Rodzina patchworkowa. Hybrydowy model współczesnej rodziny

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Rodzina patchworkowa – terminologia, definicje, typologie

Rozdział 2. Rodzina patchworkowa jako system

Rozdział 3. Eksploracje empiryczne dotyczące rodzin patchworkowych w świetle badań międzynarodowych

Rozdział 4. Podejmowanie problematyki rodzin zrekonstruowanych w badaniach naukowych w Polsce

5.1. Cel i pytania badawcze
5.2. Metody, techniki i narzędzia badawcze
5.3. Organizacja i przebieg badania
5.4. Osoby badane

Rozdział 6. Pięć różnych historii – konstelacje relacji rodzinnych i oddziaływań wychowawczych w badanych rodzinach patchworkowych. Wyniki badań

6.1. Rodzina patchworkowa Państwa M. – studium przypadku
6.2. Rodzina patchworkowa Państwa O. – studium przypadku
6.3. Rodzina patchworkowa Państwa W. – studium przypadku
6.4. Rodzina patchworkowa Państwa Z. – studium przypadku
6.5. Rodzina patchworkowa Państwa R. – studium przypadku

Rozdział 7. Wnioski z badań

7.1. Relacje rodzinne w badanych systemach patchworkowych
7.2. Postawy i kompetencje rodzicielskie w badanych rodzinach patchworkowych
7.3. Praktyki wychowawcze występujące w niestandardowym systemie rodzinnym
7.4. Słabe i mocne strony funkcjonowania rodzin patchworkowych w percepcji badanych osób

Rozdział 8. Implikacje praktyczne

Zakończenie
Bibliografia
Spis tabel
Spis rysunków
Spis schematów

Afifi,  T.D.  (2003).  Feeling  caught  in  stepfamilies:  Managing  boundary  turbulence
through appropriate communication privacy rules, „Journal of Social and Per-
sonal Relationships”, 20(6), s. 729–756.
Amato, P.R. (2004). To have and have not: Marriage and divorce in the United States,
w: M. Coleman, L. Ganong (red.), Handbook of contemporary families: Conside-
ring the past, contemplating the future (s. 265–281). Thousand Oaks, CA: Sage.
Amato, P.R. (2010). Research on divorce: Continuing trends and new developments,
„Journal of Marriage and Family”, 72(3), s. 650–666. 
Amato, P.R., Keith, B. (1991). Parental divorce and the well-being of children: A me-
ta-analysis, „Psychological Bulletin”, 110(1), s. 26–46. 
Anderson, E.R., Greene, S.M., Hetherington, E.M., Clingempeel, W.G. (1999).  
The dynamics of parental remarriage: Adolescent, parent, and sibling influen -
ces, w: E.M. Hetherington (red.), Coping with divorce, single parenting, and
remarriage: A risk and resiliency perspective (s. 295–319). Lawrence Erlbaum
Associates Publishers.
Andrzejczak, A. (2021). Rodzina patchworkowa rodziną współczesną. Gdańsk: Pan
Wydawca.
Banasiak-Parzych, B. (2014). Między ojcem a ojczymem, „Charaktery”, nr 12.
Beavers, R., Hampson, R. (2000). The Beavers Systems Model of Family Functioning,
„Journal of Family Therapy”, 22, s. 128–143.
Beckmeyer, J.J., Krejnick, S.J., McCray, J.A., Troilo, J., Markham, M.S. (2020). A mul-
tidimensional perspective on former spouses’ ongoing relationships: Associations
with children’s post-divorce well-being, „Family Relations”, 70(2), s. 467–482.
Bernard, J. (1956). Remarriage: A study of marriage. New York: Dryden Press.
Bernstein, A.C. (1997). Stepfamilies from Siblings’ Perspectives, „Marriage & Family
Review”, 26(1–2), s. 153–175.
Bertalanffy,  L.  (1984).  Ogólna  teoria  systemów.  Podstawy,  rozwój,  zastosowanie.
Tłum. E. Woydyłło-Woźniak. Warszawa: PWN.
Bowen, M. (1978). Family therapy in clinical practice. New York: Gardner Press.
Braun-Gałkowska, M. (1985). Test Rysunku Rodziny. Lublin: RW KUL. 341 Bibliografia
Braun-Gałkowska, M. (2007). Poznawanie systemu rodzinnego. Lublin: Wydawnic-
two KUL.
