Proces profesjonalizacji opiekunów zastępczych w Polsce. Główni aktorzy i zasoby

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział I. Zagadnienia teoretyczne

1. Profesje i profesjonalizacja – ujęcie socjologiczne
2. Rodzicielstwo zastępcze jako profesja – zagadnienia wstępne
3. Przesłanki profesjonalizacji opiekunów zastępczych
4. Bariery profesjonalizacji opiekunów zastępczych

Rozdział II. Dynamika zmian w obszarze pieczy zastępczej – tło historyczne i teraźniejszość

1. Przemiany opieki zastępczej w Polsce do 2011 r.
2. Nowy paradygmat opieki nad dziećmi zaniedbywanymi oraz obowiązujący system wspierania rodziny i pieczy zastępczej w Polsce
2.1. Uwarunkowania międzynarodowe
2.2. Współczesny system wspierania rodziny i pieczy zastępczej w Polsce oraz skala zjawiska pieczy zastępczej
2.3. Koszt finansowy funkcjonowania opieki zastępczej w  Polsce
3. Opinia publiczna o rodzicielstwie zastępczym

Rozdział III. Badania własne – profesjonalizacja rodzicielstwa zastępczego w Polsce

1. Metodologia badań
1.1. Cel badania
1.2. Zastosowane metody badawcze i charakterystyka uzyskanych grup badanych
1.2.1. Ankieta online wśród zawodowych opiekunów zastępczych
1.2.1.1. Cechy demograficzne badanych zawodowych opiekunów zastępczych
1.2.2. Ankieta online wśród organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej w Polsce
1.2.2.1. Charakterystyka badanych przedstawicieli ORPZ
1.2.3. Indywidualne wywiady pogłębione z aktorami systemu pieczy zastępczej
2. Stosunek kluczowych aktorów do procesu profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego
2.1. Opinia na temat profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego wśród zawodowych opiekunów zastępczych
2.1.1. Argumenty za i przeciw profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego
2.2. Stosunek Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej do profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego
2.3. Stanowisko instytucji samorządu powiatowego wobec profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego
2.4. Opinie pozostałych kategorii aktorów o profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego
2.4.1. Grupa tzw. klientów zawodowych opiekunów zastępczych
2.4.2. Stosunek pozostałych profesji do procesu profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego
2.5. Inicjatorzy procesu profesjonalizacji rodzicielstwa zastępczego
3. Zasoby grupy opiekunów zastępczych: ideologia, organizacja, zaangażowanie, trwałość
3.1. Wizja rodzicielstwa zastępczego wśród opiekunów zastępczych jako kluczowy element ideologii tej grupy
3.1.1. Pozostałe płaszczyzny podziałów opinii w grupie opiekunów zastępczych
3.1.2. Wizerunek rodzicielstwa zastępczego w ocenie zawodowych opiekunów zastępczych
3.2. Zasób: trwałość i wytrzymałość grupy opiekunów zastępczych
3.3. Organizacja jako zasób grupy opiekunów zastępczych
3.4. Wspólnotowość i zaangażowanie jako zasób grupy opiekunów zastępczych

