Rola księgowych i biegłych rewidentów w zmieniającym się otoczeniu prawnym i gospodarczym

Spis treści:

Wstęp    

Rozdział 1. O potrzebie multidyscyplinarnego kształcenia księgowych na uczelniach wyższych w Polsce
    
1.1. Wprowadzenie    
1.2. Zawód księgowego w perspektywie historycznej    
1.3. Postrzeganie zawodu księgowego w Polsce powojennej i współcześnie    
1.4. Raportowanie danych niefinansowych jako poszerzenie obowiązków księgowego    
1.5. Etyczne podstawy wykonywania zawodu księgowego    
1.6. Cechy współczesnego księgowego predestynujące do zawodu    
1.7. Cechy osobowościowe przyszłych księgowych w świetle badań    
1.8. Kształcenie przyszłych księgowych na przykładzie UEK i SKwP    
1.9. Wynagrodzenia współczesnych księgowych    
1.10. Podsumowanie    

Rozdział 2. Raportowanie danych niefinansowych obowiązkiem i wyzwaniem dla księgowych i biegłych rewidentów

2.1. Wprowadzenie    
2.2. Zrównoważony rozwój     
2.3. Raport zrównoważonego rozwoju     
2.4. Raportowanie zintegrowane     
2.5. Raportowanie informacji niefinansowych    
2.6. Wiarygodność danych niefinansowych     
2.7. Raportowanie danych niefinansowych w praktyce krajowej na podstawie wybranej próby     
2.8. Podsumowanie    

Rozdział 3. Zmiany zasad prawnych i etycznych związanych z wykonywaniem zawodu biegłego rewidenta

3.1. Wprowadzenie    
3.2. Zasady wykonywania zawodu biegłego rewidenta    
3.3. Ewolucja zasad etyki i niezależności przy wykonywaniu zawodubiegłego rewidenta w Polsce    
3.4. Odpowiedzialność biegłych rewidentów i firm audytorskich
3.5. Zmiany w zakresie nadzoru nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich    
3.6. Wyzwania dla zawodu biegłego rewidenta    
3.7. Podsumowanie    

Rozdział 4. Ewolucja sprawozdawczości biegłego rewidenta w kierunku wypełnienia luki oczekiwań informacyjnych interesariuszy

4.1. Wprowadzenie    
4.2. Zmiany regulacji prawnych i standardów rewizji finansowej związanych ze sprawozdawczością biegłych rewidentów    
4.3. Luka oczekiwań informacyjnych i możliwości jej ograniczenia    
4.4. Rola dokumentacji rewizyjnej     
4.5. Kierunki badań empirycznych dotyczących sprawozdawczościbiegłego rewidenta    
4.6. Podsumowanie    

Rozdział 5. Ochrona danych osobowych w outsourcingu współczesnej rachunkowości

5.1. Wprowadzenie    
5.2. Współczesne uwarunkowania outsourcingu rachunkowości w świetle konieczności zapewnienia ochrony danych osobowych    
5.3. Regulacje w zakresie RODO    
5.4. RODO w praktyce biur rachunkowych, doradców podatkowych i biegłych rewidentów    
5.5. Podsumowanie    

Literatura    
Spis tabel    
Spis rysunków   

dr hab. Marzena Strojek-Filus, prof. UE:

Osią przewodnią opracowania jest wykazanie specyfiki zawodów księgowego i biegłego rewidenta na tle współczesnej rachunkowości oraz w kontekście ewolucji potrzeb informacyjnych uczestników życia gospodarczego. Autorzy wskazują i systematyzują nowe oczekiwania stawiane wymienianym wyżej profesjom, które dosyć mocno kontrastują z tradycyjnym ich pojmowaniem. (...) W mojej ocenie Autorzy sformułowali wiele ważnych z punktu widzenia przyszłości ich profesji wniosków, postulatów i rekomendacji. Zakres tematyczny sprawia, że opracowanie posiada również walory edukacyjne na poziomie specjalistycznym.