Braun-Gałkowska, M. (2012). Rysunek jako projekcja zmian w relacjach rodzinnych,
w: B. Kostrubiec-Wojtachino, E. Trubiłowicz (red.), Rysunek projekcyjny w ba-
daniach nad rodziną i wychowaniem. Aspekty badań empirycznych i klinicz-
nych (s. 11–25). Lublin: TN KUL.
Bray,  J.H.  (1999).  From  marriage  to  remarriage  and  beyond:  Findings  from  the
Developmental Issues in Stepfamilies Research Project, w: E.M. Hetherington
(red.), Coping with divorce, single parenting, and remarriage: A risk and resi-
liency perspective (s. 253–271). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Bray, J.H., Berger, S.H. (1993). Developmental Issues in StepFamilies Research Project:
Family relationships and parent-child interactions, „Journal of Family Psycholo-
gy”, 7(1), s. 76–90. 
Bray, J.H., Easling, I. (2005). Remarriage and Stepfamilies, w: W.M. Pinsof, J.L. Lebow
(red.), Family psychology: The art of the science (s. 267–294). Oxford University
Press.
Brey,  J.H.  (1999).  From  Marriage  to  Remarriage  and  Beyond.  Findings  From  the
Developmental Issues in StepFamilies Research Project, w: E.M. Hetherington
(red.), Coping With Divorce, Single Parenting, and Remarriage: A Risk and  
Resiliency Perspective (1st ed.). Psychology Press.
Bumpass, L., Lu, H.H. (2000). Trends in cohabitation and implications for childre-
n’s family contexts in the United States, „Population studies”, 54(1), s. 29–41.
Burkacka,  I.  (2017).  Monoparentalność,  wielorodzina  i  rodzina  zrekonstruowana.
Współczesne nazwy modeli życia rodzinnego, „Artes Humanae 2”.
Cartwright, C. (2005). Stepfamily Living and Parent-Child Relationships: An Explo-
ratory Investigation, „Journal of Family Studies”, 11(2), s. 267–283. https://doi.
org/10.5172/jfs.327.11.2.267
Cartwright, C. (2008). Resident parent-child relationships in stepfamilies, w: J. Pryor
(red.), The international handbook of stepfamilies: Policy and practice in legal,
research, and clinical environments (s. 208–230). John Wiley & Sons, Inc..
Cartwright, C. (2014). Step-parenting, w: A. Hayes, D. Higgins (red.), Families, policy
and the law. Selected essays on contemporary issues for Australia (s. 101–108).
Melbourne: Australian Institute of Family Studies.
Chapman, A., Sanner, C., Ganong, L., Coleman, M., Russell, L., Kang, Y. and Mit-
chell, S. (2016). “Exploring the Complexity of Stepgrandparent-Stepgrandchild
Relationships”,  Divorce,  Separation,  and  Remarriage:  The  Transformation  
of  Family  (Contemporary  Perspectives  in  Family  Research,  Vol.  10),  Emerald
Group Publishing Limited, Leeds, s. 101–130. 
Cherlin,  A.  (1978).  Remarriage  as  an  incomplete  institution,  „American  Journal  
of Sociology”, 84(3), s. 634–650.  342 Bibliografia
Chrząstowski, Sz. (2014). Nie tylko schemat. Praktyka systemowej terapii rodzin.
Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat.
Church, E. (1999). Who Are the People in Your Family?, „Journal of Divorce & Re-
marriage”, 31(1–2), s. 83–105.
Cierpka, A. (2003). Systemowe rozumienie funkcjonowania rodziny, w: A. Jurkow-
ski (red.), Z zagadnień współczesnej psychologii wychowawczej (s. 107–129).  
Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
Clingempeel, W.G., Flesher, M., Brand, E. (1988). Research on stepfamilies: Paradig-
matic constraints and alternative proposals, w: J.P. Vincent (red.), Advances in
family intervention: Assessment and theory. Greenwich, CT: JAI Press.
Coleman, M., Ganong, L.H., Cable, S.M. (1997). Perceptions of Stepparents: An Exa-
mination of the Incomplete Institutionalization and Social Stigma Hypotheses,
„Journal of Divorce & Remarriage”, 26(1–2), s. 25–48.
Coleman, M., Ganong, L., Fine, M. (2000). Reinvestigating remarriage: Another de-
cade of progress, „Journal of Marriage and the Family”, 62(4), s. 1288–1307. 
