z  badań nad rolnic-
twem społecznie zrównoważonym . Program Wieloletni 2015–2019, No. 47. Warszawa:
IERiGŻ-PIB.
Kwasek M. (red) (2016), Z badań nad rolnictwem społecznie zrównoważonym. Analiza strat
i marnotrawstwa żywności na świecie i w Polsce. Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospo-
darki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.
La  Lama  G.C.M.-D.,  Estévez-Moreno  L.X.,  Villarroel  M.,  Rayas-Amor  A.  A.,  María  G.A..
Sepúlveda W.S. (2018), Consumer Attitudes Toward Animal Welfare-Friendly Products and Wil-
lingness to Pay: Exploration of Mexican Market Segments. J. Appl. Anim. Welf. Sci., 22, p. 13–25.
Lai, Y., Yue, C. (2020), Consumer willingness to pay for organic and animal welfare product attributes:
Do experimental results align with market data? Journal of Agricultural and Resource Econo-
mics, 45, p. 462–483.
Lai J., Wang H. H., Ortega D. L., Olynk Widmar N. J. (2018), Factoring Chinese consumers’ risk
perceptions into their willingness to pay for pork safety, environment and animal welfare. Food
Control, 85, p. 423–431.
Lazzarini  G.A.,  Zimmermann  J.,  Visschers  V.H.M.,  Siegrist  M.  (2016),  Does  Environmental
Friendliness Equal Healthiness? Swiss Consumers’ Perception of Protein Products. Appetite, 105,
663–673, doi:10.1016/j.appet.2016.06.038.
Lavelle M. J., Rau H., Fahy F. (2015), Different shades of green? Unpacking habitual and occasional
pro-environmental behavior. Global Environmental Change, 35, p. 368–378.138 Bibliografia
Leszczak O. (2012), Paradoksy konsumpcjonizmu. Typologia i lingwosemiotyka, [w]: R. Stefański
(red.), Życie w konsumpcji – konsumpcja w życiu – konsumpcja życia: współczesny czło-
wiek w społeczeństwie konsumpcyjnym, The Peculiarity of Man, nr 15, p. 9–35.
Lipiński B., Hanson C., Iomax J., Kitinoja l., Waite R., Searchinger T. (2013), Reducing lost and
waste. World Resources Institute UNEP, Washington DC.
Lipowski M., Sobczyk G., Bondos I., Słowikowska I. (2020), Konsumpcja w Polsce. uwarunko-
wania, zmiany i współczesne trendy. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej,
Lublin.
Lorek S., Fuchs D. (2013), Strong sustainable consumption governance: precondition for a degrowth
path? Journal of Cleaner Production, 38, 1, p. 36–43.
Lorek  S.,  Spangenberg  J.H.  (2014),  Sustainable  Consumption  within  a  Sustainable  Economy
Green  Growth  and  Green  Economies.  Journal  of  Cleaner  Production  2014,  63,  p.  33–44,
doi:10.1016/j.jclepro.2013.08.045.
Lubowiecki-Vikuk, A., Dąbrowska, A., Machnik, A. (2020), Responsible consumer and lifestyle:
Sustainability insights. Sustainable Production and Consumption, 25, p. 91–101.
Łaba S. (red.) (2020), Straty i marnotrawstwo żywności w Polsce. Skala i przyczyny problemu. Insty-
tut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa.
Łuczka W. (2019), Green economy and bioeconomy concepts in the context of sustainable development,
Ekonomia i Środowisko, nr 4 (67), p. 8–22.
Łuczka  W.  (2016).  Zrównoważona  konsumpcja  i  uwarunkowania  jej  rozwoju,  [w:]  Handel
wewnętrzny, 6(365), p. 136–137.
Łuczka-Bakuła W., Smoluk-Sikorska J. (2010), The organic fruit and vegetables price level and the
development of organic food market, Journal of Research and Applications in Agricultural
Engineering, 55, p. 12–14.
MacKenzie J.S., Jeggo M. (2019), The One Health Approach–Why Is It So Important? Trop. Med.
Infect. Dis., 4, 88.
Martin D., Schouten J. (2012). Sustainable  Marketing. Upper Saddle River: Pearson Prentice
Hall.
Marzęda-Młynarska K. (2014), Globalne zarządzanie bezpieczeństwem żywnościowym na przeło-
mie XX i XXI wieku. Wydawnictwo UMCS, Lublin.
Mazurek-Łopacińska  K.,  Sobocińska  M.  (2015),  Dystanse  cywilizacyjne  w  konsumpcji  Pola-
ków i ich uwarunkowania w kontekście trendów występujących w Unii Europejskiej, Handel
Wewnętrzny, nr 4(357), p. 100–112.
Mazurek-Łopacińska K., Sobocińska M. (2014), Determinanty rozwoju zrównoważonej konsump-
cji w Polsce – wybrane zagadnienia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 824,
Problemy zarządzania, finansów i marketingu nr 35,Marketing przyszłości. Trendy. Stra-
tegie. Instrumenty, Szczecin, p. 169–179.
Mazurkiewicz B. (2016), Rola blogerów w kreowaniu produktów i usług wspierających zrównowa-
żoną konsumpcję, [w:] Handel wewnętrzny, nr1 (360), Poznań, p. 84–93.
