Transgraniczny charakter przestępstwa handlu ludźmi. Zagadnienia prawnokarne i kryminologiczne

Spis treści:

Wykaz wybranych skrótów
Wstęp

1. Etiologia zjawiska handlu ludźmi

1. Wprowadzenie
2. Historyczne uwarunkowania zjawiska handlu ludźmi
3. Społeczne uwarunkowania zjawiska handlu ludźmi
4. Współczesne determinanty przestępstwa handlu ludźmi
5. Zjawisko handlu ludźmi na tle nurtów, kierunków oraz koncepcji kryminologicznych i wiktymologicznych
6. Pojęcie transgraniczności przestępstwa handlu ludźmi
7. Podsumowanie

2. Handel ludźmi – regulacje i zagadnienia prawne

1. Wprowadzenie
2. Handel ludźmi w ujęciu polskich przepisów karnych
2.1. Podmiot i strona podmiotowa
2.2. Przedmiot i strona przedmiotowa
3. Definicja handlu ludźmi
3.1. Znamiona czynnościowe
3.2. Metody i środki
3.3. Cel przestępstwa
4. Zbieg przestępstw i przepisów ustawy
5. Akty prawa międzynarodowego
5.1. Konwencje, protokoły i deklaracje Organizacji Narodów Zjednoczonych
5.2. Konwencje Rady Europy
5.3. Dokumenty Unii Europejskiej
5.4. Protokoły Międzynarodowej Organizacji Pracy
6. Podsumowanie

3. Typologia przestępstwa handlu ludźmi

1. Wprowadzenie
2. Handel ludźmi w celu wykorzystania w pracy lub usługach o charakterze przymusowym
3. Handel ludźmi w celu wykorzystania w prostytucji, pornografii lub innych formach seksualnego wykorzystania
4. Żebractwo
5. Handel ludźmi w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy
6. Handel dziećmi
7. Podsumowanie

4. Kryminologiczne aspekty handlu ludźmi

1. Wprowadzenie
2. Sprawca przestępstwa handlu ludźmi
3. Statystyczny obraz zjawiska w ujęciu globalnym
4. Statystyczny obraz zjawiska w ujęciu regionalnym (unijnym)
5. Kompleksowe przedstawienie rozmiarów i nasilenia zjawiska w Polsce
5.1. Polska jako kraj pochodzenia ofiar
5.2. Polska jako kraj tranzytowy
5.3. Polska jako kraj docelowego wykorzystania ofiar handlu ludźmi
6. Handel ludźmi a przestępczość zorganizowana – wstępna diagnoza zależności i relacji z wybranymi formami handlu ludźmi
7. Podsumowanie

5. Fenomenologiczne aspekty handlu ludźmi

1. Wprowadzenie
2. Współczesne kryminologiczne formy przestępstwa handlu ludźmi7
2.1. Wyłudzanie kredytów i świadczeń socjalnych
2.2. Zmuszanie do zawierania fikcyjnych małżeństw
2.3. Niewolnictwo domowe
2.4. Eksploatacja kryminalna
3. Przemyt ludzi a handel ludźmi
4. Nielegalna migracja a handel ludźmi
5. Legalna migracja a handel ludźmi
6. Wzrost imigracji ekonomicznej a praca przymusowa – korelacje
7. Wpływ migracji klimatycznej na zjawisko handlu ludźmi
8. Podsumowanie

6. Transgraniczny wymiar przestępstwa handlu ludźmi w wyniku badań empirycznych

1. Wprowadzenie
2. Formy i narzędzia badawcze
3. Badania aktowe
3.1. Analiza akt sprawy karnej Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygnaturze XIV K 270/14
3.2. Analiza akt sprawy karnej Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygnaturze XIV K 272/15
3.3. Analiza wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygnaturze IV K 287/18
3.4. Analiza akt sprawy karnej Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygnaturze IV K 82/20
3.5. Analiza wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku o sygnaturze IV K 129/13
4. Podsumowanie wyników badań i wnioski

7. Ekonomiczne aspekty handlu ludźmi w ujęciu ponadgranicznym

1. Wprowadzenie
2. Międzynarodowy wymiar zysków pochodzących z handlu ludźmi
3. Handel ludźmi jako sposób finansowania i korelacji międzynarodowych organizacji przestępczych
4. Handel ludźmi jako stałe źródło dochodu
5. Pranie pieniędzy pochodzących z przestępstwa handlu ludźmi
6. Podsumowanie

8. Wiktymologia przestępstwa handlu ludźmi

1. Wprowadzenie
2. Ofiara przestępstwa handlu ludźmi
3. Potencjał wiktymogenny
4. Regulacje ochronne
4.1. Legalizacja pobytu
4.2. Niekaralność ofiar handlu ludźmi
4.3. Inne uprawnienia wynikające z prawa polskiego
5. Wsparcie i ochrona ofiar handlu ludźmi
6. Europejski nakaz ochrony jako mechanizm transgranicznej ochrony ofiar
7. Podsumowanie

9. Transgraniczny charakter zapobiegania przestępstwu handlu ludźmi i reakcji na nie

1. Wprowadzenie
2. Współpraca instytucjonalna na szczeblu krajowym
3. Współpraca instytucjonalna na szczeblu europejskim
4. Współpraca międzynarodowa
5. Podsumowanie

