Wokół podstawowych zagadnień pedeutologii

Spis treści:

Wstęp

Rozdział I. Pedeutologia jako subdyscyplina pedagogiki

1. Przedmiot badań pedeutologii
2. Miejsce pedeutologii w naukach pedagogicznych
3. Rozwój polskiej myśli pedeutologicznej
4. Podsumowanie i kwestie do dyskusji

Rozdział II. Osobowość i kompetencje nauczyciela

1. Zmieniające się konteksty profesji nauczycielskiej na przestrzeni dziejów
2. Wokół problematyki osobowości nauczyciela
3. Kompetencje zawodowe nauczyciela-wychowawcy
4. Podsumowanie i kwestie do dyskusji

Rozdział III. Zawód nauczyciela w świetle nowych potrzeb – wybrane zagadnienia

1. Specyfika rozwoju zawodowego współczesnego nauczyciela
2. Istota, potrzeby oraz przejawy nauczycielskiego profesjonalizmu
3. Cyberprzestrzeń nowym wyzwaniem dla nauczycieli
4. Współczesne tendencje i dążenia w procesie edukacji nauczycielskiej
5. Podsumowanie i kwestie do dyskusji

Rozdział IV. Szkoła przestrzenią uczenia się – wyzwania i zadania

1. Konstruktywistyczny model edukacji fundamentem szkoły stanowiącej przestrzeń uczenia się
2. Znaczenie dialogu edukacyjnego w kreowaniu środowiska uczenia się
3. Ukryty program szkolnej przestrzeni uczenia się
4. Specyfika przywództwa edukacyjnego w  szkole stanowiącej przestrzeń uczenia się
5. Podsumowanie i kwestie do dyskusji

Rozdział V. Rola nauczyciela w kreowaniu szkolnej przestrzeni uczenia się oraz procesu wyrównywania szans w dostępie do edukacji

1. Specyfika pracy nauczyciela szkoły opartej na konstruktywistycznym modelu edukacji
2. Złożoność zadań nauczyciela uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi
3. Wyzwania stawiane przed nauczycielem uczniów dotkniętych problemem nierówności społeczno-ekonomicznych
4. Działania edukacyjno-wychowawcze nauczyciela w środowisku wielokulturowym
5. Podsumowanie i kwestie do dyskusji

Rozdział VI. Dylematy oraz problemy zawodu nauczycielskiego

1. Aksjologiczne i etyczne aspekty pracy nauczyciela
2. Stres oraz wypalenie zawodowe nauczyciela – przejawy i konsekwencje
3. Bezradność i osamotnienie nauczyciela w społeczności uczniowskiej
4. Tożsamość i autonomia współczesnego nauczyciela
5. Podsumowanie i kwestie do dyskusji