Meredith S., Willer H. (2016). Organic in Europe. Prospects and Developments 2016, IFOAM, FiBL,
(dostęp: http://www.ifoam-eu.org/sites/default/files/ifoameu_organic_in_europe_2016.
pdf.; [dostęp: 12.10.2021].139 Bibliografia
Meybeck A., Gitz V. (2017), Sustainable diets within sustainable food systems. Proceedings of the
Nutrition Society, 76, 1, p. 1–11.
Miłaszewicz  D.  (2012),  Zrównoważony  rozwój  a  pomoc  publiczna  w  polskiej  gospodarce,  [w:]
Wenerska B. (red.), Dylematy zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Uczelniane Państwo-
wej Wyższej Szkoły Zawodowej, Kalisz, 82-83.
Miczyńska-Kowalska M. (2001), Istota konsumpcji i zachowań konsumenckich – zarys problema-
tyki, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, p. 111–122.
Mizera K. (2011). Trendy  w  konsumpcji  −  w  kierunku  zrównoważonego  rozwoju, Uniwersytet
Opolski, Opole.
Mork, T.; Bech-Larsen, T.; Grunert, K.G.; Tsalis, G. Determinants of citizen acceptance of
environmental policy regulating con-700 sumption in public settings: Organic food in
public institutions. Journal of Cleaner Production 2017, 148, 407–414, doi:10.1016/j.jcle-
701 pro.2017.01.139.
Moya I, García-Madariaga J, Blasco MF. (2020), What Can Neuromarketing Tell Us about Food
Packaging? Foods. 2020 Dec 12;9(12):1856. doi: 10.3390/foods9121856.
Mullee A., Vermeire L., Vanaelst B., Mullie P., Deriemaeker P., Leenaert T., De Henauw S.,
Dunne  A.,  Gunter  M.J.,  Clarys  P.,  et  al.  (2017),  Vegetarianism  and  Meat  Consumption:
A Comparison of Attitudes and Beliefs between Vegetarian, Semi-Vegetarian, and Omnivorous
Subjects in Belgium. Appetite, 114, p. 299–305, doi:10.1016/j.appet.2017.03.052.
Mróz B. (2013), Konsument w globalnej gospodarce. Trzy perspektywy, Oficyna Wydawnicza
Mruk H. Sznajder M. (2008), Neuromarketing. Interdyscyplinerna spojrzenie na klienta, Wydaw-
nictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Nestorowicz  R,  Pilarczyk  B.  (2010),  Marketing  ekologicznych  produktów  żywnościowych.  [w:]
Rolnictwo ekologiczne jako obszar działań marketingowych. Nestorowicz R, Pilarczyk B
(red). Oficyna, Warszawa.
Niedek M., Krajewski K. (2021), Frugalizm w kontekście ekonomicznych i aksjologicznych uwa-
runkowań zrównoważonego wzorca konsumpcji [w]: Sadowski R. F., Kosieradzka-Federczyk
A., Klimska A. (red. nauk) Antropologiczne i przyrodnicze aspekty konsumpcji nadmiaru
i umiaru. Publisher: KSAP Warszawa.
Nowacki R. (2014), Ekologiczne motywy w reklamie a idea zrównoważonej konsumpcji, [w:] Kon-
sumpcja i Rozwój, nr 4(9), Wydawnictwo IBRKK, Warszawa, p. 24–39.
Nowogródzka  T.,  Podstawka  M.,  Szarek  S.  (2013),  Towarowość  a  sytuacja  produkcyjno-ekono-
miczna gospodarstw ekologicznych w Polsce, Wieś i Rolnictwo, 2(159), p. 157–169.
Official  Norwegian  Reports,  2019.  https://www.regjeringen.no/en/find-document/norwe -
gian-official-reports/id1767/ [dostęp: 21.10.2021].
Olejniczuk-Merta A. (2015), Konsumpcja czynnikiem innowacyjnego rozwoju, Marketing i Rynek,
2015, nr 2 (CD), p. 5–13.
Pabian A. (2012), Działalność edukacyjna ośrodków akademickich w koncepcji sustainability, [w:]
Nauka i Szkolnictwo Wyższe, Częstochowa, p. 134–141.
Pabian A. (2013). Działalność promocyjna w koncepcji sustainability, [w:] Marketing i Rynek, nr 8,
Częstochowa, p. 13–15.140 Bibliografia
Pabian A. (2013), Koncepcja sustainability w działalności ośrodków edukacyjnych [w:] Ekonomia
dla przyszłości,  Odkrywać  naturę i  przyczyny  zjawisk  gospodarczych, IX Congress of
Polish Economists, Warzawa, 2013, abstract and paper on CD.
Palmieri N., Forleo M. B. (2020), The potential of edible seaweed within the western diet. A seg-
mentation of Italian consumers. International Journal of Gastronomy and Food Science, 20,
100202.
Parfitt J., Barthel M., Macnaughton S. (2010), Food waste within food supply chains: quantification
and potential for change to 2050. Philosophical Transactions of The Royal Society. B. 365,
3065-3081. DOI: 10.1098/rstb.2010.0126
Paszke M. (2017), Rola rolnictwa wspieranego przez społeczność w rozwoju zrównoważonym, [w:]
Gospodarka w Praktyce i Teorii, nr 4, p. 55–67.
