Status prawny kobiet żołnierzy w standardach Sojuszu Północnoatlantyckiego i w wybranych państwach członkowskich

Spis treści:

Wykaz skrótów
Wstęp

ROZDZIAŁ 1. Zagadnienia terminologiczne

1.1. Pojęcie „żołnierza – kobiety”
1.2. Siły zbrojne
1.3. Równość płci
1.4. Harmonizacja
1.5. Kombatant
1.6. Jeniec wojenny
1.7. Wnioski

ROZDZIAŁ 2. Prawne i instytucjonalne formy działań NATO na rzecz praw kobiet żołnierzy

2.1. Charakter źródeł prawa NATO
2.2. Traktat waszyngtoński
2.3. Porozumienia standaryzacyjne i porozumienia o statusie sił zbrojnych
2.4. Dyrektywa NATO
2.5. Bi-Strategiczne Wytyczne Dowództwa (BI-SCD) 40-1 wdrażające UNSCR 1325 oraz perspektywę genderową do struktury NATO
2.5.1. Implementacja w planowaniu i operacjach
2.5.2. Standardy zachowania
2.6. Plan działania NATO i polityka w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa
2.7. Przewodnik Komitetu NATO ds. Perspektywy Płci
2.8. Instytucje Sojuszu Północnoatlantyckiego
2.8.1. Komitet NATO ds. Perspektyw Płci
2.8.2. Specjalny Przedstawiciel NATO ds. Kobiet, Pokoju i Bezpieczeństwa
2.9. Wnioski

ROZDZIAŁ 3. Wpływ organizacji międzynarodowych na kształtowanie się standardów w ramach NATO

3.1. ONZ
3.1.1. Rezolucja RB ONZ nr 1325
3.1.2. Implementacja rezolucji nr 1325
3.1.3. Rezolucje związane z rezolucją nr 1325
3.2. Unia Europejska
3.2.1. Podstawy traktatowe polityki równości w Unii Europejskiej
3.2.2. Regulacje prawa pochodnego
3.2.3. Niewiążące prawnie rezolucje Parlamentu Europejskiego
3.2.4. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
3.2.5. Oddziaływanie standardów UE w państwach członkowskich Sojuszu
3.3. Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie
3.4. Wnioski

ROZDZIAŁ 4. Dostęp kobiet do sił zbrojnych w wybranych państwach Sojuszu Północnoatlantyckiego

4.1. Grecja
4.2. Stany Zjednoczone Ameryki
4.3. Francja
4.4. Norwegia
4.5. Niemcy
4.6. Wielka Brytania
4.7. Polska
4.8. Pozostałe państwa
4.9. Wnioski

ROZDZIAŁ 5. Prawa kobiet żołnierzy

5.1. Charakterystyka praw i wolności oraz specyfika ich stosowania w siłach zbrojnych
5.2. Prawa socjalne
5.2.1. Urlop macierzyński i rodzicielski
5.2.2. Służba wojskowa w czasie ciąży
5.2.3. Opieka socjalna związana z macierzyństwem
5.2.4. Alternatywne formy służby w związku z macierzyństwem
5.3. Prawo do kształcenia zawodowego
5.3.1. Prawo do nauki
5.3.2. Prawo do edukacji wojskowej w standardach NATO
5.3.3. Edukacja wojskowa w wybranych państwach Sojuszu
5.4. Problem dyskryminacji i dyskryminacji pozytywnej
5.5. Wnioski

ROZDZIAŁ 6. Kobieta jako kombatant i jeniec wojenny

6.1. Regulacje międzynarodowego prawa humanitarnego w stosunku do kobiet
6.1.1. Ogólne przepisy regulujące status jeńca wojennego
6.1.1.1. Początek niewoli
6.1.1.2. Warunki pobytu w niewoli
6.1.2. Szczególna ochrona kobiet
6.1.2.1. Prawo do oddzielnych kwater i urządzeń sanitarnych
6.1.2.2. Praca jeńców wojennych
6.1.2.3. Sankcje dyscyplinarne
6.2. Kobieta jako kombatant i jeniec wojenny w dokumentach NATO
6.3. Kobiety kombatantki i kobiety jeńcy wojenni w prawie wybranych państw NATO
6.4. Wnioski

ROZDZIAŁ 7. Kobiety w operacjach NATO

7.1. Operacje NATO a misje wojskowe
7.2. Dotychczasowe operacje NATO i ich rodzaje
7.2.1. Geneza i rozwój operacji NATO
7.2.2. Rodzaje operacji Sojuszu Północnoatlantyckiego
7.3. Skala udziału kobiet w operacjach NATO
7.4. Charakter udziału kobiet podczas operacji NATO
7.4.1. Stanowiska zajmowane przez kobiety w operacjach NATO
7.4.2. Motywy zaangażowania kobiet w operacjach
7.4.3. Procedury rekrutacji
7.5. Aktywność NATO w zakresie szkoleń kobiet żołnierzy do udziału w operacjach
7.5.1. Rodzaje szkoleń
7.5.2. Rola doradców ds. płci oraz punktów kontaktowych ds. płci
7.6. Wnioski