Konkluzje i rekomendacje zmian w systemie
Spis wykresów
Spis tabel
Bibliografia

Przeczytaj fragment

Literatura

Abbott P., Wallace C., The Sociology of the caring professions, Falmer Press, Londyn 1998.
Arczewska M., Dobro dziecka jako przedmiot troski społecznej, „Nomos” 2017.
Arczewska M., Kierunki zmian w systemie pieczy zastępczej, „Problemy Opiekuńczo-Wycho-
wawcze” 2009 (wrzesień), 1(7), s. 8–15.
Arczewska M., Piecza zastępcza – między fikcją a  dobrem dziecka, w: Danecka M. (red.),  
System pieczy zastępczej. Wybrane aspekty w ujęciu krajowym i międzynarodowym, ISP
PAN, Warszawa 2020.
Babbie E., Podstawy badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Bartnik A., Szeląg E., Kopański Z., Brukwicka I., Wojciechowska M., Profesjonalizacja pie-
lęgniarstwa polskiego, „Journal of Public Health, Nursing and Medical Rescue” 2012,
1, s. 3–6.
Basiaga J., Zawodowa miłość. O opiece nad dziećmi w pogotowiach rodzinnych, Wydawnictwo
Akademickie Żak, Warszawa 2014.
Batorski D., Olcoń-Kubicka M., Prowadzenie badań przez Internet – podstawowe zagadnie-
nia metodologiczne, Studia Socjologiczne, 2006, 3.
Bitner M., Luberadzka-Gruca J., Wojtasińska E., Skalec A., Kulig B., Kwaśniewska-Sad-
kowska A., Iwanowski A., Postępy deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej w Polsce, Warsza-
wa 2018.
Bowlby J., Przywiązanie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Brenk M., Minęło 90 lat od uchwalenia Ustawy o opiece społecznej w Polsce, „Praca Socjalna”
2014, 1, s. 113–123.
Burns N., Grove S., The Practice of Nursing Research: conduct, critique and utilisation, Saun-
ders, Filadelfia 1997.
Burrage M., Jarausch K., Siegrist H., An actor-based framework for the study of the professions,
w: Burrage M., Torstendahl R. (red.), Professions in theory and history: rethinking the study
of the professions, Newbury Park: Sage Publications, Londyn 1990.
Butcher A., Getting Smarter in the Smart State: Strengthening fostering families into the future,
przemówienie inauguracyjne na CROCCS Conference, Building Stronger Families,
Mackay, 6–8 sierpnia 2004.
Carr-Saunders A.M., Wilson P.A., The Professions, Clarendon Press, Oxford 1933.284 Bibliografia
Clark  C.,  The  deprofessionalisation  thesis,  accountability  and  professional  character,  „Social
Work and Society” 2005, 3(2) https://ejournals.bib.uni-wuppertal.de/index.php/
sws/article/view/193/253.
Colton, M., Tendencje w  opiece zastępczej, w: Stelmaszuk Z.W. (red.), Zmiany w systemie
opieki nad dziećmi i młodzieżą – perspektywa europejska, Wydawnictwo Naukowe Śląsk,
Katowice 2001.
Colton M., Williams M., Światowe tendencje w opiece, w: Stelmaszuk Z.W. (red.), Współ-
czesne kierunki w opiece nad dzieckiem: wybór tekstów, Wydawnictwo Akademickie
Żak, Warszawa 1999.
Craig J., Production values: building shared autonomy, w: Craig J. (red.), Production Values:
futures for professionalism, Demos, Londyn 2006 https://lx.iriss.org.uk/sites/default/
files/resources/Production%20values.pdf.
Corrick H., The professionalisation of foster care, w: A Wheal The RHP Companion to Foster
Care, Russell House, Lyme Regis 1999.
Czarkowska L.D., Nowy profesjonalizm. Kultura profesjonalna informatyków – antropologia
organizacji, WAiP, Warszawa 2009.
Czarkowski J.J. (red.), Społeczny Obraz Rodzinnej Pieczy Zastępczej – raport z badań, Uczel-
nia Warszawska Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa 2013.
Danecka M. (red.), System pieczy zastępczej. Wybrane aspekty w ujęciu krajowym i międzyna-
rodowym, ISP PAN 2021.
