Piecza współdzielona (naprzemienna) w Polsce. Studium prawno-socjologiczne
- Autor: Honorata Janik-Skowrońska
- Wydawca: Difin
- ISBN: 978-83-8270-351-1
- Data wydania: 2024
- Liczba stron/format: 312/B5
- Oprawa: miękka
Cena detaliczna
-
75.00 zł
67.50 zł
- Najniższa cena z ostatnich 30 dni: 67.50 zł
- Darmowa dostawa odzzzz 200 zł
- Wysyłka w ciągu 24h
10% taniej
Książka powstała z potrzeby zrozumienia jednej z najważniejszych i najbardziej skomplikowanych kwestii współczesnego prawa rodzinnego – pieczy współdzielonej. Jest to temat, który dotyczy nie tylko specjalistów z dziedziny prawa, socjologii czy psychologii, lecz przede wszystkim rodziców, którzy każdego dnia mierzą się z wyzwaniami związanymi z uregulowaniem i realizowaniem opieki nad dziećmi po rozstaniu. Publikacja dotyka nie tylko przepisów prawnych, ale głównie ludzkich emocji, relacji i codziennych wyborów. Piecza naprzemienna to nie tylko kwestia regulacji prawnych, ale realne wyzwanie dla rodzin, społeczeństwa i instytucji, które je wspierają.
Spis treści:
Wstęp
Rozdział 1. Podstawy prawne i poglądy doktryny dotyczące pieczy nad dzieckiem rodziców żyjących w rozłączeniu
1. Wprowadzenie
2. Prawo rodzinne – analiza historyczna regulacji prawnych w kontekście zachodzących zmian społecznych
3. Kodeks rodzinny z 1950 r. – pozycja prawna dziecka
4. Kodeks rodzinny i opiekuńczy z 1964 r. – sytuacja prawna dziecka po rozstaniu rodziców
5. Charakter prawny art. 87 k.r.o.
6. Władza rodzicielska – aspekty prawno-moralne
6.1. Charakter prawny art. 95 k.r.o.
6.2. Uregulowania prawne władzy rodzicielskiej rodziców żyjących w rozłączeniu pozostających zarówno w małżeństwie, jak i poza nim (art. 58 i 107 k.r.o.)
7. Piecza współdzielona (naprzemienna) w świetle obowiązujących przepisów
8. Piecza współdzielona (naprzemienna) – poglądy psychologiczne
9. Podsumowanie
Rozdział 2. Orzecznictwo sądowe i analiza prawnoporównawcza w kontekście pieczy współdzielonej (naprzemiennej)
1. Wprowadzenie
2. Analiza przepisów prawa odnoszących się wprost do pieczy współdzielonej (naprzemiennej) w polskim porządku prawnym
3. Analiza linii orzeczniczych polskich sądów w zakresie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i realizowania kontaktów z dzieckiem
4. Piecza współdzielona (naprzemienna) w orzecznictwie sądów administracyjnych
5. Piecza współdzielona (naprzemienna) w świetle orzecznictwie europejskiego trybunału praw człowieka
6. Piecza współdzielona (naprzemienna). Analiza prawno-porównawcza – Belgia
7. Piecza współdzielona (naprzemienna). Analiza prawno-porównawcza – Wielka Brytania
8. Podsumowanie
Rozdział 3. Społeczny i psychologiczny aspekt pieczy współdzielonej nad dzieckiem w kontekście współczesnych zmian społecznych
1. Wprowadzenie
2. Zmiany społeczne współczesnej rodziny w kontekście pieczy współdzielonej (naprzemiennej)
2.1. Zmiana postrzegania i funkcji rodziny w Polsce po 1989 r.
2.2. Wpływ polityki rodzinnej państwa na model pieczy współdzielonej (naprzemiennej)
3. Aspekt socjologiczny, prawodawstwo i rola instytucji państwowych w przedmiocie pieczy współdzielonej (naprzemiennej) służące potrzebom społecznym
3.1. Najlepszy interes dziecka (dobro dziecka) jako przesłanka pieczy współdzielonej (naprzemiennej)
3.2. Wzruszalne domniemanie pieczy współdzielonej
4. Indywidualne funkcjonowanie poszczególnych członków rodziny, a piecza współdzielona (naprzemienna)
4.1. Funkcja pedagogizacji rodziców w zakresie realizacji pieczy współdzielonej (naprzemiennej)
5. Konflikt rodziców a piecza współdzielona (naprzemienna)
6. Podsumowanie
Rozdział 4. Założenia teoretyczne i metodologiczne badań własnych
1. Wprowadzenie
2. Przedmiot i cel badań
3. Hipotezy i pytania badawcze
4. Metody, techniki i narzędzia badawcze
5. Metody analizy statystycznej materiału badawczego
6. Podsumowanie
Rozdział 5. Uwarunkowania pieczy współdzielonej w Polsce w świetle wyników badań własnych
1. Wprowadzenie
2. Model pieczy współdzielonej (naprzemiennej) w opinii sędziów sądów powszechnych
2.1. Czym jest piecza współdzielona (naprzemienna) – próba zdefiniowania pojęcia
2.2. Spór rodziców w kontekście stosowania pieczy współdzielonej (naprzemiennej)
2.3. Uregulowania pieczy współdzielonej w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym a sytuacja dziecka
2.4. Podsumowanie
3. Model pieczy współdzielonej (naprzemiennej) w opinii badanych rodziców
3.1. cechy społeczno-demograficzne próby badawczej
3.2. Sposób zaangażowania rodziców w wychowanie dziecka przed rozstaniem oraz postrzeganie relacji między rodzicem a dzieckiem
3.3. Opieka współdzielona jako formą opieki nad dzieckiem, po rozstaniu rodziców z uwzględnieniem wad i zalet tego modelu opieki
3.4. Sprawowanie modelu pieczy współdzielonej, a bezwzględne porozumienie między rodzicami
3.5. Forma realizowanej pieczy współdzielonej oraz wpływ tej opieki na dziecko. Zalety i zagrożenia płynące z wykonywania pieczy współdzielonej
4. Podsumowanie i wnioski badań własnych
Rozdział 6. Sugerowane zmiany w polskiej legislacji na podstawie przeprowadzonych badań – w ujęciu legislacyjnym. Wnioski de lege ferenda
1. Wprowadzenie
2. Inicjatywy i projekty dotyczące pieczy współdzielonej (naprzemiennej) w Polsce
2.1. Rządowy projekt zmian ustawowych z 2014 r.
2.2. Senacka propozycja zmian ustawowych z 2020 r.
2.3. Rządowy projekt zmian ustawowych z 2019 r.
2.4. Projekt rzecznika praw Dziecka zmiany całego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego
3. Postulowane zmiany polskiej legislacji na podstawie przeprowadzonych badań – wnioski de lege ferenda
3.1. Terminologia
3.2. Propozycja kształtu przepisów
3.3. Piecza współdzielona – definicja oraz miejsce zamieszkania dziecka
3.4. Sposób uregulowania pieczy współdzielonej
3.5. Przesłanki orzeczenia o pieczy współdzielonej
3.6. Poszerzanie świadomości rodziców – psychoedukacja i konflikt rodziców w zakresie pieczy współdzielonej
4. Podsumowanie
Wnioski końcowe
Bibliografia
Spis tabel i wykresów
Aneksy
dr hab. Małgorzata Such-Pyrgiel, prof. AWSGE:
Książka to ważna publikacja, która łączy perspektywy prawne i socjologiczne w analizie aktualnych problemów rodziny. Zawiera istotne rozważania z obszaru zjawisk współczesnych. Autorka bada między innymi: jak prawne regulacje dotyczące pieczy współdzielonej oddziałują na życie współczesnych rodzin, jak wyglądają relacje między rodzicami a dziećmi, a także na dynamikę przemian życia rodzinnego w Polsce, z wyszczególnieniem ustalania formy sprawowania pieczy nad dziećmi po rozstaniu ich rodziców. Książka ta jest doskonałym przykładem interdyscyplinarnego podejścia, co czyni ją cennym źródłem wiedzy dla socjologów, prawników, pedagogów oraz osób zajmujących się polityką społeczną i życiem rodzinnym.
Publikacja stanowi interesujący wkład do dyskusji na temat funkcjonowania współczesnych rodzin, opiera się na rzetelnych badaniach empirycznych, które ukazują, w jaki sposób przepisy prawa warunkują codzienne życie rodzin po rozstaniu rodziców. Urozmaiceniem monografii jest nie tylko analiza różnorodnych danych statystycznych, czy też badań zrealizowanych przez uznanych badaczy społecznych, ale także ukazanie realnych problemów, z jakimi borykają się rodziny w procesie pieczy współdzielonej. Dla socjologów jest to ważna lektura, która pozwala na głębsze zrozumienie wpływu prawa na struktury społeczne i życie jednostek.
