Przedsiębiorstwo w turystyce medycznej. Kierunki rozwoju

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Rozwój przedsiębiorstw w sektorze turystyki medycznej

1.1. Charakterystyka sektora turystyki medycznej i jej miejsce w turystyce zdrowotnej
1.1.1. Miejsce turystyki medycznej w turystyce zdrowotnej
1.1.2. Definicja turystyki medycznej
1.1.3. Stan sektora turystyki medycznej
1.1.4. Trendy w turystyce medycznej
1.2. Rodzaje przedsiębiorstw w turystyce medycznej w Polsce
1.2.1. Definicja przedsiębiorstwa
1.2.2. Rodzaje przedsiębiorstw turystycznych
1.2.3. Rodzaje jednostek medycznych
1.2.4. Cechy podmiotów prowadzących działalność w formie opieki ambulatoryjnej oraz szpitalnej
1.3. Sektor ochrony zdrowia
1.4. Sektor turystyki w Polsce
1.5. Analiza przypadków
1.5.1. Warszawa. Województwo mazowieckie
1.5.2. Katowice. Województwo śląskie
1.5.3. Kołobrzeg. Województwo zachodniopomorskie
1.5.4. Kraków. Województwo małopolskie

Rozdział 2. Uwarunkowania globalne rozwoju przedsiębiorstw w turystyce medycznej

2.1. Procesy globalizacji gospodarki
2.1.1. Otoczenie przedsiębiorstwa
2.2. Zmiany stylu życia
2.2.1. Zdrowie, styl życia i sprawność organizmu
2.3. Zmiany technologii w turystyce i w ochronie zdrowia (cyfryzacja)
2.3.1. Znaczenie innowacji technologicznych
2.3.2. Wsparcie technologiczne w ochronie zdrowia
2.3.3. Technologie informacyjne w turystyce
2.4. Otoczenie globalne – trendy, szanse i zagrożenia

Rozdział 3. Stan przedsiębiorstw w turystyce medycznej

3.1. Metodologia badań
3.1.1. Przedmiot i cel badań
3.1.2. Problemy i założenia badawcze
3.1.3. Zmienne i wskaźniki
3.1.4. Metody i techniki badawcze
3.1.5. Narzędzia badawcze
3.2. Charakterystyka badanych przedsiębiorstw
3.2.1. Charakterystyka profilu respondentów
3.2.2. Informacje ogólne na temat przedsiębiorstwa
3.3. Determinanty rozwoju badanych przedsiębiorstw

Rozdział 4. Kierunki rozwoju przedsiębiorstw w turystyce medycznej

4.1. Wnioski z badań
4.1.1. Źródła finansowania
4.1.2. Rozwój przedsiębiorstwa w perspektywie długofalowej
4.1.3. Samozarządzanie
4.1.4. Kompetencje przyszłości
4.2. Strategie i kierunki rozwoju przedsiębiorstw w turystyce medycznej
4.3. Zwinne przedsiębiorstwa w turystyce medycznej