Danecka M., Cieślar J., Portret  rodzin  zastępczych  –  przekaz  medialny  a  opinia  społeczna,
„Kultura i Społeczeństwo” 2016, 60(3), s. 133–149.
Danecka M., Kęska A., Pląsek R., Dylematy pieczy zastępczej, ISP PAN, Warszawa 2018.
del Valle J.F., Bravo A., Current Trends, Figures and Challenges in Out of Home Child Care:  
An International Comparative Analysis, „Psychosocial Intervention” 2013, 22(3).
Domańska J., Przemiany organizacyjne domów dziecka w latach 1945–1989, „Zeszyty
Naukowe Akademii Marynarki Wojennej” 2009, XLX, 3(178), s. 133–144.
Duda M., Wyzwania wychowawcze w rodzinie zastępczej, „Studia Socialia Cracoviensia 8”
2016, 2(15), s. 125–126.
Duffy M., Armenia A., Stacey C.L, Caring on the Clock: The Complexities and Contradictions
of Paid Care Work, New Brunswick, Rutgers University Press, New Jersey 2015.
Etzioni A. (red.), The Semi-profession and their Organization. Teacher, Nurses, Social Workers,
The Free Press, Nowy Jork 1969.
Evetts J., Sociological Analysis of Professionalism: Past, Present and Future, „Comparative
Sociology” 2011, 10(1), s. 1–37.
Evetts J., The  Sociological  Analysis  of  Professionalism.  Occupational  Change  in  the  Modern
World, „International Sociology” 2003 (czerwiec), 18(2), s. 395–415.
Firlit-Fesnak G., Szylko-Skoczny M., Polityka społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2013.
Fojkowska M., Problemy prawne rodzicielstwa zastępczego, „Analizy. Raporty. Ekspertyzy”
2008, 8.
Friedson, E. Professionalisation, caring, and nursing, przygotowanie dla Park Ridge Center,
Park Ridge, Illinois 1990.285 Bibliografia
Friedson E., Professionalism: the third logic, Polity, Cambridge 2001.
Gilowska Z., Decentralizacja systemu budżetowego jako warunek konieczny zasady subsydiarno-
ści, w: Milczarek D. (red.), Subsydiarność, Dom Wydawniczy Elipsa, Centrum Europej-
skie Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1998.
Goffman E., Instytucje totalne. O pacjentach szpitali psychiatrycznych i mieszkańcach innych
instytucji totalnych, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2011.
Golczyńska-Grondas A., „Wychowało nas państwo”. Rzecz o tożsamości dorosłych wychowan-
ków placówek opiekuńczo-wychowawczych, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2014.
Golczyńska-Grondas A., Chybotliwa łódź. Losy wychowanków placówek opiekuńczo-wy-
chowawczych. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
2016.
Golinowska G., Przyszłość państwa opiekuńczego i systemu zabezpieczenia społecznego, Polityka
Społeczna, 2005, 11–12, s. 1–9.
Głębocka D., Zawód asystent rodziny między upolitycznionym projektem społecznym a uspo-
łecznianym projektem politycznym?, w: Rymsza M. (red.), Profesje i zawody pomocowe,
Societas/Communitas 2019, 22(28).
Goode W.J., Community Within a Community: The Professions, „American Sociological
Review” 1957, 22(2).
Graf E.M., Sator M., Spranz-Fogasy T. (red.), Discourses of helping professions, John Benja-
mins Publishing, Amsterdam 2014.
Górska A., Z opieki w dorosłość – model usamodzielnienia, PBS, Warszawa 2012.
Hammersley M., Atkinson P., Metody badań terenowych, Zysk i S-ka, Poznań 2000.
Hargittai, E., Second-Level Digital Divide: Mapping Differences in People’s Online Skills, „First
Monday” 2002, 7(4), https://firstmonday.org/ojs/index.php/fm/article/view/942/864
Hellinckx W., Nowe tendencje w opiece nad dzieckiem w Europie, w: Z.W. Stelmaszuk (red.),
Zmiany w systemie opieki nad dzieckiem i młodzieżą. Perspektywa europejska, Wydawnic-
two Śląsk, Katowice 2001.