10 lat Krajowej Izby Biegłych Rewidentów, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa 2002.
Aljaaidi K., Reviewing the Audit Expectation Gap Literature from 1974 to 2007, „International Postgraduate Business Journal” 2009, nr 1(1).
Altawalbeh M.A.F., Alhayaja M.E.S., The Investors Reaction to the Diclosures of Key Audit Matters: Empirical Evidence from Jordan, „International Business Research, Canadian Center of Science and Education” 2019, vol. 12(3).
Akinbuli S., The Effect of Audit Expectation Gap on the Work of Auditors, the Profession and Users of Financial Information, „The Nigerian Accountants” 2010, nr 43 (4).
Andrzejewski M., Korygująca funkcja rewizji finansowej w systemie rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2012.
Artienwicz N., Rachunkowość behawioralna, CeDeWu, Warszawa 2018.
Artienwicz N., Rachunkowość behawioralna jako interdyscyplinarny nurt rachunkowości i społecznych nauk o zachowaniu, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, t. 71 (127), SKwP, Warszawa 2013.
Asbahr K., Ruhnke K., Real Effect of Reporting Key Audit Matters on Auditor’s Judgement of Accounting Estimates, „SSRN Electronic Journal” 2017.
Audyt sprawozdań finansowych, W. Gabrusewicz (red.), Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2010.
Autoportret Księgowych 2017, raport z ogólnopolskiego badania „portrety księgowych”, SKwP, Warszawa 2018.
Bauer K., Koncepcje ryzyka w propozycjach układowych przedsiębiorstw zagrożonych upadłością, [w:] Czas na pieniądz, Zarządzanie finansami, Wycena przedsiębiorstw, zarządzanie wartością, zarządzanie ryzykiem, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2013, nr 761, „Finanse Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” nr 60.
Better Communication in Financial Reporting, IFRS Foundation, Londyn 2017.
Bień W., Powstanie zawodu biegłego rewidenta w Polsce, „Rachunkowość” 1997, nr 8.
Big Questions, Small Audit, „Audit and Beyond”, Institute of Chartered Accountants in England and Wales, Iss. 184, November 2013.
Birnberg J.G., Shields J.F., Three decades of behavioral accounting research. A search for order, „Behavioral Research in Accounting” 1989, vol. 1.
Biura rachunkowe rosną w siłę – outsourcing i usługi online to przyszłość, „Rachunkowość” 2013, nr 9 (85).
Borowska A., Czym zajmuje się administrator danych osobowych?, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-czym-zajmuje-sie-administrator-danych-osobowych (dostęp: 5.06.2019).
Budnikowski A., Dąbrowski M., Gąsior U., Macioł S., Pracodawcy o poszukiwanych kompetencjach i kwalifikacjach absolwentów uczelni – wyniki badania, „E-mentor” 2012, nr 4.
Chłapek K., Krajewska S., Jonas K., Conditions for Changes in the Programme and Teaching Methodology of Accounting in Terms of Integrated Reporting Challenges – the Prospect of Academic Teacher, „New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences” 2018, vol. 5, Iss. 3.
Chłapek K., Krajewska S., Jonas K., Zrównoważony paradygmat kształcenia w szkole wyższej w kontekście sprawozdawczości zintegrowanej – z perspektywy nauczyciela akademickiego, „Zeszyty Teoretyczne” 2019, t. 103, nr 159.
Christensen B.E., Glover S.M., Wolfe C.J., Do Critical Audit Matter Paragraphs in the Audit Report Change Nonprofessional Investors’ Decision to Invest?, „Auditing: A Journal of Practice & Theory” November 2014, vol. 33, nr 4.
Concerning the Definition of Small and Medium- Sized Enterprises, Commission Recommendation 2003/361/EC, 6 May 2003, „Official Journal of the European Union”,
L 124/20.5.2003.
Cosserat G.W., Rodda N., Modern auditing, wyd. 3, John Wiley & Sons, New York 2009.
Cotruglio B., Księga o sztuce handlu, Towarzystwo Wydawnicze, „Historia Iagiellonica”, Kraków 2007.
Czarnecki M., Retencja, dlaczego, kiedy i jak należy usuwać dane osobowe, https://gdpr.pl/retencja-dlaczego-kiedy-i-jak-nalezy-usuwac-dane-osobowe (dostęp: 25.09.2019).
Czerwonka M., Inwestowanie społecznie odpowiedzialne, Difin, Warszawa 2013.
Czub S., Jakie wytyczne w zakresie zabezpieczenia danych daje rodo?, https://sylwiaczub.pl/jakie-wytyczne-w-zakresie-zabezpieczenia-danych-daje-rodo/(dostęp: 25.09.2019).
Deloitte, RODO: Administrator danych musi umieć wykazać, że działa zgodnie z prawem, Newsletter: RODO #6, marzec 2017 r., https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/doradztwo-prawne/articles/ochrona-danych-osobowych/newsletter-rodo0/administrator-danych-musi-umiec-wykazac-ze-dziala-zgodnie-z-prawem.html (dostęp: 6.06.2019).
Długozima M., Wydatki na wdrożenie nowych regulacji prawnych w zakresie ochrony danych osobowych na przykładzie wybranej gminy, [w:] Wyzwania współczesnych finansów – wybrane problemy, A. Ćwiąkała-Małys, M. Karpińska (red.), „Finanse i Rachunkowość” 2018, nr 5, Zakład Zarządzania Finansami Instytutu Nauk Ekonomicznych, Uniwersytet Wrocławski.