Zakończenie
Bibliografia

Akty prawne
1. Akty powszechnego prawa międzynarodowego
I konwencja genewska o polepszeniu losu rannych i chorych w armiach czynnych z dnia
27 lipca 1929 r. (Dz.U. z 1932 r. Nr 103, poz. 864).
I protokół dodatkowy do konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r. dotyczący
ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych, Genewa, 8  czerwca 1977 r.
(Dz.U. z 1992 r. Nr 41, poz. 175, załącznik).
II konwencja genewska o polepszeniu losu rannych chorych i rozbitków na morzu z dnia
12 sierpnia 1949 r. (Dz.U. z 1956 r. Nr 38, poz. 171, załącznik).
III  konwencja  genewska  o  traktowaniu  jeńców  wojennych  z  dnia  12  sierpnia  1949  r.
(Dz.U. z 1956 r. Nr 38, poz. 175, załącznik).
IV konwencja genewska o ochronie osób cywilnych podczas wojny z dnia 12 sierpnia
1949 r. (Dz.U. z 1956 r. Nr 38, poz. 171, załącznik).
IV konwencja haska dotycząca praw i zwyczajów wojny lądowej z dnia 18 października
1907 r. (Dz.U. z 1927 r. Nr 21, poz. 161).
Karta Narodów Zjednoczonych z dnia 26 czerwca 1945 r. (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90).
Konwencja  dotycząca  dyskryminacji  w  zakresie  zatrudnienia  i  wykonywania  zawodu
z dnia 25 czerwca 1958 r. (Dz.U. z 1961 r. Nr 42, poz. 218).
Konwencja dotycząca traktowania jeńców wojennych, podpisana w Genewie dnia 27 lip-
ca 1929 r. (Dz.U. z 1932 r. Nr 103, poz. 866).
Konwencja genewska w sprawie polepszenia losu rannych wojskowych w armiach w polu
będących z dnia 22 sierpnia 1864 r., [w:] Prawo międzynarodowe i historia dyplomatycz-
na. Wybór dokumentów, L. Gelberg, Warszawa 1954.
Konwencja  haska  o  ochronie  dóbr  kulturalnych  w  razie  konfliktu  zbrojnego z   dnia
14 maja 1954 r (Dz.U. z 1957 r. Nr 46, poz. 212).
Konwencja nr 103 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca ochrony macierzyń-
stwa z dnia 28 czerwca 1952 r. (Dz.U. z 1976 r. Nr 16, poz. 99).249 Bibliografia
Konwencja Nr 111 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotycząca dyskryminacji w za-
kresie zatrudnienia i wykonywania zawodu z dnia 25 czerwca 1958 r. (Dz.U. z 1961 r.
Nr 42, poz. 218).
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet z dnia 18 grudnia
1979 r. (Dz.U. z 1982 r. Nr 10, poz. 71).
Konwencja w sprawie zwalczania dyskryminacji w dziedzinie oświaty z dnia 15 grudnia
1960 r. (Dz.U. z 1964 r. Nr 40, poz. 268).
Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z dnia 23 maja 1969 r. (Dz.U. z 1990 r. Nr 74,
poz. 439).
Międzynarodowa konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej
z dnia 7 marca 1966 r. (Dz.U. z dnia 6 września 1969 r.).
Międzynarodowy  Pakt  Praw  Obywatelskich  i  Politycznych  z  dnia  16  grudnia  1966  r.
(Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167).
Porozumienie w sprawie pocztowych usług finansowych z  dnia 11 października 2012 r.,
sporządzone w Dausze (Dz.U. z 2015 r., poz. 1522).
Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (Dz.U. z 1947 r. Nr 23, poz. 90).
Statut Rady Europy z dnia 5 maja 1949 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 118, poz. 565).
Traktat Północnoatlantycki z dnia 4 kwietnia 1949 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 87, poz. 970).
2. Akty prawa NATO
Agreement between the North Atlantic Treaty Organization and the Islamic Republic of Afgha-
nistan on the Status of NATO Forces and NATO personnel conducting mutually agreed
NATO-led activities in Afghanistan, z dnia 30 września 2014, https://www.nato.int/
cps/en/natohq/official_texts_116072.htm?selectedLocale=en [dostęp: 22.05.2019].
Agreement between the Parties to the North Atlantic Treaty for Co-operation Regarding Atomic
Information,  Paryż  z  dnia  18  czerwca  1964  r.,  http://archives.nato.int/agreement-
between-parties-to-north-atlantic-treaty-for-co-operation-regarding-atomic-
information [dostęp: 22.05.2019].
Agreement for the Mutual Safeguarding of Secrecy of Inventions Relating to Defence and for
which Applications for Patents Have Been Made, Paryż z dnia 21 października 1960 r.,
http://archives.nato.int/draft-agreement-for-mutual-safeguarding-of-secrecy-of-
inventions-relating-to-defence-and-for-which-applications-for-patents-have-been-
made-2;isad [dostęp: 22.05.2019].
Agreement on the Status of Missions and Representatives of Third States to the North Atlantic
Treaty Organization, Bruksela z dnia 14 września 1994 r., https://www.nato.int/cps/
en/natohq/official_texts_24443.htm? [dostęp: 22.05.2019].
NATO Agreement on the Communication of Technical Information for Defence Purposes, Bruk-
sela z dnia 19 października 1970 r., https://www.state.gov/nato-technical-informa-
tion-for-defense-purposes [dostęp: 22.05.2019].250 Bibliografia
Umowa między Stronami Traktatu Północnoatlantyckiego o ochronie informacji, Bruk-
sela z dnia 6 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 64, poz. 740).
Protokół dotyczący statusu międzynarodowych dowództw wojskowych, ustanowio-
nych  na  podstawie  Traktatu  Północnoatlantyckiego  z  dnia  28  sierpnia  1952  r.
(Dz.U. z 2000 r. Nr 64, poz. 746).
STANAG 2021, Military Load Classification Of Bridges, Ferries, Rafts And Vehicles, https://
nso.nato.int/nso/nsdd/listpromulg.html [dostęp: 22.05.2019].
STANAG 2033, Interrogation of Prisoners of War (PW), edition 6, 6 December 1994, niepu-
blikowane, niejawne.
STANAG 2044, Procedures for Dealing with Prisoners of War (PW), 28 June 1994, [w:] Intel-
ligence Interrogation, Headquarters, Department Of The Army, Pentagon 28 September
1992, FM 34-52, s. V.
STANAG 2084, Handling and Reporting of Captured Equipment and Documents, 6 April
1999, niepublikowane, niejawne.
STANAG 2116, NATO  Codes  for  Grades  of  Military  Personnel, edition 5, http://wcnjk.
wp.mil.pl [dostęp: 23.05.2019].
STANAG 4569, Protection Levels for Occupants of Logistic and Light Armored Vehicles, https://
nso.nato.int/nso/nsdd/listpromulg.html [dostęp: 22.05.2019].
STANAG 6001, Language Proficiency Levels, https://nso.nato.int/nso/nsdd/listpromulg.
html [dostęp: 22.05.2019].
STANAG 7136, NATO Specifications for Identification of Hard Copy Land Maps , Aeronautical
Charts  And  Image  Plans, https://nso.nato.int/nso/nsdd/listpromulg.html [dostęp:
22.05.2019].
The Administrative Arrangements to Implement the Agreement between the Parties to the North
Atlantic Treaty for Co-operation Regarding ATOMAL Information – the Current Version
of C-M(68)41, https://bip.abw.gov.pl [dostęp: 22.05.2019].
Umowa  dotycząca  statusu  Organizacji  Traktatu  Północnoatlantyckiego,  przedsta-
wicieli narodowych i personelu międzynarodowego z dnia 20 września 1951 r.
(Dz.U. z 2000 r. Nr 64, poz. 736).
Umowa między państwami – stronami Traktatu Północnoatlantyckiego dotycząca statu-
su ich sił zbrojnych z dnia 19 czerwca 1951 r. (Dz.U. z 2000 r. Nr 21, poz. 257).
Umowa o statusie Sił Zbrojnych Stanów Zjednoczonych Ameryki na terytorium Rze-
czypospolitej Polskiej (SOFA Supplemental) z dnia 11 grudnia 2009 r. (Dz.U. z 2010 r.
Nr 66, poz. 422).251 Bibliografia
3. Akty prawa Unii Europejskiej
3.1. Prawo pierwotne
Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej z dnia 25 marca 1957 r. (Dz.Urz. UE 2016
C 202).
Traktat o Unii Europejskiej z dnia 25 marca 1957 r. (Dz.Urz. UE 2016 C 202).
Traktat  ustanawiający  Europejską  Wspólnotę  Gospodarczą  z  dnia  25  marca  1957  r.
(11957E/TXT, niepublikowane w Dz.Urz. UE).
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z dnia 25 marca 1957 r. (Dz.Urz. UE 2006
C 321E).
3.2. Prawo pochodne
Dyrektywa  Rady  75/117/EWG  z  dnia  10  lutego  1975  r.  w  sprawie  zbliżenia  ustawo-
dawstw Państw Członkowskich dotyczących stosowania zasady równości wyna-
grodzeń dla mężczyzn i kobiet (Dz.U. L 45 z 19.02.1975).
Dyrektywa Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 r. w sprawie wprowadzenia w ży-
cie  zasady  równego  traktowania  kobiet  i  mężczyzn  w  zakresie  dostępu  do  za-
trudnienia, kształcenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (Dz.U. L 39
z 14.02.1976).
Dyrektywa Rady 79/7/EWG z dnia 19 grudnia 1978 r. w sprawie stopniowego wprowa-
dzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabez-
pieczenia społecznego (Dz.U. L 6 z 10.01.1979).
Dyrektywa Rady 86/378/EWG z dnia 24 lipca 1986 r. w sprawie wprowadzenia w życie
zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w systemach zabezpieczenia spo-
łecznego pracowników (Dz.U. L 225 z 12.08.1986).
Dyrektywa Rady 92/85/EWG z dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia
środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdro-
wia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących
piersią (Dz.U. L 348 z 28.11.1992).
Dyrektywa Rady 96/97/WE z dnia 20 grudnia 1996 r. zmieniająca dyrektywę 86/378/
EWG  w  sprawie  wprowadzania  w  życie  zasady  równego  traktowania  kobiet
i mężczyzn w systemach zabezpieczenia społecznego pracowników (Dz.U. L 46
z 17.02.1997).
Dyrektywa Rady 97/80/WE z dnia 15 grudnia 1997 r. dotycząca ciężaru dowodu w spra-
wach dyskryminacji ze względu na płeć (Dz.U. L 14 z 20.01.1998).
Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzająca w życie zasa-
dę równego traktowania osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne
(Dz.U. L 180 z 19.07.2000).252 Bibliografia
Dyrektywa  Rady  2000/78/WE  z  dnia  27  listopada  2000  r.  ustanawiająca  ogólne  wa-
runki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 303
z 2.12.2000).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/73/WE z dnia 23 września 2002 r.
zmieniająca dyrektywę Rady 76/207/EWG w sprawie wprowadzenia w życie zasady
równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do zatrudnienia, kształ-
cenia i awansu zawodowego oraz warunków pracy (Dz.U. L 269 z 5.10.2002).
4. Akty prawa krajowego
4.1. Bułgaria
ЗАКОН ЗА ОТБРАНАТА И ВЪОРЪЖЕНИТЕ СИЛИ НА РЕПУБЛИКА БЪЛГАРИЯ,
В сила от 12.05.2009 г., Обн. ДВ. бр.35 от 12 Май 2009 г. (ustawa o obronności i si-
łach pomocniczych Republiki Bułgarii).
4.2. Dania
Barselsloven, Gældende 28.06.2017. LBK nr 827 af 23/06/2017 (ustawa o dzieciach).
4.3. Grecja
Στρατολογία των Ελλήνων και άλλες διατάξεις ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: 13/12/2005, Νόμος
3421/2005 (ustawa o greckiej armii z dnia 13 grudnia 2005 r.).
4.4. Kanada
Geneva Conventions Act, R.S.C., 1985, c. G-3, 3 October 2018 (ustawa o konwencjach
genewskich).
National Defence Act, R.S.C., 1985, c. N-5, 3 October 2018, (ustawa o obronie narodowej
Kanady).
Prisoner-of-War Status Determination Regulations, SOR/91-134, 1 February 1991 (rozpo-
rządzenie o ustaleniu statusu jeńców wojennych).
4.5. Łotwa
Ţençvas konvencija par civilpersonu aizsardzîbu kara laikâ, 19.04.2002, Nr. 60 (2635) (ustawa
ratyfikująca konwencję genewską o  ochronie osób cywilnych w czasie wojny).253 Bibliografia
4.6. Niemcy
Der Mutterschutz für Soldatinnen ist in der Verordnung über den Mutterschutz für Soldatinnen
(Mutterschutzverordnung für Soldatinnen – MuSchSoldV) in der Fassung vom 18. Novem-
ber 2004 (BGBl. I S. 2858) (rozporządzenie o ochronie macierzyństwa).