Creswell, J.W. (2013). Projektowanie badań naukowych. Metody jakościowe, ilościo-
we i mieszane. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dantas Riberio, C., Féres-Carneiro, T., Nonato Machado, R. i in. (2028). The Step-
mother-Stepchild  Dyad:  Narratives  in  the  Remarriage  Context,  „PsicoUSF.”,  
vol. 23(1), s. 37–46.
Crohn, H.M. (2006). Five Styles of Positive Stepmothering from the Perspective of Young
Adult Stepdaughters, „Journal of Divorce & Remarriage”, 46(1–2), s. 119–134. 
Dąbrowska-Jabłońska, I. (2021). Alternatywne formy małżeństwa i rodziny, w:  
J. Brągiel, B. Górnicka (red.), Rodzicielstwo – wybrane aspekty funkcjonowania  
(s. 53–62). Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego.
De Barbaro, B. (red.). (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny.
Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Dobkowska, D. (1984). Więzi uczuciowe w rodzinie zrekonstruowanej, w: L. Woło-
szynowa (red.), Psychologia rozwojowa, wychowawcza i społeczna. Materiały
do nauczania psychologii. Seria II T. 11, cz. 1 i cz. 2 (s. 363–464).Warszawa:
Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Dobosz-Sztuba, A. (1992). Być macochą, być ojczymem. Warszawa: Wydawnictwa
Szkolne i Pedagogiczne.
Dobosz-Sztuba, A. (1999). Blaski i cienie macoszenia, „Charaktery”, nr 8.
Dobosz-Sztuba, A. (1989). Typy i cechy rodziny zrekonstruowanej, „Problemy Rodzi-
ny”, nr 1, s. 23–24.
Dodziuk, A. (2010). Nasze rodzinne dobre obyczaje. O pozytywnych nawykach, rytu-
ałach i tradycjach. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia. Polskie Towarzystwo
Psychologiczne.
Droga, K. (2019). Dobrze zszyte, „Sens. Psychologia dla Ciebie”, nr 2(125).343 Bibliografia
Drożdżowicz, L. (1999). Ogólna teoria systemów, w: B. de Barbaro (red.), Wprowa-
dzenie  do  systemowego  rozumienia  rodziny  (s.  9–18).  Kraków:  Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Eichelberger W., Gutek, A. (2017). Patchworkowe rodziny – jak w nich żyć. Warsza-
wa: Wydawnictwo Zwierciadło.
Erera-Weatherley, P. (1996). On becoming a stepparent: Factors associated with the
adoption of alternative stepparenting styles, „Journal of Divorce & Remarria-
ge”, 25(3–4), s. 155–175.
Field, D. (1996). Osobowości rodzinne. Warszawa: Logos.
Fine, M.A., Coleman, M., Ganong, L.H. (1998). Consistency in perceptions of the step-
-parent role among step-parents, parents and stepchildren, „Journal of Social and
Personal Relationships”, 15(6), s. 810–828. 
Freisthler, B., Svare, G.M., Harrison-Jay, S. (2003). It Was the Best of Times, It Was
the Worst of Times: Young Adult Stepchildren Talk About Growing Up in a Step-
family, „Journal of Divorce & Remarriage”, 38(3–4), s. 83–102. 
Frydrychowicz, A. (1996). Rysunek rodziny. Projekcyjna metoda badania stosunków
rodzinnych. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedago-
gicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Ganong, L.H., Coleman, M. (1994). Remarried family relationships. Thousand Oaks,
CA: Sage.
Ganong, L.H., Coleman, M. (2004). Stepfamily relationships: Development, dyna-
mics, and interventions. Kluwer Academic/Plenum Publishers.
Ganong, L.H., Coleman, M. (2016). Stepfamily relationships: Development, dyna-
mics, and inter-ventions (2nd ed.). New York: Springer.
Ganong,  L.H.,  Sanner,  C.  (2023).  Stepfamily  roles,  relationships,  and  dynamics:
A review of stepfamily typologies, „Journal of Child and Family Studies”, 32(11),
s. 3581–3600. 
Ganong, L.H., Coleman, M. (1997). How society views stepfamilies, „Marriage and
Family Review”, 26, s. 85–106.
Ganong, L.H., Coleman, M., Markham, M., Rothrauff, T. (2011). Predicting postdivor-
ce coparental communication, „Journal of Divorce & Remarriage”, 52(1), s. 1–18.