Dobija M., Jędrzejczyk M., Szkice z historii rachunkowości, rozdział I, Rachunkowość w czasach przedhistorycznych i przedklasycznych, PTE, Kraków 2011.
Dyrektywa 2006/43/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych, zmieniająca dyrektywy Rady 78/660/EWG i 83/349/EWG oraz uchylająca dyrektywę Rady 84/253/EWG; L 157/87.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r.
zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy, Dz.U. UE L 330 z 15 listopada 2014 r.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/56/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2006/43/WE w sprawie ustawowych badań rocznych sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych.
Dyrektywa UE w sprawie ujawniania danych niefinansowych i informacji na temat różnorodności, FEE_position_paper_EU_NFI_Directive_final_PL_v8_vPT.docx, 2016.
Ebimobowei A., An Evaluation of Audit Expectation Gap: Issues and Challenges, Department of Business Education Bayelsa State College of Education Okpoama, „International Journal of Economic Development Research and Investment” 2010, nr 1 (2–3).
EU Directive on disclosure of non-financial and diversity information, FEE, Brussels 2016.
Fedak Z., Metody i techniki rewizji sprawozdań finansowych, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1998.
Gupta K., Contemporary Auditing, Tata McGraw Hill, New Delhi, 2005.
Gutkowski P., Naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych, https://www.politykabezpieczenstwa.pl/pl/a/naruszenie-przepisow-ochrony-danynych-osobowych (dostęp: 24.10.2019).
Habrowski W., Zmiany w ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, https://gdpr.pl/zmiany-w-ustawie-o-bieglych-rewidentach-firmach-audytorskich-oraz-nadzorze-publicznym (dostęp: 25.09.2019).
Hejnar J., Krzywda D., Wrona B., Niezależność biegłych rewidentów w świetle wymagań Unii Europejskiej, [w:] Perspektywy rachunkowości w Polsce po akcesji do Unii Europejskiej, B. Micherda (red.), Difin, Warszawa 2007.
Hołda A., Ewolucja auditingu i jego rola w gospodarce rynkowej, „Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 1998, nr 514.
Hołda A., Pociecha J., Rewizja finansowa, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2004.
Ile zarabia współczesny księgowy, „Rzeczpospolita”, 21.01.2018, https://www.rp.pl/Rachunkowosc/301219988-Ile-zarabia-wspolczesny-ksiegowy.html (dostęp: 28.10.2019).
Informator: Ochrona danych osobowych przez doradcę podatkowego po wejściu w życie RODO, Opracowany przez: Komisję do spraw opracowania Kodeksu Postępowania Krajowej Izby Doradców Podatkowych w zakresie danych osobowych, Warszawa
20 kwietnia 2018 r.
Isnard J., Posługiwanie się dokumentacją badania sprawozdania finansowego, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2000.
Iwanowicz B., Kluczowe sprawy audytu w sprawozdaniach z badania wybranych spółek giełdowych, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2019, t. 105 (161).
Iwanowicz T., Identyfikacja ryzyka istotnego zniekształcenia na podstawie kluczowych spraw badania według Międzynarodowego Standardu Badania 701, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2019, t. 105 (161).
Jak administratorzy powinni postępować w przypadku naruszeń ochrony danych, https://www.uodo.gov.pl/pl/134/1029 (dostęp: 5.06.2019).
Jaworska E., Perspektywa behawioralna w rachunkowości w świetle wybranych teorii psychologii motywacji, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2014, nr 830, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” nr 70.
Kabalski P., Jaka osobowość zawodowa jest potrzebna współczesnemu księgowemu, „Rachunkowość” 2017, nr 6.
Kabalski P., Wybrane problemy stosowania Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej w Polsce, organizacja, kultura, osobowość, język, rozdział 3, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej a osobowość i postawy pracownicze polskich księgowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2012.
Karmańska A., Etyka zawodowa w rachunkowości, SKwP, Zarząd Główny, Instytut Certyfikacji Zawodowej Księgowych, Warszawa 2016.
Karmańska A., Ryzyko w rachunkowości, Difin, Warszawa 2008.
Karmańska A., The Determinants of Key Audit Matters in Building Companies Listed in Poland, [w:] Financial Reporting and Auditing. Meeting the Information User’sNeeds. Book of Abstracts, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2019.
Kiziukiewicz T., Organizacja rachunkowości w przedsiębiorstwie, [w:] Vademecum głównego księgowego, Gos W. (red), Polska Akademia Rachunkowości, Warszawa 2007.