Durchführungsverordnung  zum  Gesetz  über  die  Hitler-Jugend  (Jugenddienstverordnung)  vom
25. März 1939 auf Grund des § 4 des Gesetzes über die Hitler-Jugend vom 1. Dezember
1936 (RGBl. I. S. 993) (rozporządzenie wykonawcze do ustawy o młodzieży).
Gesetz  über  die  Rechtsstellung  der  Soldaten  (Soldatengesetz  –  SG)  SG  Ausfertigungsdatum:
19.03.1956 Vollzitat: „Soldatengesetz in der Fassung der Bekanntmachung vom 30. Mai
2005  (BGBl.  I  S.  1482),  das  zuletzt  durch  Artikel  3  des  Gesetzes  vom  8.  Juni  2017
(BGBl. I S. 1570) geändert worden ist” (ustawa o statusie żołnierzy).
Gesetz über die Versorgung der Opfer des Krieges (Bundesversorgungsgesetz – BVG), Ausfertigungs-
datum: 27.06.1960, Vollzitat: „Bundesversorgungsgesetz in der Fassung der Bekanntmachung
vom 22. Januar 1982 (BGBl. I S. 21), das zuletzt durch Artikel 1 der Verordnung vom 12. Juni
2018 (BGBl. I S. 840) geändert worden ist” (ustawa o opiece nad ofiarami wojny).
Gesetz zur Sammlung von Nachrichten über Kriegsgefangene, festgehaltene oder verschleppte Zivil-
personen und Vermißte, Ausfertigungsdatum: 23.04.1951, Vollzitat: „Gesetz zur Sammlung
von  Nachrichten  über  Kriegsgefangene,  festgehaltene  oder  verschleppte  Zivilpersonen  und
Vermißte in der im Bundesgesetzblatt Teil III, Gliederungsnummer 244-1, veröffentlichten
bereinigten Fassung”. Bundesgesetzblatt Teil III, Gliederungsnummer 244-1 (ustawa
o zbieraniu wiadomości o jeńcach wojennych, zatrzymanych lub uprowadzonych
cywilach i zaginionych).
Grundgesetz  für  die  Bundesrepublik  Deutschland,  Bundesgesetzblatt  Teil  III,  Gliederung-
snummer 100-1 (Konstytucja Republiki Federalnej Niemiec).
Soldatenaufbahnverordnung  in  der  Fassung  der  Bekanntmachung  vom  19.  August  2011
(BGBl. I S. 1813) (rozporządzenie w sprawie ścieżki kariery zawodowej żołnierzy
i kobiet – żołnierzy).
Verordnung über die Teilzeitbeschäftigung von Soldatinnen und Soldaten der Bundeswehr (Sol-
datinnen- und Soldatenteilzeitbeschäftigungsverordnung – STzV) STzV Ausfertigungsda-
tum: 9.11.2005 Vollzitat: „Soldatinnen- und Soldatenteilzeitbeschäftigungsverordnung vom
9. November 2005 (BGBl. I S. 3157), die zuletzt durch Artikel 7 des Gesetzes vom 13. Mai
2015 (BGBl. I S. 706) geändert worden ist” (rozporządzenie w sprawie zatrudnienia
żołnierzy Bundeswehry w niepełnym wymiarze godzin).
Verordnung zum Schutze der Mütter am Arbeitsplatz vom 15. April 1997 (BGBl. I S. 782) (roz-
porządzenie o ochronie matek w miejscu pracy).
4.7. Norwegia
Likestillingsloven, Lov 9. juni 1978 nr. 45 om likestilling mellom kjønnene (likestillingsloven)
(ustawa o równości płci).254 Bibliografia
Lov om ferie (ferieloven), 29.04.1988, LOV-1988-04-29-21 (ustawa o prawie urlopowym).
Lov om verneplikt og tjeneste i Forsvaret m.m. (forsvarsloven), 12.08.2016, LOV-2016-08-12-77
(ustawa o służbie wojskowej i służbie w siłach zbrojnych, ustawa o obronie).
4.8. Polska
4.8.1. Akty prawa powszechnego
Dekret Prezydenta RP z dnia 27 października 1943 r. o przepisach dyscyplinarnych dla
kobiet pełniących Pomocniczą Służbę Wojskową (Dz.U. z 1943 r. Nr 11, poz. 33).
Konstytucja 3 maja z dnia 3 maja 1791 r., [w:] Konstytucje w Polsce: 1791–1990, T. Koło-
dziejczyk, M. Pomianowska, Warszawa 1990.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. Nr 78,
poz. 483).
Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 marca 2018 r. w sprawie przepro-
wadzenia sprawdzianu sprawności fizycznej żołnierzy zawodowych (Dz.U. z  2018 r.,
poz. 625).
Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz.U. z 1938 r.
Nr 25, poz. 220).
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz.U. z 2021 r., poz. 372, t.j.).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2020 r., poz. 1320, t.j.).
Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących
ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2021 r., poz. 794, t.j.).
Ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz.U.
z 2020 r., poz. 860, 2112, 2320).
Ustawa z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej
w zakresie równego traktowania (Dz.U. z 2010 r. Nr 254, poz. 1700).
4.8.2. Akty prawa resortowego
Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 157/MON z dnia 6 maja 2009 r. (Dz.U. MON
Nr 111, poz. 157).
Decyzja Ministra Obrony Narodowej nr 311/MON z dnia 16 listopada 2016 r. w sprawie
wprowadzenia w resorcie obrony narodowej „Instrukcji postępowania z dokumen-
tami  standaryzacyjnymi  Organizacji  Traktatu  Północnoatlantyckiego”  (Dz.Urz.
MON z 2016 r., poz. 185).
Zarządzenie Ministra Obrony Narodowej nr 4/MON z dnia 10 marca 2016 r. w spra-
wie ustalenia warunków i trybu przyjęć na studia kandydatów na żołnierzy zawo-
dowych do uczelni wojskowych w roku akademickim 2017/2018 (Dz.Urz. MON
z dnia 13 marca 2017 r., poz. 52).255 Bibliografia
4.9. Portugalia
Regime Excepcional de Apoio aos Ex-Prisioneiros de Guerra em África, Lei nş 34/98 de  
18-07-1998 (ustawa o wyjątkowym systemie wsparcia dla byłych jeńców wojen-
nych w Afryce).
4.10. Słowacja
Zákon z 11. apríla 2002 o bezpečnosti štátu v čase vojny, vojnového stavu, výnimočného sta-
vu a núdzového stavu, Strana 2262 Zbierka zákonov č. 227/2002 Čiastka 97 (ustawa
o bezpieczeństwie państwa w czasie wojny, sytuacji nadzwyczajnej i zagrożenia).
Zákon  z  23.  mája  2002  o  obrane  Slovenskej  republiky,  Strana  3222  Zbierka  zákonov
č. 319/2002 Čiastka 136 (ustawa o obronie Republiki Słowackiej).
4.11. USA
Army Regulation (AR) 600-8-10 (Leaves and Passes), 15 February 2006 (rozporządzenie
armii dotyczące urlopów i przepustek).
Code of Laws of The United States of America, Public Law 116-16 (04/18/2019), http://
uscode.house.gov/browse/frontmatter&edition=prelim [dostęp: 30.06.2018] (Ko-
deks Stanów Zjednoczonych).
Headquarters Department of the Army Execution Order 097-16 to the U.S. Army Imple-
mentation Plan 2016-01 (Army Gender Integration), US Department of Defense,
9 march 2016 (rozkaz Departamentu Armii do wdrożenia planu dotyczącego
integracji gender).
National Defense Authorization Act for Fiscal Year 1994, Pub. L. No. 103–160 (ustawa o au-
toryzacji obrony narodowej na rok 1994).
National Defense Authorization Act for Fiscal Years 1992 and 1993, Pub. L. No. 102–190
(ustawa o autoryzacji obrony narodowej na rok 1992).
The Patient Protection and Affordable Care Act z dnia 23 marca 2010 r., Public Law 111–148
(ustawa o ochronie pacjenta i systemie opieki zdrowotnej).
USA Army Directive 2016-09 (Maternity Leave Policy), Washington 1.06.2016, https://
www.army.mil/e2/c/downloads/425869.pdf  [dostęp:  23.05.2019]  (dyrektywa  ar-
mii dotycząca polityki urlopów macierzyńskich).
USA  Army  Directive  2019-05  (Army  Military  Parental  Leave  Program), Secretary of the
Army, 22.01.2019, https://www.army.mil/e2/downloads/rv7/families/ad2019_05_
military_parental_leave_program.pdf [dostęp: 23.05.2019] (dyrektywa armii doty-
cząca programu wojskowych urlopów rodzicielskich).256 Bibliografia
4.12. Wielka Brytania
Sex Discrimination Act, 12.11.1975, 1975 c. 65, http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1975/
65/pdfs/ukpga_19750065_en.pdf [dostęp: 13.05.2019] (ustawa o dyskryminacji ze
względu na płeć).
The  Equality  Act,  6.02.2006,  http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2006/3  [dostęp:
13.05.2019] (ustawa o równouprawnieniu).
The  Equality  Act,  8.04.2010,  http://www.legislation.gov.uk/ukpga/2010/15  [dostęp:
13.05.2019] (ustawa o równouprawnieniu).
Literatura
Ađalsteinsdóttir S., NATO and Resolution 1325: The Glass Half Full, The Glass Half Emp-
ty, [w:] Rethinking National Action Plans on Women, Peace and Security, S. Aroussi,
Dublin 2016, s. 1–5.
Alter K.J., The New Terrain of International Law: Courts, Politics, Rights, Princeton 2013.
Arystoteles, Etyka Nikomachejska, Warszawa 1962.
Balcerzak M., Procedury ochrony praw człowieka i kontroli wykonywania zobowiązań przez
państwo, [w:] Prawa człowieka i ich ochrona, B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balce-
rzak, M. Lubiszewski, R. Mizerwski, Toruń 2010.
Barcik J., Techniki twardnienia prawa, czyli kilka uwag o technologii produkcji norm prawa mię-
dzynarodowego, [w:] Ius cogens soft law. Dwa bieguny prawa międzynarodowego, B. Kuź-
niak, M. Ingelevic-Citak (red.), Kraków 2017.
Barcik J., Srogosz T., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2014.
Barcik J., Wentkowska A., Prawo Unii Europejskiej, Warszawa 2014.
Barschdorff P., Facilitating Transatlantic Cooperation After the Cold War: An Acquis Atlanti-
que, Münster 2001.
Bartow A., An Equal Rights Amendment to Make Women Human, „Tennessee Law Review”
2011, vol 78.
Bayefsky A.F., The  Principle  of  Equality  and  Non-Discrimination  in  International  Law,
„Human Rights Journal” 1990, vol. 11, nr 1–2.
Bennoune K., Do We Need New International Law to Protect Women in Armed Conflict, „Case
Western Reserve Journal of International Law” 2007, vol. 38.
Bergsmo M., Ling Ch.W., Ping Y., Historical Origins of International Criminal Law, vol. 2,
Brussels 2014.
Bierzanek R., Some Remarks on „Soft” International Law, „Polish Yearbook of Internatio-
nal Law” 1998, t. XVII.
Bierzanek R., Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982.
Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005.257 Bibliografia
Bohrer M.L., Glory, Passion, and Principle: The Story of Eight Remarkable Women at the Core
of the American Revolution, New York 2003.
Boruta I., Równość kobiet i mężczyzn w pracy w świetle prawa Wspólnoty Europejskiej. Impli-
kacje dla Polski, Łódź 1996.
Bowman S., War in Afghanistan: Strategy, Military Operations, and Issues for Congress, Darby 2011.
Brändström E., Unter Kriegsgegangenen in Rusland und Sibirien (1914–1920), Berlin 1922,
https://portal.dnb.de/bookviewer/view/1032490454#page/7/mode/1up  [dostęp:
22.05.2019].
Braw E., Norway’s „Hunter Troop” The World’s First All-Female Special Forces, https://
www.foreignaffairs.com/articles/norway/2016-02-08/norways-hunter-troop
[dostęp: 22.05.2019].
Cardoza T., Intrepid Women: Cantiničres and Vivandičres of the French Army, Indiana 2010.
Cardoza T., La Belle Cantiniére: Women in the French Army 1789–1913, [w:] Proceedings of
the Annual Meeting of the Western Society for French History, N. Ravitch (red.), vol. 22,
California 1995.
Carreiras H., Gender and the Military. Women in the Armed Forces of Western Democracies,
London 2006.
Cars J.D., Kobiety które zawładnęły Europą, Warszawa 2014.
Castor H., Joanna d’Arc. Jej historia, Kraków 2015.
Chalmers D., Hodjiemmanuil Ch., Monti G., Tomkins A., European Union Law: Texts
and Materials, Cambridge 2006.
Chuck Mason R., Status of Forces Agreement: What Is It, and How Has it Been Utilized?,
Washington 2009.
Coetzee F., Coetzee M.S. (red.), Authority, Identity and the Social History of the Great War,
Oxford 1995.
Cook B.A. (red.), Women and War: A Historical Encyclopedia from Ancient to the Present,
vol. 2, Santa Barbara 2006.
Cordesman A.H., Afghanistan at Transition: The Lessons of the Longest War, London 2015.
