Praca i kariera na globalnym rynku. Wyzwania i zagrożenia

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział 1. Od jednorazowego dopasowania do potrzeby ciągłego dopasowywania się
Rozdział 2. Od kwalifikacji do kompetencji
Rozdział 3. Nietradycyjne formy pracy – szansa czy zagrożenie?
Rozdział 4. Od realizowania kariery w ramach jednej organizacji do realizowania kariery bez granic
Rozdział 5. Od wartości organizacji do wartości własnych. Przesuwanie odpowiedzialności za karierę z organizacji na pracownika
Rozdział 6. Kariera przedsiębiorcy – przedsiębiorczość w karierze  
Rozdział 7. Młodzi na rynku pracy – szanse i trudności realizowania kariery zawodowej
Rozdział 8. Nowa rzeczywistość i nowe formy bezrobocia. Czy robot zabierze nam pracę?  
Rozdział 9. Za mało pracy, za dużo kwalifikacji. Niedozatrudnienie i przeedukowanie
Rozdział 10. Od wyboru zawodu do konstrukcji kariery. Nowa rola poradnictwa zawodowego

Zakończenie
Post scriptum
Bibliografia

Wprowadzenie

Prof. UAM dr hab. Teresa Chirkowska-Smolak:

Monografia stanowi interesujące podsumowanie przemian pracy i charakteru kariery zawodowej, jakie dokonywały się w ostatnich latach. Na uznanie zasługuje lekkość, z jaką autorka przybliża czytelnikowi poważne zagadnienia oraz to, że potrafi ona przedstawić prezentowane zjawiska z różnych perspektyw, zarówno zagrożeń, jakie stoją przed pracownikami współczesnych organizacji, jak i wyzwań, jakie to niesie dla ludzi, którzy coraz częściej w sposób proaktywny budują kapitał własnej kariery.

Adamiec, M. (2007). Behawioryzacja działania w organizacjach i jej konsekwen-
cje, w: M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy psychologii pracy
(185–206), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Adamiec, M. (2011). Potencjał ludzki w organizacji, Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Adamska, K. (2011). Kontrakt psychologiczny w organizacji – Kwestionariusz Kon-
traktu Psychologicznego, „Psychologia Społeczna” 63 (18), 267–283.
Afeltowicz, Ł. (2007). Czy technika pozbawia nas pracy? Bezrobocie technologiczne
w perspektywie teorii Aktora sieci, „Studia Socjologiczne” 1 (184), 107–126.
Aldrich, H.E., Kim, P.F. (2007). A Life Course Perspective on Occupational Inheri-
tance: Self-Employed Parents and Their Children, in: M. Ruef, M. Lounsbury
(eds.), The Sociology of Entrepreneurship, vol. 25, 33–82, Amsterdam: Elsevier.
Appelt,  K.  (2006).  Osobowościowe  uwarunkowania  funkcjonowania  nauczycieli
w sytuacji zmiany społecznej, „Forum Oświatowe” 1 (34), s. 5–27.
Arnett,  J.J.  (2000).  Emerging  Adulthood.  A  Theory  of  Development  from  the  Late
Teens through the Twenties. „American Psychologist” 55 (5), 469–480.
Arthur, M.B, Rousseau, D.M. (1996). The Boundaryless Career: A New Employment
Principle for a New Organizational Era, Oxford: Oxford University Press.
Balcerowicz-Szkutnik,  M,  Wąsowicz  J.  (2017).  Pokolenie  Neets  na  rynku  pracy
–  aktualne  problemy,  „Studia  Ekonomiczne.  Zeszyty  Naukowe  Uniwersytetu
Ekonomicznego w Katowicach” 312, 7–17.
Bandura,  A.  Barbaranelli,  C.,  Caprara,  G.V.,  Pastorelli,  C.  (2001).  Self-Efficacy
Beliefs as Shapers of Children’s Aspiration as and Career Trajectories. „Child
Development” 72, 187–206.
Bańka,  A.  (1995).  Zawodoznawstwo,  doradztwo  zawodowe,  pośrednictwo  pracy.
Psychologiczne metody i strategie pomocy bezrobotnym, Poznań: Wydawnictwo
Stowarzyszenie Psychologia i Architektura.
Bańka, A. (2003). Transnacjonalne poradnictwo zawodowe a zmiany w przygoto-
waniu  młodzieży  do  życia  zawodowego,  „Zeszyty  Informacyjno-Metodyczne
Doradcy Zawodowego” 23, Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
Departament Rynku Pracy.
Bańka, A. (2004). Rozwój i zastosowanie teorii psychologicznych we współczesnym
doradztwie  karier  w  kontekście  integracji  transkulturowej,  w:  K.  Popiołek 154 Praca i kariera na globalnym rynku. Wyzwania i zagrożenia
(red.), Człowiek w społecznej przestrzeni pracy i bezrobocia (9–32), Katowice:
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Śląskiego.
Bańka,  A.  (2006).  Psychologiczne  doradztwo  karier,  Poznań:  Stowarzyszenie  Psy-
chologia i Architektura.