Kodeks etyki zawodowej w Rachunkowości, https://skwp.pl/stowarzyszenie/etyka-zawodowa/kodeks-zawodowej-etyki-w-rachunkowosci (dostęp: 5.12.2019).
Kodeks etyki zawodowej biegłych rewidentów, uchwała nr 2 z 30 czerwca 2002 r. Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Biegłych Rewidentów w sprawie zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów, Biuletyn nr 52, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa 2002.
Kogut J., Nadzór komitetu audytu nad procesem badania sprawozdań finansowych, [w:] Współczesne problemy rachunkowości w teorii i praktyce, H. Lelusz, R. Burchart (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Olsztyn 2014.
Koh H.C., Woo E.S., The expectation gap in auditing, „Managerial Auditing Journal” 1998, nr 13(3).
Komunikat nr 38/2018 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 28 sierpnia 2018 r. w sprawie zmiany komunikatu nr 36/2018 KRBR z dnia 5 czerwca 2018 r. w sprawie przyjęcia przykładowej umowy o przeprowadzenie badania ustawowego sprawozdania finansowego, www.pibr.org.pl (dostęp: 23.09.2019).
Komunikat Komisji Europejskiej: Wytyczne dotyczące sprawozdawczości w zakresie informacji niefinansowych (metodyka sprawozdawczości finansowej) Dz. UE 5.7.2017.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz.U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 z późn. zm.
Kowalski T., Stan i prognozy rozwoju gospodarczego i ich wpływ na działania przedsiębiorstw w Polsce, [w:] Nowoczesne sposoby konkurowania w biznesie, H. Mruk (red.), Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, Poznań 2008.
Krasodomska J., Świetla K., Zarzycka E., Informacje niefinansowe w sprawozdawczości niefinansowej przedsiębiorstw a kompetencje zawodowe księgowych, badania opublikowane w ramach sesji plakatowej podczas Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr Rachunkowości, 18–20 września 2019 r., Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.
Kutera M., Kluczowe kwestie badania – nowy element w raportowaniu biegłych rewidentów, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2019, t. 101 (157).
Lee T.H., Ali A., Gloeck J., The Audit Expectation Gap in Malaysia: An Investigation into its Causes and Remedies, „South African Journal of Accountability and Auditing Research” 2009, nr 9.
Loew E., Mollenhauer T., An Empirical Analysis of Key Audit Matters in the Financial Industry, „European Banking Institute Working Paper Series” 2019, nr 4.
Marcinkowska E., Otoczenie instytucjonalne w zawodzie księgowego a offshoring rachunkowości, „Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2018, nr 369.
Marcinkowska E., Sawicka J., Przebieg procesu outsourcingu usług księgowo-podatkowych i jego wpływ na współpracę między podmiotami, „Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2015, nr 225.
Matejun M., Proces outsourcingu w praktyce gospodarczej małych i średnich przedsiębiorstw, [w:] Dylematy organizacji gospodarczych. Teoria i praktyka początku XXI wieku,
W. Matwiejczuk (red.), Difin, Warszawa 2011.
Matejun M., Rodzaje outsourcingu i kierunki jego wykorzystania, „Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej” 2006, nr 989, „Organizacja i Zarządzanie”, nr 4.
Mazurczak-Mąka A., Zieniuk P., Dokumentacja rewizyjna w świetle implementacji międzynarodowych standardów rewizji finansowej, [w:] Współczesne problemy rachunkowości w teorii i w praktyce, H. Lelusz, R. Burchart (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2014.
Micherda B., Międzynarodowe Standardy Edukacyjne dla Zawodowych Księgowych IFAC, [w:] Status zawodu księgowego po akcesji Polski do Unii Europejskiej, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Oddział w Krakowie, Kraków 2004.
Mierzejewski S., Kurzawski R., Dokumentacja rewizyjna badania sprawozdania finansowego, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2004.
Międzynarodowa Rada Standardów Etyki dla Księgowych, Kodeks Etyki dla Zawodowych Księgowych (Kodeks IESBA), paragraf 110.2
Międzynarodowe standardy już za dwa lata, „Wiadomości Konferencyjne”, nr 1, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Jachranka 2013.
Międzynarodowe Standardy Rewizji Finansowej, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów i Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2005.
Międzynarodowy kodeks etyki zawodowych księgowych, załącznik nr 1 do Uchwały
Nr 3431/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 25 marca 2019 r.
Misterska-Dragan B., Jakość audytu, prestiż zawodu i konsolidacja środowiska, https://rachunkowosc.com.pl/jakosc_audytu_prestiz_zawodu_i_konsolidacja_srodowiska (dostęp: 25.09.2019).