Cramsie J.M., Gender Discrimination in the Military: The Unconstitutional Exclusion of
Women from Combat, „Valparaiso University Law Review1983, vol. 17, nr 3.
Cybichowski Z., Międzynarodowe prawo wojenne, Lwów 1914.
Czapliński W., Wyrozumska A., Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe,
Warszawa 2014.
Czapliński W., Sprawa Tanji Kreil – czyli o roli kobiet w relacjach prawa europejskiego do krajo-
wego, [w:] Konstytucja i władza we współczesnym świecie, M. Kruk, J. Trzciński, J. Waw-
rzyniak (red.), Warszawa 2002.
Czuba B., Kobiety w wojsku. Przystosowanie zawodowe, relacje społeczne, emocje. Studium so-
cjologiczne, Warszawa 2015.
Czyżewski J., Dzieci żołnierze we współczesnych konfliktach zbrojnych , Toruń 2009.
Dana A., Miejsce acquis communautaire w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, „Doctrina.
Studia Społeczno-Polityczne” 2006–2007, t. III–IV.258 Bibliografia
Danner D.S., Remembrances of a Nurse POW, „Navy Medicine” 1992, vol. 83, nr 3.
Daphna-Tekoah S., Harel-Shalev A., The Politics of Trauma Studies: What Can We Learn
From Women Combatants’ Experiences of Traumatic Events in Conflict Zones?: The Poli-
tics of Trauma Studies, [w:] „Political Psychology” 2016, vol. XX, nr 20.
Davies S.E., True J., The Oxford Handbook of Women, Peace, and Security, Oxford 2019.
Dąbrowa S., Ludność cywilna w konfliktach zbrojnych , Warszawa 1974.
DeBoisgein L., Ancient and Modern Malta, vol. I–III, Valetta 1988.
Delage I., Duchemin Marie-Angélique, veuve Brulon (1772–1859), première femme décorée de la
Légion  d’honneur,  https://www.napoleon.org/histoire-des-2-empires/biographies/
duchemin-marie-angelique-veuve-brulon-1772-1859-premiere-femme-decoree-de-
la-legion-dhonneur [dostęp: 22.05.2019].
DeVries K., Joan of Arc: A Military Leader, Sutton 2003.
Dharmapuri S., Implementing UN Security Council Resolution 1325, [w:] Putting the Responsi-
bility to Protect into Practice, „Global Responsibility to Protect” 2012, vol. 4.
Dharmapuri S., Just Add Women and Stir?, „Journal of the United States Army War Colle-
ge” 2011, vol. 41, nr 1.
Drzewiecka S., Szłyśmy znad Oki, Warszawa 1965.
Dunaj B. (red.), Słownik współczesnego języka polskiego, t. II, Warszawa 2001.
Działocha K., Lukaszczuk A., Komentarz  do  art.  85  Konstytucji  Rzeczypospolitej  Polskiej,
[w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, L. Garlicki, M. Zubik (red.), t. I,
wyd. II, 2016, nr LEX: 10579.
Dzieńdziora-Frelich I., Biologiczne uwarunkowania sprawności fizycznej kobiet na przykładzie
wybranych grup dyspozycyjnych, [w:] Kobieta jako funkcjonariusz bezpieczeństwa publiczne-
go, R.M. Kalina, P. Łapiński (red.), Kalisz 2008, t. XII.
Edström H., Gyllensporre D., Pursuing Strategy: NATO Operations from the Gulf War to
Gaddafi, Berlin 2012.
Egnell R., Hojem P., Berts H., Implementing a Gender Perspective in Military Organisations
and Operation. The Swedish Armed Forces Model, Uppsala 2012.
English J.A., Gudmundsson B.I., On Infantry, London 1994.
Eulriet I., Women and the Military in Europe. Comparing public cultures, New York 2012.
Evans J.K., War, Women and Children in Ancient Rome, Londyn 1991.
Faedi B., What Have Women Got to Do with Peace: A Gender Analysis of the Laws of
War and Peacemaking, „The Georgetown Journal of Gender and the Law” 2009,
vol. 10, nr 37.
Fahron-Hussey C., Military Crisis Management Operations by NATO and the EU: The Deci-
sion-Making Process, Dresden 2018.
Falkowski Z., Marcinko M., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych , War-
szawa 2014.
Flemming M., Jeńcy wojenni: Studium prawno-historyczne, Warszawa 2000.
Flemming M., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych. Zbiór dokumen -
tów, M. Gąska, E. Mikos-Skuza (red.), Warszawa 2003.259 Bibliografia
Fujio C., From Soft to Hard Law: Moving Resolution 1325 on Women, Peace and Security
Across the Spectrum, „The Georgetown Journal of Gender and the Law” 2008, vol. IX.
Fujio C., Invisible Soldiers: How and Why Post-Conflict Processes Ignore the Needs of Ex-Com -
batant Girls, „Journal of Law & Social Challenges” 2008, vol. 10.
Gallis P., NATO’s Decision-Making Procedure, CRS Report for Congress, Washington,
Prague 2003.
Gantze C., Frauen und die Wehrmacht, http://othes.univie.ac.at/11870 [dostęp: 22.05.2019].
Gardam J.G., Jarvis M.J., Women, Armed Conflict And International Law , London 2001.
Geiss R., Petrig A., Piracy and Armed Robbery at Sea: The Legal Framework for Counter-Piracy
Operations in Somalia and the Gulf of Aden, Oxford 2011.
Gelberg L., Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór dokumentów, War-
szawa 1954.
Gerhard U., Unerhört. Die Geschichte der deutschen Frauenbewegung, Reinbek 1990.
Gersdorff U., Frauen im Kriegsdienst, 1914–1945, Stuttgart 1969.
Gierłowski W., NATO Vademecum, Warszawa 1995.
Goldstein J.S., Female combatants, [w:] The Encyclopedia of War, I.G. Martel (red.), Oks-
ford 2012.
Goodell M., Physical-Strength Rationales for De Jure Exclusion of Women from Military Com-
bat Positions, „Seattle University Law Review” 2010, vol. 34.
Gordon M.A., Ludvigson M.J., The Combat Exclusion for Women Aviators: A Constitutional
Analysis, „Usafa Journal of Legal Studies” 1990, vol. 1.
Górski G., Służba wojskowa kobiet w ZWZ-AK, [w:] „Dzieje Najnowsze” 1988, nr 1.
Gronowska B., Instytucjonalne gwarancje ochrony praw człowieka, [w:] Prawa człowieka i ich
ochrona, B. Gronowska, T. Jasudowicz, M. Balcerzak, M. Lubiszewski, R. Mizerski,
Toruń 2010.
Gruszczak A., Hybrydowość współczesnych wojen – analiza krytyczna, [w:] Asymetria i hybrydo-
wość – stare armie wobec nowych konfliktów , W. Sokała, B. Zapała (red.), Warszawa 2011.
Gundersen J.R., To Be Useful to the World: Women in Revolutionary America 1740–1790,
New York 1996.
Hagemann K., Mobilizing  Women  for  War:  The  History, Historiography, and  Memory  of
German Women’s War Service in the Two World Wars, „Journal of Military History”
2011, vol. 75.
Hartov M.P., NATO Status Agreements, „NATO Legal Gazette” 2014, nr 34.
Hartov M.P., Practitioner’s Corner: The Relations and Interactions between NATO & EU,
„NATO Legal Gazette” 2014, nr 33.
Henckaerts M., Studium poświęcone zwyczajowemu międzynarodowemu prawu humanitarne-
mu: wkład w zrozumienie i poszanowanie zasad prawa dotyczących konfliktu zbrojnego ,
Warszawa 2006.
Hippler  T.,  Volunteers  of  the  French  Revolutionary  Wars:  Myths  and  Reinterpretations,
[w:] War Volunteering in Modern Times From the French Revolution to the Second World
War, C.G. Kruger, S. Levse (red.), London 2011.260 Bibliografia
Hobsbawm E., The Age of Revolutions. 1789–1848, New York 1996.
Hofverberg E., Family and Medical Leave Benefits Provided by the Military , Norway 2014.
Hough P., Understanding Global Security, Abingdon 2014.
Ilari V., Penelope’s Web: Female Military Service in Italy – Debates and Draft Proposals, 1945–92,
[w:] Women Soldiers, E. Addis, V.E. Russo, L. Sebesta, J. Campling (red.), London 1994.
Jabłoński B., Kamiński S., NATO Acquis, Toruń 1998.
Jacobs L., Pursuing Equal Opportunities: The Theory and Practice of Egalitarian Justice,
Cambridge 2004.
Janaszek-Seydlitz M., Kobiety żołnierze AK – powstańcy w niewoli niemieckiej, http://www.
sppw1944.org/index.html?http://www.sppw1944.org/powstanie/kobiety_jency.
html [dostęp: 22.05.2019].
Janev I., Legal Aspects of the Use of a Provisional Name for Macedonia in the United Nations
System, „The American Journal of International Law” 1991, vol. 93, nr 1.
Jasudowicz  T.,  Konstrukcja  normatywna  międzynarodowo  chronionych  praw  człowieka,
[w:]  Prawa  człowieka  i  ich  ochrona,  B.  Gronowska,  T.  Jasudowicz,  M.  Balcerzak,
M. Lubiszewski, R. Mizerski, Toruń 2010.
Just R., Jane G., A Comparison of the Legal Framework for Women’s Military Service in Israel
and the United States, „Creighton International and Comparative Law Journal” 2017,
vol. 8, nr 2.
Kaczmarek J., Łepkowski W., Zdrodowski B. (red.), Słownik terminów z zakresu bezpieczeń-
stwa narodowego, Warszawa 2008.
Kaczmarek J., Skowroński A., NATO, Europa, Polska, Wrocław 1998.
Kaczorowski  H.,  Socjologiczny  kontekst  funkcjonowania  kobiet  w  wojsku,  [w:]  Kobiety
w  grupach  dyspozycyjnych  społeczeństwa.  Socjologiczna  analiza  udziału  i  roli  kobiet
w wojsku, policji oraz w innych grupach dyspozycyjnych, K. Dojwa, J. Maciejewski
(red.), Wrocław 2006.
Kalina R.M., Obodyński K., Barczyński B., Główne przesłanki uzasadniające jednolite nor-
my i testy specyficzne dla kobiet i mężczyzn służących w formacjach obronnych, [w:] Ko-
bieta jako funkcjonariusz bezpieczeństwa publicznego, R.M. Kalina, P. Łapiński (red.),
t. XII, Kalisz 2008.
Kapteyn P.J.G. (red.), International Organization and Integration, London 1983.
Katz L.V., Free a Man to Fight: The Exclusion of Women from Combat Positions in the Armed
Forces, „Law and Inequality” 1991, vol. 10.
Kennedy K.H., Gender Advisors in NATO: Should the U.S. Military Follow Suit, „Military
Law Review” 2016, vol. 224, nr 4.
Kimber C.J.M., Equality or Self-Determination, [w:] Understanding Human Rights, C. Gear-
thy, A. Tomkins (red.), London 1996.
Klass S.S., Soldier’s Secret: The Story of Deborah Sampson, New York 2009.
Kocot J.Z., Juzistki, Warszawa 2004.
Komorowski K., Standaryzacja w NATO, „Przegląd Wojsk Lądowych” 2009, nr 3.
Kompisch K., Täterinnen. Die Frauen im Nationalsozialismus, Köln 2008.261 Bibliografia
Konieczny A., Traktowanie robotników włoskich przez policję hitlerowską w  latach II woj-
ny  światowej  (na  przykładzie  Śląska),  „Acta  Universitatis  Wratislaviensis”  Prawo
CCLXXXV, Wrocław 2003.
Korpela A., Jegertroppen: Norway’s All-Female Special Forces Unit, http://natoassociation.
ca/jegertroppen-norways-all-female-special-forces-unit [dostęp: 22.05.2019].
Kowalska A. (red.), Leksykon wiedzy wojskowej, Warszawa 1979.
Krystyniak M., Układ z Schengen – konsekwencje dla Polski, „Biuletyn Biura Analiz Pol-
skiego Instytutu Spraw Międzynarodowych” 2004, K. Balon, S. Dębski (red.), nr 1.
Kuźniar R., O prawach człowieka. Idee, instytucje, praktyka, Warszawa 1992.
Kwiecińska  M.,  Operacje  reagowania  kryzysowego  w  świetle  koncepcji  strategicznej  NATO,
„Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii
Obrony Narodowej” 2015, A. Czupryński A. (red.), nr 2(14).
Lankosz K., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych: wybór dokumentów ,
Bielsko Biała 2007.
Larson J.L., Greek Heroine Cults, Wisconsin 1995.
Lemmon G.T., Ashley’s War: The Untold Story of a Team of Women Soldiers on the Special Ops
Battlefield , New York 2015.
Levie H.S., Regime of the Prisoner of War, „The International Law Studies Series” 1977,
vol. 59, 1977.
Levin S.A., Women and Violence: Reflections on Ending the Combat Exclusion , „New England
Law Review” 1992, vol. 26, nr 3.
Lindsey C., Women and War: the Detention of Women in Wartime, „International Review of
Red Cross” 2001, vol. 83, nr 842.
Lindsey C., Women Facing War: ICRC Study on the Impact of Armed Conflict on Women ,
Geneva 2001.