Bańka, A. (2006a). Kapitał kariery – uwarunkowania, rozwój i adaptacja do zmian
organizacyjnych oraz strukturalnych rynku pracy, w: Z. Ratajczak, A. Bańka,
E. Turska, Współczesna psychologia pracy i organizacji. Wybrane zagadnienia
(59–118), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bańka, A. (2006b). Poradnictwo transnacjonalne. Cele i metody międzykulturowego
doradztwa karier, „Zeszyty Informacyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego” 36,
Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Departament Rynku Pracy.
Bańka, A. (2007). Poradnictwo zawodowe w kształtowaniu przedsiębiorczości, kapi-
tału kariery oraz zdolności zatrudnieniowej młodzieży, w: A. Biela (red.), Nauka
pracy,  doradztwo  zawodowe  i  przedsiębiorczość  młodzieży  (52–64),  Warszawa:
Kancelaria Senatu.
Bańka, A. (2007a). Globalizacja pracy i kariery a procesy identyfikacji społecznej
i indywidualnej, w: M. Górnik-Durose, B. Kożusznik (red.), Perspektywy psy-
chologii pracy (53–82), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bańka, A. (2010). Mobilność międzynarodowa jako kryzys i zagrożenie tożsamości
jednostki,  w:  K.  Popiołek,  A.  Bańka  (red.),  Kryzysy,  katastrofy,  kataklizmy:
w perspektywie psychologicznej (262–273), Poznań: SPiA.
Bańka, A. (2014). Bezdecyzyjność kariery jako psychospołeczny wzór tranzycji do
dorosłości: Konstrukcja i charakterystyka psychometryczna Skali Decyzyjności
Kariery, „Czasopismo Psychologiczne” 20 (2), 305–318.
Barszcz, P. (2019). Zjawisko gniazdownictwa w krajach Unii Europejskiej – skala,
przyczyny,  skutki  casus  Polski,  „Acta  Universitatis  Lodziensis.  Folia  Sociolo-
gica” 69, 35–51.
Basińska, B. (2019). Uważność a technostres w grupie pracowników informatycz-
nych  oraz  korporacyjnych,  niepublikowana  praca  magisterska,  Katowice:
Wydział Pedagogiki i Psychologii.
Baum, J.R., Frese, M. Baron, R.A. (2007). The psychology of entrepreneurship, Mah-
way, NJ: Erlbaum.
Bauman, Z. (1993). Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia Socjologiczne” 2 (129),
7–31.
Bauman, Z. (2006). Życie na przemiał, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bednarczyk,  H.,  Kwiatkowski,  S.M.,  Woźniak,  I.  (2012).  Wstępny  projekt  modelu
struktury  standardu  kompetencji  zawodowych,  Warszawa–Radom:  Departa-
ment Rynku Pracy MPiPS.
Bitner, M., Starościk, R., Szczerba, P. (2014).  Czy robot zabierze ci pracę? Sekto-
rowa  analiza  komputeryzacji  i  robotyzacji  europejskich  rynków  pracy,  War-155 Bibliografia
szawa:  Warszawski  Instytut  Studiów  Ekonomicznych.  Pobrano  z:  http://wise-
-europa.eu/wp-content/uploads/2016/03/PolicyWorking-WISE-_nr1_141029.
pdf (dostęp: 23.11.2019).
Blanchflower, D.G., Oswald, A.J. (1998). What Makes an Entrepreneur?, „Journal of
Labor Economics” 16 (1), 26–60.
Bohdziewicz,  P.  (2010).  Współczesne  kariery  zawodowe:  od  modelu  biurokratycz-
nego do przedsiębiorczego, „Zarządzanie Zasobami Ludzkimi” 3–4, 39–56.
Boyd,  D.,  Bee,  H.  (2007).  Psychologia  rozwoju  człowieka,  Poznań:  Wydawnictwo
Zysk i S-ka.
Briscoe, J.P., Hall, D.T. (2006). The Interplay of Boundaryless and Protean Careers:
Combinations and Implications, „Journal of Vocational Behavior” 69, 4–18.
Briscoe, J.P., Hall, D.T., DeMuth, R.L.F. (2006). Protean and Boundaryless Careers:
An Empirical Exploration, „Journal of Vocational Behavior” 69, 30–47.
Brzezińska,  A.  (2017).  Tożsamość  u  progu  dorosłości.  Wizerunek  uczniów  szkół
ponadgimnazjalnych,  Poznań:  Wydawnictwo  Naukowe  Wydziału  Nauk  Spo-
łecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Brzezińska, A.I., Piotrowski, K. (2009). Diagnoza statusów tożsamości w okresie adole-
scencji, wyłaniającej się dorosłości i wczesnej dorosłości za pomocą Skali Wymia-
rów Rozwoju Tożsamości (DIDS), „Studia Psychologiczne” 47 (3), 93–109.