MSB 230, Międzynarodowy Standard Badania 230, Dokumentacja badania, IFAC, 2016, załącznik nr 1.34 do uchwały Nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r.
MSB 500, Międzynarodowy Standard Badania 500, Dowody badania, IFAC, 2016, załącznik nr 1.34 do uchwały Nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r.
MSB 700, Międzynarodowy Standard Badania 700, Formułowanie opinii oraz sprawozdawczość na temat sprawozdania finansowego, IFAC, 2016, załącznik nr 1.34 do uchwały Nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r.
MSB 701, Międzynarodowy Standard Badania 701, Przedstawianie kluczowych spraw badania w sprawozdaniu niezależnego biegłego rewidenta, IFAC, 2016, załącznik
nr 1.34 do uchwały Nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r.
MSB 720, Międzynarodowy Standard Badania 720 (zmieniony), Obowiązki biegłego rewidenta dotyczące innych informacji, IFAC, 2016, załącznik nr 1.34 do uchwały Nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r.
MSE, Międzynarodowe Standardy Edukacyjne, https://www.pibr.org.pl/static/items/publishing/Miedzynarodowe-Standardy-Edukacyjne-(MSE)-1-8-(zaktualizowane).pdf (dostęp: 5.12.2019).
Natkaniec K., Identification of Key Audit Matters and Verfication Procedures on the Example of Construction Industry Companies Listed on the Warsaw Stock Exchange, [w:] Financial Reporting and Auditing. Meeting the Information User’sNeeds. Book of Abstracts, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2019.
Nowak M., Postrzeganie roli współczesnego księgowego. Badania z zastosowaniem metafory zoomorficznej, „Studia Ekonomiczne, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2017, nr 341.
Nowakowski K., Kto jest administratorem danych osobowych?, http://www.biznes-firma.pl/kto-jest-administratorem-danych-osobowych/26277 (dostęp: 16.05.2018).
Oghuvwu M. E., Orakwue A.C., Determinants of Key Audit Matters, „Accounting and Taxation Review” 2019, nr 3(3).
Outsourcing procesów biznesowych (BPO), Rhenus https://www.rhenus-data.pl/pl/uslugi/bpo-bpm-software-roboty/outsourcing-procesow-biznesowych/ (dostęp: 26.09.2019).
Outsourcing procesów biznesowych, https://rynekpracy.pl/slownik/outsourcing-procesow-biznesowych (dostęp: 26.09.2019).
Ożóg J., RODO: ile zapłacimy za naruszenie zasad ochrony danych osobowych, https://www.rp.pl/Firma/304199945-RODO-ile-zaplacimy-za-naruszenie-zasad-ochrony-danych-osobowych.html (dostęp: 24.10.2019).
Pacioli L., Distinctio nona, Tractatus XI, Particularis de computis et scripturis, (dział dziewiąty, traktat XI, część o rachunkach i pisarzach), reprint wydany na stulecie SKwP, SKwP, 2007.
Pfaff J., Wpływ rewizji finansowej na wiarygodność sprawozdania finansowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2008.
Piechocka-Kałużna A., Kryśkiewicz-Burnos A., Kałużny R., Dokumentacja biegłego rewidenta z badania sprawozdań finansowych, PWN, Warszawa 2011.
Pinto I., Morrais A.I., What matters in disclosures of key audit matters: Evidence from Europe, „Journal of International Financial Management and Accounting” 2019, vol. 3, Iss. 2.
Płocki R., Kary za naruszenia przepisów RODO – fakty i mity, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-kary-za-naruszenie-przepisow-rodo-fakty-i-mity, (dostęp: 26.09.2019).
Podręcznik Stosowania Wytycznych, Standard GRI G4, GRI, Amsterdam 2016.
Polska Agencja Nadzoru Audytowego, https://pana.gov.pl.
Pogodzińska-Mizdrak E., Rachunkowość w perspektywie historycznej, [w:] Podstawy rachunkowości, aspekty teoretyczne i praktyczne, B. Micherda (red. nauk.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Pogodzińska-Mizdrak E., Traktat Fra` LucaPacioli – jego autentyczność i znaczenie, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej SKwP”, t. 29, Warszawa 1994.
Pryciak M., Prawo do prywatności, [w:] Prawa człowieka: idea, instytucje, krytyka,
M. Sadowski, P. Szymaniec (red.), „Wrocławskie Studia Erazmiańskie”, Wrocław 2010.
Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju2030, Rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne w dniu 25 września 2015 r., ONZ, A/RES/70/1.
Ratzinger-Sakel N.V.S., Theis J., Does Considering Key Audit Matters Affect Auditor Judgement Performance?, „Corporate Ownership & Control” 2019, vol. 17, Issue 1.
Rewizja sprawozdań finansowych, D. Krzywda (red.), Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2012.
Ring H., Implementacja dyrektywy w sprawie badań ustawowych w Europie i istotne zmiany międzynarodowe, [w:] Etyka biegłego rewidenta w teorii, prawie i praktyce, Materiały pokonferencyjne, Jachranka 12–14 października 2006, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa 2007.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 sierpnia 1990 r. w sprawie weryfikacji rocznych bilansów przedsiębiorstw państwowych, wysokości opłat za weryfikację oraz szczegółowych praw i obowiązków biegłych księgowych, Dz.U. z 1990 r. Nr 62.
