Wstęp do strategii państwa. Podręcznik akademicki

Spis treści:

Wstęp

ROZDZIAŁ 1. Wprowadzenie do strategii

1.1. Ewolucja myślenia i działania strategicznego
1.2. Cechy i własności strategii
1.3. Polistrategia i system strategii państwa. Związki i zależności
1.3.1. Strategia bezpieczeństwa. Strategie zależne i współzależne
1.3.2. Strategia i pojęcia bliskoznaczne
1.4. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 2. Strategia bezpieczeństwa państwa (narodowa)

2.1. Strategia bezpieczeństwa państwa (narodowa) – aspekty teoretyczno-metodologiczne
2.2. Strategia bezpieczeństwa Polski w XXI wieku – interesy narodowe (państwowe) i cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa w krótkim, średnim i długim okresach prognozy. Strategiczna misja i wizja państwa
2.3. Środowisko bezpieczeństwa RP w XXI wieku
2.4. Polska strategia bezpieczeństwa a członkostwo w Unii Europejskiej i NATO – relacje i zależności
2.5. Strategia bezpieczeństwa a system bezpieczeństwa państwa
2.6. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 3. Strategia obronności i obronna państwa (RP)

3.1. Strategia obronności państwa (RP) – aspekty teoretyczno-metodologiczne
3.2. Strategia obronności i obronna Polski w XXI wieku – interesy narodowe (państwowe) i cele strategiczne w dziedzinie obronności
3.3. Strategia obronności i obronna a system obronny RP
3.4. Problemy, wyzwania, wnioski do planowania obronnego
3.5. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 4. Strategia wojskowa RP

4.1. Polityka wojskowa państwa
4.2. Strategia wojskowa państwa
4.3. Sytuacje możliwego użycia sił zbrojnych
4.3.1. Projektowane i prognozowane warunki środowiska bezpieczeństwa jako determinanty sytuacji możliwego użycia sił zbrojnych
4.3.2. Sytuacje użycia sił zbrojnych w polityce państwa: wymuszone i zamierzone, kreatywne i reaktywne
4.4. Strategia rozwoju sił zbrojnych
4.4.1. Zdolności jako wyznacznik projektowania strategii rozwoju sił zbrojnych. Cele i koncepcje działania
4.4.2. Strategia rozwoju a struktura sił zbrojnych
4.5. Podsumowanie

ROZDZIAŁ 5. Przegląd strategiczny

5.1. Przesłanki organizowania przeglądów strategicznych
5.2. Przegląd strategiczny bezpieczeństwa (obronności, wojskowości) – istota, treść, zakres rozwiązywanych problemów
5.3. Przegląd strategiczny a zarządzanie strategiczne bezpieczeństwem (obronnością, wojskowością)
5.4. System strategii a system przeglądów strategicznych
5.5. System przeglądów strategicznych a cykle planistyczne
5.5.1. Strategia obronności a cykle planistyczne w NATO
5.6. Cykliczność przeglądów a kontrola strategiczna
5.7. Podsumowanie