Zakończenie
Bibliografia
Wykaz rysunków

Literatura
Andrejew I., Polskie prawo karne w zarysie, PWN, Warszawa 1983.
Antoniszyn M. (red.), Marek A. (red.), Prostytucja w świetle badań kryminologicznych, Wro-
cławskie Towarzystwo Naukowe, Warszawa 1985.
Arystoteles, Retoryka-Poetyka, Warszawa 1988.
Bafia J., Miodulski K., Siewierski M., Kodeks karny: komentarz, Wydawnictwo Prawnicze, War-
szawa 1977.
Bakalarczyk-Burakowska K., Specyfika zabijania pod wpływem mediów, w: Andrzejewska A.
(red.), Bednarek J. (red), Ćmiel S. (red.), Człowiek w świecie rzeczywistym i wirtualnym:
wybrane patologie społeczno-wychowawcze w cyberprzestrzeni, Wydawnictwo Wyższej
Szkoły Gospodarki Euroregionalnej, Józefów, 2013.
Banasiak K., Przestępczość graniczna – oceny i zagrożenia, w: Lelental S., Zajder M. (red.), Kry-
minalistyczne i prawne problemy współczesnej przestępczości. Studia i materiały, Szczytno
1995.
Banaszak B., Prawa jednostki i system ich ochrony, Wrocław 1995.
Banaszak B., Bisztyga A., Complak K., System Ochrony Praw Człowieka, Zakamycze 2003.
Baszczak Ł., Wincewicz A., Zyzik R., Polacy i Ukraińcy – wyzwania integracji uchodźców, Polski
Instytut Ekonomiczny, Warszawa 2023.
Baszkiewicz J., Ryszka F., Historia doktryn politycznych i prawnych, PWN, Warszawa 1984.
Bednarek J., Andrzejewska A., Pedofilia w sieci, w: Bednarek J. (red.), Andrzejewska A. (red.),
Zagrożenia cyberprzestrzeni i świata wirtualnego, Difin, Warszawa, 2014.
Bednarzak J., Przestępstwo oszustwa w polskim prawie karnym, Wydawnictwo Prawnicze,
Warszawa 1971.
Bharadwaj R., Bishop D., Hazra S., Pufaa E., Annan J.K., Climate – induced migration and modern
slavery. A toolkit for policy-makers, London 2021.
Bielski M., Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, w: Zoll A.
(red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 117–277 k.k.,
wyd. 3, Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
Bieńkowska E., Wiktymologia: zarys wykładu, Wydawnictwo Zrzeszenia Prawników Polskich,
Warszawa 2000.
Bieńkowska E., Mazowiecka L. (red.), Nowe środki ochrony i pomocy dla ofiar, Wolters Kluwer,
Warszawa 2016. 508 Bibliografia
Bieżuńska-Małowist I., Małowist M., Niewolnictwo, Czytelnik, Warszawa 1987.
Biśta J., Zasada poszanowania godności człowieka i jego wpływ na interpretację konstytucyjnego
uregulowania praw i wolności jednostki, w: Jabłoński M. (red.), Wolność i prawa jednostki
w Konstytucji RP. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki
w RP, tom I, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Arche, Gdańsk 1999.
Błachut J., Gaberle A., Krajewski K., Kryminologia, Arche, Gdańsk 2006.
Bojarski M. (red.), Giezek J., Sienkiewicz J., Prawo karne materialne. Część ogólna i szczególna,
LexisNexis, Warszawa 2004.
Bojarski M., Gardocki L. (red.), w: System Prawa Karnego. Tom 8. Przestępstwa przeciwko pań-
stwu i dobrom zbiorowym, C.H. Beck, Warszawa 2013.
Bojarski T., Kodeks karny: komentarz, LexisNexis, Warszawa 2008.
Bożejewicz W., Prawne, moralne i cywilizacyjne aspekty prostytucji, w: Jędrzejko M. (red.),
Prostytucja jako problem społeczny, moralny i zdrowotny, Oficyna Wydawnicza Aspra, Puł-
tusk–Warszawa 2006.
Brussel J.A., Casebook of a Crime Psychiatrist, New York 1970.
Bryk J., Malinowska I., Hołyst B. (red.), Metody działania sprawców przestępstw handlu ludźmi.
Materiały pokonferencyjne, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji, Szczytno 2008.
Bryk J., Handel ludźmi – handel dziećmi, w: Pływaczewski W. (red.), Chlebowicz P. (red.), Niele-
galne rynki: geneza, skala zjawiska oraz możliwości przeciwdziałania, Katedra Kryminologii
i Polityki Kryminalnej, Olsztyn 2012.
Bryk J., Nowicka I., Ekonomiczne aspekty handlu ludźmi, w: Pływaczewski W. (red.), Przeciw-
działanie patologiom na rynkach finansowych: od edukacji ekonomicznej po prawnokarne
środki oddziaływania, LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2015.
Buchowska S., Czynniki sprzyjające handlowi ludźmi, w: Lasocik Z. (red.), Handel ludźmi. Za-
pobieganie i ściganie, Ośrodek Badań Praw Człowieka, Katedra Kryminologii i Polityki
Kryminalnej IPSiR UW, Warszawa 2006, s. 334.
Buchowska S. (red.), Kryminologiczne i społeczno-kulturowe aspekty migracji i handlu ludźmi:
wybrane problemy, Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, Warszawa 2016.
Bulenda T., Przymus pracy i wykorzystanie pracowników – aspekty etyczne i prawne, w: Lasocik
Z. (red.), Handel ludźmi. Zapobieganie i ściganie, Ośrodek Badań Praw Człowieka, Katedra
Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW, Warszawa 2006.
Burdziak K., Banaszak P., Przestępstwo handlu ludźmi – wykładnia terminu „handel ludźmi”,
sposób przeprowadzania przesłuchań i innych dowodów w celu uzyskania materiału potwier-
dzajacego popełnienie tego przestępstwa, charakterystyka jego ofiar i sprawców, Instytut
Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2016.
Campagna D.S., Poffenberger D.L., The Sexual Trafficking in Children, Auburn House Publishing,
Dover, MA 1988.
Caparros M., Głód, Kraków 2021.
Cendrowski M., Współczesne uwarunkowania handlu ludźmi, w: Andrzejewska A. (red.), Bed-
narek J. (red.), Ćmiel S. (red.), Człowiek w świecie rzeczywistym i wirtualnym: wybrane Bibliografia 509
patologie społeczno-wychowawcze w cyberprzestrzeni, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Go-
spodarki Euroregionalnej, Józefów, 2013.
Chodubski A. J., Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,
Gdańsk 2004.
Cichla J., Dynamika i uwarunkowania przemian psychospołecznego funkcjonowania kobiet –
ofiar przemocy domowej – w trakcie procesu terapeutycznego, Państwowa Wyższa Szkoła
Zawodowa, Głogów 2015.
Ćwiąkalski Z., w: Zoll A. (red.), Kodeks Karny. Część szczególna, Komentarz, t. II, Kraków 2006.
Daniluk P., w: Stefański R.A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017.
Dawid-Olczyk I., Dośpiał A. (red.), Handel ludźmi. Informacje o zjawisku 2004, Warszawa 2004.
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P., Przestępstwa przeciwko mieniu, w: Nowa kodyfikacja Karna.
Kodeks karny. Z. 21, Zakamycze, Warszawa 1998.
Dąbrowska-Kardas M., Kardas P., w: Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz.
Tom III. Komentarz do art. 278–363 k.k., Zakamycze, Kraków 2006.
Dong-Hoon Seol And Geon-Soo Han, Foreign women’s life and work in the entertainment sector
of Korea from the human trafficking perspective, w: S. Okubo, L. Shelley (eds.), Human Secu-
rity, Transnational Crime and Human Trafficking, Routledge, London and New York 2011.
Dośpiał A., Garnier J., Prawa człowieka a handel kobietami i młodymi ludźmi w Europie. Raport
krajowy – Polska, Wenecja 2007.
Dróżdż A., Rola profilowania kryminalnego w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości, w: Moł-
doch-Mendoń I., Maciąg K. (red.), Wybrane zagadnienia z zakresu kryminologii i psychologii
kryminalistycznej, Wydawnictwo Naukowe Tygiel, Lublin 2020.
Dubisz S., Uniwersalny słownik języka polskiego, t. I, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2003.
Duda J., Polskie ustawodawstwo transplantacyjne, zbiór przepisów, Zakamycze, Kraków 1999.
Ebbe O.N.I, Das D.K. (red.), Global Trafficking in Women and Children, CRC Press, Boca Raton–
London–New York 2008.
Falandysz L., Wiktymologia, Wiedza Powszechna, Warszawa 1979.
Faracik B. (red.), Praca przymusowa. Poradnik. Jak ją rozpoznać i jej przeciwdziałać, PIPCiB,
Warszawa 2020.
Fiktus P., Kilka uwag na temat wybranych aspektów prawnych dotyczących niewolnictwa i han-
dlu ludźmi, w: Bator A., Jabłoński M., Maciejewski M., Wójtowicz K., Współczesne koncepcje
ochrony wolności i praw podstawowych, Wrocław 2013.
Filar M., Przestępstwo zgwałcenia w polskim prawie karnym, PWN, Poznań 1974.
Filar M., Przestępstwa seksualne w polskim prawie karnym, UMK, Toruń 1985.
Filar M. (red.), Kodeks karny. Komentarz, Warszawa 2012.
Florek L., Zieliński T., Prawo pracy, C.H. Beck, Warszawa 2007.
Gardocki L., Zarys prawa karnego międzynarodowego, PWN, Warszawa 1985.
Gardocki L., Prawo karne, C.H. Beck, Warszawa 2005.
Gębska M., Migracje i handel ludźmi, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.),
Nielegalna imigracja w aspekcie kryminalistycznym, kryminologicznym i bezpieczeństwa
państwa, Warszawa 2018. 510 Bibliografia
Giddens A., Socjologia, PWN, Warszawa 2004.
Giezek J. (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, LEX a Wolters Kluwer business, War-
szawa 2012.
Górniok O., w: O. Górniok, S. Hoc, S.M. Przyjemski, Kodeks karny. Komentarz, t. III, Arche, Gdańsk
1999.
Górski A. (red.), Sakowicz A. (red.), Zwalczanie przestępczości w Unii Europejskiej. Współpraca
sądowa i policyjna w sprawach karnych, LexisNexis, Warszawa 2006.
Hanausek T., Przemoc jako forma działania przestępnego, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiel-
lońskiego, Kraków 1966.
Hołyst B., Przestępczość drugiej połowy XX wieku. Wybrane zagadnienia, Wiedza Powszechna,
Warszawa 1975.
Hołyst B., Kryminologia, PWN, Warszawa 1986.
Hołyst B., Kryminologia, LexisNexis, Warszawa 2004.
Hołyst B., Wiktymologia, LexisNexis, Warszawa 2006.
Hołyst B., Socjologia kryminalistyczna, LexisNexis, Warszawa 2007.
Horoszowski P., Kryminologia, PWN, Warszawa 1965.
Jaroszek J., Przeszczepy w świetle prawa w Polsce, Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1988.
Jasiński W., Pranie brudnych pieniędzy, Poltext, Warszawa 1998.
Jasiński W., Pranie pieniędzy w przestępstwie handlu ludźmi. Aspekty ekonomiczne i finansowe
handlu ludźmi, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi.
Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Jasiński W., Pranie pieniędzy pochodzących z handlu ludźmi, w: Łabuz P., Malinowska I., Michal-
ski M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kry-
minologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Jasiński W., Śledztwo finansowe, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.),
Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, War-
szawa 2017.
Jasudowicz T., Lubiszewski M., w: Gronowska B., Jasudowicz T., Balcerzak M., Lubiszewski M.,
Mizerski R., Prawa człowieka i ich ochrona, Dom Organizatora, Toruń 2005.
Jędrzejko M. (red.), Prostytucja jako problem społeczny, moralny i zdrowotny, Oficyna Wydaw-
nicza Aspra, Pułtusk–Warszawa 2006.
Jurewicz J., Handel ludźmi w polskim prawie karnym i prawie ponadnarodowym, Wydawnictwo
Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2011.
Karmen A., Crime Victims: An Introduction to Victimology, Pacific Grove 1990.
Karpiński J., w: Zapobieganie Handlowi Ludźmi w Polsce, Materiały do Raportu za lata 2009–
2011, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Warszawa 2012.
Karsznicki K., Handel ludźmi w świetle badań postępowań karnych prowadzonych w latach
1995–2006, w: Handel Ludźmi w Polsce. Materiały do raportu. Ministerstwo Spraw We-
wnętrznych i Administracji, MSWiA, Warszawa 2007.
Karsznicki K., Ściganie przestępstwa handlu ludźmi w Polsce, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi,
Warszawa 2010.Bibliografia 511
Karsznicki K., Gwarancja niekaralności ofiar handlu ludźmi, w: Lasocik Z. (red.), Niekaralność
ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza problemu, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi, War-
szawa 2013.
Kempny M, Globalizacja, w: Encyklopedia socjologii. Warszawa 1998.