Zakończenie
Bibliografia

Adamczyk D., Ku profesjonalizmowi wychowania – w trosce o dobrą komunikację nauczyciela
z uczniem, „Zeszyty Formacji Katechetów” 2015, 4.
Adamczyk D., Wypalenie zawodowe nauczyciela – w perspektywie odpowiedzialności i troski
o człowieka, „Seminare” 2013, 34.
Adamowicz M.M., Rozwój polskiej myśli pedeutologicznej, „Przegląd Historyczno-Oświa-
towy” 2018, 1–2.
Andersen J. et al., The contribution of poverty to the understanding of poverty, exclusion and
integration, [w:] Poverty: The Lessons of the Poverty Programme, European Economic
Interest Group, Animation and Research, Lille 1994.
Andrzejewska A., Dzieci i młodzież w sieci zagrożeń realnych i wirtualnych. Aspekty teoretycz-
ne i empiryczne, Warszawa 2014.
Aouil B., Kajdasz-Aouil M., Internet jako środowisko komunikacyjne, [w:] M. Tanaś (red.),
Kultura i język mediów, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.
Arendt H., Kryzys edukacji, [w:] Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli
politycznej, tłum. M. Godyń, W. Madej, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2011.
Aviram A., Personal Autonomy and The Flexible School, „International Review of Educa-
tion” 1993, 39(5).
Baley S., Psychologia wychowawcza w zarysie, WN PWN, Warszawa 1960.
Bałachowicz J., Obraz dziecka a działania edukacyjne nauczyciela, [w:] I. Adamek, M. Gro-
chowalska, E. Żmijewska (red), Relacje i konteksty (w) edukacji elementarnej, Wydaw-
nictwo Naukowe UP, Kraków 2010.
Bałachowicz  J.,  Halvorsen  V.K.,  Witkowska-Tomaszewska  A.,  Edukacja  środowiskowa
w kształceniu nauczycieli, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2015.
Banach Cz., Edukacja na tle procesów globalizacji, „Nowa Szkoła” 2009, 6.
Banach Cz., Koncepcja edukacji nauczycielskiej – postulaty i realia, http://rep.up.krakow.pl/
xmlui/bitstream/handle/11716/2874/PM217--01--Koncepcja-edukacji-nauczyciel-
skiej--Banach.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 10.12.2020].
Banach Cz., Modernizacja edukacji nauczycieli wobec przemian edukacyjnych oraz szkoły jako
podstawowego ogniwa reformy, [w:] E. Sałata, A. Zamkowska, S. Ośko (red.), Kształcenie 237 Bibliografia
praktyczne nauczycieli w szkole wyższej, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Ryki-
-Radom 2003.
Banach Cz., Polska szkoła i system edukacji, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1997.
Banach Cz., Szanse i zagrożenia rozwoju edukacji w Polsce, „Kultura i Edukacja” 2005, 2.
Basińska A., Nierówności społeczne w dostępie do wiedzy. Stare i nowe problemy, [w:] K. Po-
demski (red.), Spór o społeczne znaczenie społecznych nierówności, Wydawnictwo UAM
w Poznaniu, Poznań 2009.
Batorski  D.,  Młodzi  w  sieci.  Uczniowie,  studenci  i  nauczyciele  wobec  nowych  technologii,
[w:] A. Nowak, K. Winkowska-Nowak, L. Rycielska (red.), Szkoła w dobie Internetu,
WN PWN, Warszawa 2009.
Bednarek J., Multimedialne kształcenie ustawiczne nauczycieli. Teoria, badania, praktyka, Wy-
dawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP w Warszawie, Warszawa 2010.
Bednarek J., Multimedia w kształceniu, WN PWN, Warszawa 2008.
Bednarek J., Podstawy kształcenia multimedialnego, [w:] M. Tanaś (red.), Technologia informa-
cyjna w procesie dydaktycznym, Wydawnictwo MIKOM, Warszawa 2005.
Bednarek J., Lubina E., Kształcenie na odległość. Podstawy dydaktyki, WN PWN, Warsza-
wa 2008.
Bejger H., Wizerunek nauczyciela XXI wieku w opiniach studentów, [w:] B. Akimjako-
vá, A. Famuła-Jurczak, P. Mazur, O. Račková (red.), Nauczyciel kreatorem zmiany,
VERBUM – vydavateľstvo KU, Ružomberok 2013.
Belcer A., Zbędni, odtrąceni i niechciani – wykluczeni!, [w:] M. Pokrzywa, S. Wilk (red.),
Wykluczenie społeczne. Diagnoza, wymiary i kierunki badań, Uniwersytet Rzeszowski,
Rzeszów 2013.
Bereźnicki F., Dydaktyka kształcenia ogólnego, Impuls, Kraków 2004.
Bereźnicki F., Dydaktyka szkolna dla kandydatów na nauczycieli, Oficyna Wydawnicza Im -
puls, Kraków 2015.
Berger P.L., Luckman T., Społeczne tworzenie rzeczywistości, Państwowy Instytut Wydawni-
czy, Warszawa 1983.
Beveridge S., Special Educational Needs in Schools, Routledge, New York 1999.
Będzińska Wosik B., Nauczycielu nie daj się wypalić, „Dyrektor Szkoły” 2003, 7(8).
Białek K. (red.), Międzykulturowość w szkole. Poradnik dla nauczycieli i specjalistów, Ośrodek
Rozwoju Edukacji, Warszawa 2015.
Białobrzeska  K.,  Wpływ  ubóstwa  na  funkcjonowanie  dziecka  w  środowisku  szkolnym,
[w:] M. Orłowska, L. Malinowski (red.), Praca socjalna w poszukiwaniu metod i narzę-
dzi, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2000.
Bieluga K., Stankiewicz S., Nauczyciel szkoły podstawowej w opinii rodziców, „Nauczyciel
i Wychowawca” 1985, 1–2.
Błasiak A., Aksjologiczne aspekty procesu wychowania. Wybrane zagadnienia, Wyższa Szkoła
Filozoficzno-Przyrodnicza IGNATIANUM, Wydawnictwo WAM, Kraków 2009.
Bortnowski S., Spór ze szkołą, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1982.
Bourdieu P., Passeron J., Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, WN PWN War-
szawa 2006.238 Bibliografia
Brown S., McIntyre D., Making sense of teaching, Open University Press, Buckingham 1993.
Bruner J.S., Poza dostarczone informacje. Studia z psychologii poznawania, PWN, War-
szawa 1978.
Budzień H., Wybrane zagadnienia i problemy z pedeutologii, Wyższa Szkoła Administracji
w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2009.
Burr V., Social Constructionism, Routledge Taylor & Francis Group, London and New
York 2003.
Carlo A., Michel A., Chabanne J.C., Bucheton D., Study on Policy Measures to improve the
Attractiveness of the Teaching Profession in Europe. Final report, Volume 2, Publications
Office of the European Union, Luxembourg 2013.
Carr D., Professional education and professional ethics, „Journal of Applied Philosophy 199, 16 (1).
Cęcelek G., Edukacja i wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów z wykorzystaniem nowocze-
snych technologii informacyjnych. Skrypt akademicki, Państwowa Uczelnia im. Stefana
Batorego, Skierniewice 2021.
Cęcelek G., Kompetencje nauczyciela-wychowawcy jako ważny wyznacznik efektywności proce-
su kreowania sukcesu edukacyjnego dziecka biednego, [w:] D. Ruszkiewicz, K. Szymczyk
(red.), Refleksje o  rodzinie. Konteksty edukacyjne i pomocowe, Wydawnictwo Uniwersy-
tetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, Filia w Piotrkowie Trybunalskim, Piotrków
Trybunalski 2017.
Cęcelek G., Kompetencje społeczne nauczyciela szkoły uczenia się i wyrównywania szans eduka-
cyjnych, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2020.
Cęcelek G., Kształcenie ustawiczne jako wymóg konieczny współczesnej rzeczywistości, „Eduka-
cja Ustawiczna Dorosłych” 2012, 7(77).
Cęcelek G., Media w edukacji jako ważne determinanty kreowania twórczego rozwoju osobowo-
ści młodego człowieka, [w:] W. Karolak, M.K. Stasiak, K. Witerska (red.), Kreatywność
w ponowoczesności, Wydawnictwo Akademii Humanistyczno-Ekonomicznej w Ło-
dzi, Łódź 2018.
Cęcelek G., Nauczyciel wobec edukacyjnych wyzwań współczesnej rzeczywistości, [w:] T. Za-
charuk (red.), Pedagog – jednej czy wielu dróg?, cz. 1: Pedagog w teorii, Wydawnictwo
Akademii Podlaskiej, Siedlce 2005.
Cęcelek G., Nierówności ekonomiczne a szanse edukacyjne i bezpieczeństwo społeczne dzieci
i młodzieży, Difin, Warszawa 2020.
Cęcelek G., Nowe szanse edukacyjne oraz granice dydaktycznej użyteczności technologii informa-
cyjnej w procesie kształcenia, [w:] M. Kołodziejski (red.), Twórczość codzienna w kształce-
niu i wychowaniu. Teoria i praktyka edukacyjna, Akademia Humanistyczna im. Alek-
sandra Gieysztora, Pułtusk 2014.
Cęcelek  G.,  Optymalizacja  procesu  kształtowania  kompetencji  społecznych  nauczyciela  jako
warunek niezbędny dla realizacji konstruktywistycznego modelu edukacji – raport z ba-
dań, [w:] M. Przybysz-Zaremba, J. Stepaniuk, A. Szczygieł (red.), Szkoła – nauczyciel
– uczeń w przestrzeni edukacyjnej, Difin, Warszawa 2020.
Cęcelek G., Permanent Improvement of Teacher Social Competences as an Indispensable Con-
dition for the Process of Equalizing Educational Opportunities of a Child from a Poor 239 Bibliografia
Family, Progress in education, Volume 62, Roberta V. Nata NOVA Science Publi-
shers, New York 2020.
Cęcelek G., Rola edukacji włączającej w realizacji procesu kompensacyjno-destygmatyzującego
wobec dziecka biednego, „Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy. Nauki społecz-
ne” 2016, 4(20).
Cęcelek G., Specyfika pracy opiekuńczo-wychowawczej z  dzieckiem ubogim nastawionej na kre-
owanie jego sukcesu edukacyjnego, [w:] G. Cęcelek, M. Potoczna, M. Przybysz-Zarem-
ba (red.), Rodzina – Szkoła – Środowisko społeczne – obszary kształtowania kreatywności
i twórczości dziecka (ucznia), Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
w Skierniewicach, Skierniewice 2016.
Cęcelek G., Specyfika przywództwa edukacyjnego w  szkole oraz jej otoczeniu, „Kultura i Wy-
chowanie” 2020, 1(17).
Cęcelek G., Sytuacja szkolna dziecka z rodziny ubogiej, Wydawnictwo Akademickie „Żak”,
Warszawa 2011.
Cęcelek G., Szkoła uczenia się i wyrównywania szans edukacyjnych jako miejsce kształtowania
bezpieczeństwa społecznego wychowanków, [w:] G. Cęcelek, E. Woźnicka, P. Klimczyk
(red.), Szkoła jako przestrzeń uczenia się, Difin, Warszawa 2021.
Cęcelek G., Środowisko uczenia się jako podstawa funkcjonowania współczesnej szkoły, „Kul-
tura i Wychowanie” 2020, 2 (18).
Cęcelek G., Teachers’ preparedness for the process of comprehensive support for children from fa-
milies affected by the problem of pauperisation – research report, Progress in education,
Roberta V. Nata, NOVA Science Publishers, New York 2019, Volume 59.
Cęcelek G., Ubóstwo materialne rodziny jako generator wykluczenia społecznego dzieci i mło-
dzieży, [w:] A. Araucz-Boruc, A. Klim-Klimaszewska, T. Zacharuk (red.), Zagrożenia
dzieci i młodzieży we współczesnym społeczeństwie, Uniwersytet Przyrodniczo-Huma-