Zakończenie
Bibliografia
Spis rysunków, wykresów, modeli i tabel

    1. Ahern J., Green Infrastructure for Cities: The spatial dimension, [w:] V. Novotny, P. Brown (red.), Cities of the Future. Towards Integrated Sustainable Water and Landscape Management, London 2007.
    2. Adamik A., Matejun M., Organizacja i jej miejsce w otoczeniu, [w:] A. Zakrzewska-
-Bielawska (red.), Podstawy zarządzania. Teoria i ćwiczenia, Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2012.
    3. Alejziak B., Usługi Spa i Wellness jako element zdrowego stylu życia. Turystyka
i Rekreacja, Tom 11/2014, nr 2.
    4. Altkorn J., Marketing w turystyce, PWN, Warszawa 1994.
    5. Babbie E., Podstawy badań społecznych, Warszawa 2013.
    6. Balicki A., Analiza rynku, Wyd. Wyższej Szkoły Zarządzania w Gdańsku, Gdańsk 2002.
    7. Barańska-Fischer M., Innowacyjność organizacji jako determinanta współkształtująca obraz współczesnej gospodarki globalnej, Studia Ekonomiczne, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” nr 271, 2016.
    8. Bednarczyk M. (red.), Przedsiębiorczość w turystyce, CeDeWu, Warszawa 2010.
    9. Beeg David, Stanley Fischer, Rudiger Dornbusch, Ekonomia, mikroekonomia, PWE, Warszawa 1997.
    10. Berg W., Gesundheistourismus Und Wellnesstourismus, Oldenbourg Verlag, Munchen 2008.
    11. Bielski M., Podstawy teorii organizacji i zarządzania, C.H. Beck, Warszawa 2002.
    12. Blamey R.K., Principles of ecotourism, [w:] The encyclopedia of ecotourism, Weaver D.B. (red.), CABI Publishing 2001, Oxon–New York.
    13. Bogdanienko J., Zarys koncepcji, metod i problemów zarządzania, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń 2005.
    14. Borowiecki R., Maciejewska E., Zderkowski J., Przedsiębiorstwo jako podmiot gospodarujący w systemie rynkowym, [w:] Restrukturyzacja przedsiębiorstw w procesie transformacji rynkowej, Opracowanie i redakcja naukowa R. Borowiecki,
AE, TNOiK, Kraków 1994.
    15. Borowiecki R., Przedsiębiorstwo w obliczu wyzwań współczesnej gospodarki, [w:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, z. 20, Uwarunkowania sprawnego działania w przedsiębiorstwie i regionie, Fednam R. (red. zeszytu), Uniwersytet
Rzeszowski, Rzeszów 2011.
    16. Boruszczak M. (red.), Turystyka zdrowotna, Wyd. WSTiH w Gdańsku, Gdańsk 2010.
    17. Bosiacki S. (red.), 2001, Gospodarka turystyczna w XXI wieku – stan obecny i perspektywy rozwoju, AWF, Poznań 2002.
    18. Bożyk P., Misala J., Puławski M., Międzynarodowe stosunki ekonomiczne, PWE, Warszawa 2002.
    19. Budnikowski A., Międzynarodowe stosunki gospodarcze, PWE, Warszawa 2006.
    20. Bukowska-Piestrzyńska A., Marketing usług zdrowotnych, CeDeWu, Warszawa 2017.
    21. Bukowski Z., Pojęcie zrównoważonego rozwoju w prawie polskim, [w:] Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka, A. Papuziński (red.), Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2005.
    22. Chick A., Przedsiębiorczość. Zrównoważony rozwój, [w:] R.B. Mellor, G. Coulton, A. Chick, A. Bifulco, N. Mellor, A. Fisher., Przedsiębiorczość, PWE, Warszawa 2011.
    23. Degórski M., Jakość życia a potencjał środowiska i świadczenia ekosystemów, [w:] W. Okrasa (red.), Jakość życia i spójność przestrzenna. Rozwój i dobrostan w kontekście lokalnym, UKSW, Warszawa 2017.
    24. Dąbrowska B.J., Turystyka międzynarodowa w globalnej gospodarce, PWE, Warszawa 2011.
    25. Dyer L., Shafer R.A., From Human resource strategy to organizational effectiveness:lesson from research on organizationality. Research in Personnel and Human Resource Management. JAI Press Inc 2003, Greenwich.
    26. Dębski M., Jackiewicz A. (red.), Region turystyczny, zarządzanie i rozwój. Narzędzia, metody, szanse, wyzwania, perspektywy, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, Warszawa–Łódź 2017.
    27. Drucker P.F., Innowacje i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, PWE, Warszawa 1992.
    28. Drucker P.F., Praktyka zarządzania, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1994.
    29. Drucker P.F., Zarządzanie w czasach burzliwych, AE, Kraków 1995.