Kędzierska G. (red.), Pływaczewski W. (red.), Kryminologia wobec współczesnych wyzwań cy-
wilizacyjnych, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej. Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2010.
Kolańczyk K., Prawo Rzymskie, PWN, Warszawa 1997.
Kosonoga J., w: Stefański R.A. (red.), Kodeks karny komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017.
Koss-Goryszewska M., Wizerunek handlu ludźmi i kobiety – ofiary w prasie polskiej na przykła-
dzie „Gazety Wyborczej”, w: Frelak J. (red.), Dyskusja o integracji. Wybór tekstów Polskiego
Forum Integracyjnego, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2010.
Kozłowska K., Analiza statystyk dotyczących zjawiska handlu ludźmi, w: Handel ludźmi w Polsce.
Materiały do raportu 2009, Legionowo 2009.
Kozłowska U., Niekaralność ofiar handlu ludźmi – rozwiązania przyjęte w niektórych krajach
europejskich, w: Lasocik Z. (red.), Niekaralność ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza
problemu, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi, Warszawa 2013.
Kremplewski A., O przestępstwie handlu kobietami, w: Porowski M. (red.), IPSiR dzisiaj. Księga
jubileuszowa, IPSiR UW, Warszawa 1998.
Król K., Żebractwo we współczesnej Polsce jako kwestia społeczna, Wydawnictwo Państwowej
Wyższej Szkoły Zawodowej, Konin 2008.
Kuć M., Wiktymologia, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Kukułka J., Historia współczesnych stosunków międzynarodowych 1945–2000, Wydawnictwo
Naukowe Scholar, Warszawa 2007.
Kulesza C., Rola pokrzywdzonego w procesie karnym w świetle ustawodawstwa i praktyki wy-
branych krajów zachodnich, Białystok 1995.
Lasocik Z., Zabójca zawodowy i na zlecenie, Zakamycze, Kraków 2003.
Lasocik Z. (red.), Handel ludźmi. Zapobieganie i ściganie, Ośrodek Badań Praw Człowieka,
Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW, Warszawa 2006.
Lasocik Z. (red.), Wiśniewski M. (red.), Handel narządami ludzkimi. Etyka, prawo i praktyka,
Ośrodek Studiów Handlu Ludźmi. Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW,
Warszawa 2006.
Lasocik Z., Potrzeba ochrony ofiar handlu ludźmi, w: Człowiek wobec krytycznych sytuacji życio-
wych. Z teorii i praktyki pracy socjalnej, Włodarczyk E. (red.), Cytlak I. (red.), Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2011.
Lasocik Z. (red.), Niekaralność ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza problemu, Ośrodek
Badań Handlu Ludźmi, Warszawa 2013.
Lasocik Z. (red.), Wieczorek Ł. (red.), Tworzenie nowej jakości w systemie eliminowania handlu
ludźmi w Polsce – raport z badań, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi, Warszawa 2016.
Lasocik Z., Wprowadzenie do problematyki przestępczości, w tym przestępczości zorganizo-
wanej, w: Buchowska S. (red.), Kryminologiczne i społeczno-kulturowe aspekty migracji 512 Bibliografia
i handlu ludźmi: wybrane problemy, Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, War-
szawa 2016.
Lasocik Z. (red.), Tarnowska M. (red.), Handel ludźmi i praca przymusowa. Najważniejsze prze-
pisy prawa krajowego i międzynarodowego, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi, Warszawa
2016.
Lasocik Z., Rekosz-Cebula E., Wieczorek Ł., Handel ludźmi do pracy przymusowej: mechanizmy
powstawania i efektywne zapobieganie. Raport z realizacji Projektu ADSTRINGO – Prze-
ciwdziałanie handlowi ludźmi do pracy przymusowej poprzez usprawnienie współpracy,
diagnozę problemów i wzmocnienie systemowego podejścia w Polsce i Federacji Rosyjskiej,
Rada Państw Morza Bałtyckiego, Warszawa–Sztokholm 2014.
Liszcz T., Prawo pracy, LexisNexis, Warszawa 2005.
Litka E., Systemy prawne regulujące prostytucję, w: Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-kar-
na i kryminalistyczno-kryminologiczna, Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T.
(red.), Difin, Warszawa 2017.
Lubkina V., Marzano G., Cyberprzemoc, w: Zagrożenia cyberprzestrzeni i świata wirtualnego,
Andrzejewska A., Bednarek J. (red.), Difin, Warszawa, 2014.
Łabuz P., Modus operandi sprawców handlu ludźmi, w: Kryminologiczne i społeczno-kulturowe
aspekty migracji i handlu ludźmi: wybrane problemy, Buchowska S. (red.), Centralny Ośro-
dek Szkolenia Straży Granicznej, Warszawa 2016.
Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-
-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Łabuz P., Proces werbowania ofiar oraz struktury grup przestępczych zajmujących się handlem
ludźmi, w: Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna,
Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Difin, Warszawa 2017.
Łabuz P., Wyłudzanie świadczeń socjalnych, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T.
(red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin,
Warszawa 2017.
Łabuz P., Żebractwo, w: Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-krymino-
logiczna, Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Difin, Warszawa 2017.
Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Nielegalna imigracja w aspekcie kry-
minalistycznym, kryminologicznym i bezpieczeństwa państwa, Difin, Warszawa 2018.
Łopatka A., Międzynarodowe prawo praw człowieka, Wyższa Szkoła Handlu i Prawa, Warszawa
1998.
Łyżwa A., Handel ludźmi. Studium prawno-kryminologiczne, Studio Wydawnicze Jografika,
Olsztyn 2019.
Mackenzie S., The Market as Criminal and Criminals in the Market: Reducing Opportunities for
Organised Crime in the International Antiquities Market, in Manacorda S., and Chappell D.
(eds.), Crime in the art and antiquities world: illegal trafficking in culturalproperty, Springer,
New York 2011.
Mackenzie S., Transnational Criminology. Trafficking and Global Criminal Markets, Bristol Uni-
versity Press, Bristol 2022.Bibliografia 513
Macko J., Prostytucja. Nierząd – handel żywym towarem – pornografia ze stanowiska historii, ety-
ki, higieny i prawa, Polski Komitet Walki z Handlem Kobietami i Dziećmi, Warszawa 1927.
Madsen F.G., Transnational Organized Crime, Routledge, London–New York 2009.
Makarewicz J., Kodeks karny z komentarzem, wyd. 4, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Lwów
1935.
Malinowska I., Metody działania sprawców handlu ludźmi, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski
M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawnokarna i kryminalistyczno-krymino-
logiczna, Difin, Warszawa 2017.
Malinowska I., Mechanizmy działania sprawców handlu ludźmi, w: Łabuz P., Malinowska I.,
Michalski M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawnokarna i kryminalistycz-
no-kryminologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Malinowska I., Szlaki tranzytowe, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.),
Handel ludźmi. Przestrzeń prawnokarna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, War-
szawa 2017.
Marek A., Prawo karne w pytaniach i odpowiedziach, Troja, Toruń 1994.
Marek A., Kodeks karny. Komentarz, LEX a Wolters Kluwer business, Warszawa 2010.
Morawska A., Proceder handlu dziećmi, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa.
Morawska E., Handel ludźmi z perspektywy systemu ochrony praw człowieka ONZ, w: Lasocik
Z. (red.), Handel ludźmi. Zapobieganie i ściganie, Ośrodek Badań Praw Człowieka, Katedra
Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW, Warszawa 2006.
Mozgawa M., w: Budyn-Kulik M., Kozłowska-Kalisz P., Kulik M., Mozgawa M. (red.), Kodeks
karny. Praktyczny komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
Mozgawa M. (red.), Kodeks Karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
Mozgawa M. (red.), Kodeks Karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
Mozgawa M. (red.), Kodeks Karny. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2019.
Mroczek R., Handel ludźmi. Przestępstwo przeciwko godności i wolności człowieka. Wybrane
formy wykorzystania ofiar, w: Malinowska I., Marek H., Myślińska D., Pinkowicka M. (red.),
Społeczne i prawne aspekty handlu ludźmi, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bezpieczeństwa,
Poznań 2018.
Mrozewicz L., Historia Powszechna. Starożytność, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001.
Musiał D., Świat grecki. Od Homera do Kleopatry, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2008.
Namysłowska-Gabrysiak B., Analiza orzeczeń sądowych pod kątem zgodności z definicją zawar-
tą w aktach międzynarodowych, w szczególności w Protokole z Palermo, w: Handel ludźmi
w Polsce. Materiały do raportu MSWiA, Warszawa 2006.
Namysłowska-Gabrysiak B., Handel ludźmi w celu wykorzystania seksualnego. Zagadnienia
karnoprawne i kryminologiczne, C.H. Beck, Warszawa 2018.
Nazar-Gutowska K., Groźba bezprawna w polskim prawie karnym, Wolters Kluwer, Warszawa
2012.
Nita-Światłowska B., Rozdział XIII Postępowanie w sprawach karnych ze stosunków między-
narodowych, w: Skorupka J. (red.), Kodeks postępowania karnego. Komentarz, C.H. Beck,
Warszawa 2015.514 Bibliografia
Nowacka E., Trzynaście lat przeciwdziałania handlowi ludźmi w Polsce, w: Handel ludźmi w Pol-
sce. Compendium wiedzy, Warszawa 2016.
Nowak A., Wykorzystanie “tabletki gwałtu” w przestępstwie zgwałcenia, w: Gardocka T., Her-
bowski P., Jagiełło D., Jóźwiak P. (red.), Przestępczy seks, Difin, Warszawa 2016.
Nowak B., Handel niewolnikami, w: Tymowski M. (red.), Historia Afryki. Do początku XIX wieku,
Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1996.
Nowak B., Współczesny handel ludźmi a nowożytny handel niewolnikami, w: Lasocik Z. (red.),
Handel ludźmi. Zapobieganie i ściganie, Ośrodek Badań Praw Człowieka. Katedra Krymi-
nologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW, Warszawa 2006.
Nowak I., Przybysławska K., Raport na temat zjawiska handlu dziećmi w Polsce 2010, Centrum
Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć, Kraków 2010.
Nowak S., Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Nowicki M.A., Pierwszy wyrok Trybunału w Strasburgu dotyczący problemu współczesnej nie-
woli domowej i poddaństwa, w: Lasocik Z. (red.), Handel ludźmi. Zapobieganie i ściganie,
Ośrodek Badań Praw Człowieka. Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW,
Warszawa 2006.
Okubo S., Shelley L. (eds.), Human Security, Transnational Crime and Human Trafficking, Ro-
utledge, London and New York 2011.
Pawłowski M., Międzynarodowe standardy ścigania handlu ludźmi i ochrony jego ofiar, Helsiń-
ska Fundacja Praw Człowieka, Warszawa 2014.
Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego, prawa o wykroczeniach i przepisów wprowadzających
wraz z niektóremi ustawami dodatkowemi i wzorami orzeczeń do prawa o wykroczeniach,
Leon Frommer, Kraków 1933.
Peiper L., Komentarz do kodeksu karnego: prawa o wykroczeniach przepisów wprowadzają-
cych obie te ustawy oraz do rozporządzenia prezydenta R.P. o niektórych przestępstwach
przeciw bezpieczeństwu państwa z dnia 24 października 1934 roku (Dz. U. Nr 94, poz. 851):
z uwzględnieniem ustawy karnej skarbowej, ordynacji podatkowej, kodeksu karnego woj-
skowego, ustaw dodatkowych orzecznictwa Sądu Najwyższego i prawa o wykroczeniach,
Leon Frommer, Kraków 1936.
Perkowska M., Przestępczość graniczna cudzoziemców, C.H. Beck, Warszawa 2013.
Piechocki T., Policja, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Handel ludź-