nistyczny w Siedlcach, Siedlce 2012.
Cęcelek G., Wykluczenie cyfrowe dzieci z rodzin biednych jako ważny generator ich wykluczenia
edukacyjnego i społecznego, [w:] T. Graca, D. Łażewska (red.), Edukacja Humanistyczna
w kontekście technicyzacji w XXI wieku, Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej
im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Józefów 2017.
Cęcelek G., Znaczenie nauczycielskich kompetencji z zakresu wyrównywania szans edukacyj-
nych w procesie kreowania sukcesu szkolnego dziecka z rodziny ubogiej – raport z badań,
[w:] T. Łączek (red.), Sukces życiowy w społeczeństwie konsumpcyjnym, Difin, Warsza -
wa 2020.
Cęcelek  G.,  Gogolewska-Tośka  M.,  Rezultaty  oraz  potrzeby  permanentnego  doskonalenia
społecznych  i  obywatelskich  kompetencji  współczesnego  nauczyciela  –  raport  z  badań,
[w:] E. Stokowska-Zagdan, J. Flanz (red.), Kształcenie ustawiczne. Wymiar interdyscy-
plinarny, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Skierniewicach,
Skierniewice 2018.
Chrzanowska I., Wypalenie zawodowe nauczycieli a ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów
upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim i uczniów o prawidłowym rozwoju na etapie
szkoły podstawowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.240 Bibliografia
Chrzanowska I., Jachimczak B., Kompetencje współczesnych nauczycieli a praca z dzieckiem
ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole, [w:] J. Pyżalski (red.), Kompetencje wy-
chowawcze i społeczno-kulturowe współczesnych nauczycieli, http://kompetencjenauczy-
ciela.pl/m4/modul%204%20jachimczak%20i%20chrzanowska%20artykul%20
str%20tytul.pdf [dostęp: 26.01.2020].
Chrzanowska I., Jachimczak B., Praca wychowawcza w grupie zróżnicowanej – uczeń ze spe-
cjalnymi potrzebami edukacyjnymi w szkole ogólnodostępnej, [w:] J. Pyżalski (red.), Wy-
chowawcze i społeczno-kulturowe kompetencje współczesnych nauczycieli. Wybrane kontek-
sty, theQ studio, Łódź 2015.
Ciżkowicz B., Wyuczona bezradność młodzieży, Wydawnictwo UKW, Bydgoszcz 2009.
Claparède E., Psychologia dziecka i pedagogika eksperymentalna, Nasza Księgarnia, War-
szawa 1927.
Cox T., Griffiths A., Rial-Gonzalez E., Badania nad stresem związanym z pracą, Europejska
Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy, Bilbao 2006.
Czerepaniak-Walczak M., Kompetencja: słowo kluczowe czy „wytrych” w edukacji?, „Neodi-
dagmata” 1998/1999, t. XXIV.
Dawid J.W., O duszy nauczycielstwa, Drukarnia Narodowa, Kraków 1912.
Day Ch., (przeł. J. Michalak), Rozwój zawodowy nauczyciela. Uczenie się przez całe życie,
Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2008.
Dąbrowa  E.,  Kompetencje  międzykulturowe  nauczycieli,  [w:]  E.  Pawlic-Rafałowska  (red.),
Kompetencje  międzykulturowe  nauczycieli  w  wielokulturowych  miastach  Warszawa
– Berlin. Przewodnik dla nauczycieli, Biuro Edukacji Urzędu m.st. Warszawy, http://
edukacja.warszawa.pl/sites/edukacja/files/programy-unijne/13052/attachments/
kompetencje_miedzykulturowe_nauczycieli_w_wielokluturowych_miastach_war-
szawa-berlin.pdf [dostęp: 15.01.2021].
Dąbrowa E., Markowska-Manista U., Przygotowanie nauczycieli do pracy w wielokulturowej
rzeczywistości w perspektywie standardów europejskich, [w:] Z. Jasiński (red.), Szkoła i na-
uczyciele  wobec  problemów  edukacji  międzykulturowej,  Wydawnictwo  Uniwersytetu
Opolskiego, Opole 2010.
Dąbrowa E., Markowska-Manista U., Przygotowanie nauczycieli i pedagogów w zakresie edu-
kacji międzykulturowej – prezentacja projektu badawczego, „Edukacja Międzykulturo-
wa” 2018, 1(8).
Deci E.L., Vansteenkiste M., Self-determination theory and basic need satisfaction: Understan-
ding human development in positive psychology, „Ricerche di Psichologia” 2004, 27.
Delors J. (pod. przewodn.), Edukacja. Jest w niej ukryty skarb, raport dla UNESCO Mię-
dzynarodowej Komisji do spraw Edukacji dla XXI wieku (przeł. z franc. Wiktor Rab-
czuk), Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Wydawnictwa UNESCO, Warsza-
wa 1998.
Denek K., Kompetencje nauczycieli w kontekście wyzwań XXI wieku i potrzeb reformy sys-
temu edukacji w Polsce, [w:] K. Wenta (red.), Kształcenie pedagogiczne w dobie prze-
mian edukacyjnych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego,
Szczecin 2000.241 Bibliografia
Denek K., Ku dobrej edukacji, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń–Leszno 2005.
Dereń E., W trosce o nową jakość kształcenia nauczycieli. Proponowany model – paradygmat
kształcenia nauczycieli, [w:] J. Piekarski, L. Tomaszewska, A. Głowala, M. Kamińska
(red.), Nowa jakość w edukacji?, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodo-
wej w Płocku, Płock 2013.
Dobrowolska B., Transmisja i reprodukcja wartości kulturowych w szkole na przykładzie wy-
branych mniejszości narodowych i etnicznych a kontekst społeczny. Elementy założeń teorii
Pierre’a Bourdieu i Basila Bernsteina, „Edukacja Międzykulturowa” 2018, 1(8).
Dobrowolska B., Brodacka-Adamowicz E., Wielokulturowość i międzykulturowość – kompe-
tencje nauczyciela a potrzeby edukacyjne, [w:] W. Horyń, J. Maciejewski (red.), Nauczy-
ciel andragog we współczesnym społeczeństwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocław-
skiego, Wrocław 2010.
Dobrowolski S., Struktury umysłów nauczycieli, WSiP, Warszawa 1959.
Doroszewska  J.,  Pedagogika  specjalna,  Ossolineum,  Wrocław–Warszawa–Kraków–
Gdańsk 1981.
Dotka M., Kazimierczak M., Lutze I., Puchała E., Świderska M., Model pomocy psycho-
logiczno-pedagogicznej  w  szkole  i  współpracy  pomiędzy  szkołą  i  poradnią  –  założenia,
CMPPP Warszawa 2009.
DuFour R., Eaker R., T. Many, Learning by Doing: A Handbook for Professional Learning
Communities at Work™ 2006, http://www.allthingsplc.info/about.
Dróżka W.M., Kształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli, „Refleksje”2019, 5.
Dróżka W.M., Nauczyciel we współczesnych dyskursach edukacyjnych, „Studia Pedagogiczne.
Problemy Społeczne, Edukacyjne i Artystyczne” 2000, 13.
Dykcik W., Tendencje rozwoju pedagogiki specjalnej. Osiągnięcia naukowe i praktyka (z per-
spektywy 50-lecia pracy pedagogicznej z osobami z niepełnosprawnością), Wydawnictwo
naukowe Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, Poznań 2010.
Dylak  S.,  Konstruktywizm  jako  obiecująca  perspektywa  kształcenia  nauczycieli,  „Edukacja
Przyrodnicza w Szkole Podstawowej” 2000.
Dylak S., Nauczyciel konstruktywista w klasie szkolnej, „Edukacja Przyrodnicza w Szkole
Podstawowej” 2000, 1.
Dylak S., Wizualizacja w kształceniu nauczycieli, Wydawnictwo UAM w Poznaniu, Po-
znań 1995.
Elliott J., A Model of Professionalism and its Implications for Teacher Education, „British Edu-
cational Research Journal” 1991, 17.
Famuła-Jurczak A., O potrzebie nowego spojrzenia na rolę zawodową nauczyciela, [w:] B. Akim-
jaková, A. Famuła-Jurczak, P. Mazur, O. Račková (red.), Nauczyciel kreatorem zmiany,
VERBUM, Ružomberok 2013.
Fazlagć A., Organizacja ucząca się, „Dyrektor Szkoły” 2005, 5.
Feldman A., Varieties of Wisdom in Practice of Teachers, „Teaching and Teacher Education”
1997, 13(7).
Firkowska-Mankiewicz A., Co nowego w edukacji włączającej, „Edukacja” 2010, 2.
Fish D., Kształcenie poprzez praktykę, Wyd. CODN, Warszawa 1996.242 Bibliografia
Freudenberger H.J., Staff Burn-Out, „Journal of Social Issues. A Journal of the Society for
the Psychological Study of Social Issues” 1974, 30/1.
Fullan M., Odpowiedzialne i skuteczne kierowanie szkołą (przeł. K. Kruszewski), WN PWN,
Warszawa 2006.
Gajda J., Media w edukacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.
Gajda J., Szkoła jako efektywnie ucząca się organizacja, „Trendy ve vzdělávání” 2012, 5 (1).
Garbacik Ż., Stres w pracy nauczyciela, „Szkoła – Zawód – Praca” 2018, 16.
Gaś Z.B., Doskonalący się nauczyciel. Psychologiczne aspekty rozwoju profesjonalnego nauczycie-
li, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2001.
Gąsecki K., Etyczny wymiar profesji nauczycielskiej, [w:] W. Sawczuk (red.), Po co etyka peda-
gogom, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.
Giddens A. (przeł. A. Szulżycka), Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce
późnej nowoczesności, WN PWN, Warszawa 2002.
Giebułtowska J., Rozwój zawodowy nauczycieli w modelu professional learning community,
„LABOR et EDUCATIO” 2017, 5.
Głodkowska J., Dydaktyka specjalna w poszukiwaniu wzorców – współczesne tendencje w edu-
kacji  źródłem  uogólnionych  inspiracji, [w:] J. Głodkowska (red.), Dydaktyka  specjalna
w przygotowaniu do kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Pod-
ręcznik akademicki, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2012.
Głodkowska J., Model kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – różnice
nie mogą dzielić, [w:] Podniesienie efektywności kształcenia uczniów ze specjalnymi potrze-
bami edukacyjnymi. Materiały szkoleniowe, cz. I, MEN, Warszawa 2010.
Głowala A., W poszukiwaniu nauczycielskiej autonomii, [w:] J. Piekarski, L. Tomaszewska,
A. Głowala, M. Kamińska (red.), Nowa jakość w edukacji?, Wydawnictwo Państwowej
Wyższej Szkoły Zawodowej w Płocku, Płock 2013.
Golczyńska-Grondas A., Grondas M., Praca dydaktyczno-wychowawcza z uczniem pocho-
dzącym z ubogiej rodziny, „Gazeta Szkolna” 2009, 23–24.
Gołębniak B.D., Między naturalnym eksperymentowaniem a przygodnym aktywizmem. „Re-
witalizacja”  badań  w  działaniu  w  „przełomowej  przyszłości”,  [w:]  M.M.  Urlińska,
A. Uniewska, J. Horowski (red.), „Po życie sięgać nowe…” Teoria a praktyka edukacyj-
na, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
Gołębniak B.D., Zmiany edukacji nauczycieli. Wiedza–biegłość–refleksyjność, Wydawnictwo
Edytor, Toruń–Poznań 1998.
Gołębniak B.D., Zamorska B., Nowy profesjonalizm nauczycieli. Podejścia–praktyka– prze-
strzeń rozwoju, Dolnośląska Szkoła Wyższa, Wrocław 2014.
Goźlińska E., Szlosek F., Podręczny słownik nauczyciela kształcenia zawodowego, Wydawnic-
two Instytutu Technologii Eksploatacji PIB, Radom 1997.