Ganong, L.H., Coleman, M., Sanner, C., Berkley, S. (2021). Childrearing in stepfami-
lies: empirical answers about “what works”, „Family Relations”, 71(3), s. 876–883.
Ganong, L., Coleman, M. (1993). An exploratory study of stepsibling subsystems,
„Journal of Divorce and Remarriage”, 19, s. 125–141.
Ganong, L., Coleman, M. (2017). Stepfamily relationships: Development, dynamics,
and interventions (2nd ed.). New York: Springer.
Ganong, L., Coleman, M. (2018). Studying stepfamilies: Four eras of family scholar-
ship, „Family Process”, 57(1), s. 7–24.  344 Bibliografia
Ganong, L., Coleman, M., Sanner, C., Berkley, S. (2022a). Summary and synthesis of
research on what works in stepfamily childrearing, „Family Relations: An Inter-
disciplinary Journal of Applied Family Studies”, 71(3), s. 935–952. 
Ganong, L., Coleman, M., Sanner, C., Berkley, S. (2022b). Childrearing in stepfamilies:
Empirical answers about “what works”, „Family Relations”, 71(3), s. 876–883.
Ganong, L., Coleman, M., Sanner, C., Berkley, S. (2022c). Effective stepparenting:
Empirical evidence of what works, „Family Relations”, 71(3), s. 900–917.
Ganong, L., Sanner, C., Berkley, S., Coleman, M. (2022d). Effective coparenting in step-
families: Empirical evidence of what works, „Family Relations”, 71(3), s. 918–934.
Ganong, L., Jensen, T., Sanner, C., Russell, L., Coleman, M. (2019). Stepfathers’
affinity-seeking with stepchildren, stepfather-stepchild relationship quality, ma -
rital quality, and stepfamily cohesion among stepfathers and mothers, „Journal
of Family Psychology”, 33(5), s. 521–531.
Garmezy, N. (1993). Children in poverty: resilience despite risk, „Psychiatry”, 56(1),
s. 127–136.
Gold, S., Edin, K.J. (2023). Re-thinking Stepfathers’ Contributions: Fathers, Stepfa-
thers, and Child Wellbeing, „Journal of Family Issues”, 44(3), s. 745–765.
Golish, T.D. (2003). Stepfamily communication strengths: Understanding the ties
that bind, „Human Communication Research”, 29(1), s. 41–80. 
Gross, P. (1987). Defining post-divorce remarriage families: A typology based on the
subjective perceptions of children, „Journal of Divorce”, 10(1–2), s. 205–217.
Guzik-Tkacz, M. (2011). Badania diagnostyczne w pedagogice i psychopedagogice.
Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Gwiazdowska-Stańczak, S. (2019). Postrzeganie relacji i postaw rodzicielskich przez
uczniów z wysokimi osiągnięciami szkolnymi, w: T. Rostowska, A. Lewandow-
ska-Walter  (red.),  Psychospołeczne  konteksty  relacji  rodzinnych  (s.  56–74).
Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Harpula, W. (2023). Patchworki. Jak mądrze i dobrze zszyć nową rodzinę. Kraków:
Wydawnictwo Literackie.
Henderson,  C.E.,  Hayslip,  B.,  Sanders,  L.M.,  Louden,  L.  (2009).  Grandmother  –
Grandchild  Relationship  Quality  Predicts  Psychological  Adjustment  Among
Youth From Divorced Families, „Journal of Family Issues”, 30(9), s. 1245–1264.
Hetherington, E.M. (1987). Family relations six years after divorce, w: K. Pasley,  
M. Ihinger-Tallman (red.), Remarriage and stepparenting: Current research and
theory (s. 185–205). The Guilford Press.
Hetherington, E.M. (1993). An overview of the Virginia Longitudinal Study of Di-
vorce  and  Remarriage  with  a  focus  on  early  adolescence,  „Journal  of  Family
Psychology”, 7(1), s. 39–56. 
Hetherington, E.M. (1999). Family functioning and the adjustment of adolescent
siblings in diverse types of families, „Monographs of the Society for Research in
Child Development”, 64, s. 1–25.345 Bibliografia
Hetherington,  E.M.,  Clingempeel,  W.G.  (1992).  Coping  with  marital  transitions:
A family systems perspective, „Monographs of the Society for Research in Child
Development”, 57(2–3)[Serial No 227], s. 1–242. 