mi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Pleńska D., Górniok O., System prawa karnego, tom IV, O przestępstwach w szczególności, cz. II,
Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
Płończyk K., Regulacje prawne z zakresu ścigania niewolnictwa, handlu ludźmi i pracy przy-
musowej – kilka refleksji, w: Buchowska S. (red.), Kryminologiczne i społeczno-kulturowe
aspekty migracji i handlu ludźmi: wybrane problemy, Centralny Ośrodek Szkolenia Straży
Granicznej, Warszawa 2016.
Pływaczewski E., Przestępczość zorganizowana i jej zwalczanie w Europie Zachodniej (ze szczegól-
nym uwzględnieniem Republiki Federalnej Niemiec), Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 1992.
Pływaczewski E. (red.), Proceder prania brudnych pieniędzy: studia i materiały, Dom Organi-
zatora, Toruń 1993.Bibliografia 515
Pływaczewski E. W. (red.), Przestępczość zorganizowana, C.H. Beck, Warszawa 2011.
Pływaczewski E.W., Geneza zjawiska, w: Pływaczewski E.W. (red.), Przestępczość zorganizo-
wana, C.H. Beck, Warszawa 2011.
Pływaczewski W. (red.), Handel ludźmi – współczesne niewolnictwo, Uniwersytet Warmińsko-
-Mazurski, Olsztyn 2006.
Pływaczewski W., Porwania dla okupu – perspektywa wiktymologiczna, w: Kędzierska G. (red.),
Pływaczewski W. (red.), Kryminologia wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych, Ka-
tedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej. Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu
Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2010.
Pływaczewski W., Wprowadzenie do problematyki nielegalnych rynków – perspektywa krymi-
nologiczna, w: Pływaczewski W. (red.), Chlebowicz P. (red.), Nielegalne rynki: geneza, skala
zjawiska oraz możliwości przeciwdziałania, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej.
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn 2012,
s. 23.
Pływaczewski W. (red.), Chlebowicz P. (red.), Nielegalne rynki: geneza, skala zjawiska oraz
możliwości przeciwdziałania, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej. Wydział Prawa
i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2012.
Pływaczewski W. (red.), Przeciwdziałanie patologiom na rynkach finansowych: od edukacji
ekonomicznej po prawnokarne środki oddziaływania, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
Pływaczewski W. (red.), Ilnicki M. (red.), Uchodźcy. Nowe wyzwania dla bezpieczeństwa euro-
pejskiego na tle standardów praw człowieka, Katedra Kryminologii i Polityki Kryminalnej.
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2015.
Pływaczewski W., Kędzierska G., Handel żywym towarem a zjawisko prostytucji nieletnich
dziewcząt, w: Czarnocki A. (red.), Przeciwdziałania wobec zjawiska przymuszonej prosty-
tucji i handlu kobietami: współpraca zainteresowanych organizacji i służb, Fundacja Pro
Caritate, Popowo 2002.
Podlewski J.K., Chwalibogowska-Podlewska A., Leki współczesnej terapii, Państwowy Zakład
Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1986.
Pomarańska-Bielecka M., Wiśniewski M., Analiza przepisów prawa dotyczących zapobiegania
i przeciwdziałania zjawisku handlu dziećmi, Warszawa 2010.
Ratajczak A., w: Andrejew I. (red.), Kubicki L., Waszczyński J., System prawa karnego. Tom IV.
O przestępstwach w szczególności. Część II, Ossolinuem, Wrocław 1989.
Redo S., Uzbekistan i Narody Zjednoczone w walce z międzynarodową przestępczością zorga-
nizowaną, w: Bodio T. (red.), Uzbekistan: historia – społeczeństwo – polityka, Elipsa, War-
szawa 2001.
Roberts N., Dziwki w historii. Prostytucja w społeczeństwie zachodnim, Alfa, Warszawa 1997.
Rodzynkiewicz M., Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, w:
Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 117–277
k.k., Zakamycze, Kraków 2006.
Rozwadowski W., Prawo rzymskie, Zarys wykładu wraz z wyborem źródeł, Ars Boni et Aequi,
Poznań 1992.516 Bibliografia
Safjański T., Europejskie Biuro Policji Europol. Geneza. Główne aspekty działania. Perspektywy
rozwoju. Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009.
Safjański T., Współpraca międzynarodowa w zwalczaniu handlu ludźmi w świetle wywiadu
kryminalnego, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi.
Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Safjański T., Współpraca instytucjonalna zakresie przeciwdziałania handlowi ludźmi, w: Łabuz
P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna
i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Safjański T., Współpraca międzynarodowa w zwalczaniu handlu ludźmi w świetle wywiadu kry-
minalnego. Rola Europejskiego Urzędu Policji Europol w zwalczaniu zagrożeń transgranicz-
nych związanych z handlem ludźmi, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T.
(red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin,
Warszawa 2017.
Safjański T., Rola Europejskiego Urzędu na rzecz Poszerzenia Współpracy Sądowniczej (Eurojust)
w ściganiu przestępstw handlu ludźmi, w: Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kry-
minalistyczno-kryminologiczna, Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.),
Difin, Warszawa 2017.
Safjański T., Rola Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej (Interpol) w zwalczaniu
zagrożeń transgranicznych związanych z handlem ludźmi, w: Łabuz P., Malinowska I., Mi-
chalski M., Safjański T. (red.), Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-
-kryminologiczna, Difin, Warszawa 2017.
Sawicki K., Handel ludźmi, Szkoła Policji w Pile, Piła 2011.
Sawicki K., Praca przymusowa, w: Łabuz P., Malinowska I., Michalski M., Safjański T. (red.),
Handel ludźmi. Przestrzeń prawno-karna i kryminalistyczno-kryminologiczna, Difin, War-
szawa 2017.
Schneider H.J., Przestępczość i programy walki z przestępczością w niektórych krajach Europy
Zachodniej i Ameryki Północnej, w: Hołyst B. (red.), Problematyka przestępczości na VI
Kongresie Narodów Zjednoczonych, PWN, Warszawa 1983.
Sitarz O., O niekaralności ofiar handlu ludźmi – czyli polskie prawo karne materialne wobec
zobowiązania wynikającego z art. 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5
kwietnia 2011 r. w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz
ochrony ofiar, w: Lasocik Z. (red.), Niekaralność ofiar handlu ludźmi – wstępna diagnoza
problemu, Ośrodek Badań Handlu Ludźmi, Warszawa 2013.
Shelley L., International trafficking: an important component of transnational crime, w: Okubo
S., Shelley L. (eds.), Human Security, Transnational Crime and Human Trafficking, Routledge,
London and New York 2011.
Skorupka S., Auderska H., Łempicka Z. (red.), Mały słownik języka polskiego, PWN, Warszawa
1968.
Sławik K., Przestępstwo i jego sprawca, Książka i Wiedza, Warszawa 1988.
Sławik K., Współczesny sprawca przestępstwa, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szcze-
cińskiego, Szczecin 1996.Bibliografia 517
Snyder N., Sexual assault of young Children as reported to law enforcement: Victim, incident,
and offender characteristics, Washington D.C.: Bureau of Justice Statistic, U.S. Department
of Justice, July 2000.
Starzyk-Sulejewska J., Implementacja współpracy sądowej w sprawach karnych, w: Góralski
W.M. (red.), Unia Europejska. Tom II. Gospodarka – Polityka – Współpraca, Wolters Kluwer
Polska, Warszawa 2007.
Szamota B., w: Ostrihanska Z., Szamota B., Wójcik D., Młodociani sprawcy przestępstw o cha-
rakterze chuligańskim, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1982.
Szukalski B., Narkotyki, Kompendium wiedzy o środkach uzależniających, Instytut Psychiatrii
i Neurologii, Warszawa 2005.
Suda A., System wsparcia i ochrony ofiar handlu ludźmi oraz jego beneficjenci w latach 2006–
2014, w: Handel ludźmi w Polsce. Kompendium wiedzy, Warszawa 2016.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. I, PWN, Warszawa 1978.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. II, PWN, Warszawa 1979.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, t. III, PWN, Warszawa 1984.
Szymczak M. (red.), Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1998.
Świda W., Przestępca zawodowy, Wilno 1932.
Tomaszewska L., Jeśli jesteś ofiarą gwałtu. Poradnik dla kobiet, Warszawa 2004.
Tyszkiewicz L., Prostytucja, w: Świda W. (red.), Kryminologia, praca zbiorowa, PWN, Warszawa
1977.
Tyszkiewicz L., Od naturalizmu do humanizmu w kryminologii, Uniwersytet Śląski, Katowice
1992.
Vermeulen G., Handel kobietami i dziećmi – perspektywa międzynarodowa, w: Lasocik Z. (red.),
Handel ludźmi. Zapobieganie i ściganie, Ośrodek Badań Praw Człowieka. Katedra Krymi-
nologii i Polityki Kryminalnej IPSiR UW, Warszawa 2006.
Walczak-Duraj D., Podstawy współczesnej socjologii, Omega-Praksis, Pabianice 2006.
Warylewski J., Przestępstwa seksualne, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego Gdańsk 2001.
Warylewski J., Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności. Rozdział XXV Kodeksu
karnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001.
Warylewski J., w: Stefański R.A. (red.), Kodeks karny. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2017.
Wawrzecka J., Zapobieganie i zwalczanie przemocy wobec kobiet i przemocy domowej w myśl
prawa międzynarodowego publicznego, w: Łukomiak K. (red.), Prawo w Polsce 2000–2020,
Wydawnictwo Naukowe ArchaeGraph, Łódź 2020.
Wąsek A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom II, Warszawa 2004.
Wenzel M., Charakterystyka społeczna ofiar handlu ludźmi. Raport z badań jakościowych, Zakład
Badań Naukowych Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, 2005.
Wieczorek Ł., Praca przymusowa – przyczyny, rodzaje, nowe zjawiska, w: Buchowska S. (red.),
Kryminologiczne i społeczno-kulturowe aspekty migracji i handlu ludźmi: wybrane problemy,
Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, Warszawa 2016.
Wieczorek Ł., Historia badań dotyczących problematyki handlu ludźmi w Polsce, w: Handel
Ludźmi w Polsce. Kompendium wiedzy, Warszawa 2016.518 Bibliografia
Wieczorek Ł., Praca przymusowa – zagadnienia prawne i kryminologiczne, Ośrodek Badań
Handlu Ludźmi, Warszawa 2017.
Wiśniewski M., System instytucjonalnego podejścia do problemu handlu ludźmi, Instytut Spraw
Publicznych, Warszawa 2011.
Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości, w: Kunicka-Mi-
chalska B., Wojciechowska J., Przestępstwa przeciwko wolności, wolności sumienia i wyzna-
nia, wolności seksualnej i obyczajowości oraz czci i nietykalności cielesnej. Rozdziały XXIII,
XXIV, XXV i XXVII Kodeksu karnego. Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2001.
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz, Librata, Warszawa 1997.
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Librata, Warszawa 1998.
Wolter W., Funkcja błędu w prawie karnym, PWN, Warszawa 1965.
Wójcik J.W., Przeciwdziałanie finansowaniu terroryzmu, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
Zielińska E., Nowe uregulowania dotyczące handlu ludźmi w kodeksie karnym, w: Siemaszko
A. (red.), Stosowanie prawa. Księga jubileuszowa z okazji XX lecia Instytutu Wymiaru Spra-
wiedliwości, Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
Zielińska E., Namysłowska-Gabrysiak B., Transpozycja do prawa polskiego art. 8 dyrektywy
2011/36/UE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi
i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, War-
szawa 2013.
Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 117–277