Brzezińska, A., Szmidt, J. (2010). Przedsiębiorczość jako warunek udanego startu
w  dorosłość,  w:  Spendel  Z.  (red.),  Diaprezamus.  Pakiet  diagnostyczno–meto-
dyczny wspierający proces orientacji zawodowej dzieci i młodzieży. Inspiracje
i założenia teoretyczne, 71–87, Sosnowiec: Wydawnictwo REMAR.
Brzezińska, A., Kaczan, J., Piotrowski, K., Rękosiewicz, M. (2011). Odroczona doro-
słość: fakt czy artefakt?, „Nauka” 4, 67–107.
Chirkowska-Smolak, T. (2015). Konsekwencje stresu wynikającego z braku bezpie-
czeństwa zatrudnienia i sposoby radzenia sobie z nim, „Bezpieczeństwo Pracy
– Nauka i Praktyka” 10 (529), 8–11.
Chirkowska-Smolak, T., Hauziński, A., Łaciak, M. (2011). Drogi kariery. Jak wspo-
magać rozwój zawodowy dzieci i młodzieży, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
Scholar.
Chirkowska-Smolak, T., Grobelny, J. (2015). Przemiany współczesnego rynku pracy
–  w  stronę  niepewności,  w:  T.  Chirkowska-Smolak,  J.  Grobelny  (red.),  Czło-
wiek na rynku pracy. Wyzwania i zagrożenia (13–29), Kraków: Wydawnictwo
LIBRON.
Cothran, D.J., Ennis, C.D. (2000). Building Bridges to Student Engagement: Com-
municating  Respect  and  Care  for  Students  in  Urban  High  Schools,  „Journal
of  Research and Development in Education” 33 (4), 106–117.
Czarnota-Bojarska, J., Łada M., (2004). Ważność różnych aspektów pracy dla kobiet
i mężczyzn o różnym jej stażu, „Nowiny Psychologiczne” 1, 5–22.156 Praca i kariera na globalnym rynku. Wyzwania i zagrożenia
Czarnota-Bojarska, J. (2010). Dopasowanie człowiek–organizacja i tożsamość orga-
nizacyjna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Czyżewska, M. (2018). Uwarunkowania rozwoju przedsiębiorczości studenckiej na
podstawie badań empirycznych, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i finan -
sów”, zeszyt naukowy 160/2018, 29–44, Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Dąbrowski,  Sz.  (2016).  Strategie  komunikacji  w  Ruchu  Slow  odpowiedzią  na
wyzwania  edukacji  międzykulturowej  XXI  wieku,  „Multicultural  Studies”  1,  
s. 115–130.
Dębska, E. (2010). Mentor, coach, facylitator – trzy role doradcy zawodu, „Edukacja
Dorosłych” 1, 77–89.
Domaradzki, K. (2014). Erasmus gwarantem pracy, pobrano z: https://www.forbes.
pl/kariera/erasmus-gwarantuje-zdobycie-pracy/v3j6vv2 (dostęp: 12.01.2020).
Donnelly,  R.  (2008).  Careers  and  Temporal  Flexibility  in  the  New  Economy:  An
Anglo-Dutch  Comparison  of  the  Organization  of  Consultancy  Work,  „Human
Resource Management Journal” 18, 197–215.
Drela,  K.  (2018).  Underemployment  –  wyzwanie  rynku  pracy,  „Studia  Prawno-
-Ekonomiczne”,  t.  107,  221–238,  pobrano  z:  https://doi.org/10.26485/
SPE/2018/107/12 (dostęp: 24.09.2019).
Drucker, P.E. (1992). Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady, Warszawa:
PWE.
Eby, L.T., Butts, M., Lockwood, A. (2003). Predictors of Success in the Era of the
Boundaryless Career, „Journal of Organizational Behavior” 24, 689–708.
Erikson, E.H. (2000). Dzieciństwo i społeczeństwo, Warszawa: Wydawnictwo Rebis.
Erikson, E.H. (2004). Tożsamość a cykl życia, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Filipowicz, G. (2004). Zarządzanie kompetencjami zawodowymi, Warszawa: PWE.
Fredericks, J.A., Blumenfeld, P.C., Paris, A.H. (2004). School Engagement: Potential of
the Concept, State of the Evidence. „Review of Educational Research” 74, 59–109.
Frese, M. (2003). Zmiany charakteru pracy, w: N. Chmiel (red.), Psychologia pracy
i organizacji (459–476), Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Gołaszewska-Kaczan, U. (2013). Praca tymczasowa w polskich warunkach, „Studia
Ekonomiczne” 160, 55–63, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicz-
nego.
Goszczyńska, M. (2007). Wyzwania i zagrożenia dla polskiego rynku pracy u progu
XXI wieku, w: Górnik-Durose M., Kożusznik B. (red.), Perspektywy psychologii
pracy (27–52), Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Górka,  A.  (2015).  Raport  podsumowujący  projekt  „nowa  perspektywa  doradztwa
zawodowego”. Monografia procesu adaptacji podejścia socjodynamicznego na
grunt polskiego poradnictwa zawodowego, Wrocław: Fundacja Imago.