Książka jest szczególnie polecana badaczom społecznym, studentom kierunków socjologicznych, prawnych oraz osobom pracującym w instytucjach wspierających rodziny, ponieważ stanowi nie tylko analizę teoretyczną, ale i praktyczne narzędzie do lepszego zrozumienia współczesnych zjawisk społecznych i życia rodzinnego.
Prof. dr hab. Bronisław Sitek:
Monografia stanowi niezwykle cenny wkład w dyskurs o pieczy współdzielonej w polskim systemie prawnym. Autorka z powodzeniem łączy analizę przepisów prawnych z wnikliwymi obserwacjami socjologicznymi, ukazując, jak prawo rodzinne wpływa na życie codzienne rodziców i dzieci po rozstaniu. W dobie rosnącej liczby rozwodów i zmian w modelu rodziny, książka ta staje się lekturą obowiązkową dla prawników, socjologów, psychologów oraz wszystkich zainteresowanych problematyką pieczy nad dziećmi, po rozstaniu rodziców.
Na szczególną uwagę zasługuje interdyscyplinarne podejście, które pozwala zrozumieć zarówno prawne, jak i społeczne wyzwania związane z pieczą współdzieloną. Autorka przedstawia nie tylko interpretację przepisów, ale także realne problemy, z jakimi spotykają się rodziny stosujące ten model pieczy. Zwraca szczególną uwagę na problematykę konfliktu rodziców i jego wpływ na możliwość stosowania pieczy współdzielonej. Badania empiryczne, na których opiera się książka, stanowią solidne fundamenty do wyciągnięcia praktycznych wniosków, co czyni tę publikację użyteczną zarówno dla teoretyków, ale także praktyków. To pozycja szczególnie polecana dla sędziów rodzinnych, adwokatów, psychologów, mediatorów oraz urzędników zajmujących się sprawami rodzinnymi. Jest to również inspirujące źródło wiedzy dla badaczy prawa i socjologii, którzy pragną pogłębić swoje zrozumienie wpływu prawa na życie rodzinne i społeczne. Każdy, kto chce lepiej zrozumieć złożoność pieczy współdzielonej, znajdzie w tej książce nieocenione informacje i wnioski.
Honorata Janik-Skowrońska doktor nauk prawnych. Adwokat pełniący funkcję pełnomocnika procesowego przed sądem, wiodący specjalista w zakresie prawa rodzinnego. Mediator wspomagający zainteresowanych w znalezieniu jak najlepszego, polubownego rozwiązania ich spraw. Trener Szkoły dla Rodziców i Wychowawców wspierający rozwodzących się rodziców w zakresie kompetencji rodzicielskich, z poszanowaniem sfery emocjonalnej i potrzeb dziecka. Od wielu lat łączy wiedzę prawną, psychologiczną oraz socjologiczną. Autorka wielu publikacji, w tym Sztuka rozstania - kiedy prawo idzie w parze z psychologią, jak również laureatka nagrody Forbesa w kategorii Zawody zaufania publicznego - adwokat.
Literatura przedmiotu
Allen S.M., Hawkins A.J., Maternal Gatekeeping: Mothers’ Beliefs and Behaviors That Inhibit
Greater Father Involvement in Family Work, https://www.researchgate.net/publication/
270206190_Maternal_Gatekeeping_Mothers’_Beliefs_and_Behaviors_That_ inhi-
bit_Greater_Father_involvement_in_Family_Work
Amato p.r., Keith B., Parental divorce and the well-being of children: A meta-analysis,
„psychological Bulletin”, 1991.
Amato p.r., The consequences of divorce for adults and children , „Journal of Marriage and
the Family”, 2000, 62.
Andonian B., Who gets custody of a child or children in a UK divorce?, https://www.youtube.
com/watch?v=hM7JuWk70ke (dostęp z dnia 15 czerwca 2023).
Andrews M., What is a ‘shared care’ or ‘lives with/lives’ child arrangement order and what does
it mean in practical terms?, https://direct2barrister.co.uk/2019/07/02/1127/ (dostęp
z dnia 18 stycznia 2022).
Babbie e., Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2007.
Bądź W., Prawo dziecka do wychowywania przez oboje rodziców. edycja 2018. praca kon-
kursowa Wojciecha Bądza, Stowarzyszenie Sędziów rodzinnych w polsce, http://
www.sssrwp.pl/aktualnosci.php?typ=kk&art=293&start=0&irek=34 (dostęp z dnia
8 czerwca 2023).
Bakiera L., Rodzina z perspektywy socjologicznej i psychologicznej: ciągłość i zmiana, Obrazy
życia rodzinnego z pespektywy interdyscyplinarnej, „roczniki Socjologii rodziny”,
2006, XVii.
Bala N., The best interests of the child in the post-modern era: A central but paradoxical concept,
paper presentation at the Law Society of canada Special Lectures, Osgoode Hall,
toronto, canada 2000.
Bansal B., ‘It’s Good to Share’ – Should there be a presumption of equality between parents
when it comes to caring for their children?, „Family Law Week”, 2012.270 Bibliografia
Bartkowiak e., Obraz matki i macierzyństwa w przekazach źródłowych z historii wychowa-
nia, „Wychowanie w rodzinie”, 2015, t. Xii (2).
Bastaits K., pasteels i., Van peer c., Mortelmans D., Een verplicht ouderschapsplan na
echtscheiding?, „relaties en Nieuwe Gezinnen”, 2011, vol. 1, (1)23.
Bergström M., Modin B., Östberg V., Låftman S., Joint physical custody, turning to parents
for emotional support and subjective health: A study of adolescents in Stockolm, Sweden,
„Scandinavian Journal of public Health”, 2014, 42(5).
Bergström M., Fransson e., Modin B., Berlin M., Gustafsson p., Hjern A., Fifty movesa
year: is there an association between joint physical custody and psychomatic problems in chil-
dren?, „Journal epidemiology community Health”, 2015, 69.
Bernet W., Child Custody Evaluations, „child Adolesc psychiatric clin N Am”, 2002, (11).
Bieszczad M., Dobro dziecka jako klauzula generalna – ustalenie znaczenia pojęcia dobra
dziecka w XXI w., „MOp”, 2019, nr 17.
Bieszczad M., Piecza naprzemienna w przypadku braku pisemnego porozumienia o sposobie
wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywania kontaktów, [w:] D. Jaroszewska-
-choraś, A. Kikińska-pękacz, A. Wedeł-Domaradzka (red.), Prawa dziecka – per-
spektywa prywatnoprawna i społeczna, Gdańsk 2019.
Birnbaum r., Saini M., A scoping review of qualitative studies about children experiencing
parental separation’, childhood, 2012.
Blicharz G., Metodologia nauk prawnych, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/
handle/item/266415/blicharz_metodologia_prawoznawstwa_2020.pdf?squence-
=1&isAllowed=y (dostęp z dnia 1 marca 2023).
Bodio J., Status dziecka jako uczestnik postępowania nieprocesowego, Warszawa 2019.
Borkowska K., Prawo dziecka do wypowiedzi a jego udział w postępowaniu cywilnym w spra-
wach rodzinnych i opiekuńczych, „Dziecko Krzywdzone”, 2011, nr 2(35).
Bosek L., Opinia prawna na temat projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny
i opiekuńczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk sejmowy 2179) z dnia 3 czerwca
2014, https://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/opinieBAS.xsp?nr=2179 (dostęp z dnia 19
czerwca 2023).
Buchanan c.M., Maccoby e.e., Dornbusch S.M., Caught Beetween parents: Adolescents’
Experience in Divorced Homes, https://www.jstor.org/stable/1131149?origin=crossref
(dostęp z dnia 28 października 2023).
Bulckens r., Mortelmans D., casman c., Simay M.-t., Familles plurielles, politique fami-
liale sur mesure?, Bruxelles, Éditions Luc pire, 2007, 25 et les références citées.