Pawlak K., Krysztofiak J. (2018), Food losses and food waste throughout the supply chain: estimates
across the regions. Agrarian perspectives XXVII. Food safety – food security Proceedings of
the 27th International Scientific Conference, September 19 - 20, 2018 Prague, Czech Repu -
blic, Available online: https://ap.pef.czu.cz/en/r-12193-conference-proceedings [dostęp:
10.09.2021], p. 229–235.
Pawlicz A., Szostak D., Szpon J. (2014), E-marketing w nowoczesnej firmie. Biblioteka Nauczy-
ciela Eurospec; Szczecin: Progres Centrum Wydawniczo-Szkoleniowe.
Paxson, H. (2005), Slow Food in a Fat Society: Satisfying Ethical Appetites, Gastronomica 5.1,
p. 14–18.
Pažėraitė, A., Repovienė, R. (2016), Content marketing decisions application for rural tourism deve-
lopment: case study of ʻĮlankos Sodybaʼ. Research for Rural Development, 2, p. 143–149.
Peattie,  K.  (1995),  Environmental  Marketing  Management:  Meeting  the  Green  Challenge.
London: Pitman.
Pieńkowski D., Murawska A., Zaremba-Warnke S. (2018), Zrównoważona konsumpcja. Wyzwa-
nie dla społeczeństwa w dobie globalizacji. Wydawnictwo Texter, Warszawa.
Pino, G., Peluso, A.M., Guido, G. (2012), Determinants of regular and occasional consumers’ inten-
tions to buy organic food, The Journal of Consumer Affairs, 46, 1, p. 157–169.
Plażyk, K. (2011), Dekonsumpcja, ekologizacja i zrównoważona konsumpcja jako przeciwwaga dla
konsumpcjonizmu  [w:]  Materiały  Krakowskiej  Konferencji  Młodych  Uczonych,  Kraków,  
p. 989–998.
Pluta-Olearnik  M.  (2018),  Zintegrowana  komunikacja  marketingowa  –  koncepcje,  praktyka,
nowe wyzwania, [w:] MINIB, nr 2(28), Wydawnictwo Instytut Lotnictwa Wydawnictwa
Naukowe, Warszawa, p. 121–138.
Poskrobko B. (2011). Uwarunkowania rozwoju zrównoważonej gospodarki opartej na wiedzy, Agen-
cja wydawnicza EkoPress, Białystok.
Prothero A., Dobscha S., Freund J., Kilbourne W. E., Luchs M., Ozanne L. K., Thoegersen J.
(2011), Sustainable consumption: Opportunities for consumer research and public policy. Journal
of Public Policy & Marketing 30 (1), p. 31–38.
Reformat B. (2013), The Idea of Smart Shopping that is, the Generation of „Smart’ Consumers, [w:] Stu-
dia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Wydziału Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach,
nr 149, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego W Katowicach, Katowice, p. 166–175. 141 Bibliografia
Raport. Przegląd wdrażania Polityki ochrony środowiska 2019. Sprawozdanie na temat państwa Pol-
ska, Available online: http://ec.europa.eu/environment/eir/pdf/report_pl_pl.pdf [dostęp:
12.07.2021].
Raport (2018). Trackingowe badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski (2018)
opracowanym dla Ministerstwa Środowiska przez konsorcjum firm DANAE sp.z  o.o. oraz
Realizacja  sp.z  o.o.  Available  online:  https://www.gov.pl/documents/1379842/1381036/
Swiadomosc_ekologiczna_Polakow_2018_raport_graficzny_fin_pdf.pdf/0bea6439-7176-
ee56-46e5-f6a033cd4f63 [dostęp: 13.10. 2021].
Raport Ipsos (2013), Consumer Market. Study on the Functioning of Voluntary Food Labelling Sche-
mes for Consumers in the European Union EAHC/FWC/201286 04; Ipsos and London Eco-
nomics Consortium: London, UK, p.1–448.
Raport UN (2021), United Nations Comprehensive Response to COVID-19: Saving Lives, Protecting
Societies,  Recovering  Better,  Available  online:  https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/
un_comprehensive_response_to_covid-19_june_2020.pdf [dostęp: 16.11.2021].
Raport PARP (2021), Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, Polska
Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa.
Raport IJHARS (2019), Raport  o  stanie  rolnictwa  ekologicznego  w  Polsce  w  latach  2017–2018.
Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, Warszawa.
REFLECTION PAPER TOWARDS A SUSTAINABLE EUROPE BY 2030. European Com-
mission COM(2019)22 of 30 January 2019Rue de la Loi / Wetstraat, 2001040 Bruxelles/
Brussels+32 2 299 11 11, Available online: https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/rp_
sustainable_europe_30-01_en_web.pdf [dostęp: 10.09.2021].
Reisch L. A., Maurie J. C., ThØgersen J. B., Tukker, A., Krause, K. (2016). Bacgrund paper:
Sustinable consumption: Reserch challenges. The Swidish Fundation for Strategic Enviromen-
tal Reaserch MISTRA.
Rejman K., Kaczorowska K., Halicka E., Laskowski W. (2019), Do Europeans consider sustainabi-
lity when making food choices? A survey of Polish city-dwellers. Public Health Nutrition, 22(7),
1330–1339. doi:10.1017/S1368980019000326.