Górska I., Nauczyciel wobec agresji w szkole – radzenie sobie ze stresem i obciążeniem psychicz-
nym w kontekście syndromu wypalenia zawodowego, [w:] A. Rejzner, Agresja w szkole,
Wydawnictwo: WSP TWP w Warszawie, Warszawa 2004.
Grott E., Autorytet nauczyciela przyrody w szkole podstawowej, „Studia Ecologiae et Bioethi-
cae” 2009, 7(2).243 Bibliografia
Gruszczyk-Kolczyńska E., Zielińska E., Zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze dla dzieci, które
rozpoczną naukę w szkole, Wydawnictwo Edukacja Polska, Warszawa 2009.
Grzegorzewska M., Listy do młodego nauczyciela, Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im.
Marii Grzegorzewskiej, Warszawa 1996.
Grzybek G., Etyka, rozwój, wychowanie, Wydawnictwo Akademii Techniczno-Humani-
stycznej, Bielsko-Biała 2007.
Gut J., W. Haman, Docenić konflikt. Od  walki i manipulacji do współpracy, Kontrakt, War-
szawa 1993.
Hankala  A.,  Interakcje  pedagogiczne  w  nauczaniu  na  odległość  z  perspektywy  psychologii,
[w:] M. Tanaś (red.), Pedagogika (a) środki informatyczne i media, Oficyna Wydawni-
cza Impuls, Warszawa–Kraków 2004.
Harari Y.N., 21 lekcji na XXI wiek, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018.
Harré R., Personal being. A theory for ndividual psychology, Basil Blackwell, Oxford 1983.
Hejnicka-Bezwińska T., Pedagogika ogólna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,
Warszawa 2008.
Hessen S., Podstawy pedagogiki, Nasza Księgarnia, Warszawa 1931.
Hessen S., Podstawy pedagogiki, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1977.
Hibner J., Etyka i autorytet nauczyciela szczególną potrzebą współczesnej szkoły, „Studia Dy-
daktyczne” 2013, 24–25.
Hinc S., Pierre Bourdieu o edukacji i społeczeństwie oraz reprodukcji kulturowej, „Przegląd
Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa” 2009,3.
Hofstede G., Kultury i organizacje, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2007.
Hord S., Professional learning communities, http://www.earlychildhoodleadership.com.au/
dloads/rsc/professional%20communities%20Hord2009.pdf.
Hostyński P., Wspieranie wewnętrznej integracji człowieka poprzez dydaktykę języka obcego. Zarys
koncepcji badawczej i jej uzasadnienie, [w:] M. Pawlak (red.), Autonomia w nauce języka
obcego – co osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy?, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM
w Kaliszu i Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań–Kalisz–Konin 2008.
Hoyle E., Professionality, professionalism and the Control of Teaching, „Educational Review”
1974, 3.
Hoyle E., Teaching: Prestige, status and esteem, „Educational Management & Administra-
tion” 2001, 29(2).
Huget P., Profilaktyka syndromu wypalenia zawodowego nauczyciela , „Polonistyka. Innowa-
cje” 2015, 2.
Imants J., Teachers’ workplace learning and educational leadership in schools, „Studia pedago-
giczne”2012, 65.
Instytut Badań Edukacyjnych, Entuzjaści edukacji. TALIS, 2008, http://eduentuzjasci.pl/
talis [dostęp: 10.08.20210.
Iwaniuk I., Kompetencja wielokulturowa – różnorodność podejść do definicji tego pojęcia we
współczesnej myśli pedagogicznej, „Języki Obce w Szkole” 2014, 4.
Izdebska J., Dziecko w rodzinie u progu XXI wieku. Niepokoje i nadzieje, Wydawnictwo Uni-
wersyteckie Trans Humana, Białystok 2000.244 Bibliografia
Izdebska J., Mass media i multimedia – dominująca przestrzeń życia dziecka, [w:] E. Maryno-
wicz-Hetka (red.), Pedagogika społeczna, WN PWN, Warszawa 2007.
Jak organizować edukację uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? Przewodnik,
Ministerstwo  Edukacji  Narodowej,  Fundacja  Fundusz  Współpracy,  Warszawa
2010.
Janowska Z., Cewińska J., Wojtaszczyk K. (red.), Dysfunkcje zarządzania zasobami ludzki-
mi, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2005.
Janowski A., Uczeń w teatrze życia szkolnego, WSiP, Warszawa 1998.
Janukowicz M., Zmagania edukacyjne młodzieży biednej, [w:] S. Czarnecka (red.), Młodzież
w lokalnym systemie pomocy społecznej, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie,
Częstochowa 2003.
Jaroszewska A., Kompetencje kluczowe nauczyciela geragoga w kontekście nauczania języków
obcych w wymiarze międzykulturowym, [w:] W. Horyń, J. Maciejewski (red.), Nauczyciel
andragog we współczesnym społeczeństwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskie-
go, Wrocław 2010.
Jedynak S. (red.), Mały  słownik  etyczny, Oficyna Wydawnicza „Branta”, Bydgoszcz
1994.
Jeżowski A.J., Madalińska-Michalak J., Dyrektor szkoły – koncepcje i wyzwania. Między teo-
rią a praktyką, ORE, Warszawa 2015, http://www.bc.ore.edu.pl/Content/765/Dy-
rektor_szkoly.pdf [dostęp: 20.08.2021].
Jodłowska B., Start – szok zawodowy – twórcza praca nauczyciela, WSiP, Warszawa 1991.
Kamińska M., Jakość kształcenia w wersji „light”. Pytania o profesjonalizm i odpowiedzial-
ność szkoły i nauczycieli, [w:] J. Piekarski, L. Tomaszewska, A. Głowala, M. Kamińska
(red.), Nowa jakość w edukacji?, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodo-
wej w Płocku, Płock 2013.
Kamińska  M.,  Wizerunek  społeczno-zawodowy  współczesnego  nauczyciela  a  przemiany  spo-
łeczne i edukacyjne, [w:] W. Łozowiecka, M. Jagodzińska, K. Przybyszewska, E. Wi-
śniewska (red.), Edukacja a rynek pracy. Kompetencje społeczno-zawodowe determinantem
gotowości człowieka do efektywnej adaptacji zawodowej, Państwowa Wyższa Szkoła Za-
wodowa w Płocku, Płock 2013.
Kamińska-Juckiewicz M., Wiedzieć i umieć (o kształceniu i doskonaleniu zawodowym nauczy-
cieli w społeczeństwie wiedzy) „Nowe w Szkole” 2009, 6.
Kaniowski A.M., Etyka i pedagogika. Etyczne aspekty pracy nauczyciela. Wyzwania dla profe-
sjonalizmu nauczycielskiego, [w:] J. Madalińska-Michalak (red.), Etyka i profesjonalizm
w zawodzie nauczyciela, Wydawnictwo UŁ, Łódź 2010.
Kawka Z., Edukacja szansą na integrację społeczną, [w:] M. Kozłowski (red.), Edukacja jako
szansa na integrację społeczną, Wydawnictwo Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
w Skierniewicach, Skierniewice 2010.
Kawula S., Wsparcie społeczne – kluczowy wymiar pedagogiki społecznej, „Problemy Opiekuń-
czo-Wychowawcze” 1996, 1.
Kincheloe J.L., Towards a Critical Politics of Teacher Th inking. Mapping the Postmodern, Ber-
gin and Garvey, Westport, Conn. 1993.245 Bibliografia
Klus-Stańska D., Dokąd zmierza polska szkoła? – pytania o ślepe uliczki, kierunki, konteksty,
[w:] H. Kwiatkowska, T. Lewowicki (red.), Społeczno-kulturowe konteksty edukacji na-
uczycieli i pedagogów, WSP ZNP, Warszawa 2008.
Klus-Stańska D., Dyskursy pedagogiki wczesnoszkolnej, [w:] D. Klus-Stańska, M. Szczepska-
-Pustkowska (red.), Pedagogika wczesnoszkolna – dyskursy, problemy, rozwiązania, Wy-
dawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2009.
Klus-Stańska D., Konstruowanie wiedzy w szkole, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmiń-
sko-Mazurskiego, Olsztyn 2002.
Kłosińska M., Wzór osobowy nauczyciela w opinii młodzieży, „Polska Młodzież” 1986, 2.
Kobyłecka E., O kompetencjach aksjologicznych nauczyciela-wychowawcy, [w:] K. Ferenz,
E. Kozioł (red.), Kompetencje  nauczyciela-wychowawcy, Oficyna Wydawnicza UZ,
Zielona Góra 2002.
Kocór M., Wypalenie zawodowe nauczycieli diagnoza, wsparcie, profilaktyka , Towarzystwo
Naukowe „Societas Vistulana”, Kraków 2019.
Kofta M., Sędek M., Wyuczona bezradność: podejście informacyjne, [w:] M. Kofta (red.),
Psychologia aktywności: zaangażowanie, sprawstwo, bezradność, Wydawnictwo Nakom,
Poznań 1993.
Kojs  W.,  Przyczynek  do  rozważań  nad  programem  rozwoju  zawodowego  nauczyciela,
[w:] H. Moroz (red.), Rozwój zawodowy nauczyciela, Oficyna Wydawnicza Impuls,
Kraków 2005.
Kołaczek B., Podstawowe uwarunkowania społeczne dostępu młodzieży do kształcenia, „Poli-
tyka Społeczna” 2005, 1.
Komisja Europejska/EACEA/Eurydice, Teaching Careers in Europe: Access, Progression and
Support. Eurydice Report (Kariera zawodowa nauczycieli w Europie. Początki pracy zawo-
dowej, awans i system wsparcia. Raport Eurydice), Urząd Oficjalnych Publikacji Wspól-
not Europejskich, Luksemburg 2018.
Komorowska H., Metodyka nauczania języków obcych, Fraszka Edukacyjna, Warszawa 2001.
Kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie – europejskie ramy odniesienia, załącz-
nik do zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/962/WE z 18.12.2006 r.
w  sprawie  kompetencji  kluczowych  w  procesie  uczenia  się  przez  całe  życie
(Dz. Urz. UE L 394).
Konarski S., Kluczowe znaczenie kompetencji społeczno-psychologicznych we współczesnych
koncepcjach i praktyce systemów edukacji ekonomistów i menadżerów, [w:] S. Konarski
(red.), Kompetencje  społeczno-psychologiczne  ekonomistów  i  menadżerów, SGH, War-
szawa 2006.
Konieczna-Kucharska M., Miękkie i twarde kompetencje nauczycieli, „Zeszyty Naukowe
Politechniki Częstochowskiej – Zarządzanie” 2015, 19.
Kordziński J., Szkoła uczenia się, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2018.
Kosyrz Z., Osobowość wychowawcy, Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej, Agencja
Wydawnicza CB, Warszawa 1997.
Kotarbiński T., Wypowiedź w dyskusji o etyce zawodowej, [w:] P.J. Smoczyński (red.), Pisma
etyczne, Ossolineum, Wrocław–Warszawa 1987.246 Bibliografia
Kozarzewski P., Wykluczenie edukacyjne, [w:] M. Jarosz (red.), Wykluczeni. Wymiar społecz-
ny, materialny i etniczny, Instytut Studiów politycznych PAN, Warszawa 2008.
Krajna A., Małkiewicz E., Sujak-Lesz K., Wiedza potoczna ucznia i jej wykorzystanie w edu-
kacji, [w:] A. Krajna, E. Małkiewicz (red.), Projektowanie pracy nauczyciela przedmiotów
humanistycznych.  Wybrane  zagadnienia,  Wydawnictwo  MarMar,  CEN  UWr.,  Wro-
cław 2006.
Krakowiak K., Założenia koncepcji diagnozy specjalnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych
dzieci  i  młodzieży, [w:] K. Krakowiak (red.), Diagnoza  specjalnych  potrzeb  rozwojo-
wych i edukacyjnych dzieci i młodzieży. Standardy, wytyczne oraz wskazówki do przy-