Burkacka i., Monoparentalność, wielorodzina i rodzina zrekonstruowana Współczesne nazwy
modeli życia rodzinnego, „Artes Humanae”, 2017, vol. 2.
cancian M., Meyer D.r., Brown p.r., cook S.t., ‘Who gets custody now? Dramatic chan-
ges in children’s living arrangements after divorce’, Demography, 2014.
cichoń Z., Prawa rodziny w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
w Sztarsburgu, „palestra”, 2014, 7–8. 271 Bibliografia
ciepła H., [w:] K. piasecki (red.), Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Komentarz, Warszawa
2011.
ciepła H., Gajda J., ignatowicz J., Mudrecki A., [w:] K. piasecki (red.), Kodeks rodzinny
i opiekuńczy z komentarzem, Warszawa 2002.
ciepła H., Nowelizacje Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dokonane w latach 2008 i 2009 r.
z komentarzem, www.oirp.krakow.pl (dostęp dnia 22 września 2021).
ciomek M., Opowieść o domu, Warszawa 2022.
coleman J.S., Racjonalna rekonstrukcja społeczeństwa, „Studia Socjologiczne”, 1993, nr 1.
corljn M., De (in)stabiliteit van huwelijken in België, SVrWebartikel 2011/5, Service
d’étude du gouvernement fl amand, D/2011/3241/020, 2011.
cross r., Precedent in English Law, Oxford University press, 1968.
cui M., Donnellan M.B., conger r.D., Reciprocal Influences Between Parents’ Marital
Problems and Adolescent Internalizing and Externalizing, „Behavior Developmental
psychology”, 2007, 43, 6.
czarnik Sz., Metody badawcze socjologii,
https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/271562/czarnik_metody_badawcze_
socjologii_2020.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp z dnia 2 kwietnia 2023).
czerederecka A., Rozwód a rywalizacja o opiekę nad dziećmi, Warszawa 2020.
czerederecka A., Rozstrzyganie o kwestiach związanych ze sprawowaniem władzy rodzi-
cielskiej i uregulowaniem kontaktów z dziećmi – refleksje psychologa , „rodzina i prawo”,
2013, nr 26–27.
czerederecka A. (red.), Rodzina w sytuacji okołorozwodowej. Współczesne dylematy psycho-
logiczne i prawne, Kraków 2018.
Dąbrowska Z., Różnicujący wpływ płci na relacje rodziców i dzieci, „Małżeństwo
i rodzina”, 2003, nr 7..
Danilewicz-prokorym W., Władza rodzicielska, a kontakty z małoletnim dzieckiem. Insty-
tucja pieczy naprzemiennej na mocy ustawy z dnia 25 czerwca 2015 – o zmianie ustawy
Kodeks rodzinny i opiekuńczy o Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2015, poz. 1062),
„Miscellaneca Historico-Juridica”, 2016, t. XV, z. 1.
Długoszewska i., Przesłanki oraz skutki ograniczenia i pozbawienia władzy rodzicielskiej,
Warszawa 2012.
Dobrzański B., Kodeks rodzinny i opiekuńczy a kodeks cywilny, „Studia cywilistyczne”,
1966, t. Vii.
Dolecki H., [w:] H. Dolecki, t. Sokołowski (red.), Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Komen-
tarz, Warszawa 2013.
Domański M., Orzekanie o pieczy naprzemiennej w wyrokach rozwodowych, Instytut Wymiaru
Sprawiedliwości, https://iws.gov.pl/wpcontent/uploads/2018/08/iWS_Doma-
%c5%84ski-M._Orzekanie-o-pieczy-naprzemiennej-w-wyrokach-rozwodowych.pdf
(dostęp z dnia 8 października 2022).272 Bibliografia
Drozd L., Saini M., Olsen N., Parenting Plan Evaluations. Applied Research for the Family
Court, Oxford 2016.
Drzewiecki K., Europejska Konwencja Praw Człowieka – 25 lat zmian oblicza polskiego prawa
i praktyki, https://www.gov.pl/attachment/01ef10aa-176f-4d5a-865a-011dd4bd3e58
(dostęp z dnia 21 czerwca 2022).
Dudak A., Opieka naprzemienna w sytuacji rozpadu rodziny – wybrane konteksty, https://
problemyopiekunczowychowaw.pl/resources/html/article/details?id=224485&lan-
guage=pl (dostęp z dnia 8 czerwca 2023).
Durczak-żochowska S., Odpowiedzialność karna rodzica za przestępstwo uprowadzenia
lub zatrzymania małoletniego poniżej lat 15 a rozstrzygnięcia dotyczące władzy rodziciel-
skiej. Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 5 września 2019 r. i KZp 7/19,
Orzecznictwo Sądów polskich 2021, nr 3.
Dzikowska-Kucharz A., Pedagogizacja rodziców – zadanie szkoły, „edukacja i Dialog”,
2011, 3.
emery r.e., Dwa domy, jedno dzieciństwo, poznań 2018.
emery r.e., Postdivorce family life for children: An overview of researchand some implications
for policy, [w:] r.A. Thompson, p.r. Amato (red.), The postdivorce family , 1999.
Fabricius W.V., Diaz p., Sokol K.r., Braver S.L., Parenting time, parent conflict, parent-
-child relationships, and children’s physical health, https://academic.oup.com/book/1161/
chapter-abstract/138247113?redirectedFrom=fulltext (dostęp z dnia 20 września
2022).
Falski J., Prawo do nauki a prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania zgodnie
z ich przekonaniami w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, „Studia
z prawa Wyznaniowego”, 2014, t. 17.
Fiedorczyk p., Autoreferat – przedmiotem monografii autora jest przebieg i rezultaty prac nad
unifikacją (lata 1945–46) i kodyfikacją (lata 1947–64) prawa rodzinnego w Polsce Ludo -
wej, http://www.prawo.uwb.edu.pl/uploads/documents/autoreferat-5c6690bf97559.
pdf (dostęp z dnia 12 grudnia 2022).
Fiedorczyk p., Czechosłowacka droga do kodyfikacji prawa rodzinnego (1919–1949). Z dzie-
jów współpracy z Polską, [w:] A. Lityński et al. (red.), Państwo, prawo społeczeństwo
w dziejach Europy Środkowej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Józefowi
Ciągwie w siedemdziesięciolecie urodzin, Katowice–Kraków 2009.
Fiedorczyk p., Dyskusja na temat miejsca prawa rodzinnego w systemie prawa Polski Ludo-
wej, Białystok 2009.
Fiedorczyk p., Polski Kodeks Rodzinny z 1950 r. Czy przełom?, „Zeszyty prawnicze
UKSW”, 2011, 11.2.
Fiedorczyk p., Radzieckie prawo rodzinne jako przedmiot recepcji w Polsce i innych państwach
Europy Środkowo-Wschodniej, „Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi”,
2009, t. XXXi.273 Bibliografia
Firestone G., Weinstein J., In the best interests of children: A proposal to transform the adver-
sarial system, „Family court review”, 2004, 42(2).
Firlit-Fesnak G., Szylko-Skoczny M. (red.), Polityka społeczna, Warszawa 2009.
Frączek Z., Dysfunkcjonalność i problemy współczesnej polskiej rodziny w świetle danych staty-
stycznych i wspierających działań państwa, „Kultura – przemiany – edukacja”, 2021, t. iX.
Franusz A., Charakter prawny ugody sądowej oraz skutki prawne jej zawarcia, „Studia
prawnoustrojowe”, 2014, 24.
Gajda J., [w:] K. pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa
2020.
Gajda J., [w:] K. pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa
2021.
Gajda J., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Akty stanu cywilnego. Komentarz, Warszawa 2002.
Galakan-Halicka A., Ograniczenie władzy rodzicielskiej ze względu na rozłączenie rodziców
w świetle regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu
Szczecińskiego, Acta iuris Stetinensis”, 2014, 6, nr 821.
Gazda J., ruchała S. (red.), Filozoficzna refleksja nad kulturą jako próba odpowiedzi na
problemy współczesności, Katowice 2014.
Gójska A., Mediacja, [w:] J. ignaczewski (red.), Sądowe Komentarze Tematyczne. Władza
rodzicielska i kontakty z dzieckiem, Warszawa 2010.
Gordon t., Wychowanie bez porażek, Warszawa 1997.
Górnicka M., Wersja systemowa metody historyczno-prawnej na przykładzie prawa dowodo-
wego w polskiej procedurze karnej, „Folia iuridica Universitatis Wratislaviensis”, 2015,
vol. 4(2).
Gromek K., Granice władzy rodzicielskiej, „Monitor prawniczy”, 2021, nr 8.
Gromek K., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2020.
Grott O., Stanisław Aleksander Gołąb (1878–1939), https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/
bitstream/handle/item/23647/grott_stanislaw_aleksander_golab_2015.pdf?sequen-
ce=1&isAllowed=y (dostęp z dnia 20 sierpnia 2021).
Grych J.H., Interparental Conflict as a Risk Factor for Child Maladjustment: Implications for the
Development of Prevention Programs, https://doi.org/10.1111/j.1744-1617.2005.00010.x
(dostęp z dnia 21 kwietnia 2022).