Zakończenie
Bibliografia
Spis rysunków
Spis tabel

Opracowania zwarte
  1.  Ackoff R.L., Zasady planowania w korporacjach, PWE, Warszawa 1973.
  2.  Ansoff H.I., Zarządzanie strategiczne, PWE, Warszawa 1985.
  3.  Aron R., Pokój  i  wojna  między  narodami, Centrum im. Adama Smitha, Warszawa 1985.
  4.  Balcerowicz B., Obronność państwa średniego, Bellona, Warszawa 1997.
  5.  Balcerowicz B., Strategia wojenna, strategia militarna w warunkach współczesnej Polski, AON, Warszawa 1993.
  6.  Beaufre A., Wstęp do strategii. Odstraszanie i strategia, Wydawnictwo MON, Warszawa 1968.
  7.  Brands H. (red.), Twórcy nowoczesnej strategii. Od starożytności do ery cyfrowej, Wydawnictwo MT Biznes, Warszawa 2025.
  8.  Castex R., Strategic Theories, Naval Institute Press, Annapolis (MA), 2017.
  9.  Свечин A., Стратегия, „Военный вестник”, Москва 1927.
10.  Clausewitz C., O wojnie, Wydawnictwo MON, t. 1, Warszawa 1958.
11.  Clausewitz C., O wojnie, TEST, Lublin 1995.
12.  Coutau-Bégarie H., Traktat o strategii, Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2023.
13.  Czarnecki W., Kochanowski W., Rutkowski C., Strategiczny poziom planowania sił zbrojnych i przygotowania kampanii/operacji, AON, Warszawa 2003.
14.  Dawidczyk A., Planowanie strategii rozwoju sił zbrojnych, AON, Warszawa 2006.
15.  Dawidczyk A., Strategiczny Przegląd Bezpieczeństwa Narodowego – aspekty metodologiczne, BBN, Warszawa 2011.
16.  Dawidczyk A., Bezpieczeństwo obronność wojskowość. Problemy planowania strategicznego, Difin, Warszawa 2019.
17.  Dawidczyk A., Bezpieczeństwo, obronność, wojskowość. Problemy planowania strategicznego, Difin, Warszawa 2019.
18.  Dawidczyk A., Analiza strategiczna w dziedzinie bezpieczeństwa. Wybrane metody, Difin, Warszawa 2020.
19.  Hart L., Strategia. Działanie pośrednie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994.
20.  Hooker R.D. Jr., The Grand Strategy of the United States, Institute for National Strategic Studies National Defense University Press, Washington, D.C., October 2014.
21.  Huntington S., Zderzenie cywilizacji, Wydawnictwo MUZA, Warszawa 2004.
22.  Jomini H., Zarys sztuki wojennej, Wydawnictwo MON, Warszawa 1966.
23.  Jung C.G., Four Archetypes, Routledge Classics, Londyn, Nowy Jork 2007.
24.  Kamiński S., Przegląd bezpieczeństwa narodowego w planowaniu strategicznym Polski, Difin, Warszawa 2015.
25.  Kitler W., Obrona narodowa w wybranych państwach demokratycznych, Warszawa 2001.
26.  Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie, uwarunkowania, system, Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2011.
27.  Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie, uwarunkowania, system, Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2011.
28.  Kotarbiński T., Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, PWN, Warszawa 1986.
29.  Koziej S., Między piekłem a rajem. Szare bezpieczeństwo na progu XXI wieku, Adam Marszałek, Toruń 2006.
30.  Koźmiński A, Zarządzanie w warunkach niepewności. Podręcznik dla zaawansowanych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
31.  Kreikebaum H., Planowanie strategiczne w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 1996.
32.  Krzyżanowski L., O podstawach kierowania organizacjami inaczej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
33.  Kukułka J., Problemy teorii stosunków międzynarodowych, PWN, Warszawa 1978.
34.  Kukuła J., Teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2000.
35.  Layton P., Grand Strategy, Amazon 2018.
36.  Lidell Hart B., Strategia. Działania pośrednie, MON, Warszawa 1959.
37.  Lis A., Projektowanie i prognozowanie rozwoju sił zbrojnych w kontekście transformacji wojskowej, CDiSSZ, Bydgoszcz 2025.
38.  Ludendorff E., Wojna totalna, Bellona, Warszawa 2022.
39.  Marchesnay M., Zarządzanie strategiczne, Poltext, Warszawa 1993.
40.  Paret P., Clausewitz and the State. The Man, His Theories and His Times, Princeton University Press, Princeton, New Jersey 1976.
41.  Penc J., Strategie zarządzania, Placet, Warszawa 1994 oraz 1997.
42.  Rutkowski C., Obronność RP – strategiczny przegląd sytuacji bezpieczeństwa w XXI wieku, Cz. 1 i 2, AON, Warszawa 2000–2001.
43.  Rutkowski C., Dawidczyk A., Gryz J., Zarządzanie bezpieczeństwem jako problem nauki i dydaktyki szkoły wyższej, AON, Warszawa 2002.
44.  Rutkowski C., Dawidczyk A. et al., Nowe cechy i zdolności sił zbrojnych w kontekście wyzwań XXI wieku, AON, Warszawa 2004.
45.  Rutkowski C., Dawidczyk A. et al., Możliwości  samodzielnego  prowadzenia  operacji połączonej przez siły zbrojne RP. Działania połączone – operacje połączone – istotna, wyznaczniki możliwości przygotowania i prowadzenia. Metoda oceny, Cz. 1, Wydawnictwo Akademii Obrony Narodowej, Warszawa 2004.
46.  Sołtysik M., Metodyka projektowania strategii organizacyjnych przedsiębiorstwa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2016.
47.  Sun Zi, Sztuka wojenna, Firma Księgarska Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2012.
48.  Svechin A., Strategy, East View Information Services, Inc. (a translation of: Strategiia. Moscow: Voennyi vestnik, 1927, Minneapolis 1992.
49.  Toffler A., Wojna i antywojna. Jak przetrwać na progu XXI wieku?, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2006.
50.  Wróblewski R., Wprowadzenie do strategii wojskowej, BUWiK, Warszawa 1998.
51.  Wróblewski R., Planowanie strategiczne SZ i ich działania w konfliktach zbrojnych, Cz. 1, AON, Warszawa 1997.
52.  Wróblewski R., Planowanie strategiczne SZ i ich działania w konfliktach zbrojnych, Cz. 2, AON, Warszawa 1998.