Rejman K., Kowrygo B., Laskowski W. (2015), Ocena struktury spożycia żywności w Polsce w aspek-
cie wymogów zrównoważonej konsumpcji. Journal of Agribusiness and Rural Development,
3 (37), p. 503–512.
Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future
(The  Brundtland  Report).  Available  online:  https://www.are.admin.ch/are/en/home/
sustainable-development/international-cooperation/2030agenda/un-_-milestones-in-
sustainable-development/1987--brundtlandreport.html [dostęp: 20.07.2021].
Report Norwegian Ministry, 2019. One year closer 2019. Norway`s progress towards the imple-
mentation of the 2030 Agenda for Sustainable Development. Published by Norwegian Mini-
stry of Finance & Norwegian Ministry of Foreign Affairs. Available online: https://www.
regjeringen.no/globalassets/departementene/ud/vedlegg/utvikling/2030agenda_rap-
port2019.pdf. [dostęp: 30.07.2021].
Richter,  I.G.M.;  Klöckner,  C.A.  (2017),  The  Psychology  of  Sustainable  Seafood  Consumption:
A Comprehensive Approach. Foods, 6, 86. https://doi.org/10.3390/foods6100086 .142 Bibliografia
Rizkalla N., Erhan T. (2020), Sustainable Consumption Behaviour in The Context of Millennials
in Indonesia – Can Environmental Concern, Self-efficacy, Guilt and Subjective Knowledge Make
a Difference?. Management:Journal Of Sustainable Business And Management Solutions In Emer-
ging Economies, . doi:10.7595/management.fon.2020.0001.
Rogala A. (2015), Współczesna konsumpcja żywności – w pułapce paradoksu postmodernistycznego
świata, Journal of Agribusiness and Rural Development, 2015, 3(37), p. 513–520.
Rokicka E., Woźniak W. (2016), W kierunku zrównoważonego rozwoju. Koncepcje, interpretacje, kon-
teksty, Wydawnictwo Katedry Socjologii Ogólnej Uniwersytet Łódzki, Łódź.
Rosner, A.; Stanny, M. (2017), Socio-Economic Development of Rural Areas in Poland; The Euro-
pean Fund for the Development of Polish Villages Foundation (EFRWP): Institute of Rural and
Agricultural Development, Polish Academy of Sciences (IRWIR PAN): Warsaw, Poland.
Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji eko-
logicznej  i  znakowania  produktów  ekologicznych  i  uchylające  rozporządzenie  (EWG)  
nr 2092/91.
Rozporządzenie  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady  (UE)  2018/848  z  dnia  30  maja  2018  r.
w  sprawie  produkcji  ekologicznej  i  znakowania  produktów  ekologicznych  i  uchylające
rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007.
Rostek A., Zalega T. (2015), Konsumpcja kolaboratywna wśród młodych polskich i amerykańskich
konsumentów (część 1), [w:] Marketing i Rynek, Warszawa, 5,p. 11–19.
Rudawska E. (2013), Marketing zrównoważony – nowe oblicze kapitalizmu?, [w:] Ekonomia, 24 (3),
Poznań, p. 75–88.
Rudnicki L. (2012), Zachowania konsumentów na rynku, PWE, Warszawa.
Rydel M. (2001), Komunikacja jako element marketingu, [w:] Komunikacja marketingowa, pod red.
M. Rydla, ODDK, Gdańsk.
Salomon M.R. (2006), Zachowania i zwyczaje konsumentów, Wydaw. Helion, wydanie VI.
Schrader U., Thøgersen J. (2011), Putting Sustainable Consumption into Practice. J. Consum Policy
34, 3–8. https://doi.org/10.1007/s10603-011-9154-9.
Scholz K., Eriksson M., Strid I. (2015), Carbon footprint of supermarket food waste. Resources,
Conservation and Recycling 94, p. 56–65.
Sachs J., Schmidt-Traub G., Kroll C., Lafortune G., Fuller G., Woelm F. (2020), The Sustaina-
ble Development Goals and COVID-19. Sustainable Development Report 2020. Cambridge:
Cambridge University Press.
Sadowski A. (2017), Wyżywieniowe i środowiskowe funkcje światowego rolnictwa – analiza ostat-
niego półwiecza. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego, Poznań.
Sanjuán-López, A.I., Resano-Ezcaray. H. (2020). Labels for a local food speciality product:
The case of saffron. Journal of Agricultural Economics, 71, 778–797.
Schleenbecker  R,  Hamm  U.  (2013),  Consumers’  perception  of  organic  product  characteristics.
A review. Appetite, 71, p. 420–9. doi: 10.1016/j.appet.2013.08.020.
Scholl G., Rubik F., Kalimo H., Biedenkopf K., Söebech Ó. (2010), Policies to promote sustainable
consumption: Innovative approaches in Europe. Natural Resources Forum 34, p. 39–50.
Seretny M. (2016), Odpowiedzialna konsumpcja jako podstawa Model of Sustainable Marketing,
[w:]  Handel  Wewnętrzny,  6;  1(360),  Instytut  Badań  Rynku,  Konsumpcji  i  Koniunktur,
Warszawa, p. 104–121.143 Bibliografia
Shaw F. (2002), Uncertainty and the new consumer, Foresight, vol. 4,6.