Gutek A., Wychowanie przez doświadczenie. Jak być wystarczająco dobrym rodzicem?,
https://zwierciadlo.pl/psychologia/188756,1,wychowanie-przez-doswiadczanie-jak-
byc-wystarczajaco-dobrym-rodzicem.read (dostęp z dnia 25 czerwca 2023).
Haak H., Haak-trzuskawska A., Pokrewieństwo i powinowactwo (pochodzenie dziecka,
stosunki między rodzicami a dziećmi, przysposobienie). Komentarz do art. 617–127 KRO
oraz związanych z nimi regulacji KPC (art. 453–458, 579–589), Warszawa 2019.
Hetherington e.M., Bridges M., insabella G.M., What matters? What does not? Five per-
spectives on the association between marital transitions and children’s adjustment, „Ameri-
can psychologist”, 1998, 53. 274 Bibliografia
Hołyst B., Problemy młodego pokolenia. Studium z zakresu profilaktyki społecznej, Warszawa
1991.
Hope A., Belgium’s justice minister calls on couples to respect custody-sharing agreements, https://
www.brusselstimes.com/108061/justice-minister-calls-on-couples-to-respect-custody-
sharing-agreements-parental-alienation (dostęp z dnia 29 stycznia 2023).
ignaczewski J. (red.), Komentarz do przepisów KRO regulujących władzę rodzicielską, [w:]
Władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem. Komentarz, Warszawa 2019.
ignatowicz J., [w:] J. pietrzykowski (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem,
Warszawa 1990.
Jabłońska-Bonca J., Problemy ze spójnością prawa i regulacjami pozaprawnymi a siła spraw-
cza państwa – zarys tematu, „Krytyka prawa”,2015, t. 7.
Janik-Skowrońska H., Sztuka rozstania – kiedy prawo idzie w parze z psychologią, Gdynia
2020.
Jankowiak B., Konflikt między rodzicami jako czynnik ryzyka nieprzystosowania dzieci i mło -
dzieży, „Studia edukacyjne”, 2015, nr 36.
Jędrejek G., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Pokrewieństwo i powinowactwo. Komentarz
do art. 61–144, Warszawa 2014.
Jeppesen de Boer c.G., Joint Parental Authority, Antwerpen–Oxford–portland 2008.
Jurczyk-romanowska e., Samotny rodzic w obliczu instytucji – pomiędzy subiektywną opi-
nią, a empatią pracowników socjalnych przeprowadzających rodzinny wywiad środowi-
skowy, „Wychowanie w rodzinie”, 2014, t. X(2).
Justyński t., W sprawie tzw. opieki naprzemiennej, „rodzina i prawo”, 2011, nr 19.
Juszczyk-rygałło J., Socjalizacja dziecka jako proces kształtowania tożsamości, „Artykuły
Naukowe, eetp”, 2016, vol. 11, no. 4(42).
Kaleta S., Koncepcja prawa rodzinnego i jego miejsca w systemie prawa w polskiej literaturze
prawniczej okresu międzywojennego, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, 1969, nr 87.
Kamińska K., Ewolucja władzy rodzicielskiej ze szczególnym uwzględnieniem instytucji
pieczy naprzemiennej (joint physical custody), „Miscellanea Historico-iuridica”, 2020,
t. XiX, z. 1.
Kamińska K., Piecza naprzemienna a władza rodzicielska rodziców żyjących w rozłączeniu,
Warszawa 2022.
Karmolińska-Jagodzik e., Podmiotowość a tożsamość współczesnego człowieka w przestrzeni
rodzinnej, „Dyskurs teoretyczny, Studia edukacyjne”, 2014, 31.
Kawula S., Pedagogizacja rodziców, [w:] W. pomykało (red.), Encyklopedia pedagogiczna,
Warszawa 1993.
Kędzierska K., Stępień M., Piecza naprzemienna w polskim prawie rodzinnym, „palestra”,
2018, 3.
Kelly J.B., Johnston J., Empirical and ethical problems with custody recommendations, „Family
court review”, 2005, 43. 275 Bibliografia
Kelly J.B., Changing perspectives on children’s adjustment following divorce, „childhood”,
2003, 10(2).
Kelly J.B., Children’s adjustment in conflicted marriage and divorce: A decade review of research ,
„Journal of the American Academy of child and Adolescent psychiatry”, 2000, 39.
King V., Heard H.e., Nonresident father visitation, parental conflict, and mother’s satisfac-
tion: What’s best for child well-being?, „Journal of Marriage and the Family”, 1999, 61.
Kłoskowska A., Badanie modelu rodziny w łódzkim środowisku robotniczym, „przegląd
Socjologiczny/Sociological review”, 1960, 14/1.
Kłoskowska A., Wzory i modele w socjologicznych badaniach rodziny, „Studia Socjolo-
giczne”, 1962, nr 2.
Kołakowska-przełomowiec H., Środowisko rodzinne w świetle badań kryminologicznych,
[w:] J. Jasiński (red.), Zagadnienia przestępczości w Polsce, Warszawa 1975.
Kornobis-romanowska D., Pewność prawa w Unii Europejskiej. Pomiędzy autonomią jed-
nostki a skutecznością prawa UE, Warszawa 2018.
Korzeniecka K., Samodzielne macierzyństwo – wybór czy konieczność, „Forum pedago-
giczne”, 2014, 2, s. 105–116.
Kosek M., [w:] W. Stojanowska, M. Kosek (red.), Komentarz do niektórych przepisów
Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, [w:] Nowelizacja prawa rodzinnego na podstawie ustaw
z 6 listopada 2008 r. i 10 czerwca 2010 r. Analiza. Wykładnia. Komentarz, Warszawa
2011, art. 87.
Koszowski M., Anglosaska doktryna precedensu, Warszawa 2009.
Kotowska i.e., Giza-poleszczuk A., Zmiany demograficzno-społeczne i ich wpływ na rekon -
ceptualizację polityki rodzinnej w kierunku równowagi w zakresie ochrony praw rodziny
i poszczególnych jej członków. Polska na tle Europy, [w:] e. Leś, S. Bernini (red.), Przemiany
rodziny w Polsce i we Włoszech i ich implikacje dla polityki rodzinnej, Warszawa 2010.
Kruk e., Collateral damage: The lived experiences of divorced mothers without custody , „Jour-
nal of Divorce and remarriage”, 2010, 51(7/8).
Kruk e., Child custody, access and parental responsibility: The search for a just and equitable
standard, https://door.si/wp-content/uploads/2021/06/The-University-of-British -
-columbia-edvard-Kruk.pdf (dostęp z dnia 6 grudnia 2023).
Kruk e., A Model Equal Parental Responsibility. Preasumption in Contested Child Custody,
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01926187.2011.575341 (dostęp z dnia
15 września 2022).
Kruk e., Collateral damage: The lived experiences of divorced mothers without custody , „Jour-
nal of Divorce and remarriage”, 2010, 51(7/8).
Kruk e., Divorce and disengagement, canada: Fernwood 1993.
Kruk e., Parental and social institutional responsibilities to children’s needs in the divorce
transition: Fathers’ perspectives, „Journal of Men’s Studies”, 2010, 18(2).
Krzemiński Z., Wyrok w sprawach małżeńskich, „palestra”, 1973, 17/3(183).276 Bibliografia
Krzysztofek A., Rozważania o pojęciu odpowiedzialności, [w:] J. Sokołowski, G. Węgrzyn,
M. rękas, Ekonomia, prace naukowe Uniwersytetu ekonomicznego we Wrocławiu
nr 401, Wrocław 2015.
Kuligowski ł., Osajda K., Setla G., Gdzie szukać belgijskich przepisów, https://www.rp.pl/
internet-i-prawo-autorskie/art16521551-gdzie-szukac-belgijskich-przepisow (dostęp
z dnia 23 lipca 2022).
Kurki-Suonio K., Joint Custody as an Interpretation of the Best Interests of the Child in
Critical and Comparative Perspective, „international Journal of Law, policy and the
Family”, 2000, 14.
Kwak A., Rodzicielstwo w postaci maternal gatekeeping. Analiza zjawiska, www. fabricaso-
cietatis.uni.wroc.pl. (dostęp z dnia 29 kwietnia 2023).
Kwak A., Współczesna rodzina – czy tylko problem struktury zewnętrznej, https://www.repo-
zytorium.uni.wroc.pl/content/64721/11_rodzina_print.pdf (dostęp z dnia 6 września
2022).