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 19.12.2017 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów, Dz.U. z 2017 r., poz. 2396.
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 15 grudnia 2017 r. w sprawie obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów, Dz.U. z 2017 r.,
poz. 2391.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 kwietnia 2014 r., nr 537/2014 w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 kwietnia 2016, nr 2016/679 w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych).
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. – Prawo o spółkach handlowych, Dz.U. Nr 39, poz. 383.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 października 1954 r. – organizacja i zakres działania organów kontroli i rewizji finansowej, Dz.U. Nr 50, poz. 255.
Sablik J., Ustawa o biegłych i ich samorządzie, Rachunkowość, 1994, nr 11.
Saeidi F., Audit expectations gap and corporate fraud: Empirical evidence from Iran, „African Journal of Business Management” 2012, nr 6 (23).
Salehi M., Rostami V., Audit Expectation Gap: International Evidence, „International Journal of Academic Research” 2009, nr 1(1).
Semerynski V., Pojęcie administratora danych osobowych w świetle RODO, https://kruczek.pl/administrator-danych-osobowych/ (dostęp: 6.06.2019).
Sirois L.P., Bédard J., Bera P., The Informational Value of Key Audit Matters in the Auditor’s Report: Evidence from an Eye –Tracking Study, „Accounting Horizons: June” 2018, vol. 32, nr 2.
Smejda-Rosłoniec A., XIV Doroczna Konferencja Audytingu, „Rachunkowość” 2014, nr 2.
Sprawozdanie z monitorowania rynku usług wykonywanych przez biegłych rewidentów, firmy audytorskie oraz działalności komitetów audytu z dnia 21 czerwca 2019 r., https://www.gov.pl/web/finanse/sprawozdania-z-monitorowania-rynku (dostęp: 15.08.2019).
Stanowisko Krajowej Rady Biegłych Rewidentów w sprawie wdrożenia postanowień dyrektywy 2014/56/UE, 24 października 2014 r., Warszawa.
Sumińska Z., Postuła I., Wyzwania dla ochrony danych osobowych w obrocie gospodarczym przed wejściem w życie Rozporządzenia Ogólnego o Ochronie Danych Osobowych (RODO), „Studia i Materiały Wydziału Zarządzania UW” 2017, nr 2 (25), cz. 2.
Szczepankiewicz E.I., Zarządzanie bezpieczeństwem zasobów informatycznych rachunkowości w polskich jednostkach – wyniki badań, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2018, nr  97(153).
Szczypa P., Nauczanie rachunkowości – współczesne uwarunkowania i dylematy, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Teoria Rachunkowości, Sprawozdawczość i Analiza Finansowa” 2015, nr 388.
Szpytko-Waszczyszyn E., Ochrona danych osobowych w biurze rachunkowym, cz. 2, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-ochrona-danych-osobowych-w-biurze-rachunkowym-cz-2-istota-ochrony-danych-osobowych-w-biurze-rachunkowym (dostęp: 6.06.2019).
Szpytko-Waszczyszyn E., Umowa powierzenia przetwarzania danych osobowych w biurze rachunkowym, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-umowa-powierzenia-przetwarzania-danych-osobowych-w-biurze-rachunkowym (dostęp: 16.05.2018).
Świetla K., Andrzejewski M., Szmajser R., Bezpieczeństwo nowoczesnych usług biznesowych na przykładzie branży outsourcingowej [w:] Bezpieczeństwo finansowe państwa i organizacji gospodarczej, S. Owsiak (red.), Wyższa Szkoła Finansów i Prawa w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2014.
Świetla K., Protection of personal data in the system of modern accounting in the context of the implementation of the Regulation of the European Parliament and of the EU Council 2016/679 of 27 April 2016, „Financial Sciences, Nauki o Finansach” 2019, vol. 24, nr 3, s. 59–71.
Świetla K., Risk in Providing Accounting Services in the Context of new Regulations Regarding Liability Insurance (OC) in Poland, „Copernican Journal of Finance & Accounting” 2015 biannual, vol. 4, Iss. 1.
Świetla K., Outsourcing usług księgowych w świetle oczekiwań biur rachunkowych i ich klientów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2014.
Świetla K., Jonas K., Doskonalenie zawodowe osób zajmujących się rachunkowością na wybranych przykładach, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 522.
The Future of Corporate Reporting – Creating the Dynamics for Change, FEE, Brussels 2015.
Trzpioła K., RODO w księgowości i w biurze rachunkowym – sprawdź, jak przygotować się na nowe przepisy, 22.03.2018, https://www.portalfk.pl, (dostęp: 16.05.2018).