gotowywania i adaptacji narzędzi diagnostycznych dla dzieci i młodzieży z wybranymi
specjalnymi  potrzebami  rozwojowymi  i  edukacyjnymi, Ośrodek Rozwoju Edukacji,
Warszawa 2017.
Krawcewicz S., Pedeutologia, [w:] W. Pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna, Fundacja
Innowacja, Warszawa 1997.
Krawcewicz S., Rozważania nad etyką zawodu nauczyciela, Instytut Wydawniczy Związ-
ków Zawodowych, Warszawa 1987.
Krawcewicz S., Współczesne problemy zawodu nauczyciela, Książka i Wiedza, Warszawa 1979.
Krawczyński  R.,  Bezpieczeństwo  w  edukacji  –  czynniki  stresogenne  w  pracy  nauczyciela,
[w:] M. Campion i in., Changing the world: social, cultural and political pedagogies in
civic education, Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków 2013.
Kreutz M., Osobowość nauczyciela – wychowawcy, [w:] W. Okoń, Osobowość nauczyciela. Roz-
prawy J.W. Dawida i in. ze wstępem W. Okonia, Wydawnictwo PZWS, Warszawa 1959.
Kubicz  A.,  Zjawisko  nierówności  społecznych,  „Zeszyty  Naukowe  Ruchu  Studenckiego”
2014, 2.
Kujawiński J., Ewolucja szkoły i jej współczesna wizja, Wydawnictwo Naukowe UAM, Po-
znań 2010.
Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Wydawnictwo Salezjańskie, Warsza-
wa 1997.
Kupisiewicz Cz., Przemiany edukacyjne w świecie, Wiedza Powszechna, Warszawa 1987.
Kuss D., Griffiths M., Internet gaming addiction: A systematic review of empirical research,
„International Journal of Mental Health and Addiction” 2012, 10(2).
Kuźma J., Nauka o szkole. Studium monograficzne. Zarys koncepcji, Impuls, Kraków 2011.
Kwaśnica R., Dyskurs edukacyjny po inwazji rozumu instrumentalnego. O potrzebie re-
fleksyjności. Wydawnictwo Naukowe DSW, Wrocław 2014.
Kwaśnica  R.,  Wprowadzenie  do  myślenia  o  nauczycielu,  [w:]  Z.  Kwieciński,  B.  Śliwerski
(red.), Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 2, WN PWN, Warszawa 2003.
Kwiatkowska H., Edukacja nauczycieli. Konteksty. Kategorie. Praktyki, Instytut Badań Eduka-
cyjnych, Warszawa 1997.
Kwiatkowska H., Nowa orientacja w kształceniu nauczycieli, WN PWN, Warszawa 1989.
Kwiatkowska H., Pedeutologia, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008.
Kwiatkowska H., Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią, Gdańskie Wydawnic-
two Psychologiczne, Gdańsk 2005.247 Bibliografia
Kwiatkowska H., Wprowadzenie w problematykę obrad, [w:] M.M. Urlińska, A. Uniewska,
J. Horowski (red.), „Po życie sięgać nowe…” Teoria a praktyka edukacyjna, Wydawnic-
two Adam Marszałek, Toruń 2012.
Kwiatkowski S.M., Kompetencje przyszłości, [w:] S.M. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przy-
szłości, Wydawnictwo FRSE, Warszawa 2018.
Kwiatkowski S.M., Kształcenie modułowe w Polsce – uwarunkowania edukacyjne i gospodar-
cze, [w:] K. Smela (red.), Skuteczność kształcenia modułowego w Polsce w systemie szkolnej
i pozaszkolnej edukacji zawodowej, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji,
Radom 2003.
Kwiatkowski S.T., Znaczenie  kształcenia  społeczno-emocjonalnego  w  rozwijaniu  kluczowych
kompetencji współczesnych nauczycieli, [w:] S.T. Kwiatkowski, D. Walczak (red.), Kompe-
tencje interpersonalne w pracy współczesnego nauczyciela, Wydawnictwo Akademii Peda-
gogiki Specjalnej, Warszawa 2017.
Kwieciński Z., Edukacja w galaktyce znaczeń, [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Peda-
gogika. Podręcznik akademicki, WN PWN, Warszawa 2019.
Kwieciński Z., Przewodnik czy tłumacz? Pedagog w czasie trudnym, „Amicus” 1998, 1.
Kyriacou C., Sutcliffe J., A Model of Teacher Stress, „Educational Studies” 1978, 4.
Legowicz J., Specyfika moralna nauczycielskiej służby społecznej, „Nauczyciel i Wychowanie”
1976, 3.
Lenkiewicz J., Czym są „ukryte programy” szkoły, „Edukacja i Dialog” 1994, 6.
Leśniewska K., Puchała E., Organizacja procesu wspierania uczniów ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2011.
Lewis R.B., Assistive technology and learning disabilities: Today’s realities and tomorrow’s pro-
mises, „Journal of Learning Disabilities” 1998, 31.
Lewowicki T., Kształcenie nauczycieli – typowe koncepcje, realizowane modele – przewidywane
przemiany, [w:] B. Ratuś (red.), Kształcenie i dokształcanie nauczycieli, Wydawnictwo
Wyższej Szkoły pedagogicznej w Zielonej Górze, Zielona Góra 1994.
Lewowicki T., O podstawowych warunkach pomyślnej pracy nauczycieli w sytuacji wielokul-
turowości, [w:] T. Lewowicki, E. Ogrodzka-Mazur, A. Szczurek-Boruta (red.), Praca
nauczyciela w warunkach wielokulturowości – studia i doświadczenia z pogranicza polsko-
-czeskiego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.
Lewowicki T., Problemy kształcenia i pracy nauczycieli, Wydawnictwo Instytutu Technologii
Eksploatacji – PIB, Warszawa–Radom 2007.
Lewowicki T., Proces kształcenia w szkole wyższej, PWN, Warszawa 1988.
Lipsky D.K., Gartner A., Inclusion and school reform: Transforming America’s classrooms, Bro-
okes Publishing Company, Baltimore 1997.
Little D., Learning as Dialogue. The Dependence of Learner Autonomy on Teacher Autonomy,
„System” 1995, 23(2).
Lorek A., Bednarska A., Kućmierczyk M., Analiza i ocena zagrożeń wykluczeniem cyfrowym
w regionie śląskim, [w:] C.M. Olszak, E. Ziemba (red.), Kierunki rozwoju społeczeństwa
informacyjnego i gospodarki opartej na wiedzy w świetle śląskich uwarunkowań regional-
nych, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2010.248 Bibliografia
Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2004.
Łukasiak  B.,  Twórczy  nauczyciel  promotorem  twórczego  rozwoju  ucznia,  [w:]  K.  Denek,
T.M. Zimny (red.), Edukacja jutra, Agencja Promocji Nauki i Kultury MENOS, Czę-
stochowa 2000.
Łukasik B., Refleksja nauczyciela w  walce z jego poczuciem bezradności, http://bazhum.
muzhp.pl/media//files/Podstawy_Edukacji/Podstawy_Edukacji-r2014-t7/Pod -
stawy_Edukacji-r2014-t7-s227-239/Podstawy_Edukacji-r2014-t7-s227-239.pdf
[dostęp: 20.01.2021].
Madalińska-Michalak J., Autonomia nauczyciela: uwarunkowania prawne i rozwijanie kom-
petencji nauczyciela do bycia autonomicznym, „Forum Oświatowe” 2019, 31(62).
Madalińska-Michalak J., Dyrektor szkoły liderem – inspiracje i perspektywy, Wolters Kluwer,
Warszawa 2015.
Madalińska-Michalak J., Emocje i praca nauczycieli. Rozwój kompetencji emocjonalnych na-
uczycieli a jakość szkoły „Studia Dydaktyczne” 2013, 24–25.
Madalińska-Michalak J., Etyka troski w pracy nauczycieli, [w:] S.T. Kwiatkowski, D. Wal-
czak (red.), Kompetencje interpersonalne w pracy współczesnego nauczyciela, Wydawnic-
two Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.
Madalińska-Michalak J., Filary pracy a kompetencje nauczyciela, [w:] J. Madalińska-Micha-
lak, N. Pikuła, K. Białożyt (red.), Edukacja i praca nauczyciela: ciągłość – zmiana – kon-
teksty, Wydawnictwo Scriptum, Warszawa 2017.
Madalińska-Michalak J., Kompetencje nauczyciela. Między działaniem zgodnie z możliwościa-
mi a koniecznością rozwoju zawodowego, [w:] I. Kopaczyńska, M. Magda-Adamowicz
(red.), Dziecko w kształceniu instytucjonalnym. Idee – refleksje –  badania, Wydawnictwo
Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2019.
Madalińska-Michalak J., Kompetencje przywódcze dyrektora szkoły – wyzwania wobec teorii
i praktyki, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2016, t. LXI, 4.
Madalińska-Michalak J., Nauczyciel, [w:] Z. Kwieciński, B. Śliwerski (red.), Pedagogika.
Podręcznik akademicki, WN PWN, Warszawa 2019.
Madalińska-Michalak J., Odpowiedzialność za przyszłe pokolenia: edukacja do autonomii,
[w:] J. Madalińska-Michalak, A. Wiłkomirska (red.), Pedagogika i edukacja wobec
kryzysu zaufania, i autonomii, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, War-
szawa 2020.
Madalińska-Michalak J., Pasja pracy nauczycieli osiągających sukcesy zawodowe a potrzeba
rozwijania ich kompetencji emocjonalnych „Studia z Teorii Wychowania” 2016, 7/4 (17).
Madalińska-Michalak J., Pedeutologia.  Prawno-etyczne  podstawy  zawodu  nauczyciela, Wy-
dawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2021.
Madalińska-Michalak J., Profesjonalizm  nauczyciela, „Meritum. Mazowiecki Kwartalnik
Edukacyjny” 2014, 1.
Madalińska-Michalak J., Przywództwo  dyrektora  szkoły  a  zmiana  i  uczenie  się  nauczycieli
we wspólnotach praktyków, „Rocznik Lubuski” 2017, cz. 1.
Madalińska-Michalak J., Przywództwo edukacyjne – wyzwania teorii i praktyki, [w:] J. Ma-
dalińska-Michalak, Przywództwo nauczycieli, Wydawnictwo FRSE, Warszawa 2018.249 Bibliografia
Madalińska-Michalak J., Skuteczne przywództwo w szkołach na obszarach zaniedbanych spo-
łecznie. Studium porównawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
Madalińska-Michalak J., Wspólnoty praktyków a granice uczenia się nauczycieli w szkole. Rola
dyrektora  szkoły,  [w:]  A.  Minczanowska,  A.  Szafrańska-Gajdzica,  M.J.  Szymański
(red.), Szkoła. Wspólnota dążeń?, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016.
Madalińska-Michalak J., Góralska R., Kompetencje emocjonalne nauczyciela, Wolters Klu-
wer, Warszawa 2012.
Malec A., O przestrzeniach profesjonalnych kompetencji współczesnego nauczyciela, [w:] Z. Za-
cłony (red.), Kompetencje zawodowe nauczyciela w teorii i praktyce, Wydawnictwo Na-
ukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Sączu, Nowy Sącz 2013.
Malitowska  A.,  Etyka  zawodowa.  Kompetencje  etyczne  nauczycieli,  „PRINCIPIA”  2013,
(LVII–LVIII).
Marciniak I., Zakres autonomii nauczyciela w warunkach szkolnych, „Konińskie Studia Języ-
kowe” 2014, 2(4).
Marciniak Z., Autonomia i odpowiedzialność – aspekty praktyczne, [w:] Autonomia uczelni
i środowiska akademickiego – odpowiedzialność i etos akademicki, Oficyna Wydawnicza
SGH, Warszawa 2007.
Marek  E.,  Konstruktywizm  determinantem  indywidualizacji  pracy  nauczyciela  z  uczniem
(na podstawie analizy wybranych programów edukacji wczesnoszkolnej), https://depot.
ceon.pl/handle/123456789/7769 [dostęp: 15.09.2021].
Marek J., Ukryty program szkolny, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1993, 1.