Słaby T. (2006), Konsumpcja. Eseje statystyczne, Difin, Warszawa.
Sirieix L.; Delanchy M.; Remaud H.; Zepeda L., Gurviez, P. (2013), Consumers’ Perceptions of
Individual and Combined Sustainable Food Labels: A UK Pilot Investigation: Consumers’ Per-
ceptions of Sustainable Food Labels. Int. J. Consum. Stud., 37, p. 143–151.
Smalec A. (2010), Nowe formy komunikacji marketingowej – wybrane aspekty, [w:] Komunikacja
rynkowa. Ewolucja, wyzwania, szanse. Zeszyty Naukowe, nr 135, Wydawnictwo Uniwersytetu
Ekonomicznego, Poznań, p. 138–142.
Smalec A., Gracz L. (2015), Wykorzystanie  mediów  społecznościowych  przez  samorządy  lokalne
w procesie komunikacji społecznej, [w:] Konsumpcja jako forma komunikacji społecznej. Nowe
paradygmaty i konteksty badawcze. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu,
nr 414, Szczecin, p. 80–191.
Smoluk-Sikorska  J.  (2017),  Distribution  of  Organic  Food  in  Poland,  Scientific  Journal  Warsaw
University of Life Sciences – SGGW Problems of World Agriculture volume 17 (XXXII), 4,  
s. 292–301, DOI: 10.22630/PRS.2017.17.4.105.
Smoluk-Sikorska J. (2021), Szanse i ograniczenia rozwoju rynku żywności ekologicznej w Polsce.
Difin, Warszawa.
Sobczyk G. (2014), Współczesna konsumpcja – nowe trendy na polskim rynku, [w:] Zeszyty Naukowe
WSEI, Ekonomia nr 9 (2), Lublin.
Sogari G.; Pucci T.; Aquilani B., Zanni L. (2017). Millennial Generation and Environmental Susta-
inability: The Role of Social Media in the Consumer Purchasing Behavior for Wine. Sustainabi-
lity, 9, 1911. https://doi.org/10.3390/su9101911.
SOR…, 2017. Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.),  
Warszawa,  https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/informacje-o-strategii-na-rzecz-
odpowiedzialnego-rozwoju [dostęp: 20.03.2021].
Springmann M., Spajic L., Clark M.A., Poore J., Herforth A., Webb P., Rayner M., Scarboro-
ugh P., (2020), The Healthiness and Sustainability of National and Global Food Based Dietary
Guidelines: Modelling Study. BMJ, 370, doi:10.1136/bmj.m2322.
Stenmarck Å., Jensen C., Quested T., Moates G. FUSIONS Reducing Food Waste through Social
Innovation. Full Report. IVL Swedish Environmental Research Institute; Sweden: 2016. Esti-
mates of European food waste levels. https://www.eu-fusions.org/phocadownload/Publica-
tions/Estimates%20of%20European%20food%20waste%20levels.pdf (dostęp: 20.09.2021).
Stopczyńska K. (2013), Inbound marketing, czyli wykorzystanie na rynku nowoczesnych narzędzi
komunikacyjno-relacyjnych, Problemy Zarządzania, Finansów i Marketingu 32, p. 95–106.
Stranieri, S., & Baldi, L. (2017), Shelf Life Date Extension of Fresh-Cut Salad: A Consumer Perspec-
tive. Journal of Food Products Marketing, 23, 8, p. 939–954.
Szubska-Włodarczyk N. (2014), Analiza popytu na produkty Sprawiedliwego Handlu, [w]: Kon-
sumpcja i Rozwój nr 4 (9), p. 40–51.
Szul E. (2012), Dekonsumpcja – moda czy sposób na kryzys, [w:] Nierówności Społeczne a Wzrost
Gospodarczy, nr 24, Lublin, p. 318 – 328.
Szul E. (2013), Prosumpcja jako aktywność współczesnych konsumentów – uwarunkowania i prze-
jawy, [w:] Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 31. Lublin. 354, 356.144 Bibliografia
Szulżyk-Cieplak J., Puchtel A., Płecha A., (2017). Media społecznościowe jako narzędzie reklamy
internetowej, [w:] Edukacja-Technika-Informatyka, nr 2(20), Rzeszów, p. 290–295.
Szwed D. (2002), Działania konsumenckie ruchu ekologicznego w Polsce, [w:] Raport 1/2002, Rola
organizacji  pozarządowych  w  kształtowaniu  proekologicznych  wzorców  konsumpcji,
Warszawa, p. 13–16.
Szydłowska  A.  (2013),  Charakterystyka  mediów  społecznościowych  jako  narzędzia  komunikacji
firmy z  klientem, [w:] Zeszyty Naukowe Zachodniopomorskiej Szkoły Biznesu Firma i Rynek,  
nr 2, Szczecin, p. 37–45.
Tarcza  T.  T.  (2015),  Quantitative  benchmarks  on  traditional  food  products  market  in  Romania.
Annals of the University of Oradea, Economic Science Series, 24(2), p. 605–614. Tarczy-
dło B. (2014), Strategia komunikacji marketingowej 360 stopni w kreowaniu wizerunku marki
usługi. Studium przypadku, [w:] Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr
355, Kraków, p. 238–249.