Loenen  T.,  Indirect  Discrimination:  Oscillating  Between  Containment  and  Revolution,
[w:]  Non-Discrimination  Law.  Comparative  Perspectives,  T.  Loenen,  P.R.  Rodrigues
(red.), Hague 1999.
Łubiński P., Status kombatanta, ochrona i uprawnienia jeńców wojennych, [w:] Międzynarodo-
we prawo humanitarne konfliktów zbrojnych , K. Lankosz (red.), Dęblin 2007.
Maćkowska M., Pomocnicza Służba Kobiet w Polskich Siłach Zbrojnych, Londyn 1990.
Malanczuk P., Akehurst’s Modern Introduction to International Law, New York 1997.
Malinowska I., Prawa człowieka i ich ochrona międzynarodowa, Warszawa 1996.
Marcinkiewicz-Gołaś A., Ochotnicza Legia Kobiet 1918–1922, Warszawa 2006.
Marcinkiewicz-Kaczmarczyk A., Zasady rekrutacji i socjologiczna charakterystyka kobiet słu-
żących w OLK i WSK AK, Warszawa 2015.
Marcinko M., Direct Participation in Hostilities and Respect for the Lives of Civilians During
Armed Conflicts, [w:] Promoting Changes in Times of Transition and Crisis: Reflection on
Human Rights Education, K. Mazur, P. Misiewicz, B. Szlachta (red.), Kraków 2013.
Markert A.E., Przysposobienie Wojskowe Kobiet, [w:] Służba kobiet w formacjach munduro-
wych XXI wieku, Ministerstwo Obrony Narodowej, Warszawa 2008.262 Bibliografia
McGovern A., Goodwin H., The Secret Soldier: The Story of Deborah Sampson, New York 1975.
McSally M., Women in Combat: Is the Current Policy Obsolete, „Duke Journal of Gender
Law& Policy” 2007, vol. 14.
Medcalf J., Going Global Or Going Nowhere?: NATO’s Role in Contemporary International
Security, Bern 2008.
Michailidou A., Globalization, Gender, and Higher Education: Female Cadets at the Hellenic Mili-
tary Academy, 1992–2011, „Journal of Research in Gender Studies” 2014, vol. 4, nr 1.
Michałowska J., Z pracy P.O.W. w Mińsku Litewskim, [w:] Służba Ojczyźnie. Wspomnienia
uczestniczek walk o niepodległość 1915–1918, M. Rychterówna (red.), Warszawa 1929.
Micota J. (red.), Vademecum NATO, Warszawa 1999.
Mik C., Zbiorowe prawa człowieka: analiza krytyczna koncepcji, Toruń 1992.
Mikłaszewicz P., Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego w krajowych porządkach praw-
nych według orzecznictwa ETS i Sądu Pierwszej Instancji. Omówienia Wybranych Orze-
czeń  (1963–2005), Biuro Trybunału Konstytucyjnego Zespół Orzecznictwa i Stu-
diów 2005.
Mikołajczyk B., Międzynarodowa ochrona praw osób starszych, Warszawa 2012.
Mikos-Skuza E., Wprowadzenie do międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbroj-
nych, [w:] Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych , K. Lankosz (red.),
Dęblin 2006.
Miller B., Pournik M., Swaine A., Women in Peace and Security through United Nations Se-
curity Resolution 1325: Literature Review, Content Analysis of National Action Plans, and
Implementation, Washington 2014.
Millett A.R., Semper Fidelis: The History of the United States Marine Corps, New York 1991.
Miodowski A., Jeńcy austro-węgierscy w niewoli rosyjskiej w okresie przedrewolucyjnym (sierpień
1914 – luty 1917), „Białostockie Teki Historyczne” 2016, t. XIV.
Miodowski A., Wielka wojna kobiet. Zaangażowanie sióstr Szwedzkiego Czerwonego Krzyża
w niesienie pomocy jeńcom wojennym z armii państw centralnych w przedrewolucyjnej Rosji
(1914–1917), „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych” 2018, nr 1 (4),
Białystok 2018.
Morant T., Ariño I., Die Frauenabteilung der spanischen Falange und die europäischen Faschi-
smen, 1933–1945, „Historia Scholastica” 2015, vol. I, nr 1, Praga 2015.
Morden B.J., The Women’s Army Corps 1945–1978, Washington 1990.
Moździoch M., Udział Wojska Polskiego w misjach pokojowych na Bałkanach po 1990 r., www.
wspia.eu/file/20333/32-MOŹDZIOCH+MAGDALENA.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Mulchinock N., NATO and the Western Balkans: From Neutral Spectator to Proactive Peace-
maker, Springer 2017.
Nauta D., The International Responsibility of NATO and its Personnel during Military Opera-
tions, Boston 2017.
Nesi G., International Cooperation in Counter-Terrorism: The United Nations and Regional
Organizations in the Fight Against Terrorism, London 2006.
Nicholas L.H., Cruel World: The Children of Europe in the Nazi Web, New York 2005.263 Bibliografia
Nichols L., David Hicks: Prisoner of War or Prisoner of the War on Terrorism, „Australian
International Law Journal” 2008, vol. 15.
Niedbała A., Zmiany w przepisach prawnych umożliwiających kobietom służbę w siłach zbroj-
nych  Rzeczypospolitej  Polskiej,  „Edukacja  dla  Bezpieczeństwa”  2018,  M.  Kozielska
(red.), nr 2, Poznań 2018.
Niglia F., A Neglected Story German Prisoners of War in Italy (1945–1947), „Journal of Mili-
tary and Strategic Studies” 2011, vol. 14, nr 1.
Noone M.F. Jr., Women in Combat: Changing the Rules, „Naval Law Review” 1990, vol. 39.
Nowicki M.A., Europejska Konwencja Praw Człowieka – zakaz dyskryminacji, „Palestra” 1999.
Obuchowska K., Feminizacja Bundeswehry. Wybrane aspekty socjologiczne, [w:] Kobieta jako
funkcjonariusz porządku publicznego, R.M. Kalina, P. Łapiński (red.), Kalisz 2008.
Omańczyk E.J., Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Warszawa 1987.
O’Neill W.G., Kosovo: An Unfinished Peace, London 2002.
Oppermann T., Classen D., Nettesheim M., Europarecht, Ein Studienbuch, München 2011.
Orr A., Women and the French Army during the World Wars 1914–1940, Indiana 2017.
Osiatyński W., Prawa człowieka i ich granice, Kraków 2011.
Osiejewicz J., Harmonizacja prawa państw członkowskich Unii Europejskiej, Warszawa 2016.
Otto R., Jeńcy radzieccy na niemieckim froncie w Laponii 1941−1944, „Łambinowicki Rocz-
nik Muzealny” 2010, t. XXXIII, Opole 2010.
Overy R., Trzecia Rzesza, Historia Imperium, Warszawa 2012.
Owen R.C., Deliberate Force A Case Study in Effective Air Campaigning Final Report of the Air
University Balkans Air Campaign Study, Alabama 2000.
Parandowski J., Mitologia, Warszawa 1979.
Parandowski J., Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian, Poznań 1989.
Pełczyński T. (red.), Armia Krajowa w dokumentach 1939–1945, t. II, Londyn 1976.
Piwarski K. (red.), Anna Dorota Chrzanowska, [w:] Polski Słownik Biograficzny , Kraków
1937, t. III.
Platon, Państwo, Prawa, Kęty 2003.
Platon, Państwo, Warszawa 1958.
Prescott J.M., Armed Conflict, Women and Climate Change, New York 2019.
Prescott J.M., NATO Gender Mainstreaming and the Feminist Critique of the Law of Armed
Conflict, „The Georgetown Journal of Gender and The Law” 2013, vol. XIV, nr 1.
Przybyll A., Kobiety w niemieckiej armii – pomiędzy cichą tradycją a deklarowaną nowoczesno-
ścią, „Biuletyn Niemiecki” 2014, nr 51.
Ratschka  M.,  10  lat  rezolucji  Rady  Bezpieczeństwa  ONZ  nr  1325  (2000),  http://www.
unic.un.org.pl/unic-activities/10-lat-rezolucji-rady-bezpieczenstwa-onz-nr-1325-
(2000-r)/2179 [dostęp: 22.05.2019].
Reczkowski R., Doświadczenia z udziału Sił Zbrojnych RP w misjach i operacjach NATO,
„Świat Idei i Polityki” 2015, t. XIV, Toruń 2015.
Ronzitti N., Maritime Security and Defense against Terrorism, „NATO Science for Peace and
Security Series – E: Human and Societal Dynamics” 2012, vol. 98, Ankara 2012.264 Bibliografia
Sarnecki P., Komentarz do art. 26 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Konstytucja Rzeczypo-
spolitej Polskiej. Komentarz, L. Garlicki, M. Zubik (red.), t. I, wyd. II, 2016, nr LEX: 10579.
Schäfer S., Zum Selbstverständnis von Frauen im Konzentrationslager. Das Lager Ravens-
brück, Berlin 2002, https://depositonce.tu-berlin.de/bitstream/11303/825/1/Do-
kument_35.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Schildknecht J., Dickey R., Fink M., Ferris L., Operational Law in International Straits and
Current Maritime Security Challenges, Berlin 2018.
Schindler D., Toman J., The Laws of Armed Conflicts: A Collection of Conventions, Resolu-
tions, and Other Documents, Geneva 1988.
Schmeder  W.,  Die  Rechtsangleichung  als  Integrationsmittel  der  Europäischen  Gemeinschaft,
München 1978.
Schuurman M., The Women, Peace and Security Agenda: Integrating a Gendered Perspecti-
ve into Security Operations, „The Fletcher Forum of World Affairs” 2017, vol. 41.
Schwarz G., Frauen in der SS: Sippenverband und Frauenkorps, [w:] Zwischen Karriere und
Verfolgung: Handlungsräume von Frauen im nationalsozialistischen Deutschland, K. He-
insohn, B. Vogel, U. Weckel (red.), Frankfurt 1997.
Segal M.W., Gender and the Military, [w:] Handbook of the Sociology of Gender, J.S. Chafetz
(red.), New York 1999.
Shapiro I., Tooze A., Charter of the North Atlantic Treaty Organization: Together with Scholary
Commentaries and Essential Historical Documents, Yale 2018.
Shivdas M., Coleman S., Without Prejudice: CEDAW and the Determination of Women’s Rights
in a Legal and Cultural Context, London 2010.
Singer P.W., Children At War, Los Angeles 2006.
Skoneczny Ł., Wojna hybrydowa – wyzwanie przyszłości? Wybrane zagadnienia, [w:] Przegląd
Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Wydanie specjalne, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrz-
nego, Warszawa 2015.
Smith D.D., The Geneva Prisoner of War Convention: An Appraisal, „New York University
Law Review” 1967, vol. 42, nr 5.
Smolin M., Zasada równości płci. Studium komparatystyczne standardów Rady Europy i Unii
Europejskiej, Warszawa 2013.
Sobol E. (red.), Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1997.
Sozański J., Prawa człowieka w Unii Europejskiej po traktacie lizbońskim, Warszawa 2010.
Sozański J., Prawa zasadnicze a prawa człowieka we wspólnotowym systemie prawnym, War-
szawa 2003.
Stanek P., Praca  przymusowa  powstańców  warszawskich  w  niewoli  niemieckiej  w  latach
1944–1945, „Łambinowicki Rocznik Muzealny” 2010, t. XXXIII, Opole 2010.
Stark S., Female Tars: Women Aboard Ship in the Age of Sail, Londyn 1998.
Staszewski W.Sz., Recenzja M. Flemming, Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów
zbrojnych.  Zbiór  dokumentów,  M.  Gąska,  E.  Mikos-Skuza  (red.),  Warszawa  2003,
[w:] Prawo międzynarodowe publiczne. Studia i materiały, A. Przyborowska-Klimczak,
W.Sz. Staszewski (red.), t. I, Lublin 2006.265 Bibliografia
Stawowy E., Prawa i wolności człowieka – podstawowe pojęcia, [w:] Prawa i wolności człowie-
ka, E. Stawowy (red.), Kraków 1997.
Stąsiek M., Prawnomiędzynarodowe próby przeciwdziałania uczestnictwa dzieci w konfliktach
zbrojnych, „Sprawy Międzynarodowe” 2003.
Sula D., Jeńcy włoscy na Dolnym Śląsku w czasie II wojny światowej, „Łambinowicki Rocz-
nik Muzealny” 2010, t. XXXIII, Opole 2010.
Syzdek E., Platerówki: wojenne i powojenne losy kobiet-żołnierzy 1. Samodzielnego Batalionu
im. Emilii Plater, Wrocław 2008.
Szarfenberg R., Prawa socjalne, [w:] Leksykon polityki społecznej, B. Rysz-Kowalczyk (red.),
Warszawa 2001.
Sztompka P., Sprawiedliwość, [w:] Fundamenty dobrego społeczeństwa, M. Bogunia-Borow-
ska (red.), Kraków 2015.
Szubińska B., Wachowicz M., Polityka obronna, [w:] Polityka równości płci. Polska 2007.
Raport, B. Chołuj (red.), Warszawa 2007.
Szuniewicz M., Ochrona praw dzieci w konflikcie zbrojnym a  II Protokół Fakultatywny do