Markowska-Manista  U.,  Niedźwiedzka-Wardak  A.,  Mniejszości  wzbogacające  większość.
O potencjale uczniów z odmiennym kontekstem kulturowym i możliwościach jego wykorzy-
stania w warunkach wielokulturowości w polskiej szkole, [w:] A. Wilczyska (red.), Mło-
dzież na biegunach życia społecznego, WN PWN, Warszawa 2014.
Maslach C., Burned-Out, „Human Behavior” 1976, 9.
Maslach C., Wypalenie – w perspektywie wielowymiarowej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie za-
wodowe. Przyczyny i zapobieganie, WN PWN, Warszawa 2004.
Mazurkiewicz G., Przywództwo dla uczenia się. Jak wyjść poza schemat, [w:] S.M. Kwiatkow-
ski, J. Madalińska-Michalak, I. Nowosad (red.), Przywództwo edukacyjne w szkole i jej
otoczeniu, Difin, Warszawa 2011.
Mazurkiewicz  G.,  Przywództwo  edukacyjne  –  nowy  paradygmat  zarządzania  w  oświacie,
[w:] S.M. Kwiatkowski, J. Madalińska-Michalak (red.), Przywództwo edukacyjne w teo-
rii i praktyce, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2010.
Mazurkiewicz  G.,  Przywództwo  edukacyjne.  Odpowiedzialne  zarządzanie  edukacją  wobec
wyzwań współczesności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
Meighan R., Barton L., Walker S., Socjologia edukacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Miko-
łaja Kopernika, Toruń 1993.
Michalak J.M., Przywództwo edukacyjne w budowaniu potencjału szkoły, [w:] S.M. Kwiatkowski,
J.M. Michalak (red.), Przywództwo edukacyjne w teorii i praktyce, FRSE, Warszawa 2010.
Michalak  J.M.,  Uwarunkowania  sukcesów  zawodowych  nauczycieli.  Studium  przypadków,
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2007.250 Bibliografia
Michalski J., Relacyjność jako kategoria pedeutologiczną, [w:] M.J. Szymański, B. Walasek-
-Jarosz, Z. Zbróg (red.), Zrozumieć szkołę. Konteksty zmiany, Wydawnictwo Akademii
Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2016.
Michalski J., Rzecz o takcie pedagogicznym nauczyciela, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki
Specjalnej, Warszawa 2013.
Michalski J., Takt pedagogiczny we współpracy nauczycieli klas integracyjnych, [w:] S.T. Kwiat-
kowski, D. Walczak (red.), Kompetencje interpersonalne w pracy współczesnego nauczycie-
la, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.
Michalski J., Takt pedagogiczny w sztuce nauczycielskiego działania, Wydawnictwo Akademii
Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2010.
Mikulska J., Tożsamość mężczyzn i kobiet w cyklu życia, Wydawnictwo UAM w Poznaniu,
Poznań 1996.
Mikut M., Kompetencje  społeczne  pedagoga  w  kontekście  wzorcowych  efektów  kształcenia,
[w:] J. Piekarski, L. Tomaszewska, A. Głowala, M. Kamińska (red.), Nowa jakość
w  edukacji?,  Wydawnictwo  Państwowej  Wyższej  Szkoły  Zawodowej  w  Płocku,
Płock 2013.
Milerski B., Śliwerski B. (red.), Pedagogika. Leksykon, WN PWN, Warszawa 2000.
Minczanowska A., Etapy rozwoju zawodu nauczyciela – od startu do wypalenia zawodowe-
go, [w:] A. Górniok-Naglik (red.), Rekomendacje w zakresie teoretycznego przygotowania
studentów do wykonywania zawodu nauczyciela, Usługi Poligraficzne, Druk Cyfrowy
i Offsetowy Korzonkiewicz Krzysztof, Bielsko- Biała 2014.
Mirski J., Projekt nauki o nauczycielu, czyli pedeutologji, „Oświata i Wychowanie” 1932, 9.
Mittler P., Working Towards Inclusive Education. Social Contexts, David Fulton Publishers,
London 2000.
Młynarczuk-Sokołowska A., Od obcości do inności. Międzykulturowa edukacja nieformalna
na przykładzie działań polskich organizacji pozarządowych, Wydawnictwo Akademic-
kie „Żak”, Warszawa 2015.
Młynarczuk-Sokołowska A., Pedagog, nauczyciel, edukator w zróżnicowanej kulturowo prze-
strzeni współczesnej edukacji, „Kultura – Społeczeństwo – Edukacja” 2017, 1(11).
Młynarczuk-Sokołowska A., Szostak-Król K., Przez trudy do gwiazd. Inkluzja i różnorod-
ność w edukacji, „Parezja” 2015, 2(4).
Molesztak A., Tchorzewski A., Wołoszyn W., W kręgu wartości moralnych nauczyciela, Wy-
dawnictwo WSP TWP, Warszawa 1996.
Mróz  J.,  Nadzieja  jako  stymulator  zachowań  transgresyjnych,  [w:]  I.  Pufal-Struzik  (red.),
O  przekraczaniu  granic  własnych  ograniczeń  –  z  perspektywy  psychotransgresjonizmu,
Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.
Mucha K., Stalmach-Tkacz A., Wosianek J., Oto ja. Program nauczania edukacji wczesnosz-
kolnej z uwzględnieniem procesów indywidualizacji w kształceniu, MAC EDUKACJA,
Kielce 2017.
Muchacka B., Codzienność szkoły: między pedagogiką a etyką, [w:] J.M. Łukasik, I. Nowosad,
M.J. Szymański (red.), Codzienność szkoły. Nauczyciel, Codzienność szkoły. Nauczyciel,
Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2014.251 Bibliografia
Murawska E., Kwalifikacje i kompetencje zawodowe nauczycieli, [w:] R. Parzęcki (red.), Dys-
kusja o nauczycielu, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku,
Włocławek 2003.
Mysłakowski Z., Co to jest „talent pedagogiczny”?, [w:] W. Okoń, Osobowość nauczyciela. Roz-
prawy J.W. Dawida i in. ze wstępem W. Okonia, Wydawnictwo PZWS, Warszawa 1959.
Najder-Stefaniak K., O powinności nauczyciela. Wprowadzenie do refleksji etycznej, Wydaw-
nictwo SGGW. Warszawa 2007.
Neumann E., Vorlesungen zur Einführung in die experimentelle Pädagogik und ihre psychologi-
schen Grundlagen, Lipsk 1922.
Nikitorowicz J., Edukacja regionalna i międzykulturowa, Wydawnictwa Akademickie i Pro-
fesjonalne, Warszawa 2009.
Nikitorowicz J., Edukacja wobec zmian społecznych w dynamicznych i nieprzewidywalnych
przestrzeniach wielokulturowości, [w:] R. Kwiecińska, J.M. Łukasik (red.), Zmiana spo-
łeczna. Edukacja – polityka oświatowa – kultura, Wydawnictwo Naukowe Uniwersyte-
tu Pedagogicznego, Kraków 2012.
Nikitorowicz J., Kreowanie tożsamości dziecka. Wyzwania edukacji międzykulturowej, GWP,
Gdańsk 2005.
Nikitorowicz J., Próba określenia przedmiotu edukacji międzykulturowej, [w:] J. Nkitorowicz,
D. Misiejuk, M. Sobecki (red.), Region. Tożsamość. Edukacja, Wydawnictwo Uniwer-
syteckie Trans Humana, Białystok 2005.
Nikitorowicz J., Wielokulturowość, [w:] T. Pilch (red.), Encyklopedia pedagogiczna XXI wie-
ku, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2008, t. VII.
Noga H., Wychowawcze aspekty – „rewolucji informatycznej”, Wydawnictwo Naukowe Aka-
demii Pedagogicznej, Kraków 2008.
Nowacka U., Przygotowanie zawodowe nauczycieli w świetle współczesnych orientacji edukacyjnych,
„Prace Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie. Pedagogika, Wydaw-
nictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie” 1999–2000–2001, 8–9–10.
Nowak M., Znaczenie  wartości  w  procesie  wychowania, [w:] K. Popielski (red.), Człowiek
– wartość – sens, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1996.
Nowak-Dziemianowicz M., Oblicza edukacji. Między pozorami a refleksyjną zmianą , Dolno-
śląska Szkoła Wyższa, Wrocław 2014.
Nowak-Dziemianowicz M., Oblicza nauczyciela. Oblicza szkoły, Wydawnictwo Adam Mar-
szałek, Toruń 2001.
Nowakowska-Siuta  R.,  Prawo  do  równych  szans.  Uczniowie  niepełnosprawni  w  polskiej
szkole ogólnodostępnej, [w:] M.J. Szymański, B. Walasek-Jarosz, Z. Zbróg (red.), Zro-
zumieć  szkołę.  Konteksty  zmiany, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej,
Warszawa 2016.
Ochremiak A., Nierówności edukacyjne – problem nie tylko pedagogiczny, „Problemy Opie-
kuńczo-Wychowawcze” 2002, 8.
Okoń W., Nowy słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
Okoń W., Osobowość nauczyciela. Rozprawy J.W. Dawida i in. ze wstępem W. Okonia, Wydaw-
nictwo PZWS, Warszawa 1959.252 Bibliografia
Okoń W., Podstawy wykształcenia ogólnego, WSiP, Warszawa 1976.
Okoń W., Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, War-
szawa 1987.
Olbrycht K., Edukacja aksjologiczna pedagogów – głos w dyskusji, [w:] T. Kukołowicz,
M. Nowak (red.), Pedagogika ogólna. Problemy aksjologiczne, Reakcja Wydawnictw
KUL, Lublin 1997.
Oldroyd D., Szkoła jako ucząca się organizacja, [w:] J. Kropiwnicki (red.), Zmieniam siebie
i swoją szkołę, Wydawnictwo Nauczycielskie, Jelenia Góra 1997.
Oleśniak P., Kompetencje – uzgodnienia terminologiczne, [w:] E. Przygońska (red.), Nauczy-
ciel. Rozwój zawodowy i kompetencje, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2010.
Ostrowska M., Mazur Z., Zjawisko stresu i wypalenia zawodowego wśród nauczycieli przed-
miotu „Edukacja dla Bezpieczeństwa”, Oficyna Wydawnicza AFM KAAFM, Kra -
ków 2017.
Palka S., Pedagogika w stanie tworzenia. Kontynuacje, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego, Kraków 2003.
Palka S., Pedagogika w stanie tworzenia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kra-
ków 1999.
Pankowska D., Kompetencje nauczycielskie – próba syntezy (projekt autorski), „Lubelski Rocz-
nik Pedagogiczny” 2016, 3.
Patalan B., Wychowawca wobec wartości i osobowości wychowanka, [w:] J. Kostkiewicz (red.),
Szkice o kształtowaniu osobowości, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, Rze-
szów 1997.
Pawlak M., Autonomia studenta anglistyki – deklaracje a rzeczywistość, [w:] M. Pawlak (red.),
Autonomia w nauce języka obcego, Wydawnictwo Wydziału Pedagogiczno-Artystycz-
nego w Kaliszu, Poznań–Kalisz 2004.
Pervin L.A., Psychologia osobowości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005.
Piaget J., Epistemologia genetyczna, PWN, Warszawa 1997.
Pikus S., Etyka nauczycielska jako problem, [w:] K. Kaszyński, L. Żuk-Łapińska (red.), Etyka
zawodu nauczyciela. Nauczanie etyki, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej
im. T. Kotarbińskiego, Zielona Góra 1995.
Pindera P., Kowolik P., Pindera M., Współpraca szkoły i rodziny w wychowaniu dzieci, „Na-
uczyciel i Szkoła” 2002, 1–2 (14–15).
Piwowarski R., Rozwój zawodowy nauczycieli, [w:] K. Hernik (red.), Polscy nauczyciele i dy-
rektorzy w Międzynarodowym Badaniu Nauczania i Uczenia się TALIS 2013, Instytut
Badań Edukacyjnych, Warszawa 2015.
Piwowarski R., Wejście do zawodu oraz rozwój zawodowy nauczyciela – perspektywa międzyna-