Teneta-Skwiercz D. (2018), Wskaźniki pomiaru zrównoważonego rozwoju – Polska na tle krajów
Unii Europejskiej, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr. 516,  
p. 121-132, DOI: 10.15611/pn.2018.515.11.
Thøgersen J. (2017), Sustainable food consumption in the nexus between national context and pri-
vate lifestyle: A multi-level study. Food Quality and Preference, 55, p. 16–25. http://dx.doi.
org/10.1016/j.foodqual.2016.08.006. (dostęp: 20.10.2021).
Tkaczyk J. (2012), Trendy konsumenckie i ich implikacje marketingowe, [w:] Handel Wewnętrzny,
Warszawa, maj-czerwiec, p. 126–134.
Tonkin E., Wilson A., Coveney J., Webb T., Meyer S.B. (2015), Trust in and through labelling-
–A systematic review and critique. Br. Food J., 117, p. 318–338.
Ulph A., Southerton D. (2014), Sustainable Consumption. Multi-disciplinary Perspectives, Publi-
shed to Oxford Scholarship Online.
Ustawa z dn. 27 kwietnia 2001 r., o prawie ochrony środowiska (Dz. U. 2001 Nr 62 poz. 627)
http://prawo.sejm.gov.pl/:
Wang O., Somogyi S. (2019), Consumer adoption of sustainable shellfish in China: Effects of psycholo -
gical factors and segmentation. Journal of Cleaner Prod., 206, p. 966–975.
Wasilik K. (2014), Trendy w zachowaniach współczesnych konsumentów – konsumpcjonizm a kon-
sumpcja zrównoważona, Konsumpcja i Rozwój, 1(6), p. 66–74.
Living Planet Report WWF. 2018, Aiming Higher. Grooten, M. and Almond, R.E.A.(Eds). WWF,
Gland, Switzerland.
Vanham D. (2020), Water Resources for Sustainable Healthy Diets: State of the Art and Outlook.
Water, 12, 3224, doi:10.3390/w12113224.
Vanhonacker F., Van Loo E.J., Gellynck X., Verbeke W. (2013), Flemish consumer attitudes towards
more sustainable food choices. Appetite, 62, p. 7–16.
Vejlgaard H. (2008). Anatomy of a trend, Mcgraw Hill, New York.
Velčovská Š., Del Chiappa G. (2015), The Food Quality Labels: Awareness and Willingness to Pay
in the Context of the Czech Republic, Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mende-
lianae Brunensis, Mendel University Press, vol. 63(2), p. 647–658.145 Bibliografia
Verain  M.C.D.,  Sijtsema  S.J.,  Dagevos  H.,  Antonides  G.  (2017),  Attribute  Segmentation  and
Communication Effects on Healthy and Sustainable Consumer Diet Intentions. Sustainability, 9,  
p. 1–19.
Verain M.C.D., Dagevos H., Antonides G. (2015), Sustainable food consumption. Product choiccoe
or curtailment? Appetite 91, p. 375–384.
Verain M.C.D., Bartels J., Dagevos H., Sijtsema S. J., Onwezen M. C., Antonides G. (2012):
Segments of sustainable food consumers: A literature review. International Journal of Consumer
Studies 36(2), p. 123–132.
Vermeir I., Weijters B., De Houwer J., Geuens M., Slabbinck H., Spruyt A., Van Kerckhove,
A., Van Lippevelde, W., De Steur H., Verbeke W. (2020), Environmentally Sustainable Food
Consumption: A Review and Research Agenda from a Goal-Directed Perspective. Front. Psychol.,
11, doi:10.3389/fpsyg.2020.01603.
Vermeir I., Verbeke V. (2006), Sustainable food consumption: exploring the conumer “attitude – beha-
vioral intention” gap. Journal of Agricultural and Environmental Ethics, 19, p. 169–194.
Vetoné Mózner Z. (2014), Sustainability and consumption structure: Environmental impacts of food
consumption clusters. A case study for Hungary. International Journal of Consumer Studies,
38, 5, p. 529–539.
Wardak P., Zalega T. (2013), Konsumpcja kolaboratywna jako nowy trend konsumpcyjny, [w]: Studia
i Materiały, nr 1(16), Wydawnictwo Wydziału Zarządzania UW, Warszawa, p. 7–32.
Wielicka-Regulska A., Goryńska-Goldmann E., Gazdecki M. (2016), Teorie i typologia konfliktu
celów w konsumpcji żywności, Problemy Zarządzania, vol. 14, nr 1(58), t.2, p. 109 – 124.
Wiktor J.W. (2001), Teoretyczne podstawy systemu komunikacji marketingowej, [w:] Prace Naukowe,
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Marketingu w Chrzanowie, nr 5, Chrzanowo, 5, p. 113–128.
Wilk I. (2015), Konsument zrównoważony jako segment odniesienia dla działań marketingowych
przedsiębiorstwa,  [w:]  Zeszyty  Naukowe  Uniwersytetu  Szczecińskiego,  Problemy  Zarządzania,
Finansów  i  Marketingu,  nr  38,  Wydawnictwo  Naukowe  Uniwersytetu  Szczecińskiego,
Łódź, p. 185–186.
Włodarczyk K. (2015). Wirtualizacja konsumpcji polskiego społeczeństwa, [w:] Prace Naukowe Uni-
wersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 414, Szczecin, p. 237–249.