Hetherington, E.M., Bridges, M., Insabella, G.M. (1998). What matters? What does
not? Five perspectives on the association between marital transitions and chil-
dren’s adjustment, „American Psychologist”, 53(2), s. 167–184. 
Hornstra, M., Kalmijn, M., Ivanova, K. (2020). Fatherhood in complex families: Ties
between adult children, biological fathers, and stepfathers, „Journal of Marriage
and Family”, 82(5), s. 1637–1654. 
Hosley, C.A., Montemayor, R. (1997). Fathers and adolescents, w: M.E. Lamb (red.),
The role of the father in child development (s. 162–178). John Wiley & Sons Inc.
Jackiewicz,  M.,  Białecka-Pikul,  M.  (2019).  Kompetencja  rodzicielska.  Użyteczny
konstrukt w badaniach nad rolą rodzicielskich oddziaływań w rozwoju dziecka,
„Psychologia Rozwojowa”, 24 (10), s. 9–26.
Jarzębińska,  A.  (2013).  Zachowania  rodzicielskie  macochy  (normatywny  i  reali-
styczny aspekt roli), „Opuscula Sociologica”, nr 4, s. 63–79.
Jarzębińska, A. (2014). Rodzicielstwo macochy. Problematyka zastępowania matki
bez  tytułu  prawnego  w  alternatywnych  formach  życia  rodzinnego.  Szczecin:
Uniwersytet Szczeciński.
Jensen, T.M., Lippold, M.A., Mills-Koonce, R., Fosco, G.M. (2018). Stepfamily Re-
lationship  Quality  and  Children’s  Internalizing  and  Externalizing  Problems,
„Family process”, 57(2), s. 477–495.
Jundziłł, I. (2001). Rodzina zrekonstruowana we współczesnej Polsce, w: J. Żebrow-
ski (red.), Rodzina polska na przełomie wieków (s. 305–313). Gdańsk: Wydaw-
nictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Juul, J. (2022). Rodzina patchworkowa. Podkowa Leśna: Wydawnictwo MIND.
Kaleta, K. (2011). Rodzinne uwarunkowania społecznego funkcjonowania jednostek
w świetle teorii Minuchina i Bowena, „Roczniki Psychologiczne”, t. XIV, nr 2,  
s. 141–158.
Kalmijn, M., Ivanova, K., van Gaalen, R.I.A., de Leeuw, S.G., van Houdt, K., van Spij-
ker, F., Hornstra, M. (2018). A Multi-Actor Study of Adult Children and Their
Parents in Complex Families: Design and Content of the OKiN Survey, „Europe-
an Sociological Review”, 34(4), s. 452–470.
Kelley,  P.  (1992).  Healthy  stepfamily  functioning,  „Families  in  Society”,  73(10),  
s. 579–587.
Kierzkowska,  M.,  Skarbek,  K.  (2021).  Rodzina  patchworkowa  pod  lupą  badacza.
Różne  aspekty  funkcjonowania  rodzin  patchworkowych  –  przegląd  wybra-
nych badań w Polsce i na świecie, w: M. Lewicka (red.), Rodzina i rodziciel-
stwo. Trudności – zagrożenia – wyzwania – priorytety (s. 159–183). Bydgoszcz:  
Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.346 Bibliografia
King,  V.  (2006).  The  Antecedents  and  Consequences  of  Adolescents’  Relationships
With Stepfathers and Nonresident Fathers, „Journal of Marriage and Family”,
68(4), s. 910–928. 
King, V., Boyd, L.M., Thorsen, M.L. (2015). Adolescents’ perceptions of family belon-
ging in stepfamilies, „Journal of Marriage and Family”, 77(3), s. 761–774. 
Klimek-Michnio, K. (2013). Jak być dobrą macochą, „Charaktery”, nr 10.
Kluzowa, K., Slany, K. (1990). Małżeństwa powtórne w Polsce, „Studia Demograficz -
ne”, 2, s. 31–36.
Kołodziej, A., Przybyła-Basista, H. (2014). Przekonania osób rozwiedzionych na te-
mat powtórnych małżeństw – ich pomiar i rola w osiąganiu satysfakcji małżeń-
skiej, „Polskie Forum Psychologiczne”, t. 19, nr 2, s. 190–208.