rodowa i polska, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2016, t. XXXV, (3).
Plewka Cz., Uwarunkowania zawodowego rozwoju nauczycieli, Instytut Badań Edukacyj-
nych, Warszawa 2009.
Podejście konstruktywistyczne. Konstruowanie wiedzy poprzez interakcje z otoczeniem. Konstruk-
tywizm. Poszukiwanie. Sprawdzanie, Laboratorium dydaktyki cyfrowej, https://fabryka-
przyszlosci.pl/materialy/pobierz/22 [dostęp: 10.08.2019].253 Bibliografia
Polak K., Bezradność nauczyciela, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
Popławska A., Autonomia nauczyciela w reformowanej szkole, [w:] A. Karpińska, M. Ziń-
czuk, K. Kowalczuk (red.), Nauczyciel we współczesnej rzeczywistości edukacyjnej, Wy-
dawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2021.
Popławska A., Kompetencje nauczyciela w zmieniającej się szkole (wybrane zagadnienia), „Za-
gadnienia Społeczne” 2016, 2/6.
Pyżalski J., Czynniki salutogenne (wspierające dobrostan nauczyciela w pracy), [w:] J. Pyżalski,
D. Merecz (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypale-
niem zawodowym a zaangażowaniem, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010.
Pyżalski J., Stresory w środowisku pracy nauczyciela, [w:] J. Pyżalski, D. Merecz, (red.),
Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym
a zaangażowaniem, Impuls, Kraków 2010.
Radziewicz J., Szkoła demokracji – demokracja w szkole, [w:] J. Radziewicz (red.), Nauka
demokracji, CODN, Warszawa 1993.
Raport zbiorczy z przebiegu debat „gwiaździstych” „Jak kształcić nauczycieli XXI wieku”,
„Przygotowanie do zawodu nauczyciela: realia > dylematy > wyzwania”, Uniwersy-
tet  Warszawski,  Warszawa  2017,  https://www.scdn.pl/images/stories/RAPOR-
TY2017/23.pdf [dostęp: 10.08.2021].
Roszak B., Nauczyciele – największy atut szkoły, „Problemy Oświaty i Wychowania” 2006, 2.
Rowid H., Nowa organizacja studiów nauczycielskich w Polsce i za granicą. Instytuty Pedago-
giczne. Akademie pedagogiczne. Pedagogia, nakł. Gebethnera i Wolffa, Warszawa 1931.
Rowid H., Podstawy i zasady wychowania, Wydawnictwo Oświatowe. „Wspólna Sprawa”.
Warszawa 1957.
Rud M., Jak uczyć i wychowywać dzieci w szkole wielokulturowej? Kilka dobrych rad, Seria
Wydawnicza „Maieutike” 2010, 2.
Rura G., Kto uczy nasze dzieci?, „Życie Szkoły” 2009, 9.
Russell T., Teacher`s professional knowledge and the future of teacher education, Journal of
Education for Teaching International research and pedagogy, Volume 19, 1993,
Issue 4.
Rybińska A. (red.), Wykorzystanie TIK w nauczaniu i uczeniu się uczniów z SPE na przykła-
dzie rządowego programu rozwijania kompetencji uczniów i nauczycieli w zakresie stoso-
wania technologii informacyjno-komunikacyjnych „Cyfrowa szkoła”. Raport opracowany
w ramach projektu systemowego: Badanie jakości i efektywności edukacji oraz instytucjo-
nalizacja  zaplecza  badawczego  współfinansowanego  przez  Unię  Europejską  ze  środków
Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanego przez Instytut Badań Edukacyjnych,
Warszawa 2013.
Sachs J., The Activist Teaching Profession, Open University Press, Buckingham 2003.
Sałata E., Zamkowska A., Ośko S. (red.), Kształcenie praktyczne nauczycieli w szkole wyższej,
Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Ryki-Radom 2003.
Sankowska  A.,  Sondej  M.,  Technologia  informacyjna  w  diagnozie  i  terapii  pedagogicznej,
[w:] M. Tanaś (red.), Technologia informacyjna w procesie dydaktycznym, Wydawnictwo
„MIKOM”, Warszawa 2005.254 Bibliografia
Schaufeli W.B., Leiter M.P., Maslach C., Burnout: 35 years of research and practice, „Career
Development International” 2009, 14(3).
Schön D.A., The Reflective Practitioner: How Professionals Think in Action , Basic Books, New
York 1983.
Schultz R., Twórczość. Elementy teorii i badań, IBN, Warszawa 1994.
Seyle H., Stres okiełznany, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977.
Sędek G., Bezradność intelektualna w szkole, Wydawnictwo Instytutu Psychologii, Warsza-
wa 1995.
Sęk H., Cieślak R., Wsparcie społeczne – sposoby definiowania, rodzaje i źródła wsparcia, wybra-
ne koncepcje teoretyczne, [w:] H. Sęk, R. Cieślak (red.), Wsparcie społeczne, stres i zdrowie,
WN PWN, Warszawa 2006.
Sęk H., Wypalenie zawodowe. Psychologiczne mechanizmy i uwarunkowania, Zakład Wydaw-
niczy K. Domke, Poznań 1996.
Sęk H., Wypalenie  zawodowe  u  nauczycieli.  Uwarunkowania  i  możliwości  zapobiegania,
[w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, WN PWN, War-
szawa 2004.
Siemieniecka D., Internet w edukacji, [w:] B. Siemieniecki (red.), Pedagogika medialna. Pod-
ręcznik akademicki, t. 2, WN PWN, Warszawa 2007.
Siemieniecki B., Determinizm medialny a kompetencje medialne, [w:] W. Strykowski W. Skrzy-
dlewski (red.), Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy. Media a edukacja, Wydaw-
nictwo eMPi2, Poznań 2004.
Siemieniecki B., Pedagogika medialna. Podręcznik akademicki, t. 2, WN PWN, Warszawa 2007.
Siemieniecki B., Technologia informacyjna w polskiej szkole: stan i zadania, Wydawnictwo
Adam Marszałek, Toruń 2003.
Sieńczewska M., Czy dziecko może być odkrywcą wiedzy w świecie mediów?, [w:] M. Kar-
wowska-Struczyk, E. Słodowska-Rycaj (red.), Pedagogika małego dziecka, Instytut Ba-
dań Edukacyjnych, Warszawa 2007.
Siwek A., Dylematy współczesnego wychowania młodego człowieka, „Prace Naukowe Akade-
mii im. Jana Długosza w Częstochowie, Seria: Pedagogika” 2009, XVIII.
Skibska J., Nowoczesne technologie multimedialne w edukacji dziecka w młodszym wieku szkol-
nym, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2014.
Skotnicka B., Szkoła inkluzyjna jako organizacja ucząca się, „Niepełnosprawność – Zagad-
nienia, Problemy, Rozwiązania” 2017, 3(24).
Smith  R.C.,  Starting  with  Ourselves:  Teacher-Learner  Autonomy  in  Language  Learning,
[w:] B. Sinclair, I. McGrath, T. Lamb (red.), Learner Autonomy, Teacher Autonomy: Fu-
ture Directions, Harlow, Logman 2000.
Smołalski A., Pedeutologia historyczna, MarMar Marian Kaczorowski, Wrocław 2006.
Smyczek  A.,  Dońska-Olszko  M.,  Edukacja  uczniów  z  niepełnosprawnością  intelektualną
i sprzężoną, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2016.
Sobecki  M.,  Kształtowanie  postaw  wobec  odmienności  jako  nowe  zadanie  wychowania,
[w:] J. Nikitorowicz, M. Sobecki (red.), Edukacja międzykulturowa w wymiarze instytu-
cjonalnym, Wydawnictwo Trans Humana, Białystok 1999.255 Bibliografia
Sośnicki K., Teoria środków wychowania, Nasza Księgarnia, Warszawa 1973.
Speck O. (przeł. E. Cieślik), Być nauczycielem, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne,
Gdańsk 2005.
Stawiarska P., Wypalenie zawodowe w perspektywie wyzwań współczesnego świata, Difin,
Warszawa 2016.
Stawicka A., Wykluczenie cyfrowe w Polsce. Opracowania tematyczne, Kancelaria Senatu,
Biuro Analiz i dokumentacji, Warszawa 2015.
Stoiński (red.), Etyka o współczesności. Współczesność w etyce, Wydawnictwo UWM, Olsz-
tyn 2016.
Strykowski W., Kompetencje medialne: pojęcie, obszary, formy kształcenia, [w:] W. Strykowski
W. Skrzydlewski (red.), Kompetencje medialne społeczeństwa wiedzy. Media a edukacja,
Wydawnictwo eMPi2, Poznań 2004.
Strykowski W., Kompetencje współczesnego nauczyciela, „Neodidagmata” 2005, t. 27/28.
Strykowski W., Strykowska-Nowakowska J., Kompetencje medialno-informatyczne przyszłych
nauczycieli, „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” 2017, t. XXXVI, 4.
Studenska A., Bariery na drodze do samodzielności, [w:] H. Komorowska (red.), Nauka języ-
ka obcego w perspektywie ucznia, Oficyna Wydawnicza Łośgraf, Warszawa
Sutton R.E., Harper E., Teachers’ emotion regulation, [w:] L.J. Saha, A.G. Dworkin (red.), In-
ternational Handbook of Research on Teachers and Teaching, Springer Science + Business
Media LLC 2009.
Szabała-Walczuk A., Stres i wypalenie zawodowe w pracy nauczyciela, [w:] B. Akimjako-
vá, A. Famuła-Jurczak, P. Mazur, O. Račková (red.), Nauczyciel kreatorem zmiany,
VERBUM – vydavateľstvo KU, Ružomberok 2013.
Szczepkowska K., Edukacja włączająca w szkole – szanse i wyzwania, Ośrodek Rozwoju
Edukacji, Warszawa 2019.
Szczurek-Boruta A., Doświadczenia społeczne w przygotowaniu nauczycieli do pracy w warun-
kach wielokulturowości, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2013.
Szczurek-Boruta  A.,  Edukacja  i  odkrywanie  tożsamości  w  warunkach  wielokulturowości
– szkice pedagogiczne, Oficyna Wydawnicza Impuls, Cieszyn–Kraków 2007.
Szczurek-Boruta A., O przygotowaniu nauczycieli do pracy w warunkach wielokulturowości
– konteksty, opinie studentów, propozycje, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
Szczurek-Boruta A., Szkoła i jej rola w kształtowaniu tożsamości młodzieży, [w:] T. Lewowic-
ki, W. Ogniewjuk, E. Ogrodzka-Mazur, S. Sysojewa (red.), Wielokulturowość i eduka-
cja, WSP ZNP, WEiNoE UŚ, Uniwersytet im. Borysa Grinczenki, Warszawa–Cie-
szyn–Kijów 2014.
Szczurek-Boruta  A.,  Tożsamość  kandydatów  na  nauczycieli  –  szansa  na  zmianę  edukacji
i zmianę społeczną, „Ruch Pedagogiczny” 2016, 1.
Szczurek-Boruta A., Zadania  rozwojowe  młodzieży  i  edukacyjne  warunki  ich  wypełniania
w środowiskach zróżnicowanych kulturowo i gospodarczo. Studium pedagogiczne, Wydaw-
nictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2007.
Szempruch J., Cechy osobowe nauczycieli a osiągnięcia szkolne uczniów klas młodszych,
„Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie” 1993, 11/1.256 Bibliografia
Szempruch J., Nauczyciel w zmieniającej się szkole. Funkcjonowanie i rozwój zawodowy,
Wydawnictwo Oświatowe Fosze, Rzeszów 2001.
Szempruch  J.,  Pedeutologia.  Studium  teoretyczno-pragmatyczne,  Oficyna  Wydawnicza
Impuls, Kraków 2013.
Szempruch J., Wsparcie nauczyciela w komunikowaniu się z uczniem, [w:] S.T. Kwiatkow-
ski, D. Walczak (red.), Kompetencje interpersonalne w pracy współczesnego nauczyciela,
Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.
Szempruch J., Współczesny  nauczyciel  w  przestrzeni  technologii  informacyjnych, „Rocznik