Uchwała nr 93/2018 V Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych z dnia 14 stycznia 2018 r. w sprawie upoważnienia Krajowej Rady Doradców Podatkowych do opracowania, zatwierdzenia i przyjęcia Zatwierdzonego Kodeksu Postępowania Krajowej Izby Doradców Podatkowych w sprawie ochrony danych osobowych, https://www.poradyodo.pl/aktualnosci-rodo/doradcy-podatkowi-czekaja-na-kodeks-branzowy-9352.html (dostęp: 15.10.2019).
Uchwała Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 1950 r. w sprawie praw i obowiązków głównych (starszych) księgowych przedsiębiorstw i zakładów uspołecznionych, M.P. 1950 Nr 26, poz. 280.
Uchwała nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r. w sprawie krajowych standardów badania oraz innych dokumentów.
Uchwała nr 4249/60/2011 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 13 czerwca 2011 r.
Uchwała nr 206/6/2015 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 3 listopada 2015 r.
zmieniająca uchwałę w sprawie zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów.
Uchwała nr 2042/38/2018 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 13 marca 2018 r.
w sprawie zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów; www.pibr.org.pl (dostęp: 5.12.2019).
Uchwała Rady Ministrów z dnia 12 maja 1959 r. w sprawie rewizji finansowo-księgowej państwowych jednostek organizacyjnych, MP Nr 58, poz. 278.
Uchwała Rady Ministrów z dnia 10 listopada 1971 r. w sprawie resortowej kontroli działalności gospodarczej państwa, MP Nr 48, poz. 309.
Umowa oświadczenie usług księgowych, https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-umowa-o-swiadczenie-uslug-ksiegowych-wzor-z-omowieniem (dostęp: 5.05.2019).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 917.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych z dnia 26.07.1991 z późn. zm. (Dz.U. z 2018 r., poz. 1509).
Ustawa o podatku od towarów i usług (podatku VAT) z dnia 11.03.2004 z późn. zm. Tekst ujednolicony opracowany na podstawie Dz.U. z 2018 r., poz. 2174, 2193, 2215, 2244, 2354, 2392 2433, z 2019 r., poz. 675.
Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, Dz.U. z 2019 r., poz. 351.
Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych, Dz.U. z 2018 r., poz. 1000.
Ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, Dz.U. z 2017 r., poz. 61.
Ustawa z dnia 19 października 1991 r. o badaniu i ogłaszaniu sprawozdań finansowych oraz biegłych rewidentach i ich samorządzie, Dz.U. z 1991 r., poz. 480.
Ustawa z dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, tekst jednolity, Dz.U. z 2001 r. Nr 31, poz. 359, z późn. zm.
Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym, Dz.U. z 2009 r. Nr 77, poz. 649.
Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, Dz.U. z 2019 r., poz. 1421.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, Dz.U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93
z późn. zm.
Ustawa z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym, Dz.U. z 2019 r., poz. 1421.
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Dz.U., poz. 1668, z późn. zm.
Utracka M., Zmiany w zakresie regulacji karnych dotyczących naruszenia zasad ochrony danych osobowych, „Rynek – Społeczeństwo – Kultura” 2017, numer specjalny 26.
Warzocha G., Bujak K., Key Audit Matters in Audiotr’s Reports, [w:] Financial Reporting and Auditing. Meeting the Information User’s Needs. Book of Abstracts, Fundacja Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2019.
Woodcock R., Globalization from Genesis to Geneva, A Confluence of Humanity, Trafford Publishing, Canada 2009.
Zalewska B., Organizacja działu rachunkowości, [w:] Organizacja rachunkowości, K. Winiarska (red.), PWE, Warszawa 2011.
Załącznik nr 1.2 do uchwały nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r., www.pibr.org.pl (dostęp: 23.09.2019).
Zasady etyki zawodowej biegłych rewidentów, „Biuletyn Krajowej Izby Biegłych Rewidentów” 2010, nr 69.
Zasady raportowania i wskaźniki, G4 Wytyczne dotyczące Raportowania GRI, Amsterdam 2016.
Zarzycka E., Michalak M., Centra usług wspólnych (SSC) jako forma organizacji procesów rachunkowości – wyzwania dla praktyki i badań naukowych, „Studia i Prace, Kolegium Zarządzania i Finansów”, nr 130, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa 2013.
Zdunowska K., Ile będą zarabiać księgowi czyli wynagrodzenia w księgowości w 2019 roku, https://www.karierawfinansach.pl/artykul/raporty/ile-beda-zarabiac-ksiegowi-w-2019-roku (dostęp: 6.11.2019).
Żemigała M., Społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstwa, Oficyna Wydawnicza, Wolters Kluwer business, Kraków 2007.
Żuraw P., Tożsamość zawodowa księgowych: wymiar historyczny, organizacyjny, menedżerski, etyczny i psychologiczny, Difin, Warszawa 2018.