Wojciechowska-Solis J., Barska A. (2021), Exploring the Preferences of Consumers’ Organic Products
in Aspects of Sustainable Consumption: The Case of the Polish Consumer. Agriculture, 11, 138.
https:// doi.org/10.3390/agriculture11020138
Wolanin-Jarosz  E.  (2015),  Etnocentryzm  konsumencki  w  środowisku  międzynarodowym,  Difin,
Warszawa.
Wolny W. (2013), Formy prosumpcji w systemach informatycznych, w: Innowacje w zarządza-
niu i inżynierii produkcji, R. Knosala (red.) Oficyna Wyd. Polskiego Towarzystwa Zarzą -
dzania Produkcją, Opole.
Yildirim S., Candan B. (2015), Segmentation of green product buyers based on their personal values
and consumption values. Environmental Values, 24, 5, p. 641–661.
Yue W., Liu N., Zheng Q., Wang H.H. (2021), Does the COVID-19 Pandemic Change Consumers’
Food Consumption and Willingness-to-Pay? The Case of China. Foods 2021, 10, 2156. https://
doi.org/10.3390/foods10092156.146 Bibliografia
Zajkowska M. (2015), Marketing zrównoważony – od tradycyjnego do innowacyjnego nurtu zarzą-
dzania marketingowego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 875, p. 359-370.
Zalega T. (2016), Nowe trendy konsumenckie jako przejaw innowacyjnych zachowań współczesnych
konsumentów, [w:] Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, nr 46 (2), Wydawnictwo Uni-
wersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2016, p. 201–225.
Zalega T., Rostek A. (2015), Freeganizm – trend czy styl życia?, [w:] Handel Wewnętrzny, IBRKK,
Warszawa, 5 (358), p. 262–279.
Zalega T. (2015), Zrównoważony  rozwój  a  zrównoważona  konsumpcja  −  wybrane  aspekty, [w:]  
Konsumpcja i Rozwój, nr 4(13), Wydawnictwo IBRKK, Warszawa, p. 4–6.
Zalega T. (2013), Nowe trendy w zachowaniach konsumpcyjnych miejskich gospodarstw domowych
w okresie kryzysu, Marketing i Rynek, 8, p. 24–31.
Zalega T. (2012), Konsumpcja – determinanty, teorie, modele, PWE, Warszawa.
Zalejski J., Faszczewska K. (2012), Zachowania polskich konsumentów wobec produktów ekologicz-
nych, [w:] Ekonomia i Zarządzanie, nr 4(3), Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostoc -
kiej, Białtystok 2012, p. 92–104.
Zalewska M. (2015), Zrównoważona konsumpcja i produkcja – nierówności w krajach Unii Europej-
skiej, [w:] Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, Warszawa, 42, p. 140–151.
Zaremba-Warnke S. (2016), Marketing zrównoważony vs. niezrównoważona konsumpcja, [w:] Stu-
dia Ekonomiczne. Zeszyty Nauk. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Wrocław,
p. 92–101.
Zhang M., Fan Y., Cao J., Chen L., Chen C. (2021), Willingness to Pay for Enhanced Mandatory
Labelling of Genetically Modified Soybean Oil: Evidence from a  Choice Experiment in China.
Foods 2021, 10, 736. doi.org/10.3390/foods10040736.
Zięba K. (2010), Skuteczność działań marketingowych, [w:] Zeszyty Naukowe, Polityki Europej-
skie, Finanse i Marketing, Szczecin, 3(52), p. 278–287.
Żakowska-Biemans S. (2011), Bariery zakupu żywności ekologicznej w kontekście rozwoju rynku
żywności ekologicznej, Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering,
56, 4, s. 216–220.
Żelazna K., Kowalczuk I., Mikuta B. (2002), Ekonomika konsumpcji: elementy teorii, Wydawnic-
two Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Warszawa.
IISD. 2009. The Sustainable Development Timeline. International Institute for Sustainable Develop-
ment.http://www.iisd.org/pdf/2009/sd_timeline_2009.pdf [dostęp: 07.10.2021].
Strony internetowe:
http://www.unesco.pl/: [dostęp: 17.03.2021]
http://www.unic.un.org.pl/: [dostęp: 09.03.2021]
http://stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/oz_wskazniki_zrownowazonego_rozwoju_Polski_us_
kat.pdf/ [dostęp: 23.09.2021]
http://www.greenpeace.org/poland/pl/wydarzenia/polska/Mniej-misa--zdrowsi-ludzie-i-ro-
dowisko-Nowy-raport-Greenpeace---/ [dostęp: 23.09.2020]
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_19_6691 [dostęp: 11.02.2021]
https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/fs_20_908 [dostęp: 12.02.2021]147 Bibliografia
http://www.polskierolnictwo.pl/koalicja-na-rzecz-rozwoju-rynku-zywnosci-bio [dostęp:
11.02.2021]
https://www.ekonsument.pl/s56_co_robimy.html [dostęp: 11.02.2021]
https://www.ekonsument.pl/spacerownik/ [data dostępu: 11.10.2021].