Grycuk, A. (2013). Najważniejsze tendencje na rynkach pracy w krajach rozwinię-
tych, „Studia BAS” 4 (36), 9–25.
Guichard,  J.,  Chuteau,  M.  (2005).  Psychologia  orientacji  i  poradnictwa  zawodo-
wego, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.157 Bibliografia
Guza,  Ł.  (2017).  Odbieranie  telefonów  i  maili  od  szefa  po  godzinach.  Rząd  chce
wprowadzić  ograniczenia,  „Gazeta  Prawna”  31.01.2017,  https://serwisy.gaze-
taprawna.pl/praca-i-kariera/artykuly/1015437,odbieranie-telefonow-i-maili-od-
szefa-po-godzinach-pracy.html (dostęp: 12.03.2019).
Hall, D.T. and others (1996). The Career is Dead, Long Live Career: A Reletional
Approach to Careers, Jossey-Bass: San Francisco, CA.
Hall, D.T. (2002). Careers In and Out of Organizations, Thousand Oaks, CA: Sage
Publications.
Hall, D.T. (2004). The Protean Career: A Quarter Century Journey, „Journal of Voca-
tional Behavior” 65 (1), 1–13.
Herr, E.L, Cramer, S.H. (2001). Planowanie kariery zawodowej. Część I, „Zeszyty Infor-
macyjno-Metodyczne Doradcy Zawodowego” 15, Warszawa: Krajowy Urząd Pracy.
Hodgson, A., Spours, K., Stone, J. (2010). Tackling the NEETs Problem: Supporting
Local Authorities in Reducing Young People Not in Employment, Education or
Training, LSN. Accessed October 1, 2016, pobrano z: http://www.youthresearch-
forum.co.uk/Portals/7/neets_solution.pdf (dostęp: 12.01.2020).
Holland, J.L. (1973). Making Vocational Choise: A Theory of Careers, Englewoods
Cliffs, NJ., Prentice-Hall.
Jantura, J. (1994). Rozwój zawodowy człowieka, „Zeszyty Informacyjno-Metodyczne
Doradcy Zawodowego” 3, 5–33, Warszawa: Krajowy Urząd Pracy.
Jelonek, M. (2011). Studenci – przyszłe kadry polskiej gospodarki, raport z badań
studentów i analizy kierunków kształcenia realizowanych w 2010 r. w ramach
projektu Bilans Kapitału Ludzkiego, publikacja elektroniczna dostępna na stro-
nie internetowej www.bkl.parp.gov.pl.
Jelonek, M., Kasparek, K., Magierowski, M. (2015). Młodzi na rynku pracy –pracow-
nicy,  przedsiębiorcy,  bezrobotni.  Projekt  Bilans  Kapitału  Ludzkiego  Edukacja
a rynek pracy, Warszawa: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, pobrano
z:  https://www.uj.edu.pl/documents/102715934/2e0bba6c-e1e6-4248-8a4e-
-443f8573fca0 (dostęp: 12.04.2019).
Jezior, J. (2005). Wartość pracy. Studium socjologiczne na podstawie badań w regio-
nie  środkowowschodniej  Polski,  Lublin:  Wydawnictwo  Uniwersytetu  Marii
Curie-Skłodowskiej.
Jucewicz A. (2012). Slow – życie na zwolnionych obrotach, pobrano z: https://www.
wysokieobcasy.pl/wysokie-obcasy/1,80530,11841003,Slow___zycie_na_zwolnio-
nych_obrotach.html (dostęp: 12.03.2020).
Jurek, P. (2012). Metody pomiaru kompetencji zawodowych, „Zeszyt Informacyjno-
-Metodyczny Doradcy Zawodowego” 54, Warszawa: Krajowy Urząd Pracy.
Kałmuk, A. (2010). Teoretyczne podstawy konstrukcji narzędzi w ramach projektu
Diaprezamus. Charakterystyka wymiarów, w: Z. Spendel (red.), Diaprezamus.
Pakiet  diagnostyczno-metodyczny  wspierający  proces  orientacji  zawodowej
dzieci i młodzieży. Inspiracje i założenia teoretyczne (209–223), Katowice: Uni-
wersytet Śląski.158 Praca i kariera na globalnym rynku. Wyzwania i zagrożenia
Kania, I., Paszkowska–Rogacz, A. (2006). Umiejętność realizacji zadań jako wynik
zdobywania przez jednostkę doświadczeń związanych z procesem uczenia się,
w: I. Greiner, I. Kania, E. Kudanowska, A. Paszkowska-Rogacz, M. Tarkowska
(red.), Materiały metodyczno-dydaktyczne do planowania kariery zawodowej
uczniów, s. 79–119, Warszawa: Wydawnictwo KOWEZiU.
Kargulowa, A. (2010). O poradnictwie społeczeństwa sieci, „Teraźniejszość – Czło-
wiek – Edukacja: Kwartalnik Myśli Społeczno-Pedagogicznej” 2 (50), 7–23.
Kargulowa, A. (2016). Poradnictwo zawodowe z perspektywy poradoznawstwa i eko-
polityki, „Forum Pedagogiczne” 2, 17–30.