    30. Gaworecki W., Turystyka, PWE, Warszawa 1994.
    31. Gaworecki W., Turystyka, PWE, Warszawa 1997.
    32. Gołembski G., Przedsiębiorstwo turystyczne w Polsce, Warszawa 1979.
    33. Gołembski G., Rynek turystyczny w Polsce, IHWiU, Warszawa 1979.
    34. Gołembski G. (red.), Kompendium wiedzy o turystyce, PWN, Warszawa 2002.
    35. GUS, Prognoza ludności na lata 2014–2050, „Studia i Analizy Statystyczne”, Warszawa 2014.
    36. Gulati R., Alliances and networks, „Strategic Management Journal” Vol. 19, No. 4, 1998.
    37. Hall M. (red.), Medical tourism: The Ethical, Regulation and Marketing of Health Mobility, Routledge Publishing, London 2013.
    38. Hull Z., Filozofie zrównoważonego rozwoju, [w:] Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka, A. Papuziński (red.), Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2005.
    39. Jędrzejczyk I., Nowoczesny biznes turystyczny. Ekostrategie w zarządzaniu firmą, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002.
    40. Kachniewska M., Zarządzanie jakością usług turystycznych, Difin, Warszawa 2002.
    41. Kidd P.T., Agile Manufacturing: Forging New Frontiers, Reading, MA: Addison-
-Wesley, 1994.
    42. Kim Y., Lui S., The impacts of external network and business group on innovation: Do the types of innovation matter? „Journal of Business Research” 2015, nr 9.
    43. Kornak S.A, Rapacz A., Zarządzanie turystyką i jej podmiotami w miejscowości
i regionie, Wyd. AE im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław 2001.
    44. Kowalczyk A. (red.), Turystyka zrównoważona, PWE, Warszawa 2010.
    45. Koźmiński A.K., Zarządzanie w warunkach niepewności. Podręcznik dla zaawansowanych, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2004.
    46. Koźmiński A.K., Piotrowski W. (red.), Zarządzanie – teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2004.
    47. Koźmiński A.K., Latusek-Jurczak D. (red.), Relacje międzyorganizacyjne w naukach o zarządzaniu, Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa 2014.
    48. Konstytucja RP, art. 5
    49. Kotler P., Armstrong G., Saundres J., Wong W., Marketing, PWE, Warszawa 2002.
    50. Kramer J. (red.), Badania rynkowe i marketingowe, PWE, Warszawa 1994.
    51. Lange O., Ekonomia polityczna, t. 1, Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1959.
    52. Lipianin-Zontek E., Szewczyk I., Zontek Z., Konkurencja przedsiębiorstw turystycznych czynnikiem rozwoju regionów turystycznych, Uniwersytet Szczeciński, Zeszyty Naukowe nr 591, „Problemy Usług” nr 53, 2010.
    53. Lisak J., Ekonomia jednostkowa. Nauka o przedsiębiorstwie, WSNSG, Katowice 1946.
    54. Lisak J., Ekonomia jednostkowa. Nauka o przedsiębiorstwie, WSNSG, Katowice 1946, cyt. za red. K. Wietrzyk-Szczepkowska, Wybrane problemy funkcjonowania przedsiębiorstwa, Economicus, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2007.
    55. Lewandowski L. (red.), Współczesne wyzwania strukturalne i menedżerskie w ochronie zdrowia, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, Olsztyn 2008.
    56. Levitt T., Marketing Intangible Products and Product Intangibles, Harvard Business Reviev, V–VI 1981.
    57. Łoś A., Turystyka zdrowotna – jej formy i motywy. Czynniki rozwoju turystyki medycznej w Polsce, [w:] Popyt turystyczny, konsumpcja, segmentacja, rynki, Zeszyty Naukowe nr 699, „Ekonomiczne Problemy Usług” nr 84, Szczecin 2012.
    58. Łęcka I., Nowe (?)trendy w turystyce zdrowotnej, Prace i Studia Geograficzne,
tom 32, Geografia turyzmu, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003.
    59. Łuszczyn A., Bezpieczeństwo państwa a rozwój społeczno-gospodarczy. Aspekt
regionalny i lokalny, CeDeWu, Warszawa 2016.
    60. Mała encyklopedia ekonomiczna pod red. K. Secomskiego, PWE, Warszawa 1974.
    61. Medlik S., Middleton V.T.C., Product Formulation in Tourism, „Tourism and Marketing” Vol. 13, AIEST, Berno 1973.
    62. Meyer A., What’s in it for Customers: Successfully Marketing Green Clothes, „Bussines Strategy and the Environment” nr 10(5), 2001.