Konwencji Praw Dziecka z 2000 r., [w:] Międzynarodowe Prawo Humanitarne we współ-
czesnym świecie – osiągnięcia i wyzwania, T. Jasudowicz (red.), Toruń 2007.
Św. Augustyn, Wyznania, Warszawa 1987.
Św. Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna, Londyn 1965.
Świątkowski A.M., Równość i sprawiedliwość w prawie pracy, prawie socjalnym i polityce społecz-
nej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G” 2015, vol. 62, nr 2.
Thompson J., The Royal Marines, From Sea Soldiers to a Special Force, Londyn 2001.
Tobler C., Indirect Discrimination, A Case Study into the Development of the Legal Concept of
Indirect Discrimination under EC Law, Oxford 2005.
Tokarczyk R., Problemy harmonizacji polskiej kultury prawnej z kulturą prawną Unii Europej-
skiej, „Studia Europejskie” 2004, nr 4.
Tryggestad T.L., Trick or Treat – The UN and Implementation of Security Council Resolution
1325 on Women, Peace, and Security, „Global Governance” 2009, vol. 15, nr 4.
Tsaldari L., Ekthessi pros to Ypourgeio Essoterikon (Report to the Ministry of Internal
Affairs), Ethikai. Koinonikai, Politikai Prospatheiai, vol. A, Ateny 1967.
Van der Meulen, Manigart J., Manigart P., Zero Draft in the Low Countries: The Final Shift to
the All-Volunteer Force, „Armed Forces and Society” 1997, vol. 24, nr 2, 1997.
Vandenhole W., Non-Discrimination and Equality in the View of the UN Human Rights Treaty
Origin, Oxford 2005.
Vervenioti T., I gynaika tis Antistasis. I eisodos ton gynaikon stin Politiki, Ateny 1994.
Vervenioti T., The Adventure of Women’s Suffrage in Greece, [w:] When the War was Over.
Women, War and Peace in Europe 1940–1956, C. Duchen, I. Bandhauer-Schoffmann
(red.), London 2000.
Veuthey M., Gender Based Violence and International Humanitarian Law: Steps to Improve
the Protection of Women in War, „Gender Violence in Armed Conflicts” 2013, nr  11,
Lisbona 2013.266 Bibliografia
Voglis P., Becoming a Subject: Political Prisoners During the Greek Civil War, South Ca-
rolina 2002.
Walter B.L., Women in Special Operations: A Battle for Effectiveness Amidst the Pursuit of
Equality, „University of San Francisco Law Review” 2016–2017, vol. 51.
Wandzel M., Wspólnotowy dylemat równości kobiet i mężczyzn w pracy, „Państwo i Prawo”
2002, nr 12.
Weber M., Józefa Lis-Błońska. Ucieczka z twierdzy „Bobrujsk”, Warszawa 2016.
Williamson G., World War II German Women’s Auxiliary Services, Oxford 2003.
Wise J.E. Jr., Baron S., Women at War, Annapolis 2006.
Woodward R., Duncanson C. (red.), The Palgrave International Handbook of Gender and the
Military, London 2017.
Wróbel A. (red.), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Warszawa 2010.
Wróbel A., Kurcz B., Komentarz do art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
[w:] Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, D. Kornobis-Romanow-
ska, J. Łacny, A. Wróbel (red.), t. III, Warszawa 2012.
Zamorska K., Szarfenberg R., Prawa socjalne, [w:] Prawa i wolności I i II generacji, A. Flor-
czak, B. Bolechow (red.), Toruń 2006.
Zawacka E., Szkice z dziejów Wojskowej Służby Kobiet, Toruń 2001.
Ziółkowski  J.,  Kobiety  w  Polskim  Lotnictwie  Wojskowym,  http://docplayer.pl/10823122-
-Kobiety-w-polskim-lotnictwie-wojskowym.html [dostęp: 22.05.2019].
Żuczkowski M., Służba Kobiet w strukturach wojskowych Polskiego Państwa Podziemnego na
przykładzie Dowództwa Głównego Służby Zwycięstwu Polski i Komendy Głównej Związ-
ku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2015, vol. 26, nr 2,
2015, s. 75–114.
Orzecznictwo sądowe
1. Międzynarodowy Trybunał ds. Zbrodni w byłej Jugosławii
Wyrok w sprawie Prokurator przeciwko Delalić et al. z dnia 16 listopada 1998 r. (spra-
wa nr IT-96-21, § 271).
2. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej
Wyrok TSUE z dnia 21 maja 1985 r. w sprawie Komisja Europejska przeciwko Republice
Federalnej Niemiec, C-248/83, ECLI:EU:C:1985:214.
Wyrok TSUE z dnia 15 maja 1986 r. w sprawie Marguerite Johnston przeciwko Chief
Constable of the Royal Ulster Constabulary, C-222/84, ECLI:EU:C:1986:206.267 Bibliografia
Wyrok TSUE z dnia 30 czerwca 1988 r. w sprawie Komisja Europejska przeciwko Repu-
blice Francji, C-318/86, ECLI:EU:C:1988:352.
Wyrok TSUE z dnia 4 października 1991 r. w sprawie Aimé Richardt przeciwko Les Ac-
cessoires Scientifiques SNC, C-367/89, ECLI:EU:C:1991:376.
Wyrok TSUE z dnia 17 października 1995 r. w sprawie Kalanke przeciwko Freie Han-
sestadt Oirgi, C-450/93, 1995 I-03051, ECLI:EU:C:1995:322.
Wyrok TSUE z dnia 11 listopada 1997 r. w sprawie Hellmut Marschall przeciwko Land
Nordrhein-Westfalen, C-409/95, ECLI:EU:C:1997:533.
Wyrok TSUE z dnia 26 października 1999 r. w sprawie Angela Maria Sirdar prze-
ciwko  The  Army  Board  and  Secretary  of  State  for  Defence,  C-273/97,
ECLI:EU:C:1999:523.
Wyrok TSUE z dnia 11 stycznia 2000 r. w sprawie Tanja Kreil przeciwko Bundesrepu-
blik Deutschland, C-285/98, ECLI:EU:C:2000:2.
Wyrok TSUE z dnia 28 listopada 2002 r., w sprawie Alexander Dory przeciwko Bunde-
srepublik Deutschland, C-186/01, ECLI:EU:C:2003:146.
3. Europejski Trybunał Praw Człowieka
Wyrok ETPC z dnia 22 marca 2012 r. w sprawie Konstantin Markin przeciwko Russia,
nr 30078/06, ECLI:CE:ECHR:2012:0322JUD003007806.
4. Sądy krajowe
4.1. USA
Wyrok Sądu Najwyższego USA w sprawie Schlesinger v. Ballard, No. 73–776, 15 October
1974, 419 U.S. 498.
Wyrok Sądu Najwyższego USA w sprawie Rostker v. Goldberg, No. 80–251, 24 March
1981, 453 U.S. 57.
Wyrok  Sądu  Najwyższego  USA  w  sprawie  Mississippi  Univ.  For  Women  v.  Hogan,
22 March 1982, 458 U.S. 718.
Wyrok Sądu Najwyższego USA w sprawie United States v. Virginia Et Al., No. 94–1941,
17 January 1996, 518 U.S. 515.
4.2. Polska
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 kwietnia 1995 r., sygn. akt K 11/94.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2015 r.,
sygn. akt II SA/Wa 1329/14.268 Bibliografia
Dokumenty niebędące źródłami prawa
1. Dokumenty ONZ
Combating Human Trafficking in Asia: A  Resource Guide to International and Regional Le-
gal Instruments, Political Commitments and Recommended Practices, United Nations.
Economic and Social Commission for Asia and the Pacific, New York 2003.
Deklaracja Pekińska i Platforma Działania z 1995 r., http://analizy.mpips.gov.pl/ima-
ges/stories/publ_i_raporty/DEKLARACJA%20PEKINSKA_30-10-09.doc  [do-
stęp: 22.05.2019].
International Legal Protection of Human Rights in Armed Conflict, United Nations Human
Rights Office of the High Commissioner, New York-Geneva 2011.
Komentarz ogólny nr 18 z dnia 10 listopada 1989 r. – CCPR General Comment No. 18: Non-
-discrimination, http://ccprcentre.org/ccpr-general-comments [dostęp: 22.05.2019].
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z dnia 10 grudnia 1948 r., http://www.unesco.
pl/fileadmin/user_upload/pdf/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.pdf
[dostęp: 22.05.2019].
Project of an International Declaration Concerning the Laws and Customs of War, 27 August
1874, British Foreign & State. Papers vol. 65, nr 1005.
Rezolucja Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ z dnia 21 czerwca 1946 r., nr E 90,
E84.
Rezolucja Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ z dnia 26 maja 1987 r., ECOSOC
1987/22.
Rezolucja RB ONZ nr 1244 z dnia 10 czerwca 1999 r., S/RES/1244 (1999).
Rezolucja RB ONZ nr 1325 dotycząca kobiet, pokoju i bezpieczeństwa z dnia 21 paź-
dziernika 2000 r., S/RES/1325.
Rezolucja RB ONZ nr 1820 z dnia 19 czerwca 2008 r., S/RES/1820 (2008).
Rezolucja RB ONZ nr 1888 z dnia 30 września 2009 r., S/RES/1888 (2009).
Rezolucja RB ONZ nr 1889 z dnia 5 października 2009 r., S/RES/1889 (2009).
Rezolucja RB ONZ nr 1960 z dnia 16 grudnia 2010 r., S/RES/1960 (2010).
Rezolucja RB ONZ nr 1970 z dnia 26 lutego 2011 r., S/RES/1970 (2011).
Rezolucja RB ONZ nr 1973 z dnia 17 marca 2011 r., S/RES/1973 (2011).
Rezolucja RB ONZ nr 2106 z dnia 24 czerwca 2013 r., S/RES/2106 (2013).
Rezolucja RB ONZ nr 2122 (2013) z dnia 18 października 2013 r., S/RES/2122 (2013).
Rezolucja RB ONZ nr 2242 z dnia 13 października 2015 r., S/RES/2242 (2015).
Rezolucja RB ONZ nr 2272 z dnia 11 marca 2016 r., S/RES/2272 (2016).
Rezolucja ZO ONZ nr 48/141 powołująca Urząd Wysokiego Komisarza ds. Praw Czło-
wieka z dnia 7 stycznia 1994 r., A/RES/48/141.
Rezolucja ZO ONZ nr 60/251 ustanawiająca Radę Praw Człowieka ONZ (UNHRC)
z dnia 5 kwietnia 2006 r., A/RES/60/251.269 Bibliografia
Short History of the Commission on the Status of Women, http://www.un.org/womenwatch/
daw/CSW60YRS/CSWbriefhistory.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Women,  Peace  and  Security  Study  Submitted  by  the  Secretary-General  Pursuant  to  Security
Council Resolution 1325, 2002 r., https://www.un.org/ruleoflaw/files/womenpeace -
andsecurity.pdf [dostęp: 20.02.2019].
2. Dokumenty NATO
Advanced Distributed Learning (ADL), https://www.act.nato.int/images/stories/structu-
re/genderadvisor/gender_adl_courses_jan15.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Allied  Command  Operations  (ACO)  Gender  Functional  Planning  Guide  (FPG)  z  dnia
24 czerwca 2015 r., B-7010 SHAPE, Belgium 2015.
Allied Joint Doctrine for non – Article 5 Crisis Response Operations 3.4.(A), Agencja Standa-
ryzacji NATO, 2010.
Basic Document of the Euro-Atlantic Partnership Council z dnia 30 maja 1997 r., M-NACC-
-EAPC-1(1997) 066.
Best Practices to Improve the Gender Balance, CWINF 2008, https://www.nato.int/issues/
women_nato/2008-11-gender_balance.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Bi-Strategic Command Collective Training And Exercise Directive (CT&ED) 075-003 z dnia
2 października 2013 r.
Bi-Strategic Command Directive (BI-SCD) 40-1 Integrating UNSCR 1325 and Gender Perspec-
tive into the NATO Command Structure z dnia 8 sierpnia 2012 r.
Bi-Strategic Command Directive (BI-SCD) 40-1 Integrating UNSCR 1325 and Gender Perspec-
tive into the NATO Command Structure z dnia 17 października 2017 r.
Bi-Strategic Command Directive 075-002 Education And Training (E&T) Directive z dnia
6 września 2016 r.
Bi-Strategic Command Directive 75-2, Education, Training, Exercise and Evaluation z dnia
18 lutego 2010.
Bi-Strategic  Command  Education  And  Individual  Training  Directive  (E&ITD)  075-007
z dnia 10 września 2015 r.
Chicago Summit Declaration z dnia 20 maja 2012 r., https://www.nato.int/cps/su/natohq/
official_texts_87593.htm [dostęp: 22.02.2019].
Committee on Women in the NATO Forces 25th anniversary, Brussels 2001.
Comprehensive Report on the NATO/EAPC Policy on the Implementation of UNSCR 1325
on WPS and Related Resolutions, 20 November 2010, https://www.nato.int/cps/en/
natolive/official_texts_68578.htm [dostęp: 22.05.2019].
Conflict-Related Sexual and Gender-Based Violence: Case Studies, https://www.act.nato.int/
images/stories/structure/genderadvisor/crsgbv.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Decyzja Komitetu Wojskowego NATO, The NATO Committee On Gender Perspectives,
MC 249 z 1976 r.270 Bibliografia
Decyzja Komitetu Wojskowego NATO, The NATO Committee On Gender Perspectives,