Lubuski” 2017, t. 43, cz. 1.
Szempruch J., W stronę profesjonalizmu nauczyciela, „Przegląd Pedagogiczny” 2019, 2.
Szlosek F., Rozwój zawodowy nauczyciela, „Polityka Społeczna” 2014, 3.
Szmidt K.J., Kreatywność a standaryzacja: pedagogika twórczości i jej postulaty pod adresem
współczesnej szkoły, [w:] S.M. Kwiatkowski (red.), Kompetencje przyszłości, Wydawnic-
two FRSE, Warszawa 2018.
Szmidt K.J., Pedagogika twórczości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2007.
Szmyd  K.,  Uberman  M.,  Nauczyciel  w  obliczu  edukacyjnych  dylematów  ponowoczesności,
[w:] M. Muchacka, M. Szymański (red.), Nauczyciel w świecie współczesnym, Oficyna
Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.
Sznajer I., Pedeutologia, jej rozwój i metody, „Ruch Pedagogiczny” 1938–1939, 3.
Sztompka P., Pojęcie struktury: próba uogólnienie, „Studia Socjologiczne” 1989, 3.
Szuman S., Talent pedagogiczny, [w:] W. Okoń, Osobowość nauczyciela. Rozprawy J.W. Dawida
i in. ze wstępem W. Okonia, Wydawnictwo PZWS, Warszawa 1959.
Szymański M.J., Walasek-Jarosz B., Zbróg Z., Zrozumieć szkołę dla (jej) zmiany, [w:] M.J. Szy-
mański, B. Walasek-Jarosz, Z. Zbróg (red.), Zrozumieć szkołę. Konteksty zmiany, Wy-
dawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2016.
Śliwerski B., Lęk wobec nauczycielskiej wolności, [w:] W. Prokopiuk (red.), Rozwój nauczyciela
w okresie transformacji, Wydawnictwo Trans Humana, 1998.
Śliwerski B., Myśleć jak pedagog, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2010.
Śliwerski B., O wymierności pracy nauczyciela, „Studia Pedagogiczne. Problemy Społeczne,
Edukacyjne i Artystyczne” 2009, 18.
Śliwerski B., Wypalenie zawodowe nauczycieli, [w:] J. Kropiwnicki (red.), Szkoła a wypalenie
zawodowe, Wydawnictwo Nauczycielskie, Jelenia Góra 1999.
Śliz A., Szczepański M.S., Wielokulturowość i jej socjologiczny sens. festival caravan czy wielo-
kulturowe street party?, „Studia Socjologiczne” 2011, 4(203).
Śniadek B., Konstruktywistyczny  model  kształcenia  nauczycieli  przyrody, [w:] B. Niemier-
ko, Szmigel M.K. (red.), Uczenie się i egzamin w oczach nauczyciela. Materiały XIV
Konferencji Diagnostyki Edukacyjnej, Polskie Towarzystwo Diagnostyki Edukacyjnej,
Opole 2008.
Śnieżyński  M.,  Zarys  dydaktyki  dialogu,  Wydawnictwo  Naukowe  Papieskiej  Akademii
Teologiczne, Kraków 1997.
Tanaś M., Dydaktyczne granice użyteczności komputerów, [w:] M. Tanaś (red.), Technologia
informacyjna w procesie dydaktycznym, Wydawnictwo Mikom, Warszawa 2005.257 Bibliografia
Tanaś M., Media w katalogu środków dydaktycznych, [w:] B. Siemieniecki (red.), Pedagogika
medialna. Podręcznik akademicki, t. 1, WN PWN, Warszawa 2007.
Taplin Ch., Saddichha S., Li K., Krausz M.R., Family History of Alcohol and Drug Abuse, Child-
hood Trauma, and Age of First Drug Injection, „Substance Use & Misuse” 2014, 49/8.
Tchorzewski A.M. (de), Prawda i dobro jako siła sprawcza etyki nauczycielskiej, [w:] A. Andrze-
juk (red.), Zagadnienie etyki zawodowej, Oficyna Wydawnicza Navo, Warszawa 1998.
Tołwińska B., Kierowanie szkołą: rola dyrektora – partycypacja nauczycieli, [w:] S.M. Kwiat-
kowski, J.M. Michalak, I. Nowosad (red.), Przywództwo edukacyjne w szkole i jej otocze-
niu, Difin, Warszawa 2011.
Tort-Moloney D., Teacher Autonomy: A Vygotskian Theoretical Framework, „CLCS Ocassio-
nal Paper” 1997, 48.
Tripp D., Zdarzenia  krytyczne  w  nauczaniu.  Kształtowanie  profesjonalnego  osądu, WSiP,
Warszawa 1996.
Urbaniak-Zając D., Rzeczywistość pedagogiczna a sposoby jej poznawania – perspektywa in-
terpretacyjna, [w:] K. Rubacha (red.), Konceptualizacje przedmiotu badań pedagogiki,
Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008.
Walat W., Poszukiwanie nowego modelu edukacji w oparciu o idee kognitywizmu i konstrukty-
wizmu, „Edukacja – Technika – Informatyka” 2010, 1(2).
Waligóra-Huk A.M., Kreatywne  wykorzystanie  telefonów  komórkowych.  Twórcza  inwencja
młodzieży  w  obszarze  profilaktyki  społecznej –   kreacja  rzeczywistości  z  wykorzystaniem
mediów, [w:] A. Roguska (red.), Media w edukacji. Wymiar kulturowy i aksjologiczny,
Elpil, Siedlce 2013.
Waligórski K., Ewolucja funkcji edukacyjnych nauczyciela, [w:] R. Parzęcki (red.), Dyskusja
o nauczycielu, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, Wło-
cławek 2003.
Walkowiak T., Modele kwalifikacyjno-kompetencyjne kształcenia przyszłych nauczycieli, „Szko-
ła – Zawód – Praca” 2016, 11.
Walkowska W., Edukacja dzieci i młodzieży, „Polityka Społeczna” 2004, 9.
Васютенкова  И.В.,  Развитие  поликультурной  компетентности  учителя  в  условиях
последипломного  образования  [автореф.  дисс.  канд.  пед.  наук]  13.00.01
И.В. Васютенкова 2006/СПб, 27.
Wasylewicz M., Działania przeciw wykluczeniu cyfrowemu dzieci i młodzieży – edukacyjny
aspekt zjawiska, „Edukacja – Technika – Informatyka” 2015, 4(14).
Wawrzyniuk D., Sztuka bycia nauczycielem, „Życie Szkoły” 2003, 8.
Wejner T., Analiza porównawcza szkół zgodnie z teorią stratyfikacji społecznej, http://www.
ptde.org/pluginfile.php/1262/mod_page/content/16/465.pdf [dostęp: 20.12.2020].
Welskop W., Rola nauczyciela w edukacji międzykulturowej, [w:] U. Michalik, M. Michal-
ska-Suchanek (red.), Language and The Environment, t. 2, Wydawnictwo Gliwickiej
Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości, Gliwice 2013.
Wenta K., Kwalifikacje nauczycieli edukacji medialnej i informatycznej, [w:] B. Siemie-
niecki (red.), Pedagogika medialna. Podręcznik akademicki, t. 2, WN PWN, War-
szawa 2007.258 Bibliografia
Wenta K., Metodyka wykorzystania technologii informacyjnej i edukacji medialnej w kształceniu
nauczycieli, [w:] B. Siemieniecki (red.), Pedagogika medialna. Podręcznik akademicki,
t. 2, WN PWN, Warszawa 2007.
Wiatrowska L., Praktyki pedagogiczne w kontekście celów kształcenia, [w:] A. Górniok-Naglik
(red.), Rekomendacje w zakresie teoretycznego przygotowania studentów do wykonywania
zawodu  nauczyciela, Usługi Poligraficzne, Druk Cyfrowy i  Offsetowy Korzonkie-
wicz Krzysztof, Bielsko-Biała 2014.
Wiatrowski Z., Nowy etap w pedeutologii polskiej, „Kwartalnik Pedagogiczny” 2007, 3.
Wilczyńska W., Analiza transakcyjna a rozwijanie autonomii w komunikacji szkolnej i obcoję-
zycznej, [w:] M. Pawlak (red.), Autonomia w nauce języka obcego – co osiągnęliśmy i do-
kąd zmierzamy?, Wydział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu i Uniwersytet
im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Poznań–Kalisz–Konin 2008.
Wiśniewska  E.,  Kwalifikacje i   kompetencje  nauczyciela  a  jego  funkcjonowanie  zawodowe,
[w:] W. Łozowiecka, M. Jagodzińska, K. Przybyszewska, E. Wiśniewska (red.), Edu-
kacja a rynek pracy. Kompetencje społeczno-zawodowe determinantem gotowości człowieka
do efektywnej adaptacji zawodowej, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku,
Płock 2013.
Witkowska-Tomaszewska A., W stronę paradygmatu uczenia się – o transformacji świadomo-
ści edukacyjnej nauczycieli, [w:] J. Bałachowicz, A. Korwin-Szymanowska, E. Lewan-
dowska, A. Witkowska-Tomaszewska, Zrozumieć uczenie się. Zmienić wczesną eduka-
cję, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2017.
Włodarski Z., Aktywność poznawcza a operowanie wiadomościami, „Psychologia Wycho-
wawcza” 1979, 5.
Wołk Z., W poszukiwaniu sylwetki zawodowej nauczyciela, [w:] R. Parzęcki (red.), Dyskusja
o nauczycielu, Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna we Włocławku, Wło-
cławek 2003.
Wołoszyn S., Nauczyciel – przegląd historycznych funkcji, [w:] W. Pomykało (red.), Encyklope-
dia pedagogiczna, Fundacja Innowacja, Warszawa 1997.
Wójcik S., Ubóstwo dzieci. Dzieci się liczą. Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci
w Polsce, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2017.
Wygotski L.S., Myślenie i mowa, PWN, Warszawa 1978.
Wynne H., The teaching of science in primary schools, Second Edition, 1996.
Wysocka M., Granice autonomii nauczyciela języków obcych i jego uczniów, [w:] M. Pawlak
(red.), Autonomia w nauce języka obcego – co osiągnęliśmy i dokąd zmierzamy?, Wy-
dział Pedagogiczno-Artystyczny UAM w Kaliszu i Uniwersytet im. A. Mickiewicza
w Poznaniu, Poznań–Kalisz–Konin 2008.
Zaborowski Z., Psychospołeczne problemy wychowania, WSiP, Warszawa 1986.
Zacharuk T., Edukacja włączająca szansą dla wszystkich uczniów, „Mazowiecki Kwartalnik
Edukacyjny” 2011, 1(20).
Zacharuk T., Resocjalizacja w warunkach edukacji inkluzyjnej, „Resocjalizacja Polska” (Po-
lish Journal of Social Rehabilitation) 2010/1, Resocjalizacja_Polska_(Polish_Jour-
nal_of_Social_Rehabilitation)-r2010-t1-s221-229.pdf [dostęp: 10.02.2021].Zaczyński W.P., Uczenie się przez przeżywanie. rzecz o teorii wielostronnego kształcenia, WSiP,
Warszawa 1990.
Zając D., Etyczne aspekty kariery zawodowej nauczycieli, http://repozytorium.ukw.edu.pl/
handle/item/3788 [dostęp: 10.01.2021].
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/962/WE z 18.12.2006 r. w sprawie kom-
petencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (Dz. Urz. UE L 394).
Zalecenie Rady Unii Europejskiej z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczo-
wych w procesie uczenia się przez całe życie (Dz. Urz. UE L C 189/1).
Zawadzka E., Nauczyciele języków obcych w dobie przemian, Oficyna Wydawnicza Impuls,
Kraków 2004.
Zieliński  S.,  Rola  mediów  cyfrowych  w  edukacji  uczniów  i  studentów  niepełnosprawnych,
http://knm.uksw.edu.pl/rola-mediow-cyfrowych-edukacji-uczniow-studentow-
niepelnosprawnych/ [dostęp: 27.01.2021].
Ziółkowski P., Pedeutologia. Zarys problematyki, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szko-
ły Gospodarki w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2016.
Zjaziun I.A. (red.) (przeł. Ł. Zjaziun, F. Szlosek), Mistrzostwo pedagogiczne, Wydawnictwo
Instytutu Technologii Ekspolatacji PIB, Warszawa–Radom 2005.
Żeber-Dzikowska I., Wysocka-Kunisz M., Szydłowska A., Kompetencje nauczyciela w kon-
tekście kształcenia, „Społeczeństwo. Edukacja. Język” 2016, 4.