Lamb M.e., Divorce and parenting, [w:] c.B. Fisher, r.M. Lerner (red.), Encyclopedia of
applied developmental science, New york 2004.
łopatkiewicz A., Klauzula generalna dobra dziecka – wsparcie czy przeszkoda w rozwiązy-
waniu konfliktów na tle rozwodowym? , [w:] M. plucińska (red.), Rozwiązywanie sytu-
acji konfliktowych w wymiarze jednostkowym i społecznym , poznań 2014.
Makarucha r., Zasady prawa jako czynnik zapewniający aksjologiczną spójność systemu
prawa, „Folia Juridica Wratislaviensis”, 2014, vol. 3(2).
Marguin A., Child adjustment in joint-custody versus sole-custody arrangements: A meta-
-analytic review, „Journal of Family psychology”, 2002.
Marschall A., ‘Children‘s perspectives on post-divorce family life: Continuity and change’, [w:]
S. Grant (red.), Divorce: Risk Factors, Patterns and Impact on Children’s Wellbeing, New
york 2016.
Matyjas B., Zjawisko kryzysu w rodzinie. Strategie pomocy i wsparcia, [w:] J. izdebska,
J. Szymanowska (red.), Dziecko w zmieniającej się przestrzeni życia. Obrazy dzieciń-
stwa, Białystok 2009.
Matysiak-Błaszczyk A., Błasiak A., ratajczak ł., ściupider-Młodkowska M., Zycho-
wicz M., Gątarek i., Jankowiak B., Relacje dziecka z rodzicami, [w:] Pedagogika
dziecka: podręcznik akademicki, 2020, https://pbn.nauka.gov.pl/core/#/publication/
view/6156fa992467f0561f86e057/ccf3f0b0-12e0-4d7c-8612-5706af24c593 (dostęp
z dnia 20 kwietnia 2023).
Maxweel i., Shared care law works well in Belgium, https://www.sharedparenting.scot/
shared-care-law-works-well-in-belgium/ (dostęp z dnia 28 stycznia 2023).
Mazan A., Czy w dobie ponowoczesności rodzina, naród i kultura mogą jeszcze wychowywać?,
[w:] e. Osewska (red.), Wychowanie a wyzwania ponowoczesności, Warszawa 2011.
Mazowiecka L., Wytyczne Komitetu Ministrów Rady Europy w sprawie wymiaru sprawie-
dliwości przyjaznego dziecku, „iUSNOVUM”, 2016, nr 3. 277 Bibliografia
Michalak M., O odpowiedzialność dorosłych wobec dzieci – korczakowskie przesłanie w pracy
Rzecznika Praw Dziecka, [w:] S.L. Stadniczeńko, M. Michalak (red.), O potrzebie
nowego Kodeksu rodzinnego i jego podstawach aksjologicznych, toruń 2019.
Milewska A., Opieka naprzemienna – próba definicji, https://legalis.pl/opieka-naprze-
mienna-proba-definicji/ (dostęp z dnia 19 kwietnia 2023).
Milewska e., Ocena wpływu opieki naprzemiennej na małoletnie dzieci i ich relacje z rodzi-
cami, Opinie i Ekspertyzy OE – 263, Kancelaria Senatu 2017, https://www.senat.gov.pl/
gfx/senat/pl/senatekspertyzy/4353/plik/oe-263_internet.pdf (dostęp z dnia 20 paź-
dziernika 2022).
Millar p., Goldenberg S., Explaining child custody determination in Canada, „canadian
Journal of Law and Society”, 1998, 13(2).
Morawski L., Precedens a wykładnia, „pip”, 1996, z. 10(608).
Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, toruń 2006.
Mostowik p., [w:] K. Osajda (red.), Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy. Komentarz, Warszawa
2020.
Mudrecki A., Odebrać natychmiast, „rzeczpospolita”, 2000, nr 6.
Napora e., Uwarunkowania komunikacji samotnego rodzic z dorastającym tej samej płci,
„polskie Forum psychologiczne”, 2012, t. 17, nr 1.
Nielsen L., Re-examining the Research on Parental Conflict, „coparenting, and custody
Arrangements. psychology, public policy, and Law”, 2017, 23(2).
Nielsen L., Shared Physical Custody: Summary of 40 studies on Outcomes for Children, „Jour-
nal of Divorce & remarriage”, 2014, 55(8).
Niesporek A., Czy koniec socjologii jaką znamy? Socjologia wobec wyzwań zmieniającej się
rzeczywistości, Katowice 2007.
Nordhelle G., Mediacja. Sztuka rozwiązywania konfliktów , Gdańsk 2010.
O’connell M.e., When noble aspirations fail: Why we need the Approximation Rule, child
Development perspectives, 2007.
Olubiński A., Konflikty rodzice–dzieci. Dramat czy szansa? , toruń 2001.
Osajda K., Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2020.
Ostaszewski K., Zachowania ryzykowne młodzieży w perspektywie koncepcji resilience,
Warszawa 2014.
pazdan M., [w:] K. pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. T. I. Komentarz. Art. 1–449¹⁰,
Warszawa 2020.
philipov D., Rodziny w krajach Europy Środkowej i wschodniej – główne trendy, [w:] Raport
ONZ Główne Trendy wpływające na rodzinę, https://www.unic.un.org.pl/rok_rodziny/
mi_raport.php (dostęp z dnia 7 września 2022).
pietrzykowski K. (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2020.
piotrowska K., Dobro dziecka w orzecznictwie sędziego rodzinnego, „iustitia”, 2017, nr 1.278 Bibliografia
piotrowska M., Wpływ rozwodu rodziców na dorosłe życie ich dzieci. Przegląd badań,
file:///c:/Users/Honorata/Downloads/M.%20piotrowska%20rA_2010%
20(1).pdf (dostęp z dnia 31 lipca 2023).
podgórzańska r., Emigracja Polaków do Wielkiej Brytanii w latach 2004–2016. Implikacje
dla stosunków polsko-brytyjskich, „przeszłość Demograficzna polski”, 2016, 38.
Podręcznik dla kandydatów PRIDE: Adopcja 2017, Więź, towarzystwo Nasz Dom.
popielski K., Rodzina jako lokus, „Studia pelplińskie”, 2022, nr 33.
porembska M., Prawo dziecka do kontaktów z obojgiem rodziców a konflikt okołorozwodowy ,
[w:] J. Madalińska-Michalak, A. Wiłkomirska (red.), Pedagogika i edukacja wobec kry-
zysu zaufania, wspólnotowości i autonomii, Warszawa 2020.
porembska M., Prawo dziecka do kontaktów z obojgiem rodziców, a konflikt okołorozwo -
dowy, www.bibliotekanauki.pl (dostęp z dnia 13 czerwca 2023).
pruett M.K., Jackson t.D., The lawyer’s role during the divorce process: Perceptions of parents,
their young children, and their attorneys, „Family Law Quarterly”, 1999, 33.
rąbek e., Moje dziecko ma dwa adresy. Czy opieka naprzemienna robi mu krzywdę?, https://
www.edziecko.pl/rodzice/7,79361,26321833,moje-dziecko-ma-dwa-adresy-korzy-
sci-i-zagrozenia-opieki-naprzemiennej.html (dostęp z dnia 8 czerwca 2023).
radwański Z., Badania nad prawem rodzinnym, [w:] Z. tyszka (red.), Metodologiczne pro-
blemy badań nad rodziną, poznań 1980.
radwański Z., Uwagi o zakresie kodeksu cywilnego. Zagadnienie inkorporacji do kodeksu
cywilnego prawa rodzinnego i gospodarczego, https://repozytorium.amu.edu.pl/bit-
stream/10593/20067/1/002%20ZBiGNieW%20rADWA%c5%83SKi%20
rpeiS%2022%284%29%2c%201960.pdf (dostęp z dnia 28 czerwca 2023).
radwański Z., Zieliński M., [w:] System Prawa Prywatnego, t. 1: Prawo cywilne – część
ogólna, Warszawa 2012.
radziewicz p., [w:] p. tuleja (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,
LeX/el. 2021, art. 87.
reimann M., Rodzina jako wspólna sprawa – opieka współdzielona w perspektywie dzieci,
„Dziecko Krzywdzone. teoria, badania, praktyka”, 2023, 22(1).
rogalska A., Realizacja kontaktów rodziców z małoletnimi dziećmi orzeczonych w wyroku
rozwodowym – wybrane zagadnienia, „Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa
i prokuratury”, 2019, z. 4(36).
różycka-Jaroś S., Piecza naprzemienna w świetle obecnych i procedowanych regulacji praw-
nych, „Zeszyty Naukowe państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona
w Legnicy”, 2021, nr 41(4).