https://www.lop.org.pl/O_nas [dostęp: 26.02.2021]
http://gajanet.pl/o-nas/ [dostęp: 26.02.2021]
https://www.consumersinternational.org [dostęp: 27.01.2011]
http://dzienbezsmiecenia.pl/co-to-jest-dzien-bez-smiecenia/informacje-ogolne/  [dostęp:
05.06.2021]
https://www.pfpz.pl/nowosci/?id_news=6873# [dostęp: 06.06.2021]
https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2018/01/5_20-lat-FPBZ.pdf [dostęp: 06.09.2021]
https://www.eatresponsibly.eu/pl/i-do/kampania-lokalnej-zywnosci-uczniow-z-rumuni/
[dostęp: 07.09.2021]
http://www.ewwr.eu/en/ideas/reduce# [dostęp: 07.06.2021]
http://ekoszyk.mos.gov.pl/ekoszyk/o-akcji/ [dostęp: 30.06.2021]
https://www.arimr.gov.pl/pomoc-unijna/prow-2014-2020/dzialanie-rolnosrodowiskowo
[dostęp: 30.06.2021]
https://ekopolska.eu. [10.12.2020]
https://www.programdlaszkol.org/ [10.10.2021]
http://www.pamietnikchrumasa.pl/ [dostęp: 08.10.2021]
https://www.gov.pl/web/klimat/kampanie-spoleczne [dostęp: 10.09.2020]
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/ramowy-plan-dzialan-dla-ywnosci-i-rolnictwa-
ekologicznego-w-polsce [dostęp: 08.10.2021]
https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_public/k9/komisje/2017/ks/materialy
/83pos_ms.pdf   [dostęp: 10.09.2021]
https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/informacje-o-strategii-na-rzecz-
odpowiedzialnego-rozwoju [dostęp: 20.09.2020]
https://media.carrefour.pl/ [dostęp: 10.10.2021]
http://ec.europa.eu/environment/basics/green-economy/sustainable-development/index_
pl.htm [dostęp: 09.05.2020]
https://www.gov.pl/web/rolnictwo/certyfikaty [dostęp: 18.10.2021]
http://ec.europa.eu/environment/basics/green-economy/ [dostęp: 03.07.2021]
https://www.trzymajforme.pl/o-programie-48 [dostęp: 07.07.2021]
http://bit.ly/2uYHueQ.
https://beslow.pl/slow/jedz-dziel-sie-kochaj [dostęp: 29.03.2020]
http://wezpomoz.pl/onas/ [dostęp: 27.01.2020]
https://noizz.pl/lifestyle/tu-pijesz-bez-slomki-list-arety-szpury-do-wlascicieli-
knajp/1s680rq [dostęp: 20.09.2020]
https://noizz.pl/ekologia/tu-pijesz-bez-slomki-az-150-knajp-dolaczylo-po-trzech-dniach-
trwania-akcji/l7ke21e [dostęp: 20.09.2020]
http://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,54420,23839795,warszawskie-kawiarnie-ida-na-
-wojne-z-plastikiem-zastepuja.html [dostęp: 20.05.2021]
http://zero-waste.pl/z-wlasnym-kubkiem/ [dostęp: 22.05.2021]148 Bibliografia
https://portalkomunalny.pl/givebox-szafy-do-dzielenia-sie-dzialaja-w-poznaniu-dziennie-
odwiedza-je-nawet-100-osob-360123/ [dostęp: 12.05.2021]
http://igo.org.pl/wp-content/uploads/2014/04/PrzewodnikRWS-NET.pdf [dostęp: 11.10.2021]
http://www.rws.waw.pl/jak-to-dziala/[ dostęp: 23.03.2020]
http://wspierajrolnictwo.pl/images/articles/materialy/PrzewodnikRWS-NET.pdf [dostęp:
24.03.2019]
https://kampania17celow.pl/dobre-praktyki/zywiec-zdroj/ [dostęp: 12.06.2021].
https://danone.pl/odpowiedzialne-praktyki-danone/ [dostęp; 13.08.2021]
https://www.carlsbergpolska.pl/ [dostęp: 12.05.2021].
https://www.nestle.pl/ [dostęp: 21.09.2021].
http://cprecycling.eu/ekoedukacja/97,Eko%20Akcja%20-%20Szk%C5%82a%20Segregacja
[dostępu: 03.07.2021]
http://cprecycling.eu [dostęp: 03.07.2021]
https://www.unilever.pl [dostęp: 12.10.2021]
https://www.pajacyk.pl/pajacyk/ [dostęp: 06.10.2021]
https://www.mlekowszkole.pl/ [data wejścia: 06.10.2021]
https://bankizywnosci.pl/o-bankach-zywnosci/informacje-ogolne/ [dostęp: 06.10.2021]
https://pl.wikipedia.org/wiki/Sprz%C4%85tanie_%C5%9Awiata [dostęp: 06.10.2021]
https://www.cp.org.pl/2016/10/drzewko-za-butelke-2016.html; https://www.anwil.pl/
pl/dlamediow/informacje/Strony/Regulamin-Akcji-%E2%80%9EDrzewko-za-butel-
k%C4%99%E2%80%9D-2021.aspx [dostęp: 06.10.2021]
  https://pomorska.pl/ekologiczny-program-carlsberga-zadbaj-o-srodowisko-na-seven-
festival-musicmore-wegorzewo-2010/ar/7156239 [dostęp: 20.04.2021]
https://www.sprawiedliwyhandel.pl [dostęp: 14.11.2021]