Kasprzak,  E.  (2013).  Poczucie  jakości  życia  pracowników  realizujących  różne
wzory kariery zawodowej, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza
Wielkiego.
Kasprzak, E., Michalak, M. (2018). Does The Social Competence Of Future Employ-
ees  Conform  With  The  Expectations  Of  Employers?,  „Czasopismo  Psycholo-
giczne” 24, 2, 241–250.
Kiersztyn, A. (2007). Underemployment: nowe zjawisko czy nowy termin?, „Polityka
Społeczna” 10, 17–26.
Kłodkowska, J. (2013). Konstruktywistyczna perspektywa poradniczej rzeczywisto-
ści, „Dyskursy Młodych Andragogów” 14, 165–180.
Konarski, St. (2006). Kluczowe znaczenie kompetencji społeczno-psychologicznych
we  współczesnych  koncepcjach  i  praktyce  systemów  edukacji  ekonomistów
i  menedżerów,  w:  St.  Konarski  (red.),  Kompetencje  społeczno-psychologiczne
ekonomistów i menedżerów. Teoria, badania, edukacja (201–212), Warszawa:
Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej.
Korpysa, J. (2017). Psychologiczno-socjologiczny wymiar przedsiębiorczości, „Przed-
siębiorczość i Zarządzanie” 18, 12, 379–388.
Kossowska, M., Sołtysińska, I. (2002). Szkolenia pracowników a rozwój organizacji,
Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Krause, E. (2016). Zjawisko Neet, czyli o młodzieży trzy razy nic, „Problemy Profe-
sjologii” 2, 67–81.
Kulisa, B. (2012). Telepraca jako nowy obszar wiedzy i praktyki gospodarczej, „Eko-
nomiczne Problemy Usług” 88, 297–306.
Kwiatkowski, S.M., Woźniak, I. (2007). Elementy metodologii projektowania stan-
dardów kwalifikacji zawodowych , w: Krajowe standardy kwalifikacji zawodo -
wych. Rozwój i współprac, H. Bednarczyk, I. Woźniak, S.M. Kwiatkowski (red.)
(33–52), Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Lamb, R. (1998). Poradnictwo zawodowe w zarysie, „Zeszyty Informacyjno-Meto-
dyczne Doradcy Zawodowego” 9, Warszawa: Krajowy Urząd Pracy.
Lipińska-Grobelny, A. (2018). Psychologiczny kontekst wielopracy – analiza różnic
płciowych, „Polskie Forum Psychologiczne” 23 (4), 743–758.159 Bibliografia
Lyons, S.T., Ng, E.S., Schweitzer, L. (2012), Generational Career Shift: Millennials
and the Changing Nature of Careers in Canada,  in:  Ng,  E.S.,  Lyons,  S.T.  and
Schweitzer, L. (eds.), Managing the New Workforce: International Perspectives
on the Millennial Generation, Edward Elgar, Cheltenham, 64–85.
Łącała, Z., Noworol, Cz., Beauvale, A., Żarczyński, Z. (2003). Ty i Twój zawód. Zestaw
do samobadania, Warszawa: Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej.
Łaguna, M. (2010). Przekonania na własny temat i aktywność celowa, Gdańsk: GWP.
Makin, P.J., Cooper, C.L., Cox, C.J. (2000). Organizacje a kontrakt psychologiczny.
Zarządzanie ludźmi w pracy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Marcia, J.E. (1966). Development and Validation of Ego-Identity Status, „Journal
of Personality and Social Psychology” 3 (5), 551–558.
Marody, M., Poleszczuk-Giza, A. (2004). Przemiany więzi społecznych, Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe Scholar.
McClelland, D.C. (1961). The Achieving Society, Princeton NJ: Van Nostrandt.
McClelland,  D.C.  (1965).  Achievement  and  Entrepreneurship:  A  Longitudinal
Study, „Journal of Personality and Social Psychology” 1, 389–392.
Melosik, Z. (2009). Uniwersytet i społeczeństwo. Dyskursy wolności, wiedzy i wła-
dzy, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Melosik, Z. (2016). Pedagogika i tożsamość młodzieży w kulturze kontroli i rozpro-
szenia, w: M.J. Szymański, Z. Melosik (red.), Tożsamość w warunkach zmiany
społecznej (27–48), Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Mianowska,  E.  (2008).  Strategie  społecznego  uczestnictwa  młodzieży,  Kraków:
Wydawnictwo Impuls.
Minta,  J.  (2014).  Oblicza  współczesnych  karier  w  perspektywie  poradoznawczej,
„Dyskursy Młodych Andragogów” 15, 113–127.
Nagel,  K.  (2013).  Wpływ  kryzysu  na  sytuację  osób  młodych  na  rynku  pracy  na
przykładzie wybranych krajów. „Humanities and Social Sciences” 18, 20 (4),
97–109.