Artykuły

  1.  Cichosz M., Pluta-Zaremba A., Wpływ turbulentnego otoczenia na funkcjonowanie łańcuchów dostaw – przykład branży KEP, „International Journal of Management and Economics” 2011, nr 31.
  2.  Dziedzic J., Znaczenie nauki w budowaniu zdolności operacyjnych sił zbrojnych, „Systemy Logistyczne Wojsk” 2018, nr 48.
  3.  Dawidczyk A., Przegląd strategiczny jako narzędzie planowania strategii RP – członka NATO, [w:] A. Zasuń, J. Zuziak, Bezpieczeństwo Polski w XX i XXI wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa 2020.
  4.  Dawidczyk A., Swoboda P., Projektowanie celów polityki bezpieczeństwa na użytek strategii bezpieczeństwa narodowego, „Bezpieczeństwo Narodowe”, Biuro Bezpieczeństwa Narodowego, Warszawa 2023.
  5.  Fryc M., Nowoczesne technologie kształtujące rozwój sił zbrojnych i ich operacyjne użycie do 2039 roku, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2023, nr 2023/42.
  6.  Gryz J., Bezpieczeństwo państwa w systemie stosunków międzynarodowych, [w:] Podstawy bezpieczeństwa narodowego (państwa), J. Pawłowski (red.), Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
  7.  Kitler W., System bezpieczeństwa narodowego (państwa), [w:] Podstawy bezpieczeństwa narodowego (państwa), J. Pawłowski (red.), Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
  8.  Kalinowski M., System bezpieczeństwa narodowego – strategiczne dokumenty planistyczne, „Studia Bezpieczeństwa Narodowego” 2022, z. 24.
  9.  Koziej S., Bezpieczeństwo: istota, podstawowe kategorie i historyczna ewolucja, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr 18.
10.  Koziej S., Brzozowski A., Strategie bezpieczeństwa narodowego RP 1990–2014. Refleksja na ćwierćwiecze, [w:] R. Kupiecki, Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. Pierwsze 25 lat, Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej im. płk. dypl. Mariana Porwita, Warszawa 2015.
11.  Koziej S., Brzozowski A., Strategia bezpieczeństwa narodowego (państwa), [w:] Podstawy bezpieczeństwa narodowego (państwa), J. Pawłowski (red.), Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
12.  Kuliczkowski M., Przygotowania obronne państwa – dziedziny i zakres przygotowań, Wydawnictwo TWO, Wiedza Obronna, Warszawa 2010, t. 3.
13.  Pawłowski J., Marczak J., Gąsiorek K., Definiowanie i uwarunkowania bezpieczeństwa narodowego (państwa), [w:] J. Pawłowski (red.), Podstawy bezpieczeństwa narodowego (państwa), Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej, Warszawa 2017.
14.  Szaniawski K., Gasparski W., Prakseologia a teoria decyzji, [w:] K. Szaniawski, O nauce, rozumowaniu i wartościach, PWN, Warszawa 1994.
15.  Wojciechowski S., Polityka i strategia w wymiarze bezpieczeństwa oraz rozwoju Rzeczypospolitej Polskiej, „Kwartalnik Bellona” 2015, nr 1.
16.  Zakrzewska-Bielawska A., Strategia jako czynnik determinujący strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa, [w:] A. Stabryła (red.), Doskonalenie systemów zarządzania w społeczeństwie informacyjnym, t. 2, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków 2006.