MC 281 z 1977 r.
Decyzja  Komitetu  Wojskowego  NATO,  The  NATO  Committee  On  Gender  Perspectives
(NCGP), MC 0249/3 z dnia 3 lutego 2014 r.
Decyzja Komitetu Wojskowego NATO, The NATO Committee on Women in NATO Forces,
MC 249/1 z 2003 r.
Joint  HQ  SOP  106:  Gender  Advisor’s  Funcitons  in  JFC  &  JTF  HQ,  https://www.for-
svarsmakten.se/siteassets/english/swedint/engelska/swedint/information-to-
admitted-students-and-participants/gtot/09-sop-106-gender-advisor-functions.pdf
[dostęp: 22.05.2019].
Koncepcja strategiczna NATO z dnia 19 listopada 2010 r., https://www.nato.int/cps/en/
natohq/news_68986.htm?selectedLocale=en [dostęp: 22.05.2019].
NATO Code of Conduct z dnia 2 grudnia 2013 r., https://www.nato.int/structur/recruit/
info-doc/code-of-conduct.pdf [dostęp: 19.02.2019].
NATO Committee On Gender Perspectives Handbook For Delegates, https://www.nato.int/
issues/women_nato/2012/HANDBOOK_2012.pdf [dostęp: 25.05.2019].
NATO Recommendations on implementation of UNSCR 1325, https://www.nato.int/issu-
es/women_nato/pdf/2010/BrochureGender.pdf [dostęp: 22.05.2019].
NATO/EAPC Women, Peace and Security, Policy and Action Plan 2018, https://www.nato.
int/nato_static_fl2014/assets/pdf/pdf_2018_09/20180920_180920-WPS-Action -
-Plan-2018.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Partnership for Peace: Invitation Document issued by the Heads of State and Government
participating in the Meeting of the North Atlantic Council z dnia 11 stycznia 1994 r.,
M-1(1994) 002.
Report on the Comprehensive Review of the Euro-Atlantic Partnership Council and Partnership
for Peace z dnia 21 listopada 2002 r., https://www.nato.int/cps/en/natohq/official_
texts_19548.htm? [dostęp: 7.03.2019].
Słownik  terminów  i  definicji  NATO ,  AAP-6,  2014,  http://wcnjk.wp.mil.pl  [dostęp:
23.05.2019].
Summary of the National Reports of NATO Member and Partner Nations to the NATO
Committee on Gender Perspectives 2016, https://www.nato.int/nato_static_fl2014/
assets/pdf/pdf_2017_11/20171122_2016_Summary_of_NRs_to_NCGP.pdf
[dostęp: 22.05.2019].
The Comprehensive Operations Planning Directive (COPD) z dnia 4 października 2013 r.
Training  Materials  On  Gender  Perspective  for  NATO  Allies  And  Partners, https://act.
nato.int/images/stories/structure/genderadvisor/training/strat_op_ig.pdf
[dostęp: 22.05.2019].
Wales  Summit  Declaration  z  dnia  5  września  2014  r.,  https://www.nato.int/cps/en/
natohq/official_texts_112964.htm [dostęp: 22.05.2019].
Women, Peace and Security. NATO, UNSCR 1325 and Related Resolutions, https://www.
nato.int/cps/en/natohq/topics_91091.htm# [dostęp: 22.05.2018].271 Bibliografia
3. Dokumenty UE
Commission Communication Roadmap to Gender Equality, COM(2006) 92 final; Commission
Communication on Women’s Empowerment and Gender Equality in Development Coope-
ration, SEC(2007) 332; the corresponding Council Conclusions, 9561/07.
Comprehensive Approach to the EU Implementation of the United Nations Security Council
Resolutions 1325 and 1820 on Women, Peace and Security, EU Document 15671/1/08
REV 1.
Council of the European Union, Joint Statement by the Council and the representatives of the
Governments of the Member States meeting within the Council, the European Parliament
and the Commission on European Union Development Policy: „The European Consensus
on Development” from 22 November 2005, 14820/05.
EU Concept for support to Disarmament, Demobilisation and Reintegration (DDR) approved by
the European Commission on 14 December 2006 and by the Council of the European
Union on 11 December 2006.
Implementation of UNSCR 1325 as reinforced by 1820 in the context of ESDP, 3.12.2008 r.,
15782/3/08 REV3.
Incorporating Equal Opportunities for Women and Men into All Community Policies and Acti-
vities, Komisja Europejska, COM(1996) 67.
Informal  Task  Force  on  UNSCR  1325,  http://eeas.europa.eu/archives/features/featu-
res-working-women/working-with-women/docs/eums-informal-task-force-me-
eting-on1325-28-04-2014-minutes_en.pdf [dostęp: 23.05.2019].
Parliamentary Questions, 18 April 2008, Oral question with debate pursuant to Rule 108 of the
Rules of Procedure by Raül Romeva i Rueda, Angelika Beer and Hiltrud Breyer, on behalf
of the Verts/ALE Group, Ana Maria Gomes, on behalf of the PSE Group, Renate Weber, on
behalf of the ALDE Group, Feleknas Uca, on behalf of the GUE/NGL Group, Piia-Noora
Kauppi and Jana Hybášková, on behalf of the PPE-DE Group, Ěirts Valdis Kristovskis,
on behalf of the UEN Group to the Commission, http://www.europarl.europa.eu/si-
des/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+OQ+O20080046+0+DOC+XML+V0//PL
[dostęp: 22.05.2019].
Podręcznik włączania problematyki równości płci do głównego nurtu polityk. Zatrudnienie,
integracja społeczna i ochrona socjalna, Dyrekcja Generalna ds. Zatrudnienia, Spraw
Społecznych i Równości Szans, Luksemburg 2008.
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 listopada 2000 r. w sprawie udziału ko-
biet w pokojowym rozwiązywaniu konfliktów (Dz.U. UE C 228 z  13.08.2001).
Rezolucja  Parlamentu  Europejskiego  2005/2215(INI)  z  dnia  1  czerwca  2006  r.
w sprawie sytuacji kobiet w konfliktach zbrojnych i ich roli w odbudowie i pro-
cesie demokratycznym w krajach po zakończeniu konfliktu (Dz.U. UE C 298E
z 8.12.2006).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 16 listopada 2006 r. w sprawie kobiet w po-
lityce międzynarodowej (Dz.U. UE C 314 E z 21.12.2006).272 Bibliografia
Rezolucja  Parlamentu  Europejskiego  z  dnia  7  maja  2009  r.  w  sprawie  uwzględniania
tematyki płci w stosunkach zewnętrznych UE oraz w procesie budowania pokoju
i ugruntowywania tożsamości narodowej (Dz.U. UE C 212 E z 5.08.2010).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 25 listopada 2010 r. w sprawie dziesiątej rocz-
nicy przyjęcia rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 z 2000 r. na temat ko-
biet, pokoju i bezpieczeństwa (Dz.U. UE C 99E z 3.04.2012).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego 2011/2198(INI) z dnia 2 lutego 2012 r. w sprawie
sytuacji kobiet w czasie wojny (Dz.U. UE C 239E z 20.08.2013).
Rezolucja  Parlamentu  Europejskiego  z  dnia  24  listopada  2015  r.  w  sprawie  roli  UE
w ONZ, 2015/2104(INI) (Dz.U. UE C 366/42 z 27.10.2017).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 grudnia 2016 r. w sprawie praw kobiet
w  państwach  Partnerstwa  Wschodniego,  2016/2060(INI),  (Dz.U.  UE  C  228  C
238/42 z 13.12.2016).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie Afganistanu, w szczególności zabójstw
w prowincji Zabul z dnia 26 listopada 2015 r. (Dz.U. UE C 366 z 27.10.2017).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie strategii UE na rzecz Syrii z dnia 18 maja
2017 r. 2017/2654(RSP).
4. Dokumenty OBWE
Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie z dnia 1 sierpnia 1975 r.
Ministerial  Council  Decision  No.  14/04  2004  OSCE  Action  Plan  For  The  Promotion  Of
Gender  Equality z dnia 7 grudnia 2004 r., MC(12) Journal No. 2, Agenda item 8,
MC.DEC/14/04.
Ministerial Council Decision No. 14/05 Women In Conflict Prevention, Crisis Management And
Post-Conflict Rehabilitation  z dnia 6 grudnia 2005 r., MC(13) Journal No. 2, Agenda
item 8, MC.DEC/14/05.
Ministerial Council Decision No. 15/05 Preventing And Combating Violence Against Women
z dnia 6 grudnia 2005 r., MC(13) Journal No. 2, Agenda item 8, MC.DEC/15/05.
Ministerial  Council  Decision  No.  7/09  Women’s  Participation  In  Political  And  Public  Life
z dnia 2 grudnia 2009 r., MC(17) Journal No. 2, Agenda item 8, MC.DEC/7/09.
Podręcznik OBWE: Gender  matters in OSCE, https://www.osce.org/secretariat/71259?
download=true [dostęp: 13.03.2019].
5. Krajowe
15-lecie Pekińskiej Platformy Działania, Departament ds. Kobiet, Rodziny i Przeciwdziała-
nia Dyskryminacji, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010.
Action Plan for the Implementation of UNSCR 1325 in Bosnia and Herzegovina 2010–2013,
Ministry of Human Rights and Refugees of BiH, Bośnia i Hercegowina 2010.273 Bibliografia
Air Force Guidance Memorandum to AFI 36-3003, Military Leave Program, AFI36-3003_
AFGM2017-01 z dnia 26 lipca 2017 r.
All British Armed Forces Roles Now Open to Women, https://www.army.mod.uk/news-and-
-events/news/2018/10/women-in-ground-close-combat-roles [dostęp: 23.05.2019].
Armed Forces (Enlistment) Regulations Great Britain 2009, http://www.legislation.gov.uk
[dostęp: 28.06.2018].
Beauftragte für die Vereinbarkeit von Familie und Beruf/Dienst in der Bundeswehr, Zentrale
Dienstvorschrift, Telearbeit Stand: 31.12.2017, A-2645/6.
Bulgarian National Report, https://www.nato.int/ims/2004/win/bulgaria.pdf [dostęp:
23.05.2019].
Canadian Forces 2008 National Report to the Committee for Women in NATO Forces, https://
www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
Checkliste für schwangere Soldatinnen sowie für Soldaten als werdende Väter, Vereinbarkeit von
Familie und Dienst in den Streitkräften, Zentrale Dienstvorschrift, A-2640/22.
Czech  Republic  –  National  Report,  2007,  https://www.nato.int/cps/en/natohq/to-
pics_132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
Deborah Sampson. How She Served as a Soldier in the Revolution–Her Sex Unknown to the
Army,  https://timesmachine.nytimes.com/timesmachine/1898/10/08/102078478.pdf  [do-
stęp: 22.05.2019].
Department of Defense USA Instruction 1327.06 (Leave and Liberty Policy and Procedures),
16 June 2009.
Deputy of Defence & Joint Chiefs of Staff, Elimination of the Direct Ground Combat De-
finition and Assignment Rule, U.S. Deputy od Defense, 25 January 2013, http://www.
defense.gov/news/WISRJointMemo.pdf [dostęp: 23.05.2019].
Dokument Brytyjskiego Instytutu Prawa Międzynarodowego i Porównawczego dotyczą-
cy sprawy TSUE C-273/97 (Sirdar): https://www.biicl.org/files/1863_c-273-97.pdf
[dostęp: 22.05.2019].
Dokument Zentrale Dienstvorschrift A – 2645/1 (niejawny).
Dziennik Rozkazów Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce” Nr 34 z dnia 14 kwiet-
nia 1920 r.
Intelligence Interrogation, Headquarters, Department Of The Army, Pentagon 28 September
1992, FM 34-52.
Introduction Of Women Into The Royal Marines General Service, https://theroyalmarine-
scharity.org.uk/news/introduction-of-women-into-the-royal-marines-general-
service [dostęp: 23.05.2019].
Italy  National  Report  2008,  https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm
[dostęp: 22.05.2019].
Latvian National Report for 2008, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.
htm [dostęp: 22.05.2019].
Law Of War Manual, Department Of Defense, 2015, http://archive.defense.gov/pubs/
law-of-war-manual-june-2015.pdf [dostęp: 22.05.2019].274 Bibliografia
Lithuania – National Report 2008, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.
htm [dostęp: 22.05.2019].
Memorandum Under Secretary of Defense USA (Personnel and Readiness), 23 March 2018,
Parental Leave for Military Personnel in Connection with the Birth or Adoption of a Child.