Noworol, Cz. (2006). Profil zawodowy eurodoradcy XXI wieku , w: S.M. Kwiatkowski,
Z. Sirojć (red.), Edukacja dla rynku pracy. Problemy poradnictwa zawodowego
(299–309), Warszawa: Wydawnictwo ASPRA-JR.
Oleksyn,  T.  (2006).  Zarządzanie  kompetencjami.  Teoria  i  praktyka,  Kraków:  Ofi-
cyna Ekonomiczna.
Oleksyn, T. (2012). Przedsiębiorczość jako kategoria złożona: jak ją rozwijać? , „Pro-
blemy Zarządzania” 10/1 (2), 8–25.
Pang,  M.,  Chua,  B.,  Chu,  Ch.  (2008). Learning to Stay ahead in an Uncertain
Environment. „International Journal of Human Resource Management” 19,
1383–1394.
Paszkowska-Rogacz, A. (2003). Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd
koncepcji  teoretycznych,  Warszawa:  Krajowy  Ośrodek  Wspierania  Edukacji
Zawodowej i Ustawicznej.160 Praca i kariera na globalnym rynku. Wyzwania i zagrożenia
Paszkowska-Rogacz  A.  (2006).  Doradztwo  międzykulturowe,  w:  A.  Paszkowska-
-Rogacz, E. Olczak, E. Kownacka, D. Cieślikowska (red.), Doradztwo zawodowe
a wyzwania międzykulturowe (11–21), Warszawa: Krajowy Ośrodek Wspiera-
nia Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
Pawłowska, M. (2009). Perspektywy rozwoju telepracy w Polsce – raport z badań,
„E-mentor”  3  (30),  pobrano  z:  http://www.e-mentor.du.pl/artykul/index/
numer/30/id/662 (dostęp:12.03.2019).
Peavy, R.V. (2014). Poradnictwo socjodynamiczne. Praktyczne podejście do nadawa-
nia  znaczeń,  pobrano  z:  https://docplayer.pl/5602329-Poradnictwo-socjodyna-
miczne.html (dostęp: 24.09.2019).
Piorunek,  M.  (2011).  (Bez)sens  planowania  przyszłości.  Refleksje  o  adolescencyj-
nym  projektowaniu  przyszłości  edukacyjno-zawodowej,  „Studia  Edukacyjne”
18, 133–150.
Piotrowski, K. (2013). Tożsamość osobista w okresie wkraczania w dorosłość. Sytu-
acja  młodych  osób  z  ruchowym  ograniczeniem  sprawności  i  ich  sprawnych
rówieśników, Wielichowo: TIPI.
Pisula, D. (2009). Poradnictwo kariery przez całe życie, Warszawa: Krajowy Ośrodek
Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej.
Piszczatowska-Oleksiewicz, M. (2014). Polscy gniazdownicy. O powodach, dla któ-
rych dorosłe dzieci mieszkają z rodzicami, „Pogranicze. Studia Społeczne” 24,
181–207.
Ratajczak, Z. (2006). Psychologiczne aspekty funkcjonowania współczesnych orga-
nizacji, w: Z. Ratajczak, A. Bańka, E. Turska. Współczesna psychologia pracy
i organizacji. Wybrane zagadnienia, 9–59, Katowice: Wydawnictwo Uniwersy-
tetu Śląskiego.
Ratajczak,  Z.  (2007).  Psychologia  pracy  i  organizacji,  Warszawa:  Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Ratajczak,  Z.  (2012).  Przedsiębiorczość  w  kontekście  ogólnej  teorii  działania,  w:
Z. Ratajczak (red.), Przedsiębiorczość. Źródła i uwarunkowania psychologiczne
(13–27), Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Reinders, H., Butz, P. (2001), Entwicklungswege Jugendlicher zwischen Transition
und Moratorium, „Zeitschrift für Pädagogik” 47, 913–928.
Reinders, H., Bergs-Winkels, D., Butz, P., Claßen, G. (2001). Typologische Entwic-
klungswege  Jugendlicher.  Die  horizontale  Dimension  sozialräumlicher  Ent-
faltung,  w:  J.  Mansel,  W.  Schweins,  M.  Ulbrich-Herrmann  (red.),  Zukunft-
sperspektiven  Jugendlicher.  Wirtschaftliche  und  soziale  Entwicklungen  als
Herausforderung und Bedrohung für die Lebensplanung, 200–216, München:
Juventa Verlag.
Rękosiewicz, M. (2013), Kwestionariusz partycypacji społecznej (KPS): Konstruk-
cja i analiza właściwości psychometrycznych, „Studia Psychologiczne” 51 (3),
35–52.161 Bibliografia
Rękosiewicz, M. (2014). Orientacja życiowa i typ partycypacji społecznej w okresie
adolescencji  i  wyłaniającej  się  dorosłości.  Kontekst  edukacyjny,  „Psychologia
Rozwojowa” 19 (4), 73–85.
Rifkin,  J.  (2003).  Koniec  pracy:  Schyłek  siły  roboczej  na  świecie  i  początek  ery
postrynkowej, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie.
Robbins, A., Wilner, A. (2001). Quarterlife Crisis: The Unique Challenges of Life in
Your Twenties, New York, NY: Jeremy P. Tarcher/Putnam.