https://krdp.pl/komisje.php/208 (dostęp: 5.12.2019).
https://ksiegowosc.infor.pl/rachunkowosc/ksiegi-rachunkowe/697346,Ochrona-danych-zawartych-w-dokumentacji-ksiegowej.html (dostęp: 5.12.2019).
https://ksiegowosc.infor.pl/rachunkowosc/zasady-ogolne/784862,Dzialy-finansowoksiegowe-a-RODO.html (dostęp: 26.09.2019)
https://pomoc.mojebiuro24.pl/-rodo-w-biurze-rachunkowym-jak-sie-przygotowac (dostęp 11.10.2018).
https://www.prawo.pl/podatki/kodeks-rodo-dla-doradcow-podatkowych,467699.html (dostęp: 5.12.2019).
https://www.rp.pl/Rachunkowosc/305099990-RODO-obowiazki-biur-rachunkowych-jako-administratorow-danych-osobowych.html (dostęp: 5.12.2019).
http://www.csrinfo.org/wp-content/uploads/2016/03/Standardy_AA1000_Przewodnik_CSRinfo_2011.pdf (dostęp: 24.03.2019).
http://integratedreporting.org/ (dostęp: 20.03.2019).
http://maturana6.pl/zawody/ksiegowy (dostęp: 4.10.2019).
http://studiowac.pl/13065/zawod-ksiegowy/ (dostęp: 4.10.2019).
http://www.pkn.pl/iso-26000 (dostęp: 24.03.2019).
https://blog.saldeosmart.pl/jak-wyglada-typowy-ksiegowy/ (dostęp: 15.10.2019).
https://blog.saldeosmart.pl/wspolczesny-ksiegowy-jak-zmienia-sie-praca-w-ksiegowosci/?utm_source=ksiegowy&utm_medium=link&utm_campaign=Wpis (dostęp: 15.10.2019).
https://opinieouczelniach.pl/katalog-zawodow/ksiegowy (dostęp: 4.10.2019).
https://poradnikpracownika.pl/-ile-zarabia-ksiegowa-ksiegowy-w-polsce-i-czym-sie-zajmuje (dostęp: 4.10.2019).
https://porady.pracuj.pl/student/zawod-ksiegowy-najczesciej-zadawane-pytania-i-odpowiedzi/ (dostęp: 15.10.2019).
https://psz.praca.gov.pl/rynek-pracy/bazy-danych/klasyfikacja-zawodow-i-specjalnosci/wyszukiwarka-opisow-zawodow (dostęp: 6.11.2019).
https://www.aplikuj.pl/porady-dla-pracownikow/1587/zawod-ksiegowy-kwalifikacje-i-predyspozycje-potrzebne-do-pracy-w-ksiegowosci (dostęp: 15.10.2019).
https://www.flstrefa.pl/zawod-ksiegowy-czy-to-praca-dla-kazdego.html (dostęp: 4.10.2019).
https://www.praca.pl/poradniki/lista-stanowisk/ksiegowosc-audyt-podatki/ksiegowy_pr-414.html (dostęp: 4.10.2019).
https://www.pkt.pl/artykul/ksiegowy-kim-jest-i-kiedy-mozna-na-niego-liczyc-4117 (dostęp: 4.10.2019).
https://www.rp.pl/Rachunkowosc/303219985-Przyszlosc-zawodu-ksiegowego-Franciszek-Wala-prezes-Stowarzyszenia-Ksiegowych-w-Polsce.html (dostęp: 7.10.2019).
https://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-ksiegowy (dostęp: 5.11.2019).
https://prk.uek.krakow.pl (dostęp: 28.10.2019).
https://www.global-reporting.org/information/g4/Pages/G4translations.aspx (dostęp: 20.03.2019).
https://www.lbg-online.net/ (dostęp: 24.03.2019).
https://www.skwp.krakow.pl (dostęp: 5.12.2019).
https://www.skwp.pl (dostęp: 5.12.2019).
https://www.stat.gov.pl (dostęp: 2.12.2019).
https://www.unglobalcompact.org/what-is-gc/participants (dostęp: 20.03.2019).
http://www.mr.gov.pl/strony/zadania/polityka-rozwoju-kraju/agenda-2030/o-agendzie/
https://www.globalreporting.org/standards/ (dostęp: 2.01.2020).
https://www.globalreporting.org/resourcelibrary/The-benefits-of-sustainability-reporting.pdf (dostęp: 5.12.2019).
https://integratedreporting.org/wp-content/uploads/2013/12/13-12-08-THE-INTERNATIONAL-IR-FRAMEWORK-2-1.pdf (dostęp 2.01.2020).
https://www.pibr.org.pl/pl/opinie/1058,Raportowanie-zintegrowane-wymaga-czegos-wiecej-niz-zbioru-raportow (dostęp: 5.12.2019).
http://www3.weforum.org/docs/Media/TheGlobalRiskReport2016.pdf (dostęp: 5.12.2019).
https://www.gov.pl/web/finanse/sprawozdania-z-monitorowania-rynku (dostęp: 15.08.2019).
https://www.pibr.org.pl (dostęp: 5.12.2019).
.