Dokumenty doktrynalne

  1.  Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej, Warszawa 2013.
  2.  Narodowa Strategia Bezpieczeństwa USA: Zaangażowanie i Rozszerzanie, dokument przedłożony przez B. Clintona Kongresowi USA, Waszyngton 1996.
  3.  Shared Vision, Common Action: A Stronger Europe. A Global Strategy for the European Union’s Foreign and Security Policy, Publications Office of the European Union, Luxemburg 2016.
  4.  Strategia (MCDP 1-1). Podręcznik strategii dla oficerów piechoty morskiej USA, tłumaczenie na prawach rękopisu oficerów Akademii Obrony Narodowej, AON, Warszawa 1999.
  5.  Strategia Obronności Rzeczypospolitej Polskiej. Strategia sektorowa do Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2009, Warszawa 2009.
  6.  Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2014.
  7.  Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2020.
  8.  Strategia Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, BBN, Warszawa 2022.
  9.  Strategia Wojskowa RP, Warszawa 2010.

Słowniki, encyklopedie, leksykony

  1.  Balcerowicz B., Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, Wydawnictwo AON, Warszawa 1996.
  2.  Huzarski M., Wołejszo J. (red.), Leksykon obronności. Polska i Europa, Bellona, Warszawa 2014.
  3.  Łepkowski W (red.), Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2002.
  4.  Pawłowski J., Zdrodowski B., Kuliczkowski M. (red.), Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
  5.  Zdrodowski B. (red.), Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON, Warszawa 2008.
  6.  Słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991.
  7.  Słownik języka polskiego, t. 1–3, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
  8.  Słownik terminów i definicji NATO, AAP-6 , WCNiK, Warszawa 2015.
  9.  Słownik terminów i definicji NATO, AAP-6 , WCNiK, Warszawa 2017.
10.  Słownik wyrazów obcych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.