    63. Meyer B. (red.), Obsługa uczestników turystyki i rekreacji, wybrane aspekty, Difin, Warszawa 2015.
    64. Middleton V.T.C., Marketing w turystyce, Polska Agencja Promocji Turystyki, Warszawa 1996.
    65. Mruk H., Pilarczyk B., Szulce H., Marketing – uwarunkowania i instrumenty,
Poznań 2007.
    66. Noga A., Teorie przedsiębiorstw, PWN, Warszawa 2011.
    67. Nowak S., Metodologia badań socjologicznych, Warszawa 1970.
    68. Niezgoda A., Obszar recepcji turystycznej w warunkach rozwoju zrównoważonego, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2006.
    69. Olesiński Z., Zarządzanie relacjami międzyorganizacyjnymi, C.H. Beck, Warszawa 2010.
    70. OECD Bologna Ministerial Conference, Enhancing SME Competitiveness, Organization for Economic Co-Operation and Development, France 2001.
    71. Paluchowski A., Niematerialność usług i jej psychologiczne implikacje, Wydawnictwo AE, Poznań 2001.
    72. Panasiuk A., Turystyka zdrowotna w ujęciu ekonomicznym, [w:] E. Szymańska,
E. Dziedzic, A. Panasiuk, E. Panfiluk, A. Rutkowski, Innowacje w turystyce zdrowotnej, Difin, Warszawa 2017.
    73. Panasiuk A. (red.), Ekonomika turystyki, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007.
    74. Panasiuk A. (red.), Ekonomika turystyki i rekreacji, Warszawa 2011.
    75. Panasiuk A., Miejsce turystyki uzdrowiskowej w strukturze rynku turystycznego, „Ekonomiczne Problemy Turystyki” nr 3(23), Zeszyty Naukowe nr 784, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2013.
    76. Payne A., Marketing usług, PWE, Warszawa 1996.
    77. Pelc M., Elementy metodologii badań naukowych, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2012.
    78. Piątek Z., Człowiek jako podmiot zrównoważonego rozwoju: Konsekwencje filozoficzno-społeczne, [w:] Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka, A. Papuziński (red.), Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2005.
    79. Pieter J., Ogólna metodologia pracy naukowej, Warszawa 1967.
    80. Pogorzelski J., Pozycjonowanie w marketingu lateralnym, „Marketing i Rynek” 5/2005.
    81. Pomykalski A., Blażlak R., Współczesne tendencje zarządzania organizacjami poprzez innowacje, [w:] T. Kraśnicka (red.), Innowacyjność współczesnych organizacji, kierunki i wyniki badań, cz. II, „Zeszyty Naukowe Wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” nr 183, Katowice 2014.
    82. Pomykalski A., Zarządzanie innowacjami, PWN, Warszawa 2001.
    83. Porter M.E., Strategia konkurencji. Metody analizy sektorów i konkurentów, PWE, Warszawa 1992.
    84. Poznański K., Instytucjonalne aspekty procesów innowacyjnych, UW INE, Warszawa 1973.
    85. Przylipiak A. (red.), Podstawy medycyny estetycznej, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Białystok 2014.
    86. Rab-Przybyłowicz J., Produkt turystyki medycznej, Difin, Warszawa 2014.
    87. Rab-Przybyłowicz J., Medical Tourism: Theoretical Considerations, [w:] Looking for Health, Fitness, and Beauty, „Studia Periegetica” No. 2(16)/2016.
    88. Rapacz A., Przedsiębiorstwo turystyczne, Difin, Warszawa 2007.
    89. Ratajczak Z., W pogoni za jakością życia. O psychologicznych kosztach radzenia sobie w sytuacji kryzysu ekonomicznego, [w:] Z. Ratajczak (red.), Zmiany społeczne. Zagrożenia i wyzwania dla jednostek, Instytut Psychologii PAN, Warszawa 1993, Kolokwia Psychologiczne, t. 2.
    90. „Rzeczpospolita” 16 stycznia 2018) (dostęp: 6 sierpnia 2018).
    91. Rzepka A., Olak A., Agility and inter-organizational relations as elements of creating knowledge in an organization, „Archives of Business Research” 2017, nr 12, Vol. 5.
    92. Rzepka A., Ślusarczyk B., Correlation and dependence between: business – globalisation – information society and the global socjety, „International Journal of Business and Management Invention” 2016, nr 1, vol. 5.
    93. Rzepka A., Innovative character of the contemporary enterprise and determinants of innovation, [w:] L. Štofová, P. Szaryszová, New Trends in Process Control and Production Management, Taylor & Francis Group, FL 33487-2742 CRC Press 2017.