k.k., Wolters Kluwer, Warszawa 2008.
Zoll A. (red.), Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz. Tom II, Warszawa 2013.
Zybała M., Przybysławska K. (red.), Raport: Przeciwdziałanie handlowi ludźmi w Polsce za rok
2015 oraz I–VI 2016 r., Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć, Kraków 2016.
Żmigrodzki P. (red.), Wielki słownik języka polskiego, Kraków 2007.
Artykuły
Armstrong R., Modern Slavery: Risks for the UK Hospitality Industry, w: Goodwin H., Font X.
(eds.), „Progress in Responsible Tourism” 2016, vol. 5(1).
Barcik J., Europejski Nakaz Ochrony (analiza krytyczna), „Państwo i Prawo” 2016, z. 11.
Bartuszek G., Bez skrupułów. Handel dziećmi, „Policja 997” 2009, nr 1.
Bąk T., Bezpieczeństwo transgraniczne Polski, „Zeszyty Naukowe WSOWL” 2011, nr 3(161).
Belser P., Forced Labor and Human Trafficking: Estimating the Profits, Special Action Programme
to Combat Forced Labour, Declaration /WP/42/2005, ILO, Geneva 2005.
Błoch-Gnych A., Usługi seksualne. Czy można zgwałcić prostytutkę?, „Niebieska Linia” 2011, nr 1.
Bocheński M., Krytyczne spojrzenie na koncepcję przyczynienia się ofiary do zaistnienia prze-
stępstwa zgwałcenia, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2010, rok XIV, z. 3.
Burdziak K., Banaszak P., Przestępstwo handlu ludźmi w świetle wyników badań aktowych,
„Prawo w Działaniu. Sprawy Karne” 2016, t. 28.
Buczyński S.M., Snopek P., Criminological aspects of illicit trafficking in human organs, tissues
and cells, „Hygeia Public Health” 2013, no. 49(2).Bibliografia 519
Chodziński D., Pranie pieniędzy jako jedna z form działania zorganizowanych grup przestęp-
czych, „Materiały Dydaktyczne Centrum Szkolenia Policji” 2012, z. 78.
Czabański J., Ekonomiczne podejście do przestępczości, „Edukacja Prawnicza” 2005, nr 5(71).
Chamberlin H., A few remarks on organized crime, „Journal of Criminal Law and Criminology”
1932, no. 22(5).
Filipkowski W., Recenzja książki P.C. Van Duyne, M. Jagera, K. Von Lampe, J.L. Newella (red.),
Threats and phantoms of organized crime, corrupction and terrorism (Zagrożenia i iluzje
związane z przestępczością zorganizowaną, korupcją i terroryzmem), „Prawo i Prokuratura”
2005, nr 2.
Galicki Z., Międzynarodowa przestępczość zorganizowana – prawnomiędzynarodowe instru-
menty zwalczania i zapobiegania, „Przegląd Bezpieczeństwa Publicznego” 2015, nr 12(7).
Górowski W., Przestępstwo handlu ludźmi, „Państwo i Prawo” 2007, nr 12.
Gurgul J., Problemy prawdy i zmyślenia (w tle spraw z wielkim rezonansem społecznym), „Pro-
kuratura i Prawo” 2018, nr 7–8.
Jarosiński M., Pietraszczyk M., Ile pistoletów kosztuje kobieta, „Straż Graniczna. Magazyn” 2010,
nr 3(11).
Kapelańska-Pręgowska J., Chrzczonowicz P., Handel organami z perspektywy prawa międzyna-
rodowego oraz polskiego prawa karnego, „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 6(131).
Karsznicki K., Analiza polskiego prawa pod kątem efektywności ścigania handlu ludźmi do pracy
przymusowej, „Prokuratura i Prawo” 2009, nr 7–8.
Klepacki B., Wybrane zagadnienia związane z metodologią badań naukowych, „Roczniki Nauk
Rolniczych” 2009, seria G, t. 96, z. 2.
Klima N., The Goods Transport Network’s Vulnerability to Crime: Opportunities and Control
Weaknesses, „European Journal on Criminal Policy and Research” 2011, vol. 17, no. 3.
Kolasiński B., Dyrektywy wymiaru kary wobec sprawców określonych art. 65 k.k., „Prokuratura
i Prawo” 2002, nr 5.
Kovács I., Die Ermittlung der Förderung der geschäftsmäßigen Prostitution, „Hadtudományi
Szemle” 2015, 12(3).
Kovács I., Organised crime and prostitution: „Dubai-ing” as a new concept of Hungarian prosti-
tution, „Przegląd Policyjny” 2019, nr 136(4).
Kozłowska M., Wskazania dotyczące prowadzenia postepowań przygotowawczych w sprawach
o handel ludźmi, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 10.
Kozłowska U., Handel ludźmi: podstawowe informacje dla pracowników urzędów pracy, „Zeszyt
Metodyczny Pośrednika Pracy” 2011, nr 3(12).
Krajewski K, Podstawowe tezy teorii naznaczania społecznego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny
i Socjologiczny” 1983, rok XLV, z. 1.
Krajewski K., O pojęciu przemocy w kryminologii, „Studia Kryminologiczne i Penitencjarne”
1988, nr 19.
Krajewski R., Przestępstwo nielegalnego organizowania adopcji, „Prokuratura i Prawo” 2009,
nr 10.
Krajewski R., Zgwałcenie osoby trudniącej się prostytucją, „Ius Novum” 2012, nr 2.520 Bibliografia
Kuźniarowska B, Wiktymologia – charakterystyka ofiar przestępstw, „266 Annales Universitatis
Paedagogicae Cracoviensis, Studia de Securitate” 2019, nr 9.
Laskowska K., Działalność cudzoziemskich zorganizowanych grup przestępczych w Polsce
w latach 2000–2006, „Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku, Białostockie Studia
Prawnicze” 2007, z. 2.
Lasocik Z., Handel ludźmi jako przestępstwo i naruszenie praw człowieka – wyzwania dla kry-
minologii, „Archiwum Kryminologii” 2005–2006, t. XXVIII.
Ligęza E., Handel ludźmi: charakterystyka i skala zjawiska, „Forum Pedagogiczne” 2015, nr 1.
Ligęza-Turlakiewicz M., Turlakiewicz G., Człowiek jako dobro extra commercium w przestęp-
stwie handlu ludźmi, „Prokuratura i Prawo” 2015, nr 5.
Liszewska A, Prawnokarna ocena zabiegów transplantacji organów, „Prawo i Medycyna” 1999,
nr 3.
Liżyńska K., Płońska A., Analiza obowiązujących w polskim prawie karnym unormowań dotyczą-
cych procederu handlu ludźmi, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2013, z. 3.
Makarewicz J., Zasady polskiego kodeksu karnego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjolo-
giczny” 1932, z. 2.
Marek E., Migracje zagraniczne i uchodźstwo we współczesnym świecie, „Polityka Społeczna”
1995, nr 3.
Meyer S., Trafficking in Human Organs in Europe. A Mythor an Actual Threat? „European Journal
of Crime Criminal Law and Criminal Justice” 2006, no. 14.
Mikołajczyk J., Straż Graniczna w zwalczaniu zorganizowanej przestępczości granicznej i korup-
cji, „Biuletyn Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego” 1999, nr 3–4.
Molinari N., Intensifying Insecurities: The impact of Climate change on vulnerability to human
trafficking in the Indian Sundarbans, „Anti-Trafficking Review” 2017, no. 8.
Mroczek R., Formy inicjacji procesowej w sprawach o przestępstwa handlu ludźmi, „Prokuratura
i Prawo” 2019, nr 2.
Myśliwiec H., Podstęp jako znamię przestępstwa zgwałcenia, „Prokuratura i Prawo” 2012, nr 11.
Olszak-Häußler K., Doktor James Brussel i jego metoda profilowania sprawców przestępstw,
„Problemy Kryminalistyki” 2019, nr 305(3).
Opar A., Piątek T., Edukacja z zakresu TIK a problem witalizacji człowieka doby społeczeństwa
informacyjnego, „Dydaktyka Informatyki” 2017, nr 12.
Panjabi, R., The Sum of A Human’s Parts: Global Organ Trafficking in the Twenty – First Century,
„Pace Environmental Law Review” 2010, no. 1.
Pegram J., Colon C., Are climate change policies child-sensitive? A Guide for Action: Summary
2019, UNICEF.
Pływaczewski W., Współczesne trendy przestępczości zorganizowanej w Europie (analiza wy-
branych zjawisk przestępczych z uwzględnieniem zadań Agencji Unii Europejskiej ds. Współ-
pracy Organów Ścigania – Europol), „Studia Prawnoustrojowe” 2021, nr 52.
Polanowski J., Przemoc seksualna, „Niebieska Linia” 2002, nr 1.
Radoniewicz F., Przestępstwo handlu ludźmi, „Prokuratura i Prawo” 2011, nr 10.
Sadowska A., Rozboje, kradzieże, prostytucja. Jak w kadrze złego filmu, „Problemy Alkoholizmu”
1995, nr 11–12.Bibliografia 521
Sakowicz A., Przestępstwo handlu ludźmi z perspektywy regulacji międzynarodowych, „Proku-
ratura i Prawo” 2006, nr 3.
Schneider H.J., Wiktymologia – nauka o ofierze przestępstwa, „Studia Kryminologiczne, Kry-
minalistyczne i Penitencjarne” 1980, t. 11.
Scheper-Hughes N., Keeping an eye on the global traffic in human organs, „The Lancet” 2003,
vol. 361.
Schwark D., Organ Conscription: How The Dead Can Save The Living, „Journal of Law and Health”
2011, vol. 24, iss. 2.
Sienko N., Europejski Urząd Policji – działania operacyjne na rzecz przeciwdziałania nielegalnej
migracji i handlu ludźmi, „Rynek - Społeczeństwo - Kultura” 2017, nr 26.
Siwicki M., Podział i definicja cyberprzestępstw, „Prokuratura i Prawo” 2012, nr 7–8.
Sokołowska-Walewska M.J., Definicja handlu ludźmi na tle prawa międzynarodowego, „Proku-
ratura i Prawo” 2012, nr 5.
Suda A., Problematyka handlu dziećmi w Krajowym Planie Działań przeciwko Handlowi Ludźmi,
„Dziecko Krzywdzone” 2010, nr 4(33).
Szukalski P., Małżeństwa binacjonalne w ujęciu regionalnym, „Demografia i Gerontologia Spo-
łeczna – Biuletyn Informacyjny” 2015, nr 8.
Tur S., Przestępczość w nurcie diagnozy kryminologicznej, „Rozprawy Społeczne” 2016, t. X, nr 4.
Van Daele S., Vander Beken T., Dorn N, Waste Management and Crime Regulatory, Business and
Product Vulnerabilities”, „Environmental Policy and Law” 2007, vol. 37, no. 1.
Warylewski J., Glosa do postanowienia SN z dnia 17 marca 2000 r., „OSP 2000” nr 9, poz. 126.
Warylewski J., Karalność handlu żywym towarem w świetle nowego kodeksu karnego, „Palestra”
2000, nr 7–8.
Wąsek A., Formy popełnienia przestępstwa w kodeksie karnym z 1997 r., w: Nowa Kodyfikacja
Karna, Kodeks karny, Krótkie komentarze, Warszawa 1998, z. 9.
Wysocka M., Baj D., Ochrona prawna ofiar przestępstw. Polska Karta Praw Ofiary w systemie
polskiego prawa, „Kwartalnik Policyjny” 2020, nr 3.
Zajadło J., Godność jednostki w aktach międzynarodowej ochrony praw człowieka, „Ruch Praw-
niczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1989, z. 2.
Zimna M., Wyłączenie jawności rozprawy jako gwarancja ochrony interesów uczestników po-
stępowania karnego, „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 9.
Żadkowska M, Obywatele Ukrainy na pomorskim rynku pracy. Zarzucone kotwice? O modelach
migracji Ukraińców i Ukrainek na Pomorzu, Gdańsk 2017.
Akty prawne
Akty prawa międzynarodowego
Międzynarodowe Porozumienie w sprawie zwalczania handlu białymi niewolnikami z 18 maja
1904 r. (Dz. U. z 1922 r. Nr 87, poz. 783).
Międzynarodowa Konwencja o zwalczaniu handlu białymi niewolnikami z dnia 4 maja 1910 r.  
(Dz. U. z 1922 r. Nr 87, poz. 783).
Międzynarodowa Konwencja o zwalczaniu handlu kobietami i dziećmi podpisana w Genewie
dnia 30 września 1921 r. (Dz. U. z 1925 r. Nr 125, poz. 893).522 Bibliografia
Konwencja w sprawie niewolnictwa podpisana w Genewie dnia 25 września 1926 r. (Dz. U.
z 1931 r. Nr 4, poz. 21).
Konwencja nr 29 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca pracy przymusowej lub obo-
wiązkowej z dnia 28 czerwca 1930 r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 20, poz. 122).
Konwencja Międzynarodowa dotycząca zwalczania handlu kobietami pełnoletnimi podpisana
w Genewie dnia 11 października 1933 r. (Dz. U. z 1938 r. Nr 7, poz.37).
Karta Narodów Zjednoczonych przyjęta 26 czerwca 1945 r. w Nowym Jorku (Dz. U. z 1947 r.
Nr 23, poz. 90).
Konstytucja Międzynarodowej Organizacji Pracy (Dz. U. z 1948 r. Nr 43, poz. 308).
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka przyjęta i proklamowana rezolucja Zgromadzenia
Ogólnego ONZ 217 A (III) w dniu 10 grudnia 1948 r.
Protokół dodatkowy do Konwencji Genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. o ochronie ofiar
międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Dz. U. z 1992 r. Nr 41, poz. 175).