Kołodziej-Zaleska,  A.,  Przybyła-Basista,  H.  (2018).  Przekonania  osób  rozwiedzio-
nych o szansach powodzenia powtórnego małżeństwa i rodziny zrekonstruowa-
nej, „Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie”, 123,  
s. 235–254.
Kowalski, S. (1974). Socjologia wychowania w zarysie. Warszawa: PWN.
Kromolicka,  B.  (1998).  Rodziny  zrekonstruowane.  Dziecięca  percepcja  postaw  ro-
dzicielskich a sytuacja szkolna. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński. Rozprawy
i Studia t. (CCCLXIII) 289.
Kubinowski,  D.  (2010).  Jakościowe  badania  pedagogiczne.  Filozofia  –  Metodyka  
– Ewaluacja. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Kulesza, M. (2017). Rodzinne zasoby w pedagogice społecznej i praktyce psychope-
dagogicznej. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Kwak, A. (1990). Więź osobowa w rodzinach rekonstruowanych. Warszawa: Wydaw-
nictwo Uniwersytet Warszawski IPSiR.
Kwak, A. (2000). Rodziny rekonstruowane – problemy i zagrożenia, w: E. Milewska,
A. Szymanowska (red.), Rodzice i dzieci, psychologiczny obraz sytuacji proble-
mowych (s. 78–98). Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-
-Pedagogicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Kwak, A. (2008). Rodzicielstwo – przejaw społecznej współzależności, w: A. Kwak
(red.), Rodzicielstwo między domem, prawem, służbami społecznymi (s. 7–16).
Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Kwak,  A.  (2014).  Współczesny  świat  zmian  –  alternatywy  dla  małżeństwa,  „Acta
Universitati Lodziensis. Folia Socjologica”, 51, s. 5–19.
Lachowska, B. (2014). Pozytywna psychologia rodziny – w teorii i praktyce, w:
I. Janicka, H. Liberska (red.), Psychologia rodziny (s. 537–565). Warszawa:
WN PWN.
Lewandowska-Walter, A. (2008). Psychospołeczne uwarunkowania adaptacji dzieci
do życia w rodzinie zrekonstruowanej, w: M. Bogdanowicz, M. Lipowska (red.),
Rodzinne, edukacyjne i psychologiczne wyznaczniki rozwoju. Kraków: Impuls.347 Bibliografia
Lewandowska-Walter, A. (2009). Obszary problemowe i zasoby rodziny zrekonstru-
owanej, w: T. Rostowska (red.), Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wo-
bec współczesnych wyzwań (s. 276–301). Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Lewandowska-Walter, A. (2014). Rodzina zrekonstruowana, w: I. Janicka, H. Liber-
ska (red.), Psychologia rodziny. Warszawa: WN PWN.
Lewandowska-Walter, A., Błażek, M. (2018). Test Relacji Rodzinnych. Gdańsk: Pra-
cownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych.
Liberska  H.,  Matuszewska,  M.  (2017),  Modele  funkcjonowania  rodzin.  Style  wy-
chowania, w: I. Janicka, H. Liberska (red.). Psychologia Rodziny (s. 115–139).
Warszawa: WN PWN.
Lutyński, J. (1994). Metody badań społecznych – wybrane zagadnienia. Łódź: Łódz-
kie Towarzystwo Naukowe, s. 110–135.
Margasiński, A. (2013). Skale Oceny Rodziny. Polska adaptacja FACES IV – Flexibi-
lity and Cohesion Evaluation Scales Davida H. Olsona. Warszawa: Pracownia
Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Margasiński, A. (2015). Rodzina w ujęciu systemowym. Teoria i badania. Warszawa:
Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Matczak,  A.,  Jaworowska,  A.  (2017).  Test  Kompetencji  Rodzicielskich.  Warszawa:
Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Minuchin, S. (1974). Families and Family Therapy. Cambridge: Harvard University
Press.
Mitręga, A. (2017). Proces rekonstrukcji rodziny z perspektywy doświadczeń dzieci,
„Wychowanie w Rodzinie”, t. XV (1/2017), s. 253–268.
Olson, D.H. (2004). Family satisfaction Scale. Minneapolis: Life Innovactions.
Olson, D.H. (2008). FACES IV Manual. Minneapolis, MN: Life Innovations.
Olson, D.H. (2013). Kwestionariusz FACES IV i Model Kołowy: badania walidacyjne.
Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psycho-
logicznego.