    94. Rzepka A., Globalizacja w teorii i praktyce, Wyd. Silva Rerum, Poznań 2013.
    95.  Rzepka A., Brzeziński S., Gajda J., Wiedza, kapitał ludzki, gospodarka, Wydawnictwo Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2016.
    96. Schumpeter J.A., The Theory of Economic Development, Galaxy Book, New York 1932; wydanie polskie: Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960.
    97. Schumpeter J.A., Teoria rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1960.
    98. Sołoma L., Metody i techniki badań socjologicznych, Olsztyn 1999.
    99. Sudoł S., Godziszewski B., Stankiewicz M.J., Haffer M., Przedsiębiorstwo, teoria
i praktyka zarządzania, PWE, Warszawa 2011.
    100. Sudoł S., Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Teoria i praktyka zarzadzania, Wyd. Dom Organizatora, Toruń 2002.
    101. Sudoł S., Geneza przedsiębiorstwa, [w:] B. Godziszewski, M. Haffer, M.J. Stankiewicz, S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Teoria i praktyka zarządzania, PWE, Warszawa 2011.
    102. Stachowicz J., Zarządzanie kapitałem intelektualnym w regionalnych sieciach innowacyjnych, maszynopis, Warszawa 2006.
    103. Szczepański J., Techniki badań społecznych, Łódź 1951.
    104. Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 1999.
    105. Śpiewak R., Estetologia medyczna, medycyna estetyczna, dermatologia estetyczna, chirurgia estetyczna, ginekologia estetyczna, stomatologia estetyczna – definicje
i wzajemne relacje poszczególnych dziedzin, Zakład Dermatologii Doświadczalnej
i Kosmetologii, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium
Medicum, Kraków 2012.
    106. Thompson C., Boddy K., Stein K., Whear R., Barton J., Depledge M., Does Participating in Physical Activity in Outdoor Natural Environments Have a Greater Effect on Phisical and Mental Wellbeing than Physical Activity Indoors? A Systematic Review, Environ. Sci. Technol., 2011, 45, 5.
    107. Urbanowska-Sojkin E., Banaszyk P., Witczak H. (red.), Zarządzanie strategiczne przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa 2007.
    108. Upton D.M., Flexibility as Process Mobility: The Management of Plant Capabilities for Quick Response Manufacturing, „Journal of Operations Management” 1995, nr 12.
    109. Wolski J., Wypoczynek i turystyka w uzdrowiskach, Monografie, Podręczniki, Skrypty, Seria: Skrypty nr 106, AWF w Poznaniu, Poznań 1978.
    110. Węgrzyn G., Rola sektora usług we współczesnej ekspansji gospodarczej, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, http://www.instytut.info/Vkonf/site/39.pdf.
    111. Volery T., Ecopreneurship: Rationale, Current Issues and Future Challenges,
w: Radical Change in the World – will SMEs Soar or Crash? 2002, Rencontres de
St-Gall, www.kmu.unisg.ch/rencontres/band2002/F_11_volery.pdf.
    112. Wiśniewska A.M., Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w turystyce medycznej
w Polsce, [w:] Bezpośrednie inwestycje zagraniczne a niektóre aspekty zewnętrznej i wewnętrznej równowagi kraju przyjmującego, KNUV Kwiecień-Czerwiec 2018, nr 2 (56)/2018.
    113. Wiśniewska A.M., Analiza ofert turystyki medycznej na podstawie stron internetowych przedsiębiorstw świadczących usługi w sektorze turystyki medycznej, [w:]
Region turystyczny. Zarządzanie i rozwój. Narzędzia, metody, szanse, wyzwania, perspektywy. Przedsiębiorczość i zarządzanie, TOM XVIII, Zeszyt 8, Część 3, Wyd. Społecznej Akademii Nauk, Warszawa–Łódź 2017.
    114. Wiśniewska A.M., Metody zarządzania w przedsiębiorstwie turystyki medycznej, [w:] Produkt turystyczny, innowacje, marketing, zarządzanie (red.) M. Dębski,
U. Żuławska, Wyd. SAN, Warszawa–Łódź 2019.
    115. Woynarowska B. (red.), Edukacja zdrowotna, podstawy teoretyczne, metodyka, praktyka, PWN, Warszawa 2017.
    116. Zaczyński W., Praca badawcza nauczyciela, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995.
    117. Zdziebło K., Współczesne zjawiska demograficzne a problemy zdrowotne starzejącego się społeczeństwa, „Studia Medyczne” 2008, nr 9.