Konwencja w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji, podpisana w Lake
Success dnia 21 marca 1950 r. (Dz. U. z 1952 r. Nr 41, poz. 278).
Konwencja w sprawie zwalczania handlu ludźmi i eksploatacji prostytucji, ratyfikowana na
podstawie ustawy z dnia 29 lutego 1952 r. (Dz. U. z 1952 r. Nr 41, poz. 278).
Konstytucja Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji, przyjęta w Genewie dnia 19 paździer-
nika 1953 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 538).
Uzupełniająca Konwencja w sprawie zniesienia niewolnictwa, handlu niewolnikami oraz in-
stytucji i praktyk zbliżonych do niewolnictwa podpisana w Genewie dnia 7 września 1956
r. (Dz. U. z 1963 r. Nr 33, poz. 185).
Konwencja nr 105 o zniesieniu pracy przymusowej przyjęta w Genewie dnia 25 czerwca 1957
r. (Dz. U. z 1959 r. Nr 39, poz. 240).
Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku
dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167).
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych
dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526).
Konwencja nr 182 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca zakazu i natychmiastowych
działań na rzecz eliminowania najgorszych form pracy dzieci, przyjęta w Genewie dnia 17
czerwca 1999 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 139, poz. 1474).
Protokół Fakultatywny do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej
prostytucji i dziecięcej pornografii, przyjęty w Nowym Jorku dnia 25 maja 2000 r. (Dz.
U z 2007 r. Nr 76, poz. 494).
Konwencja Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizo-
wanej przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada
2000 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 18, poz. 158).
Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami
i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej
przestępczości zorganizowanej, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjedno-
czonych dnia 15 listopada 2000 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 18, poz. 160).
Protokół przeciwko przemytowi migrantów drogą lądową, morską i powietrzną, uzupełniający
Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorgani-
zowanej, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada
2000 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 18, poz. 162).Bibliografia 523
Protokół przeciwko nielegalnemu wytwarzaniu i obrotowi bronią palną, jej częściami i kom-
ponentami oraz amunicją, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko
międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne
Narodów Zjednoczonych dnia 31 maja 2001 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 252, poz. 2120).
Akty prawa europejskiego
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2 tekst skonso-
lidowany; Dz. Urz. UE C 326/47 z 2012).
Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia
4 listopada 1950 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284).
Konwencja wykonawcza do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 r. między Rządami
Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Fran-
cuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach (Dz. Urz. UE
L 239/19 z 22.09.2000).
Konwencja wykonawcza z Schengen z dnia 19 czerwca 1990 r. (Dz. U. WE L239 z 22.09.2000).
Traktat o Unii Europejskiej z dnia 7 lutego 1992 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30 tekst
skonsolidowany; Dz. Urz. UE C 326 z 2012).
Układ między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec
oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych gra-
nicach z dnia 22 września 2000 r. (Dz. Urz. WE L 239/13 z 22.09.2020).
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 364 z 18.12.2000).
Decyzja ramowa Rady 200/220/WSiSW z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie pozycji ofiar w po-
stępowaniu karnym (Dz. Urz. WE L 82 z 22.03.2001).
Decyzja Rady 2002/187/WSiSW z dnia 28 lutego 2002 r. ustanawiająca Eurojust w celu zin-
tensyfikowania walki z poważną przestępczością (Dz. Urz. UE L 63/1 z 6.03.2000).
Decyzja ramowa Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego
nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi
(Dz. Urz. UE L 190/1 z 18.07.2002).
Decyzja ramowa Rady 2002/629/WSiSW z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu
ludźmi (Dz. Urz. WE L 203 z 1.08.2002).
Decyzja ramowa Rady 2002/946/WSiSW z dnia 28 listopada 2002 r. w sprawie wzmocnienia
systemu karnego w celu zapobiegania ułatwiania nielegalnego wjazdu, tranzytu i pobytu
osobom niebędącym obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej (Dz. Urz.
WE L 328 z 5.12.2002).
Decyzja Komisji Europejskiej 2003/209/WE z dnia 25 marca 2003 r. ustanawiająca grupę
konsultacyjną określaną jako Grupa Ekspertów w dziedzinie Handlu Ludźmi (Dz. Urz. U L
79 z 26.03.2003).
Decyzja ramowa Rady 2004/68/WSiSW z dnia 22 grudnia 2003 r. dotycząca zwalczania seksu-
alnego wykorzystywania dzieci i pornografii dziecięcej (Dz. Urz. UE L 13/44 z 20.01.2004).
Dyrektywa Rady 2004/81/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentu pobytowego
wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub wcze-
śniej byli przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację, którzy współpracują
z właściwymi organami (Dz. Urz. UE L 261/19 z 6.08.2004).524 Bibliografia
Decyzja Rady 2004/573/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie organizacji wspólnych
lotów w celu deportacji z terytorium dwóch lub większej liczby Państw Członkowskich,
obywateli państw trzecich, którzy podlegają indywidualnym nakazom deportacji (Dz. Urz.
UE L 261/5 z 6.08.2004).
Rozporządzenie Rady (WE) nr 2007/2004 z dnia 26 października 2004 r. ustanawiające Euro-
pejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw
Członkowskich Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE L 349/1 z 25.11.2004).
Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi z dnia 16 maja 2005
r. (tzw. konwencja warszawska) (Dz. U. z 2009, Nr 20, poz. 107).
Konwencja Rady Europy o praniu, ujawnianiu, zajmowaniu i konfiskacie dochodów pocho-
dzących z przestępstwa oraz o finansowaniu terroryzmu, sporządzona w Warszawie dnia
16 maja 2005 r. (Dz. U. z 2008 r. Nr 165, poz. 1028).
Rezolucja legislacyjna Parlamentu Europejskiego z dnia 22 kwietnia 2008 r. w sprawie daw-
stwa i przeszczepiania narządów: działania polityczne na poziomie UE (2007/2210(INI)),
P6_TA(2008)0130.
Decyzja Rady 2009/371/WSiSW z dnia 6 kwietnia 2009 r. ustanawiająca Europejski Urząd
Policji (Europol) (Dz. Urz. UE L 121/37 z 15.05.2009).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie eliminacji prze-
mocy wobec kobiet (Dz. Urz. UE C 285 E/07 z 21.10.2010).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/36/UE z dnia 5 kwietnia 2011 r. w spra-
wie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony ofiar, zastę-
pująca decyzję ramową Rady Unii Europejskiej 2002/629/WSiW (Dz. Urz. UE L 101/1
z 15.04.2011).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/92/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie
zwalczania niegodziwego traktowania w celach seksualnych i wykorzystywania seksualne-
go dzieci oraz pornografii dziecięcej, zastępująca decyzję ramową Rady 2004/68/WSiSW
(Dz. Urz. UE L 335/1 z 17.12.2011).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/99/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie
europejskiego nakazu ochrony (Dz. Urz. UE L 338/2 z 21.12.2011).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. usta-
nawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz
zastępująca decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW (Dz. Urz. UE L 315/57 z 14.11.2012).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1052/2013 z dnia 22 października
2013 r. ustanawiające europejski system nadzorowania granic EUROSUR (Dz. Urz. UE L
295/11 z 6.11.2013).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r. w spra-
wie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz. Urz. UE L 94/65
z 28.03.2014).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/41/UE z dnia 3 kwietnia 2014 r. w spra-
wie europejskiego nakazu dochodzeniowego w sprawach karnych (Dz. Urz. UE L 130/1
z 1.05.2014).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie
zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finanso-
wania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)  Bibliografia 525
nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz
dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz. Urz. EU L 141/73 z 5.06.2015).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w spra-
wie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny
Schengen, t.j.) (Dz. Urz. UE L 77/1 z 23.03.2016).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/681 z dnia 27 kwietnia 2016 r.
w sprawie wykorzystywania danych dotyczących przelotu pasażera (danych PNR) w celu
zapobiegania przestępstwom terrorystycznym i poważnej przestępczości, ich wykrywania,
prowadzenia postępowań przygotowawczych w ich sprawie i ich ścigania (Dz. Urz. UE L
119/132 z 4.05.2016).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1624 z dnia 14 września 2016 r.
w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz zmieniające rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/399 i uchylające rozporządzenie (WE) nr
863/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady, rozporządzenie Rady (WE) nr 2007/2004
i decyzję Rady 2005/267/WE (Dz. Urz. UE L 251/1 z 16.09.2016).
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1896 z dnia 13 listopada 2019
r. w sprawie Europejskiej Straży Granicznej i Przybrzeżnej oraz uchylenia rozporządzeń
(UE) nr 1052/2013 i (UE) 2016/1624 (Dz. Urz. UE L 295/1 z 14.11.2019).
Akty prawa krajowego
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r.  
Nr 78, poz. 483).
Oświadczenie Rządowe z dnia 8 września 1922 r. w przedmiocie przystąpienia Rzeczypospo-
litej Polskiej do Międzynarodowego Porozumienia z dnia 18 maja 1904 r. i do Międzyna-
rodowej Konwencji z dnia 4 maja 1910 r., podpisanych w Paryżu, dotyczących zwalczania
handlu żywym towarem (Dz. U. z 1922 r. Nr 87, poz. 783).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 lipca 1927 r. o karach za handel kobie-
tami i dziećmi oraz inne popieranie nierządu (Dz. U. z 1927 r. Nr 70, poz. 614).
Oświadczenie Rządowe z dnia 22 października 1930 r. w sprawie złożenia przez Polskę do-
kumentu ratyfikacyjnego Konwencji w sprawie niewolnictwa, podpisanej w Genewie dnia
25 września 1926 r. (Dz. U. z 1931 r. Nr 4, poz. 22).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. – Kodeks karny (Dz. U.
z 1932 r. Nr 60, poz. 571).
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz.
1575).
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 1969 r. Nr 13, poz. 94).
Ustawa z dnia 19 kwietnia 1969 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. z 1969 r.
Nr 13, poz. 95).
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2151).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).
Ustawa z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (t.j. Dz. U.
z 2020 r. poz. 164).526 Bibliografia
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 360).
Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1080).
Ustawa z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (t.j. Dz. U. z 2022 r.