Olson, D., Gorall, D. (2006). FACES IV & the Circumplex Model. Minesota: Life Inno-
vations.
Palska, H. (2002). O potrzebie monografii terenowej w badaniach dawnej i dzisiej-
szej biedy w Polsce, w: K. Korzeniewska, E. Tarkowska (red.), Lata tłuste, lata
chude… Spojrzenie na biedę w społecznościach lokalnych. Warszawa: Wydaw-
nictwo IFiS PAN.
Papernow,  P.L.  (2018).  Clinical  Guidelines  for  Working  With  Stepfamilies:  What
Family, Couple, Individual, and Child Therapists Need to Know, „Family Pro-
cess”, 57(1), s. 25–51.
Papernow, P. (2006). „Blended family” relationships: Helping people who live in step-
-families, „Family Therapy Magazine”, 5(3), s. 34–42.
Papernow, P. (2013). Surviving and thriving in stepfamily relationships: What works
and what doesn’t. New York: Routledge.348 Bibliografia
Papernow,  P.L.  (1984).  The  stepfamily  cycle:  An  experiential  model  of  stepfamily
development, „Family Relations: An Interdisciplinary Journal of Applied Family
Studies”, 33(3), s. 355–363. 
Pasley,  K.,  Ihinger-Tallman,  M.  (1982).  Remarried  family  life:  Supports  and  con-
straints, w: G. Rowe (red.), Building family strengths 4 (s. 367–383). Lincoln,  
NE: Nebraska University Press.
Plopa, M. (2008). Skala Postaw Rodzicielskich. Warszawa: Vizja Press & IT.
Plopa,  M.  (2012).  Rodzice  a  młodzież.  Teoria  i  metoda  badania.  Warszawa:  Vizja
Press & IT.
Plopa, M. (2012). Skala Postaw Rodzicielskich – 2. Rodzice a młodzież. Warszawa:
Wydawnictwo VIZJA PRESS & IT.
Plopa, M. (2015). Psychologia rodziny – teoria i badani. Kraków: Impuls.
Pryor,  J.  (2005,  February).  The  child-stepparent  relationship:  Its  fragility  and  its
importance. Paper presented at the 9th Australian Institute of Family Studies
Conference, Melbourne,Victoria.
Przybyła-Basista,  H.  (2017).  Zmieniająca się rodzina w zmieniającym się świecie
a wyzwania dla współpracy rodzicielskiej, „Humanum Międzynarodowe Studia
Społeczno-Humanistyczne”, 25 (2) 2017, s. 5–18.
Rembowski, J. (1972). Więzi uczuciowe w rodzinie: studium psychologiczne. Warsza-
wa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Rostowska, T., Lewandowska-Walter, A. (2019). Psychologiczne konteksty relacji ro-
dzinnych. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Sanner, C., Ganong, L., Coleman, M., Berkley, S. (2022). Effective parenting in step-
families: Empirical evidence of what works, „Family Relations: An Interdiscipli-
nary Journal of Applied Family Studies”, 71(3), s. 884–899. 
Sanner, C., Ganong, L., Coleman, M., Chapman, A., Kang, Y. (2019). Building family
relationships with inherited stepgrandparents, „Family Relations: An Interdisci-
plinary Journal of Applied Family Studies”, 68(4), s. 484–499. 
Schuler, E., de Souza Brito Dias, C. (2015). Remarried Families: Under the View  
of Grandparents, „Psychology”, 6, s. 1341–1348.
Sikorski,  W.  (2021).  Psychologia  relacji  wewnątrzrodzinnych.  Komunikowanie  się
i psychoterapia. Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Skarbek-Jaskólska, K., Kierzkowska, M. (2023). Wybrane konteksty relacji rodzin-
nych w percepcji dzieci wychowywanych w zrekonstruowanych systemach ro-
dzinnych na podstawie badania testem relacji rodzinnych, „Horyzonty Wycho-
wania”, 22(64), s. 123–135.
Skarbek-Jaskólska, K., Kierzkowska, M. (2023a). Bonusowe rodzicielstwo – zasoby,
wyzwania i zagrożenia związane z rodzicielstwem przybranym w rodzinie pat-
chworkowej, „Roczniki Pedagogiczne”, 15(51) nr 4, s. 63–90. 349 Bibliografia
Skarbek-Jaskólska, K., Kierzkowska, M. (2023b). Wybrane konteksty relacji rodzin-
nych w percepcji dzieci wychowywanych w zrekonstruowanych systemach ro-
dzinnych na podstawie badania testem relacji rodzinnych, „Horyzonty Wycho-
wania”, 22(64), s. 123–135.