Robinson, O.C. (2015). Emerging Adulthood, Early Adulthood and Quarter-Life Cri-
sis: Updating Erikson for the Twenty-First Century, in: R. Žukauskiene (ed.),
Emerging Adulthood in a European Context (17–30), New York: Routledge.
Rollnik-Sadowska,  M.  (2017).  Model  wsparcia  osób  z  grupy  NEET  w  woje-
wództwie  podlaskim,  pobrano  z:  https://wupbialystok.praca.gov.pl/docu-
ments/102984/1047082/Model%20wsparcia%20os%C3%B3b%20z%20
grupy%20NEET (dostępne: 6.07.2019).
Sadowska, M. (2016). Edukacja w zakresie przedsiębiorczości w polskim systemie
kształcenia oraz w państwach europejskich, w: M. Kosała, M. Urbaniec, A. Żur
(red.), Współczesne dylematy badań nad przedsiębiorczością (149–164), Kra-
ków: Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie.
Schein, E.H. (1990). Career Anchors. Discovering Your Real Values, San Francisco:
Jossey–Bass/PfeifferPrinting,  pobrano  z:  http://www.biurokarier.dswe.wroc.pl/
fileadmin/temp_bk/Poradnik_BK.pdf (dostęp:12.03.2019).
Serafin-Juszczak, B. (2014). NEET – nowa kategoria młodzieży zagrożonej wyklu-
czeniem społecznym, „Acta Universitatis Lodziensis Folia Sociologica” 49, Łódź:
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Sidor-Rządkowska, M. (2006). Kompetencyjne systemy oceny pracowników. Przygo-
towanie, wdrażanie i integrowanie z innymi systemami ZZL, Kraków: Wolters
Kluwer Oficyna Ekonomiczna.
Smith, T., Sheridan, A. (2006). Organizational Careers Versus Boundaryless Careers:
Insights from the Accounting Profession, „Journal of Management and Organi-
zation” 12, 223–233.
Sobczak, A. (2018). Zjawisko przeedukowania i inflacji dyplomu akademickiego – na
przykładzie społeczeństwa amerykańskiego, „Studia Edukacyjne” 49, 431–444.
Spytek-Bandurska,  G.  (2013).  Telepraca  w  Polsce  –  aspekty  prawne  i  społeczne,
„Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje” 2 (21), 139–153.
Stasiła-Sieradzka,  M.,  Turska,  E.  (2010).  Przedsiębiorczość  w  modelach  współcze-
snych  karier  zawodowych,  w:  A.  Wziątek-Staśko,  M.  Flak  (red.),  Kreowanie
przedsiębiorczości – dobre praktyki projektu „Biznes na start” (13–33), Ruda
Śląska: Rudzka Agencja Rozwoju „Inwestor” Sp. z o.o.
Strykowska,  M.  (2002).  Zawód–praca–kariera.  Dynamika  zmian  w  funkcjonowa-
niu współczesnych organizacji, w: Strykowska M. (red.), Współczesne organi-162 Praca i kariera na globalnym rynku. Wyzwania i zagrożenia
zacje – wyzwania i zagrożenia. Perspektywa psychologiczna (15–34), Poznań:
Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Strykowska, M. (2004). Praca w przyszłości – szanse i zagrożenia, w: Z. Ratajczak
(red.), Bezrobocie jako wyzwanie. Badania i aplikacje (13–25), t. 6, Katowice:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Strykowska, M. (2012). Zarządzanie karierą zawodową jako forma przedsiębiorczo-
ści, w: Z. Ratajczak (red.), Przedsiębiorczość. Źródła i uwarunkowania psycho-
logiczne (48–63), Warszawa: Wydawnictwo Difin.
Suchar,  M.  (2010).  Modele  karier.  Przewidywanie  kolejnego  kroku,  Warszawa:
Wydawnictwo S.H. Beck.
Sullivan, S.E., Arthur, M.B. (2006). The Evolution of the Boundaryless Career Con-
cept:  Examining  Physical  and  Psychological  Mobility,  „Journal  of  Vocational
Behavior” 69, 19–29.
Super,  D.E.  (1976).  Career  Education  and  the  Meaning  of  Work.  Monographs  on
Career Education, Washington, DC: The Office of Career Education, U.S. Office
of Education.
Szafraniec,  K.  (2011).  Raport  Młodzi  2011,  Warszawa:  Kancelaria  Prezesa  Rady
Ministrów, pobrano z: file:///C:/Users/User/Downloads/mlodzi_2011.pdf (dostęp:  
20.07.2019).
Szafraniec, K. (2012). Młodość jako wyłaniający się problem i nowa polityczna siła,
„Nauka” 1, 101–122.
Szafraniec, K. (2016). Główne obszary polityk społecznych wobec młodzieży. Ustale-
nia i refleksje socjologa , „Przegląd Socjologiczny” 65 (2), 57–81.