Miklaszewski J., All Combat Roles Now Open to Women, https://www.nbcnews.com/news/
us-news/pentagon-nbc-news-all-combat-roles-now-open-women-n473581  [dostęp:
22.05.2019].
National  Report  –  Bulgaria,  https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm
[dostęp: 22.05.2019].
National  Report  –  Hungary  2008,  https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.
htm [dostęp: 22.05.2019].
National Report for 2007 – Women in The Slovenian Armed Forces, https://www.nato.int/
cps/en/natohq/topics_132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
National Report from The Netherlands For the committee on Women in NATO Forces 2008,
https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
Norway National Report 2008, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm
[dostęp: 22.05.2019].
Parental Leave Program, Chief of Naval Operations USA z dnia 8 listopada 2018 r.
Parents  &  Family,  https://www.goarmy.com/parents/army-families/army-family-bene-
fits.html [dostęp: 23.05.2019].
Physical Fitness Tests in the Nordic Armed Forces – A Description of Basic Test Protocols, The
Norwegian Defence University College, Oslo 2011, https://core.ac.uk/download/
pdf/52084252.pdf [dostęp: 22.05.2019].
Pismo H. Lauterbachera do H. Himmlera z dnia 21 października 1944; GK 912/DC/492,
H. Lauterbacher do H. Himmlera, Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, sygn.
GK 912/DC/488.
Portugal National Repot 2007, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm
[dostęp: 22.05.2019].
Prognoza wojskowej służby kobiet, Departament Kadr i Szkolnictwa Wojskowego MON,
Warszawa 2005.
Regulamin  Organizacyjny  Organizacji  Przysposobienia  Wojskowego  Kobiet,  Warsza-
wa 1939, http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=2823&from=publication&
[dostęp: 22.05.2019].
Report of 10 June 1994 entitled „Revised Employment Policy for Women in the Army – Effect on
the Royal Marines”, United Kingdom 1994.
Rola kobiet polskich w szeregach armii. Przekrój przez okresy historyczne i działania wojenne,
http://kobietywwojsku.prv.pl/pl/001/003/005 [dostęp: 23.05.2019].
Sdělení federálního ministerstva zahraničních věcí o vázanosti České a Slovenské Federativní Re-
publiky Dodatkovými protokoly I a II k Ženevským úmluvám z 12. srpna 1949 o ochraně
obětí mezinárodních ozbrojených konfliktů a  konfliktů nemajících mezinárodní charakter,
přijatých v Ženevě dne 8. června 1977, Sdělení č. 168/1991 (Komunikat Federalnego 275 Bibliografia
Ministerstwa Spraw Zagranicznych w sprawie wiązania Czeskiej i Słowackiej Repu-
bliki Federalnej Protokołami dodatkowymi I i II do konwencji genewskich).
Służba zawodowa. Wojskowa służba kobiet, http://bip.mon.gov.pl/przydatne-informacje/
artykul/sluzba-zawodowa/wojskowa-suzba-kobiet-10325478 [dostęp: 17.01.2019].
Statement by Norway on Gender Equality in the Military – Universal Conscription of 8th March
2017, FSC.DEL/53/17, 13 March 2017.
Stopnie wojskowe żołnierzy kobiet w Siłach Zbrojnych w Kraju, Studium Polski Podziemnej,
A 309, 23 IX 1944 r.
Stratégie Humanitaire De La République Française (2018–2022), Ministčre de l’Europe et
des Affaires étrangčres, 2018.
Stratégie internationale de la France pour l’égalité entre les femmes et les hommes (2018–2022),
Ministčre de l’Europe et des Affaires étrangčres, 2018.
The Future of NATO and European Defence: Ninth Report of Session 2007-08, Report, Together
with Formal Minutes, Oral and Written Evidence, Great Britain: Parliament: House of
Commons: Defence Committee, London 2008.
The Joint Service Manual Of The Law Of Armed Conflict, Ministry of Defence, Wiltshire
2004.
The Paris Principles. The Principles and Guidelines on Children Associated with Armed Forces
or  Armed  Groups,  Paris  2007,  https://www.unicef.org/emerg/files/ParisPrinciple -
s310107English.pdf [dostęp: 23.05.2019].
The  Romanian  National  Report  for  2007,  https://www.nato.int/cps/en/natohq/to-
pics_132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
Tri–Service Regulations for Leave and Other Types of Absences, Ministerstwo Obrony Wiel-
kiej Brytanii, JSP 760.
Turkish National Report on Female Soldiers in the Turkish Armed Forces 2008, https://www.
nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
United  Kingdom  National  Report  2008,  https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_
132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
United States National Report 2008, https://www.nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.
htm [dostęp: 22.05.2019].
VII i VIII Sprawozdanie okresowe Rządu Rzeczypospolitej Polskiej z wykonania po-
stanowień Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet
obejmujące okres od 1 czerwca 2002 r. do 31 maja 2010 r. (https://www.gov.pl/
attachment).
Women Military Service In Armed Forces Of The Republic Of Poland in 2007, https://www.
nato.int/cps/en/natohq/topics_132097.htm [dostęp: 22.05.2019].
Zarządzenie gen. Tadeusza Komorowskiego z dnia 23 września 1944 r., SPP, A 309.
Zmiany w testach sprawnościowych żołnierzy. Skrzypczak o wymogach dla Wojsk Specjal-
nych:  http://www.defence24.pl/zmiany-w-testach-sprawnosciowych-zolnierzy-
skrzypczak-o-wymogach-dla-wojsk-specjalnych-analiza [dostęp: 23.05.2019].276 Bibliografia
6. Pozostałe
Briefing. Participation , Protection, Prevention, Brussels 2010.
Child Soldiers. Global Report 2004, Coalition to Stop the Use of Child Soldiers, Lon-
don 2004.
Council of Europe, CIA Above the Law?: Secret Detentions and Unlawful Inter-State Trans-
fers of Detainees in Europe, Paris 2008.
Deklaracja petersburska z dnia 29 listopada 1868 r., [w:] Prawo międzynarodowe i historia
dyplomatyczna. Wybór dokumentów, L. Gelberg, Warszawa 1954.
Komentarz Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża do III konwencji genewskiej,
https://ihl-databases.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/Comment.xsp?action=openDocu-
ment&documentId=1B9A4ABF10E7EAD2C1258585004E7F19 [dostęp: 18.04.2018].
„Wiestnik Omskogo Gorodskogo Obszczestwiennogo Uprawlenija” 1915, No. 6/7.
Women in the army, https://www.army.mil/women/history [dostęp: 18.04.2018].
Zasoby internetowe
Strona Akademii West Point: www.usma.edu [dostęp: 29.04.2018].
Strona  amerykańskiej  armii:  https://www.army.mil/article/54136/female_pows_pro-
ve_women_can_endure_wars_hardships [dostęp: 8.12.2018].
Strona Biblioteki Kongresu: https://www.loc.gov/law/help/military-leave-benefits/nor-
way.php [dostęp: 17.04.2018].
Strona  Bundeswehry:  https://www.bundeswehr-kinderbetreuung.de/kp/Vereinbarkeit-
-Home [dostęp: 13.01.2018].
Strona Centrum Europejskich i Międzynarodowych Związków Zabezpieczenia Społeczne-
go: http://www.cleiss.fr/docs/regimes/regime_france/an_1.html [dostęp: 23.01.2018].
Strona Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych Ameryki: https://www.usa.gov/
military-colleges [dostęp: 29.04.2018].
Strona  dziennika  ustaw  Belgii:  http://www.ejustice.just.fgov.be/loi/loi.htm  [dostęp:
8.12.2018].
Strona dziennika ustaw Estonii: https://www.riigiteataja.ee/en [dostęp: 8.12.2018].
Strona dziennika ustaw Francji: https://www.legifrance.gouv.fr [dostęp: 22.05.2019].
Strona dziennika ustaw Litwy: https://e-seimas.lrs.lt [dostęp: 8.12.2018].
Strona dziennika ustaw Łotwy: https://likumi.lv/about.php [dostęp: 8.12.2018].
Strona dziennika ustaw Słowenii: http://www.gsv.gov.si [dostęp: 8.12.2018].
Strona ICRC: https://ihl-databases.icrc.org [dostęp: 8.12.2018].
Strona Komitetu ds. Kobiet w NATO: https://www.nato.int/ims/2001/win/france.htm
[dostęp: 24.01.2018].
Strona Komitetu ds. Standaryzacji NATO: https://nso.nato.int/nso/CommitteeForStd.
html [dostęp: 12.02.2019].277 Bibliografia
Strona  Korpusu  Pielęgniarek  Armii  Stanów  Zjednoczonych:  http://armynursecorps.
amedd.army.mil [dostęp: 18.04.2018].
Strona Legii Cudzoziemskiej: http://pl.legionrecrute.com/mdl/info_seul.php?id=6&
block=20&titre=Administracyjne [dostęp: 21.10.2017].
Strona Marynarki Wojennej USA: https://www.marines.com/becoming-a-marine/of-
ficer.html [dostęp: 29.04.2018].
Strona  Marynarki  Wojennej  Wielkiej  Brytanii:  https://www.navycs.com/uk/british-
-military-leave-benefits.html [dostęp: 16.12.2017].
Strona  Międzynarodowej  Organizacji  Pracy:  http://www.ilo.org/dyn/normlex/
en/f?p=1000:11300:0::NO:11300:P11300_INSTRUMENT_ID:312328  [dostęp:
14.03.2018].
Strona NATO: https://www.nato.int/cps/en/natohq/126169.htm [dostęp: 11.02.2019].
Strona Norweskich Sił Zbrojnych: https://forsvaret.no/jegertroppen [dostęp: 23.11.2017].
Strona OBWE: https://www.osce.org/helsinki-final-act?download=true [dostęp: 13.03.2019].
Strona Ośrodka Informacji ONZ w Warszawie: http://www.unic.un.org.pl/prawa_czlo-
wieka/pcz_kategorie.php [dostęp: 9.04.2018].
Strona parlamentu Albanii: http://www.parlament.al [dostęp: 8.12.2018].
Strona parlamentu Chorwacji: http://www.sabor.hr [dostęp: 8.12.2018].
Strona parlamentu Czarnogóry: http://www.skupstina.me [dostęp: 8.12.2018].
Strona parlamentu Grecji: https://www.hellenicparliament.gr [dostęp: 8.12.2018].
Strona parlamentu Hiszpanii: http://www.senado.es [dostęp: 8.12.2018].
Strona parlamentu Holandii: https://www.houseofrepresentatives.nl [dostęp: 8.12.2018].
Strona parlamentu Węgier: http://www.parlament.hu [dostęp: 8.12.2018].
Strona parlamentu Wielkiej Brytanii: https://www.gov.uk [dostęp: 22.05.2019].
Strona parlamentu Włoch: https://en.camera.it [dostęp: 8.12.2018].
Strona  projektu  ONZ  PeaceWomen:  http://peacewomen.org/nap-denmark  [dostęp:
19.08.2017].
Strona Rządowej Obrony USA: https://www.defense.gov/Portals/1/Documents/pubs/
WISR_Implementation_Plan_Army.pdf [dostęp: 7.02.2018].
Strona rządu Wielkiej Brytanii: https://www.gov.uk [dostęp: 18.10.2018].
Strona Sił Powietrznych USA: http://www.af.mil/News/Article-Display/Article/652799/
af-implements-new-dod-wide-changes-to-maternity-leave [dostęp: 25.04.2018].
Strona rekrutacji do Sił Powietrznych USA: https://www.airforce.com/how-to-join/pro-
cess/enlisted [dostęp: 29.04.2018].
Strona Sił Powietrznych Wielkiej Brytanii: https://www.raf.mod.uk/PMRAFNS/histo-
ry/index.cfm [dostęp: 23.10.2017].
Strona Sił Zbrojnych Wielkiej Brytanii: https://apply.army.mod.uk/how-to-join/can-I-
-join/fitness [dostęp: 7.02.2018].
Strona  Szwedzkich  Sił  Zbrojnych:  https://www.forsvarsmakten.se/siteassets/english/
swedint/engelska/swedint/courses/genad/05-bi-scd-040-001-integrating-unscr-
-1325-and-gender-perspective-into-the-ncs.pdf [dostęp: 17.02.2019].278 Bibliografia
Strona  UN  Women:  http://www.unwomen.org/-/media/headquarters/media/stories/
en/unwomenpressrelease201007021pdf.pdf?la=en&vs=1049 [dostęp: 7.07.2018].
Strona  Wojsk  Lądowych  USA:  https://www.army.mil/article/161694/Carter_announ-
ces_12_weeks_paid_military_maternity_leave__other_benefits [dostęp: 23.04.2018].
Strona Wojska Polskiego: http://www.wojsko-polskie.pl/pl/pages/pilotazowy-program-
ochotniczego-szkolenia-studentow-legia-akademicka-l [dostęp: 11.03.2019].
Strona Wojskowej Szkoły Pielęgniarskiej USA: https://san.army.gr [dostęp: 2.11.2017].