Skarbek-Jaskólska, K., Kierzkowska, M. (2024). Family Relationships and Parenting
Interactions in Stepfamilies Under Study, „Studia Paedagogika Ignatiana”, nr 3.
Skarbek, K., Kierzkowska, M. (2022). Szanse i zagrożenia w procesie wychowaw-
czym w rodzinie patchworkowej. Studium rodziny zrekonstruowanej, „Roczniki
Pedagogiczne”, 14(50), nr 4, s. 101–119.
Skarbek, K., Kierzkowska, M. (2023). Rodzinna mozaika w rysunkach dzieci wycho-
wywanych w rodzinach patchworkowych, „Problemy Opiekuńczo-Wychowaw-
cze”, 617(2), s. 55–72.
Soliz, J. (2007). Communicative predictors of a shared family identity: Comparison
of grandchildren’s perceptions of family-of-origin grandparents and stepgrand-
parents, „Journal of Family Communication”, 7, s. 177–194.
Stake, R.E. (2014). Jakościowe studium przypadku, w: N.K. Denzin, Y.S. Lincoln
(red.),  Metody  badan  jakościowych.  Warszawa:  WN  PWN,  t.  1,  s.  623–655
(tłum. Marta Sałkowska).
Strumińska-Kutra, M., Koładkiewicz, I. (2012). Studium przypadku, w: D. Jemielniak
(red.), Badania jakościowe. Metody i narzędzia (s. 1–40). Warszawa: WN PWN.
Such, J., Szcześniak, M. (2006). Filozofia nauki. Poznań: Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu A. Mickiewicza.
Sweeney, M.M. (2010). Remarriage and stepfamilies: Strategic sites for family scho-
larship in the 21st century, „Journal of Marriage and Family”, 72(3), s. 667–684. 
Szlendak, T. (2012). Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie. Warsza-
wa: WN PWN.
Tryjarska,  B.  (2000).  Rodzina  w  ujęciu  systemowym,  w:  E.  Milewska,  A.  Szyma-
nowska  (red.),  Rodzice  i  dzieci,  psychologiczny  obraz  sytuacji  problemowych
(s. 7–22). Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicz-
nej Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Tyszka, Z. (1997). System metodologiczny poznańskiej szkoły socjologicznych badań
nad rodziną. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
van Eeden-Moorefield, B., Pasley, B.K. (2013). Remarriage and stepfamily life,
w: G.W. Peterson, K.R. Bush (red.), Handbook of marriage and the family
(s. 517–546). Springer Science + Business Media. 
Visher,  E.B.,  Visher,  J.S.  (1988).  Old  Loyalties,  New  Ties:  Therapeutic  Strategies
with Stepfamilies (1st ed.). Routledge.
Walęcka-Matyja, K. (2009a). Struktura rodziny a zróżnicowanie zachowań społecz-
nych i osobowości młodzieży. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. 350 Bibliografia
Walęcka-Matyja, K. (2009b). Zachowania społeczne młodzieży a uwarunkowania ro-
dzinne i osobowościowe. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Walsh, F. (2016). Applying a Family Resilience Framework in Training, Practice, and
Research: Mastering the Art of the Possible, „Family Process”, 55(4), s. 616–632.
Walsh, F. (2016). Family resilience: A developmental systems framework, „European
Journal of Developmental Psychology”, 13(3), s. 313–324. 
Wasilkowska, Z. (1981). Problematyka prawna związana z rodziną zrekonstruowa-
ną, „Problemy Rodziny”, 5.
Weaver, S.E., Coleman, M. (2010). Caught in the middle: Mothers in stepfamilies,
„Journal of Social and Personal Relationships”, 27(3), s. 305–326. 
Wolin, S.J., Wolin, S. (1993). The Resilient Self: How Survivors of Troubled Families
Arise above Adversity. New York: Villard Books.
Yin, R.K. (2015). Studium przypadku w badaniach naukowych. Projektowanie i me-
tody. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Ziemska, M. (1973). Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Źródła internetowe:
https://addhealth.cpc.unc.edu [dostęp: 23.07.2024]
https://ffcws.princeton.edu/documentation [dostęp: 23.07.2024]