Szcześniak, M., Rondón, G. (2011). Pokolenie „ani-ani”: o młodzieży, która się nie
uczy, nie pracuje i nie dba o samokształcenie, „Psychologia Społeczna” 63 (18),
241–251.
Sztumski, W. (2006). Turboświat i zasada odśpieszania, „Problemy Ekorozwoju” 1 (1),
49–57.
Świętek, A., Rachwał, T., Kurek, S., Kilar, W., Osuch, W. (2018). Sytuacja młodzieży
NEET  w  Polsce  i  propozycje  podniesienia  jej  kompetencji  przedsiębiorczych
w świetle rezultatów projektu RLG, „Przedsiębiorczość – Edukacja” 14, 425–444.
Taylor,  J.,  Hardy  D.  (2006).  Jak  efektywnie  poszukiwać  pracy.  Wykorzystanie
metody firmy Monster, Kraków: Oficyna Ekonomiczna.
Turska,  E.,  Kałmuk,  A.  (2010).  Orientacje  zawodowe  na  zmieniającym  się  rynku
pracy,  w:  Z.  Spendel  (red.),  Diaprezamus.  Pakiet  diagnostyczno-metodyczny
wspierający proces orientacji zawodowej dzieci i młodzieży. Inspiracje i założe-
nia teoretyczne (33–71), Katowice: Uniwersytet Śląski.
Turska,  E.,  Stasiła-Sieradzka,  M.  (2015).  Wstępna  charakterystyka  psychome-
tryczna  polskiej  wersji  skal  do  diagnozy  postaw  wobec  kariery  proteuszowej
i kariery bez granic, „Czasopismo Psychologiczne” 21 (2), 219–227.163 Bibliografia
Turska, E., Stasiła-Sieradzka, M. (2016). Orientacja życiowa i typ partycypacji spo-
łecznej a gotowość do aktywności przedsiębiorczej w okresie wschodzącej doro-
słości, „Społeczeństwo i Edukacja” 21 (2), 89–102.
Turska,  E.,  Stasiła-Sieradzka,  M.  (2016a).  Postawy  wobec  kariery  proteuszowej
i kariery bez granic przedsiębiorców i pracowników najemnych w realiach pol-
skiego rynku pracy, „Społeczeństwo i Edukacja” 21 (2), 261–275.
Turska, E., Stasiła-Sieradzka, M. (2018). Orientacje życiowe a postawy wobec rynku
pracy ludzi młodych. Mediująca rola wartości, „Czasopismo Psychologiczne” 24 (1),  
143–151.
Turska,  E.,  Stasiła-  Sieradzka,  M.,  Diec,  A.  (2012).  Ścieżki  edukacyjne  młodych
kobiet i mężczyzn a struktura ich wartości zawodowych, „Czasopismo Psycho-
logiczne” 18 (2), 307–317.
Turska, E. (2014). Kapitał kariery ludzi młodych. Uwarunkowania i konsekwencje,
Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Tyszka, T. (2002). Psychologia i ekonomia, w: T. Tyszka (red.), Psychologia ekono-
miczna (7–39), Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Uusitalo, R. (2001). Homo entrepreneurs?, „Applied Economics” 33, 1631–1638.
Wach, K. (2013). Edukacja na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań
cywilizacyjno-gospodarczych, „Przedsiębiorczość – Edukacja” 9, 246–257.
Widerszal-Bazyl, M. (2007). Niepewność pracy jako źródło stresu, „Bezpieczeństwo
Pracy” 7–8, 20–23.
Wiernik, B.M., Kostal, J.W. (2018). Protean and Boundaryless Career Orientations:
A Critical Review and Meta-Analysis, „Journal of Counseling Psychology” 66 (3),
 280–307.
Wojtasik, B. (1993). Doradca zawodu. Studium teoretyczne z zakresu poradoznaw-
stwa, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Wojtasik,  B.  (2003).  Refleksyjne  konstruowanie  kariery  życiowej  w  ponowoczesnej
codzienności, „Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja. Numer specjalny”, 343–351.
Wojtasik, B. (2012). Refleksje na temat stanu polskiego poradnictwa , „Studia Pora-
doznawcze” 35–47.
Yuval Noah Harari (2018). 21 lekcji na XXI wiek, Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zaleśkiewicz,  T.  (2004).  Przedsiębiorczość  i  podejmowanie  ryzyka,  w:  Tyszka  T.
(red.), „Psychologia Ekonomiczna” (303–334), Gdańsk: GWP.
Zioło-Gwadera, K. (2018). Młodzież NEET jako wyzwanie współczesnego rynku pracy,
„Zeszyty Naukowe ZPSB FIRMA i RYNEK” 1 (53), 83–93, pobrano z: file:///C:/
Users/User/Downloads/8%20K%20Ziolo-Gwadera%20FiR%202018_1_M%20(2).
pdf (dostęp: 12.03.2019).
Żelazińska, A (2014). Służbowe maile i telefony – tylko w godzinach pracy, „Polityka”
3.10.2014,  www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1594861,1,sluzbowe-
maile-i-telefony--tylko-w-godzinach-pracy.read.