poz. 295).
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1327).
Zarządzenie nr 16 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 1 października 1992 r. w spra-
wie zasad postępowania banków w razie ujawnienia okoliczności wskazujących na loko-
wanie w banku środków pieniężnych lub innych wartości majątkowych pochodzących lub
mających związek z przestępstwem oraz przy dokonywaniu wpłat gotówkowych przekra-
czających określoną kwotę (Dz. Urz. NBP z 1992 r. Nr 9, poz. 20).
Ustawa z dnia 12 października 1994 r. o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych
przepisów prawa karnego (Dz. U. z 1994 r. Nr 126, poz. 615).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r.  
Nr 88, poz. 554).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1375).
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2393).
Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji skarbowy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2516).
Ustawa z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 653).
Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 r. o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku
cywilnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2378).
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j.
Dz. U. z 2023 r. poz. 571).
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r.o cudzoziemcach (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 519).
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczy-
pospolitej Polskiej (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1666).
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (t.j. Dz. U. z 2022 r.  
poz. 840).
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 901).
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j.  
Dz. U. z 2023 r. poz. 735).
Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek
i narządów (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1185).
Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych
czynów zabronionych (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 325).
Porozumienie między Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji Rzeczypospolitej Pol-
skiej a Międzynarodową Organizacją ds. Migracji w sprawie współpracy w zakresie dobro-
wolnych powrotów cudzoziemców opuszczających terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
sporządzone w Warszawie dnia 12 lipca 2005 r. (M.P. z 2006 r. Nr 3, poz. 46).
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 172).
Ustawa z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz
wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków
ich rodzin (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 547).
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1614).Bibliografia 527
Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 lutego 2009 r.
w sprawie przeprowadzania przez funkcjonariuszy Straży Granicznej kontroli legalności
wykonywania pracy przez cudzoziemców, prowadzenia działalności gospodarczej przez
cudzoziemców oraz powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom (Dz. U. z 2009 r.  
Nr 36, poz. 284).
Ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy o Policji, ustawy –
Przepisy wprowadzające Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks postępowania karnego –
weszła w życie w dniu 8 września 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 98, poz. 626).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie przy-
padków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rze-
czypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę
(Dz. U. z 2011 r. Nr 155, poz. 919).
Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziem-
com  przebywającym  wbrew  przepisom  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej  (t.j.  
Dz. U. z 2021 r. poz. 1745).
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie wzoru
zaświadczenia potwierdzającego domniemanie, że cudzoziemiec jest ofiarą handlu ludźmi
(Dz. U. z 2014 r. poz. 513).
Ustawa z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka  
(Dz. U. z 2015 r. poz. 21).
Ustawa z dnia 5 grudnia 2014 r. o ratyfikacji Statutu Międzynarodowej Organizacji Policji Kry-
minalnej – Interpol, przyjętego w Wiedniu dnia 13 czerwca 1956 r. (Dz. U. z 2015 r. poz. 17).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 stycznia 2015 r. w sprawie określenia
wzoru europejskiego nakazu ochrony (Dz. U. z 2015 r. poz. 123).
Ustawa z dnia 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej
ofiarom niektórych przestępstw, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2015 r. poz. 1587).
Decyzja nr 304 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 września 2015 r. w sprawie imple-
mentacji w Policji Cyklu Polityki Bezpieczeństwa Unii Europejskiej w zakresie poważnej
i zorganizowanej przestępczości (Dz. Urz. KGP z 2015 r. poz. 74).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. – Regulamin wewnętrzne-
go urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (t.j. Dz. U. z 2023 r.  
poz. 1115).
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 września 2016 r. w sprawie kształcenia
osób niebędących obywatelami polskimi oraz osób będących obywatelami polskimi, które
pobierały naukę w szkołach funkcjonujących w systemach oświaty innych państw (Dz. U.
z 2016 r., poz. 1453).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnego
wynagrodzenia za pracę w 2017 r. (Dz. U. z 2016 r., poz. 1456).
Zarządzenie nr 14 Komendanta Głównego Policji z dnia 22 września 2016 r. w sprawie wyko-
nywania przez Policję niektórych zadań w zakresie wykrywania handlu ludźmi (Dz. Urz.
KGP z 2016 r. poz. 61).
Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terro-
ryzmu (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 971).528 Bibliografia
Zarządzenie nr 13 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 13 marca 2018 r.
w sprawie ustalenia regulaminu organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji (Dz. Urz. MSWiA z 2018 r. poz. 15).
Zarządzenie nr 6 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 lutego 2019 r. w spra-
wie utworzenia Zespołu do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi (Dz. Urz. MSWiA
z 2019 r. poz. 6).
Ustawa z dnia 11 września 2019 r. – Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz.
1843).
Ustawa z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbroj-
nym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103).
Ustawa z dnia 7 lipca 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. z 2022 r. poz. 2600 oraz z 2023 r. poz. 403).
Orzecznictwo
Orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1933 r., Zbiór Orzeczeń Sądu Najwyższego.
Orzeczenia Izby Cywilnej. Rok 1933, poz. 155.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 1934 r., sygn. III K 293/34, OSN(K) 1934/10/228.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lutego 1935 r., sygn. I K 28/35, OSN (K) 1935/10/424.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 1960 r., sygn. VI KO 14/60, OSNPG 1960/10/158.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 1965 r., sygn. IV KR 102/65, OSNKW 1965/8-9/94.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 maja 1970 r., sygn. IV KR 295/69, LEX nr 167383.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1971 r., sygn. I KR 249/71, OSNKW 1972/5/87.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1973 r., sygn. III KR 307/72, LEX nr 21556.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 kwietnia 1975 r., sygn. IV KR 373/74, LEX nr 21672.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1977 r., sygn. Rw108/77, OSNKW 1977/6/66.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 1981 r., sygn. I KR 103/81, OSNKW 1981/11/68.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 1982 r., sygn. IV KR 75/82, LEX nr 21939.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1985 r., sygn., II KR 86/85, LEX nr 17642.
Wyrok  Sądu  Najwyższego  z  dnia  18  października  1985  r.,  sygn.  Rw  862/85,  OSNKW
1986/7-8/52.
Wyrok  Sądu  Najwyższego  z  dnia  27  października  1986  r.,  sygn.  II  KR  134/86,  OSNPG
1987/7/80.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 1989 r., sygn. IV KR 3/89, LEX nr 22053.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1997 r., sygn. V KKN 105/97, OSNKW 1998/1-2/7.
Wyrok  Sądu  Apelacyjnego  w  Łodzi  z  dnia  30  grudnia  1998  r.,  sygn.  II  Aka  240/98,
niepublikowany.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 marca 2001 r., sygn. II AKa 33/01, KZS 2001,
nr 5, poz. 27.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 kwietnia 2001 r., sygn. K 11/2000 (Dz. U. z 2001
r., Nr 32, poz. 386).
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2001 r., sygn. V KKN 109/99, OSNKW 2001/9-10/79.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2001 r., sygn. V KKN 81/99, LEX nr 51670.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 r., sygn. I KZP 26/01, OSNKW 2002,  
nr 1–2, poz. 4.Bibliografia 529
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 18 grudnia 2001 r., sygn. II AKa 270/01, KZS
2003, z. 3, poz. 73.
Wyrok  Sądu  Apelacyjnego  w  Lublinie  z  dnia  29  kwietnia  2002  r.,  sygn.  II  AKa  330/02,
niepublikowany.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2002 r., sygn. IV KKN 226/00, internetowa baza orze-
czeń sądów powszechnych.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2002 r., sygn. IV KKN 135/00, LEX nr 74478.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 czerwca 2003 r., sygn. III KKN 349/01, LEX nr 78837.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 24 maja 2004 r., sygn. II AKa 66/0, OSAB
2004, nr 3, poz. 30.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 listopada 2004 r., sygn. II AKz
577/04, OSA 2005/8/57.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2005 r., sygn. WK 23/04, OSNKW 2005/2/21.
Wyrok Sądu Najwyższego z 20 kwietnia 2006 r., sygn. IV KK 41/06, LEX nr 1614938.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 2006 r., sygn. WA 19/06, OSNwSK 2006/1/1243.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2006 r., sygn. WA 27/06, OSNwSK 2006/1/1809.
Postanowienie  Sądu  Najwyższego  z  dnia  27  maja  2007  r.,  sygn.  V  KK  388/06,  OSNKW
2007/11/82.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2007 r., sygn. V KK 384/06, LEX nr 299205.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 lipca 2008 r., sygn. WA 27/08, OSNKW 2008/11/93.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2009 r., sygn. II KK 251/08, LEX nr 486551.
Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 7 stycznia 2010 r., sygn. 25965/04,
www.echr.coe.int
Wyrok  Sądu  Najwyższego  z  dnia  4  października  2011  r.,  sygn.  III  KK  28/11,  OSNKW
2011/11/101.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 27 marca 2012 r., sygn. II AKa 10/12, LEX
nr 1254309.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 28 czerwca 2012 r., sygn. II AKa 206/12, LEX  
nr 1293196.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 3 września 2012 r., sygn. II AKa 43/12, LEX  
nr 1315311.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 października 2012 r., sygn. II AKa 219/12,
LEX nr 1238634.
Wyrok  Sądu  Okręgowego  we  Wrocławiu  z  dnia  21  marca  2013  r.,  sygn.  III  K  215/12,