Źródła internetowe

  1.  Koziej S., Dyrektywa obronna najważniejszym dokumentem wykonawczym do Strategii Bezpieczeństwa,  BBN,  Warszawa  2015,  https://www.bbn.gov.pl/pl/wydarzenia/6905,Szef-BBN-dla-PAP-Dyrektywa-obronna-najwazniejszym-dokumentemwykonawczym-do-Stra.html.
  2.  Kwaśniak G., System obrony powszechnej – stan aktualny i perspektywy rozwoju, „Strategy&Future”, czerwiec 2024, https://patronite.pl/post/66037/system-obrony-powszechnej-stan-aktualny-i-perspektywy-rozwoju, https://pulaski.pl/pulaski-policy-paper-s-koziej-braki-strategii-bezpieczenstwa-narodowego-2020-bez-koncepcji-operacyjnej-i-priorytetow-preparacyjnych.
  3.  Sibii  R.,  Wielka  strategia,  Encyklopedia  Britannica,  2017,  https://www.britannica.com/topic/grand-strategy.
  4.  Encyklopedia zarządzania, termin: System, https://mfiles.pl/pl/index.php/System.
  5.  NATO 2022 Strategic Concept, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2022/6/pdf/290622-strategic-concept.pdf.212 Bibliografia
  6.  National Security Study Memorandum 3, Department of State, United States of America, Office of the Historian, Washington, January 21, 1969, https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1969-76v34/d2.
  7.  Mahan A.T., Naval Administration and Warfare. Some General Principles, Little, Brown and Company, Boston 1908.
  8.  Odzyskać kontrolę. Zapewnić bezpieczeństwo. Kompleksowa i odpowiedzialna strategia migracyjna Polski na lata 2025–2030, https://www.gov.pl/web/premier/odzyskac-kontrole-zapewnic-bezpieczenstwo---strategia-migracyjna-na-lata-2025-2030.
  9.  Prezydent kontra naukowcy. Kolejna kontrowersyjna wypowiedź w sprawie klimatu, 
https://tvn24.pl/polska/andrzej-duda-o-zmianach-klimatu-prezydent-wzbudzil-kontrowersje-ra899005-ls2294890.
10.  Quadrennial Intelligence Community Review, Office of the Director of National Intelligence, Washington D.C., 2009, https://www.statewatch.org/media/documents/news/2014/sep/usa-qicr-final-report-2009.pdf.
11.  Quadrennial Diplomacy and Development Review. Enduring Leadership In a Dynamic World, Washington D.C., 2015,  https://2009-2017.state.gov/documents/organization/241429.pdf.
12.  Quadrennial Energy Review Transforming the Nation’s Electricity System: The Second Installment Of The QER, U.S. Department of Energy, Washington D.C., 2017, https://www.energy.gov/sites/prod/files/2017/02/f34/Quadrennial%20Energy%20Review--Second%20Installment%20%28Full%20Report%29.pdf.
13.  Quadrennial Homeland Security Review, Homeland Security, Washington D.C., 2023, https://www.dhs.gov/quadrennial-homeland-security-review.
14.  Revue nationale stratégique 2025, Secrétariat général de la défense et de la sécurité nationale,  Paris  2025, https://www.sgdsn.gouv.fr/files/files/Publications/20250713_NP_SGDSN_RNS2025_EN_0.pdf.
15.  Strategii Cyberbezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej na lata 2019–2024, https://www.gov.pl/web/cyfryzacja/strategia-cyberbezpieczenstwa-rzeczypospolitej-polskiej-na-lata-2019-2024.
16.  Strategic Defence Review. Making Britain Safer: secure at home, strong abroad, Ministry of  Defence,  London  2025,  https://assets.publishing.service.gov.uk/media/683d-89f181deb72cce2680a5/The_Strategic_Defence_Review_2025_-_Making_Brita-
in_Safer_-_secure_at_home__strong_abroad.pdf.
17.  The DHS Strategic Plan Fiscal Years 2020–2024, U.S. Department of Homeland Security,  Washington  D.C.,  2020,  https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/19_0702_plcy_dhs-strategic-plan-fy20-24.pdf.
18.  U.S.  Department  of  Homeland  Security’s  Strategic  Plan  for  Fiscal  Years  2023–2027, U.S. Department of Homeland Security, Washington D.C., 2023, https://www.dhs.gov/sites/default/files/2024-11/24_1119_plcy_dhs-strategic-plan-fy23-27.pdf.
19.  https://archive.org/details/cu31924030750628/page/n7/mode/2up.
20.  https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.285188/mode/2up.21.  https://archive.org/details/erich-ludendorff-der-totale-krieg-1935-130-s.-scanfraktur/page/n1/mode/2up.
22.  https://koziej.pl/wp-content/uploads/2017/09/Teoria_i_historia_bezpieczenstwa.pdf.
23.  https://koziej.pl/wp-content/uploads/2024/07/Prace-nad-SBN.pdf.
24.  https://koziej.pl/wp-content/uploads/2015/07/Strateghttps://koziej.pl/wp-content/uploads/2025/08/Tezy-i-komentarze-do-prac-nad-strategi%C4%85-1998.pdfia_Obronna_RP_z_2000_r.doc.
25.  https://koziej.pl/wp-content/uploads/2020/05/Interesy-narodowe.pdf.
26.  https://books.google.pl/books/about/Strategy.html?id=BeQRDAAAQBAJ&redir_esc=y.