Scott e.S., Pluralism, Parental Preference, and Child Custody, „california Law review”,
1992/80 (May).
Sikora r., trzęsowska-Greszta e., Opieka naprzemienna – w kontekście rozwodu rodziców
i kosztów psychicznych ponoszonych przez dzieci, „Kwartalnik Naukowy Fides et ratio”,
2016, 1(25). 279 Bibliografia
Siostrzonek-Sergiel A., Kilka uwag na temat konstytucyjnej ochrony rodziny, „Monitor
prawniczy”, 2015, 23.
Sitek B., Czy jest potrzebny nowy Kodeks rodzinny?, [w:] S.L. Stadniczeńko, M. Michalak
(red.), O potrzebie nowego Kodeksu rodzinnego i jego podstawach aksjologicznych, toruń 2019.
Sitek M., Komentarz do Konstytucji RP, Art. 5,18, 19, Warszawa 2022.
Skorny Z., Prace magisterskie z psychologii i pedagogiki, Warszawa 1984.
Słyk J., [w:] K. Osajd (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, Warszawa 2020.
Smolińska-Theiss B., Kodeks rodzinny i opiekuńczy, a pedagogika okresu PRL, [w:] S.L. Stad-
niczeńko, M. Michalak (red.), O potrzebie nowego Kodeksu rodzinnego i jego podstawach
aksjologicznych, toruń 2019.
Smyczyński t., Prawo rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2003.
Sobolewski p., [w:] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2021.
Sodermans A., Vanassche S., Matthijs K., Post-divorce custody arrangements and binuc-
lear family structures of Flemish adolescents Demographic Research A peer – reviewed open
– acces jurnal od population science, http://www.demographic-research.org/Volumes/
Vol28/15/ DOi: 10.4054/Demres.2013.28.15 (dostęp z dnia 27 lipca 2022).
Sokołowska K., Mobilność społeczna w Polsce w latach 1992–2008, Gdańsk 2013.
Sokołowski M., [w:] M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz do art. 1–352,
Warszawa 2018.
Stadniczeńko S.L., Michalak M. (red.), O potrzebie nowego Kodeksu rodzinnego i jego pod-
stawach aksjologicznych, toruń 2019.
Steinbach A., ‘Children’s and parents’ well-being in joint physical custody: A literature review’,
“Family process”, 2019.
Stojanowska W., [w:] t. Smyczyński (red.), Prawo rodzinne i opiekuńcze. System Prawa
Prywatnego, t. 11, Warszawa 2014.
Strugała r., [w:] e. Gniewek, p. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, War-
szawa 2021.
Strzebińczyk J., [w:] t. Smyczyński (red.), System Prawa Prywatnego, t. 12: Prawo
rodzinne i opiekuńcze, Warszawa 2011.
Stylska J., Orzecznictwo Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, a stanowienie i stosowa-
nie prawa polskiego, „Studenckie Zeszyty Naukowe”, 2015, z. 26 – rok XViii.
Such-pyrgiel M., Człowiek w dobie cyfrowej transformacji, toruń 2019.
Such-pyrgiel M., Społeczny wymiar życia singli, Józefów 2018.
Szlendak t., Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa 2010.
Sztumski J., Wstęp do metod i technik badań społecznych, Katowice 1995.
Szukalski p., Kohabitacja w Polsce, https://dspace.uni.lodz.pl/xmlui/bitstream/handle
/11089/3748/3Kohabitacja%20w%20polsce.pdf?sequence=1 (dostęp z dnia 20 lipca
2023).280 Bibliografia
telusiewicz p., Kryteria doboru odpowiednich zarządzeń przy ograniczeniu władzy rodzi-
cielskiej, „Acta iuris Stetinensis”, 2014, 4.
telusiewicz p., Miejsca związane z życiem rodziny jako element umacniający życie rodzinne
– aspekt prawny, https://www.pedkat.pl/images/czasopisma/po11/Art04.pdf (dostęp
z dnia 5 grudnia 2023).
tyszka Z., Socjologia rodziny w Polsce, „ruch prawniczy, ekonomiczny i Socjologiczny”,
1990, rok Lii, z. iii–iV.
tyszka Z., Socjologia rodziny, Warszawa 1976.
Uljasz t., Opieka naprzemienna nad dzieckiem coraz częstsza, a przepisów nadal brak,
https://www.prawo.pl/prawo/opieka-naprzemienna-popularna-a-przepisow-nadal-
brak,517683.html (dostęp z dnia 20 czerwca 2023).
Verbist K., Adverlat Advocaten, International relocation of children in Belgium: overview,
https://content.next.westlaw.com/16226592?transitiontype=Default&contextData-
=(sc.Default)&__lrtS=20180917153523503 (dostęp z dnia 27 lipca 2022).
Wallis A., Miasto i przestrzeń, Warszawa 1977.
Warshak r., The Approximation Rule, child development research, and children’s best interests
after divorce, child Development perspectives, 2007.
Warshak r., Social science and parenting plans for young children: A consensus report, „psy-
chology, public policy, and Law”, 2014, 20(1).
Węcławska A., Rodzice jako fundament rozwoju i wychowania dziecka ku dojrzałości,
file:///c:/Users/Honorata/Downloads/rodzice%20jako%20fundament%20roz-
woju%20i%20wychowania%20dziecka%20ku%20dojrza%20o%20ci.pdf (dostęp
z dnia 29 czerwca 2023).
Wiaderski p., Opieka naprzemienna w Polskim prawie rodzinnym, https://www.kul.pl/
files/192/public/NUM er_5_2014.pdf (dostęp z dnia 17 października 2023).
Witczak J., Ojcostwo bez tajemnic, Warszawa 1987.
Woroniecka G., „Ja”, czy „my” w przestrzeni. Doświadczenia i klasyfikacje w sytuacjach
współzamieszkiwania, [w:] M. łukasiuk, M. Jedwokimow (red.), Socjologia zamiesz-
kiwania, Warszawa 2014.
Woś p., Opieka naprzemienna nad dzieckiem rodziców żyjących w rozłączeniu, [w:] J. Zimny
(red.), Societas Familia – Parantela, Stalowa Wola 2017.
Wróbel A., Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
Wróblewski J., Wykładnia prawa a terminologia prawa., „państwo i prawo”, 1956, z. 5–6.
Wybrańczyk D., Sytuacja prawna małoletniego dziecka rozwodzących się rodziców, War-
szawa 2022.
Wysocka e., Diagnoza w resocjalizacji. Obszary problemowe i modele rozwiązań w ujęciu
psychopedagogicznym, Warszawa 2013. 281 Bibliografia
Zaborowska A., Współczesna rodzina – kryzys czy przemiana, Rodzina a społeczeństwo,
https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/6101/Agnieszka_Zaborow-
ska_Wspolczesna_rodzina_kryzys_czy_przemiana.pdf;sequence=1, 4 (dostęp z dnia
września 2022).
Zajączkowska-Burtowy J., [w:] M. Fras, M. Habdas (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Komentarz, Warszawa 2021, art. 113.
Zartler U., Hierzer J., ‘Efforts to cut the Gordian knot: A sociological analysis regarding
legal aspects of post-divorce parental responsibility’, [w:] U. Zartler, V. Heintz-Martin,
O. Arránz Becker (red.), Family Dynamics after Separation, 2015.
Zartler U., Children and parents after separation, Research handbook on the Sociology of the
family, https://www.academia.edu/78670020/children_and_parents_after_separa-
tion (dostęp z dnia 25 września 2022).
Zdulski M., Polityka rodzinna w krajach Europy Środkowej, [w:] S. Walasek, e. Jurczyk-
-romanowska (red.), Wychowanie w rodzinie, Wrocław 2016.
żernik K., Rola i znaczenie rodziców w życiu dziecka, „Nauczyciel i Szkoła”, 2018/4, nr 68.
Ziembiński Z., Prawo rodzinne Polski Ludowej po dwudziestu latach, „ruch prawniczy,
ekonomiczny i Socjologiczny”, 1964, 26, z. 4.
Ziembiński Z., Rola badań socjologiczno-prawnych dla teorii nauk prawa i szczegółowych
nauk prawnych, „ruch prawniczy, ekonomiczny i Socjologiczny”, 1970, z. 4.
Ziółkowska B., Okres dorastania. Jak rozpoznać ryzyko i jak pomagać?, [w:] A. Brzeziń-
ska (red.), Psychologiczne portrety człowieka. Praktyczna psychologia rozwojowa, Gdańsk
2015.