Akty prawne
    1. Ustawa o Lecznictwie Uzdrowiskowym, Uzdrowiskach i Obszarach Ochrony Uzdrowiskowej oraz o Gminach Uzdrowiskowych.
    2. Warszawa 2030, Demografia. Analiza na potrzeby opracowania diagnozy strategicznej, Urząd m.st. Warszawy, sierpień 2016 pdf. http://2030.um.warszawa.pl/wp-content/ uploads/2017/04/1.-Demografia.pdf (dostęp: 29.08.2019).
    3. B. Czerwińska-Jędrusia, Ludność i powierzchnia Warszawy w latach 1921–2008, Urząd Statystyczny w Warszawie, Warszawa, marzec 2009, pdf. https://stat.gov.pl/ cps/rde/xbcr/gus/l_ludnosc_powierzchnia_Warszawy_1921_2008.pdf
    4. Smętkowski M., Jałowiecki B., Gorzelak G., Obszary metropolitalne w Polsce: problemy rozwojowe i delimitacja, Raporty i analizy EUROREG 1/2009, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG) Uniwersytet Warszawski, Warszawa, maj 2009, s. 3. Pdf. http://obszary_metropolitalne_w_polsce_problemy _rozwojowe_i_delimitacja.pdf
    5. Raport: System ochrony zdrowia w Polsce. Stan obecny i pożądane kierunki zmian. NIK-KZD-raport-system-ochrony-zdrowia.pdf.
    6. Zdrowie i ochrona zdrowia w 2017 roku, GUS, Urząd Statystyczny w Krakowie, Warszawa–Kraków 2018zdrowie_i_ochrona_zdrowia_2017%20(1).pdf.
    7. https://alebank.pl/praca-na-emeryturze-coraz-wiecej-emerytow-dorabia-do-swiadczenia/ dostęp 8.09.2019
    8. Charakterystyka przyjazdów nierezydentów do Polski w 2017 roku, Ministerstwo Sportu i Turystyki, https://www.msit.gov.pl/pl/turystyka/badania-rynku-turystycz/statystyka-komunikaty-i/7834,Wiecej-turystow-zagranicznych-w-Polsce-w-2017-roku.html dostęp: 20.10.2019.