niepublikowany.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 7 maja 2013 r., sygn. II AKa 42/13, LEX nr 1316231.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 12 lipca 2013 r., sygn. II AKa 116/13, LEX
nr 1511615.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 sierpnia 2013 r., sygn. II AKz 475/13,
LEX nr 1444538.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 października 2013 r., sygn. II AKa 172/13, LEX
nr 1378753.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 13 listopada 2013 r., sygn. II AKa 330/13,
LEX nr 1400522.530 Bibliografia
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 11 grudnia 2013 r., sygn. II AKa 393/13, LEX
nr 1416490.
Postanowienie  Sądu  Najwyższego  z  dnia  14  stycznia  2014  r.,  sygn.  IV  KK  295/13,  LEX  
nr 1415510.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 25 lutego 2014 r., sygn. II AKa 247/13, LEX  
nr 1448568.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2015 r., sygn. V KK 165/14, OSNKW
2015/6/49.
Postanowienie  Sądu  Najwyższego  z  dnia  12  stycznia  2015  r.,  sygn.  III  KK  247/14,  LEX  
nr 1622321.
Postanowienie  Sądu  Najwyższego  z  dnia  21  stycznia  2015  r.,  sygn.  V  KK  285/14,  LEX  
nr 1622351.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 2 lipca 2015 r., sygn. II AKa 48/15, LEX  
nr 1782021.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 grudnia 2015 r., sygn. II AKa 201/15, LEX
nr 1950649.
Wyrok  Sądu  Okręgowego  w  Gdańsku  z  dnia  18  grudnia  2015  r.,  sygn.  XIV  K  270/14,
niepublikowany.
Wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 12 maja 2016 r., sygn. II AKa 108/16, LEX
nr 2057766.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 30 czerwca 2016 r., sygn. II AKa 118/16, portal
orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 19 października 2016 r., sygn.
II OSK 2628/15, LEX nr 2169082.
Wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 30 grudnia 2016 r., sygn. IV K 129/13, LEX nr
2503950.
Wyrok  Sądu  Okręgowego  w  Gdańsku  z  dnia  30  grudnia  2016  r.,  sygn.  XIV  K  272/15,
niepublikowany.
Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2017 r., sygn. V KK 388/16, LEX nr 2255442.
Wyrok Sądu Okręgowego Warszawa–Praga Południe z dnia 21 marca 2017 r., sygn. V K 68/14,
LEX nr 2550212.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5 kwietnia 2017 r., sygn. II AKa 32/17, LEX  
nr 2396207.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 kwietnia 2017 r., sygn. II AKa 71/17, LEX
nr 2343411.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 13 września 2017 r., sygn. II AKa 177/17,
niepublikowany.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2017 r., sygn. III KK 103/17, OSNKW
2018/2/13.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 października 2017 r., sygn. II AKa 200/17,
LEX nr 2662131.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 11 grudnia 2017 r., sygn. II AKa 282/17, LEX
nr 2416068.Bibliografia 531
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 października 2018 r., sygn. II AKa 42/18,
LEX nr 2623285.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 grudnia 2018 r., sygn. II AKa 268/18, LEX
nr 2610485.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2019 r., sygn. V KK 458/17, LEX nr 2640563.
Wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 28 lutego 2019 r., sygn. II AKa 511/18, LEX
nr 3221550.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 27 maja 2019 r., sygn. II AKz 279/19,
LEX nr 2757816.
Wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 26 czerwca 2019 r., niepublikowany.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 października 2019 r., sygn. II AKa 67/19,
LEX nr 3070013.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 20 listopada 2019 r., sygn. II Aka 197/19, LEX
nr 3208018.
Wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 października 2020 r., sygn. II Aka 167/20,
LEX nr 3169597.
Wyrok  Sądu  Okręgowego  w  Gdańsku  z  dnia  25  czerwca  2021  r.,  sygn.  IV  K  82/20,
niepublikowany.
Inne
Krajowy Program Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi na lata 2003–2004.
Krajowy Program Zwalczania i Zapobiegania Handlowi Ludźmi na lata 2005–2006.
Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2007–2008.
Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2009–2010.
Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2011–2012.
Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2013–2015.
Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2016–2018.
Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2020–2021.
Krajowy Plan Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi na lata 2022–2024.
Handel ludźmi w Polsce. Materiały do raportu 2007, opracowany w Zespole do Spraw Prze-
ciwdziałania Handlowi Ludźmi Departamentu Analiz i Polityki Migracyjnej Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2007.
Handel ludźmi w Polsce. Materiały do raportu 2009, opracowany w Zespole do Spraw Prze-
ciwdziałania Handlowi Ludźmi Departamentu Analiz i Polityki Migracyjnej Ministerstwa
Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2009.
Rocznik Demograficzny Głównego Urzędu Statystycznego tabl. 26(52) – Małżeństwa zawarte
w Polsce w 2010 r. według kraju obywatelstwa małżonków, Warszawa 2011.
Zapobieganie handlowi ludźmi w Polsce. Materiały do raportu za lata 2009-2011, opracowane
przez Zespół do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi, Departament Polityki Migra-
cyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, Warszawa 2012.
Raport 2011/2012. Zjawisko handlu ludźmi, w odniesieniu do cudzoziemców przebywających
w Polsce, opracowany przez Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć. Kraków 2013.
Handel ludźmi. Polska. Raport 2012–2013, opracowany w Zespole do Spraw Przeciwdzia-
łania Handlowi Ludźmi Departamentu Analiz i Polityki Migracyjnej Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2015.532 Bibliografia
Handel Ludźmi 2014. Raport, opracowany w Zespole do Spraw Przeciwdziałania Handlowi
Ludźmi Departamentu Polityki Migracyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Admi-
nistracji,Warszawa 2015.
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2015, opracowany w Zespole do Spraw Przeciwdziałania
Handlowi Ludźmi Departamentu Analiz i Polityki Migracyjnej Ministerstwa Spraw We-
wnętrznych i Administracji, Warszawa 2016.
Raport: Przeciwdziałanie handlowi ludźmi w Polsce za rok 2015 oraz I–VI 2016 r., opracowany
przez Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć, Kraków 2016.
System wsparcia i ochrony ofiar handlu ludźmi oraz jego beneficjenci w latach 2006–2014,
opracowany w Zespole do Spraw Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi Departamentu Analiz
i Polityki Migracyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2016.
Legalność zatrudnienia oraz ochrona praw pracowniczych cudzoziemców, w tym w szczegól-
ności obywateli Ukrainy, w świetle kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, Raport Państwo-
wej Inspekcji Pracy, Warszawa 2016.
Situation Report Trafficking in human beings in the EU, DOCUMENT REF No: 765175, Haga
2016.
Sprawozdanie  Komisji  dla  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady.  Sprawozdanie  z  postępów
w zwalczaniu handlu ludźmi (2016 r.) zgodnie z wymogami art. 20 dyrektywy 2011/36/
UE w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony
jego ofiar z dnia 19 maja 2016 r., COM(2016) 267 final, Bruksela 2016.
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2016, opracowany w Wydziale ds. Europejskiej Sieci Migra-
cyjnej i Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi w Departamencie Analiz i Polityki Migracyjnej
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2017.
International Labour Organization, Global Estimates of Child Labour: Results and trends,
2012–2016, Geneva 2017.
International Labour Organization in partnership white Walk Free Foundation and Interna-
tional Organization for Migration, Global estimates of modern slavery: forced labour and
forced marriage, Geneva 2017.
International Migration Report, United Nations, New York 2017.
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2017, opracowany w Wydziale ds. Europejskiej Sieci Migra-
cyjnej i Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi w Departamencie Analiz i Polityki Migracyjnej
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2018.
Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2017 r., Warszawa 2018.
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady. Drugie sprawozdanie z postępów
w zwalczaniu handlu ludźmi (2018) wymagane na mocy art. 20 dyrektywy 2011/36/UE
w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony jego
ofiar z dnia 3 grudnia 2018 r., COM(2018) 777 final, Bruksela, 3.12.2018.
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2018, opracowany w Wydziale ds. Europejskiej Sieci Migra-
cyjnej i Przeciwdziałania Handlowi Ludźmi w Departamencie Analiz i Polityki Migracyjnej
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2019.
Rocznik Demograficzny Głównego Urzędu Statystycznego tabl. 24(48) – Małżeństwa zawarte
w Polsce w 2018 r. według kraju obywatelstwa małżonków, Warszawa 2019.
Sprawozdanie z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2018 r., Warszawa 2019.Bibliografia 533
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2019, opracowany w Wydziale do Spraw Przeciwdziałania
Handlowi Ludźmi i Przestępstwom z Nienawiści w Departamencie Analiz i Polityki Mi-
gracyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy z KG Policji
i KG Straży Granicznej, Warszawa 2020.
Global Report on Trafficking in Persons 2020, United Nations, New York 2020.
Trafficking In Persons Report 20TH Edition, Department Of State United States of America,
2020.
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady. Trzecie sprawozdanie z postępów
w zwalczaniu handlu ludźmi (2020) wymagane na podstawie art. 20 dyrektywy 2011/36/
UE w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz ochrony
jego ofiar z dnia 20 października 2020 r., COM(2020) 661 final, Bruksela 2020.
Międzynarodowa Organizacja Pracy, Forced labour, modern slavery and human trafficking.
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2020, opracowany w Wydziale do Spraw Przeciwdziałania
Handlowi Ludźmi i Przestępstwom z Nienawiści w Departamencie Analiz i Polityki Migra-
cyjnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2021.
Trafficking In Persons Report 2021, Department of State United States of America, 2021.
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomicz-
no Społecznego i Komitetu Regionów. Strategia Unii Europejskiej w zakresie zwalczania
handlu ludźmi na lata 2021–2025. COM(2021) 171 final, Bruksela 2021.
IOM UN Migration, World Migration Report 2022, Geneva 2021.
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2021, opracowany w Departamencie Spraw Międzynaro-
dowych i Migracji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2021.
Trafficking in Persons Report 2022, United Nations, New York 2023.
Handel ludźmi w Polsce. Raport 2022, opracowany w Departamencie Spraw Międzynaro-
dowych i Migracji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Warszawa 2023.