Ziółkowski p., Pedagogizacja rodziców – potrzeby i uwarunkowania, Bydgoszcz 2016.
Źródła praWa
prawo międzynarodowe i obce
The children Act 1989, https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1989/41/contents (dostęp
z dnia 19 grudnia 2022).
Karta praw podstawowych Unii europejskiej Th t216/c, Dziennik Urzędowy Unii
europejskiej 202/02.
Karta praw podstawowych Unii europejskiej wydana dnia 7 grudnia 2000, publ.
Dz. Urz. Ue c 83 z 30.03.2010.
Konwencja o prawach dziecka z dnia z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz.U. 1991 Nr 120,
poz. 526).
Belgijski Kodeks cywilny – Moniteur Belge z 4 września 2006 r. N. 275, www.moniteur.
be (dostęp z dnia 23 stycznia 2023).
Kodeks sądowy – Belgijski Dziennik Ustaw, https://justice.belgium.be/fr (dostęp z dnia
23 stycznia 2023).282 Bibliografia
prawo polskie
Konstytucja rzeczypospolitej polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 (Dz.U.1997.78.483 z dnia
1997.07.16).
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. prawo oświatowe (Dz.U.2023.900, t.j. z dnia
2023.05.12).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2023.1610, t.j. z dnia
2023.08.14).
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2023.1550,
t.j. z dnia 2023.08.08).
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2020.1359, t.j. z dnia
2020.08.10).
Ustawa z dnia 27 czerwca 1950 r. Kodeks rodzinny. (Dz.U. 1950 nr 34 poz. 308).
Ustawa z dnia 6 stycznia 2000 r. o rzeczniku praw Dziecka (Dz.U.2023.292, t.j. z dnia
2023.02.14).
Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o rzeczniku praw Obywatelskich (Dz.U.2023.1058,
t.j. z dnia 2023.06.05).
rozporządzenie prezesa rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 w sprawie „Zasad
techniki prawodawczej” (Dz.U.2016.283, t.j. z dnia 2016.03.07).
Orzecznictwo
Wyrok europejskiego trybunału praw człowieka z dnia 3 grudnia 2009 r., 22028/04,
Zaunegger v. Niemcy, LeX nr 530135.
Wyrok europejskiego trybunału praw człowieka z dnia 30 listopada 2010 r., 35159/09,
w sprawie p.V. v. Hiszpania, LeX nr 621820.
Wyrok europejskiego trybunału praw człowieka z dnia 16 grudnia 2003 r., 64927/01
w sprawie palau-Martinez v. Francja.
Wyrok europejskiego trybunału praw człowieka z dnia 21 grudnia 1999 r., 33290/96,
w sprawie Salgueiro Da Silva Mouta v. portugalia, LeX nr 76921.
Wyrok europejskiego trybunału praw człowieka z 23.06.1993 r., 12875/87, w sprawie
Hoffmann v. Austria, L eX nr 80575.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 r., iV cK 615/03, LeX nr 122840.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.11.1952 r c 1814/52, OSNcK 1953/3, poz. 92.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r. i cKN 1115/00, OSNc 2001/3/50.
postanowienie Sądu Najwyższego z 30 sierpnia 1977 r., iii crN 204/77, Gp 1978,
nr 5.8.
postanowienie Sądu Najwyższego z 5 maja 2000 r., ii cKN 761/00, LeX nr 51982.
Uchwała Sądu Najwyższego (7) z 8 marca 2006 r., iii cZp 98/05, OSNc 2006, nr 10,
poz. 158.
Uchwała Sądu Najwyższego z 14 czerwca 1988 r., iii cZp 42/88, OSNc 1989, nr 10,
poz. 156.283 Bibliografia
Uchwała Sądu Najwyższego z 26 września 1983 r., iii cZp 46/83, OSNc 1984, nr 4,
poz. 49.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 1968 r. całej izby SN – izby cywilnej,
iii cZp 70/66, OSNc 1968/5/77.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 października 2005 r., iii cZp 75/05, LeX
nr 156978.
Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 r., iii cZp 74/12, LeX nr 1230051.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 lutego 2019 r. i OSK 878/17, LeX
nr 2645565.
postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 listopada 2021 r. i OSK 844/20,
LeX nr 3256098.
postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 listopada 2021 r. i OSK 844/20,
LeX nr 3256098.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 lutego 2019 r. i OSK 878/17, LeX
nr 2645565.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 listopada 2017, sygn. akt 1212/17.
opublikowany w portalu Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie.
Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 27 listopada 2017, sygn. akt 1212/17,
opublikowany w portalu Orzeczeń Sądu Okręgowego w Warszawie.
Wyrok WSA w Gdańsku z 18.05.2017 r., iii SA/Gd 295/17, LeX nr 2308650.
Wyrok WSA w Gdańsku z 2.02.2017 r., iii SA/Gd 1102/16, LeX nr 2220342.
Wyrok WSA w Kielcach z 22.02.2017 r., ii SA/Ke 18/17, LeX nr 2249158.
spis stron internetoWych
https://statbel.fgov.be/en/themes/population/partnership/divorces#news (dostęp z dnia
2 stycznia 2023).
https://www.statista.com/statistics/517396/number-of-divorces-in-belgium/ (dostęp z dnia
2 stycznia 2023).
https://www.thebulletin.be/belgium-has-third-highest-divorce-rate-eu (dostęp z dnia 2
stycznia 2023).
https://e-justice.europa.eu/content_which_law_will_apply-340-be-pl.do?member=1
(dostęp z dnia 23 lipca 2022).
https://e-justice.europa.eu/content_parental_responsibility-302-be-pl.do?member=1
(dostęp z dnia 18 czerwca 2023).
https://www.scheidingsonderzoek.be (dostęp z dnia 23 lipca 2023).
https://e-justice.europa.eu/content_parental_responsibility-302-be-en.do?init=true
(dostęp z dnia 27 lipca 2022).
https://www.rp.pl/swiat/art8741181 (dostęp z dnia 11 stycznia 2023).284 Bibliografia
https://sharedparenting.org.uk (dostęp z dnia 8 stycznia 2023).
https://www.fathers-4-justice.org/ (dostęp z dnia 8 stycznia 2023).
https://fnf.org.uk/home (dostęp z dnia 6 stycznia 2023).
https://www.lawsociety.org.uk/ (dostęp z dnia 6 stycznia 2023).
https://www.womensaid.org.uk/ (dostęp z dnia 6 stycznia 2023).
https://www.gingerbread.org.uk/ (dostęp z dnia 4 stycznia 2023).
https://www.understandingsociety.ac.uk (dostęp z dnia 4 stycznia 2023).
https://www.gov.uk/looking-after-children-divorce/if-you-agree (dostęp z dnia 1 lutego
2023).
https://childlawadvice.org.uk/information-pages/explaining-the-legality-of-a-child-
arrangements-order/ (dostęp z dnia 15 stycznia 2023).
https://www.polskieradio.pl/196/3534/artykul/3082832,spada-liczba-nowych-
malzenstw-wzrasta-liczba-rozwodow (dostęp z dnia 20 lipca 2023).
https://www.markajestkobieta.pl/aktualnosci/aktywizacja-zawodowa-kobiet-wziecie-
ich-potrzeb-pod-uwage-jest-kluczem-do-sukcesu/ (dostęp z dnia 31 lipca 2023).
https://charaktery.eu/artykul/niejednoglosni-rodzice (dostęp dnia 29 września 2022).
https://www.ore.edu.pl/2010/04/szkola-dla-rodzicow/ (dostęp z dnia 20 kwietnia 2023).
https://pl.wikipedia.org/wiki/Organicyzm (dostęp dnia 5 grudnia 2022).
https://akademiarodziny.wzp.pl/vt-article/wystarczajaco-dobry-rodzic-co-to-znaczy/
(dostęp z dnia 25 czerwca 2023).
https://legalis.pl/opieka-naprzemienna-proba-definicji/ (dostęp z dnia 19 kwietnia 2023).
https://brpd.gov.pl/2021/10/25/wyniki-badan-naukowych-w-polskiej-rodzinie-jest-
milosc-ale-brakuje-czasu/ (dostęp z dnia 13 lipca 2023).
dokumenty
Autopoprawka do rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny
i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw – Druk nr 3254 – A, https://sejm.gov.
pl/sejm8.nsf/druk.xsp?documentid=6FB2A336AeFAc630c12583D800547403
(dostęp z dnia 2 czerwca 2023).
Dane cBOS z badań „Aktualne problemy i wydarzenia” zrealizowanych w latach
2005–2019”, https://www.cbos.pl/pL/publikacje/news/2020/02/newsletter.php
(dostęp z dnia 31 lipca 2023).
Dane eurostat, https://ec.europa.eu/eurostat (dostęp z dnia 8 września 2022).
Dane GUS, https://stat.gov.pl (dostęp z dnia 20 lipca 2023).
Demographic research, post-divorce custody arrangements and binuclear family struc-
tures of Flemish adolescents, http://www.demographic-research.org/Volumes/
Vol28/15/ DOi:10.4054/Demres.2013.28.15 (dostęp z dnia 27 stycznia 2023). 285 Bibliografia
Druk Senacki 776 – o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks karny, https://bip.brpo.gov.pl/sites/
default/files/Senacki%20projekt%20zmian%20w%20K rO%20%28druk%20776%29.
pdf (dostęp z dnia 8 czerwca 2023).
informacje dotyczące projektu zamieszczone na stronie Senatu rzeczpospolitej polskiej,
https://www.senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawo-
dawcze/inicjatywa,102.html (dostęp z dnia 29 maja 2023).
Odpowiedz rzecznika praw Dziecka na prośbę o przedstawienie opinii wobec zawar-
tego w druku senackim nr 63 projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny
i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks karny
(druk senacki nr 63) z dnia 4 maja 2020 r., https://www.senat.gov.pl/prace/proces-
-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicjatywa,102.html (dostęp
z dnia 30 maja 2023).
Opinia do projektu ustawy dotyczącego opieki naprzemiennej w kontekście analizy pro-
blemów psychologicznych dzieci i rodziców oraz problemów prawnych z uwzględnie-
niem wyników badań naukowych (druk senacki nr 63), Opinie i ekspertyzy Oe-333,
maj 2021, https://www.senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-
-ustawodawcze/inicjatywa,102.html (dostęp z dnia 30 maja 2023).
Opinia Helsińskiej Fundacji praw człowieka z do projektu ustawy o zmianie ustawy
– Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz
ustawy – Kodeks karny (druk senacki nr 63) z dnia 30 kwietnia 2020 r., https://www.
senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicja-
tywa,102.html (dostęp z dnia 30 maja 2023).
Opinia Krajowej rady Sądownictwa do poselskiego projektu zmiany ustawy Kodeks
rodzinny i Opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2179), https://
orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/e73369A7F1DD1404c1257c9B00459F-
c4/%24File/2179-001.pdf (dostęp z dnia 20 czerwca 2023).
Opinia Krajowej rady Sądownictwa z dnia 13.03.2008 r. w przedmiocie poselskiego
projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych
innych ustaw, s. 2 www.sejm.gov.pl (dostęp z dnia 17 lipca 2023).
Opinia Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 23 kwietnia 2020 o senackim projekcie
ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postę-
powania cywilnego oraz ustawy – Kodeks karny (druk senacki nr 63), https://www.
senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicja-
tywa,102.html (dostęp z dnia 30 maja 2023).
Opinia pierwszego prezesa Sądu Najwyższego do poselskiego projektu zmiany ustawy
Kodeks rodzinny i Opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2179),
https://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/c480Fe0ABc16D8eAc1257cA-
F00544878/%24File/2179-002.pdf (dostęp z dnia 19 czerwca 2023). 286 Bibliografia
Opinia prezesa rady Ministrów do poselskiego projektu zmiany ustawy Kodeks
rodzinny i Opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2179), https://orka.
sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/B8cF3D1033ee2AF1c1257D0A004D39FB/%24Fi-
le/2179-s.pdf (dostęp z dnia 19 czerwca 2023).
Opinia prokuratorii Generalnej Skarbu państwa do projektu ustawy o zmianie ustawy
Kodeks rodzinny i Opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 2179),
https://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/e73369A7F1DD1404c1257c9B00459F-
c4/%24File/2179-001.pdf (dostęp z dnia 20 czerwca 2023).
Opinia Stowarzyszenia Mediatorów rodzinnych do projektu ustawy o zmianie ustawy
– Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz
ustawy – Kodeks karny (druk senacki nr 63), https://www.senat.gov.pl/prace/pro-
ces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicjatywa,102.html (dostęp
z dnia 30 maja 2023).
Opinia towarzystwa przyjaciół Dzieci do projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks
rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks
karny (druk senacki nr 63), https://www.senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-sena-
cie/inicjatywy-ustawodawcze/inicjatywa,102.html (dostęp z dnia 30 maja 2023).
petycja „Stop Alienacji rodzicielskiej, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/userfiles/_
public/k10/petycje/petycjeincjatywy/pw90117.pdf (dostęp z dnia 29 maja 2023).
pismo rzecznika praw Obywatelskich skierowane do Ministra Sprawiedliwości
z dnia 30 maja 2022 r., https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/202205/Do_MS
_piecza_naprzemienna_30.05.2022.pdf (dostęp z dnia 21 maja 2023).
projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektó-
rych innych ustaw, UD 261, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12353303/kata-
log/12829237#12829237 (dostęp z dnia 20 czerwca 2023).
protokół posiedzenia podkomisji c Stałej Komisji prawniczej polsko-czechosłowackiej
z 25 stycznia 1949 r. (AAN MS 2817, k. 83).
przebieg procesu legislacyjnego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks
rodzinny i opiekuńczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw – druk sejmowy nr
2179, https://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/przebiegproc.xsp?nr=2179 (dostęp z dnia
19 czerwca 2023).
raport ONZ Główne trendy wpływające na rodzinę 2003, https://www.unic.un.org.pl/
rok_rodziny/mi_raport.php (dostęp z dnia 7 września 2022).
raport z konsultacji publicznych projektu o ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i oraz
niektórych innych ustaw (UD392), https://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/e6e4F16B-
8Be6c428c12583Ae00523F12/%24File/3254.pdf (dostęp z dnia 3 czerwca 2023).
rezolucja nr 2079 rady europy – równość i wspólna odpowiedzialność rodzicielska:
rola ojców, https://petycja.eu/910/rezolucja-nr-2079-rady-europy-rownosc-wspolna-
odpowiedzialnosc-rodzicielska-rola ojcow/?doing_wp_cron=1685725354.159578084
9456787109375 (dostęp z dnia 2 czerwca 2023). rocznik Demograficzny, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/
roczniki-statystyczne/rocznik-demograficzny-2022,3,16.html (dostęp z dnia 20 lipca
2023).
rodzina, jej znaczenie i rozumienie, Komunikat z badań 22/2019, https://cbos.pl/Spi-
SKOM.pOL/2019/K_022_19.pDF (dostęp z dnia 23 kwietnia 2023).
rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz nie-
których innych ustaw, https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3254 (dostęp
z dnia 2 czerwca 2023).
Stanowisko stowarzyszenia „tata jest ok!” w sprawie projektu ustawy o zmianie ustawy –
Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy
– Kodeks karny (druk senacki nr 63) z dnia 25 kwietnia 2020 r., https://www.senat.
gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy ustawodawcze/inicjatywa,102.
html (dostęp z dnia 30 maja 2023).
Stanowisko Stowarzyszenia Sędziów polskich „iustitia” wobec projektu z 23.09.2014 r.
założeń projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, https://
www.iustitia.pl/opinie/945-opinia-w-sprawie-zmian-kodeksu-rodzinnego-i-
opiekunczego (dostęp z dnia 19 kwietnia 2023).
Uregulować opiekę naprzemienną – propozycje rpO dla MS. pozytywna odpowiedz
resortu, https://bip.brpo.gov.pl/pl/content/rpo-opieka-naprzemienna-uregulowanie-
ms-odpowiedz (dostęp z dnia 20 czerwca 2023).
Uwagi pierwszego prezesa Sądu Najwyższego do projektu ustawy dotyczącego opieki
naprzemiennej w kontekście analizy problemów psychologicznych dzieci i rodziców
oraz problemów prawnych z uwzględnieniem wyników badań naukowych (Druk
Senatu rp X kadencji, nr 63), Warszawa 15 maja 2020, https://www.senat.gov.pl/
prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicjatywa,102.html
(dostęp z dnia 30 maja 2023).
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, ustawy
– Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Kodeks karny wniesionego do
Komisji praw człowieka, praworządności i petycji z wnioskiem o podjęcie postępo-
wania w sprawie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej tego projektu, https://www.
senat.gov.pl/prace/proces-legislacyjny-w-senacie/inicjatywy-ustawodawcze/inicja-
tywa,102.html (dostęp z dnia 29 maja 2023).
Uzasadnienie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opie-
kuńczy oraz niektórych innych ustaw, https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/druk.
xsp?nr=3254 (dostęp z dnia 2 czerwca 2023).