Hellinckx W., Opieka instytucjonalna i jej alternatywy w krajach Unii Europejskiej, w: Stelma-
szuk Z.W. (red.), Współczesne kierunki w opiece nad dzieckiem. Wybór tekstów, Wydawnic-
two Akademickie Żak, Warszawa 1998.
Hochschild A.R., Zarządzanie emocjami: komercjalizacja ludzkich uczuć, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Hrynkiewicz J., Odrzuceni. Analiza procesu umieszczanie dzieci w placówkach opieki, IPS,
Warszawa 2006.
Ilinca S., Leichsenring K., Zólyomi E., Rodrigues R., European Protection Systems in the
Areas of Childcare and Long-Term Care: Good Practices and Lessons Learned, European
Centre for Social Welfare Policy and Research, Wiedeń 2015.
Johnson R., Browne K., Hamilton-Giachritsis C., Young children in institutional care at risk
of harm, „Trauma Violence Abuse” 2006 (styczeń), 7(1), s. 34–60.
Kaczmarek M., Szanse i bariery realizacji Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastęp-
czej, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2012, 1(2), s. 3–13.
Kanios A., Herman A., Ranga i prestiż zawodu pracownika socjalnego, „Annales Universitatis
Mariae Curie-Skłodowska, sectio J: Paedagogia-Psychologia” 2017, 30(2), s. 165–176.286 Bibliografia
Kantowicz E., Teoretyczne i metodologiczne aspekty badan nad profesjonalizacją pracy socjalnej,
„Pedagogika Społeczna” 2018, 2(68), s. 229–240.
Kelm A., Formy opieki nad dzieckiem w Polsce Ludowej, Wydawnictwa Szkolne i Pedago-
giczne, Warszawa 1983.
Kelm A., Stulecie gniazd sierocych i pięćdziesięciolecie rodzinnych domów dziecka, w: „Proble-
my Opiekuńczo-Wychowawcze” 2008, 2.
Kellmer Pringle M.L., Bossio V., Early, prolonged separation and emotional maladjustment,
„Child Psychology and Psychiatry” 1960, 1, s. 7–48.
Kędzior Z., Karcz K., Badania marketingowe w praktyce, PWE, Warszawa 2007.
Kirton, D., Love and Money: payment, motivation and the fostering task, „Child and Family
Social Work” 2001, 6(3), s. 199–208, doi: 10.1046/j.1365-2206.2001.00208.x.
Kirton D., Step Forward? Step Back? – The professionalisation of fostering, „Social Work and
Social Sciences Review” 2007, 13(1), s. 6–24.
Kolankiewicz M., Dzieci poza rodziną, „Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka”
2017, 16(1).
Kolankiewicz M., Zapiski o instytucjonalnej opiece nad dziećmi, „Dziecko krzywdzone. Teoria,
badania, praktyka” 2006, 17, s. 6–35.
Kolankiewicz M. (red.), Zagrożone dzieciństwo: rodzinne i instytucjonalne formy opieki, Wydaw-
nictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998.
Kolankiewicz M., Poncyliusz M., Młodzi dorośli opuszczający placówki opiekuńczo-wychowaw-
cze i rodziny zastępcze, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2016.
Komisja Europejska, Report of the Ad Hoc Expert Group to Community-based Care, Direc-
torate-General for Employment, Social Affairs and Equal Opportunities, Bruksela
2009.
Konecki K.T., Studia z metodologii badań jakościowych. Teoria ugruntowana, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2000.
Konecki K.T., Triangulation and dealing with the realness of qualitative research, Qualitative
Sociology Review, 2008, 4(3), s. 7–28.
Kordaczuk-Wąs M., Perspektywy doskonalenia kompetencji opiekunów zastępczych, w: Korda-
czuk-Wąs M., Wiktorowicz-Sosnowska M., Rodzina zastępcza. Pomiędzy prawem, teorią
i praktyką, Wydawnictwo Exante, Wrocław 2018.
Kotlarska-Michalska  A.,  Zawody  pomocowe  w  procesie  profesjonalizacji  ze  szczególnym
uwzględnieniem pracy socjalnej, w: Rymsza M. (red.), Profesje i zawody pomocowe, „Socie-
tas/Communitas” 2019, 22(28).
Krasiejko I., Zawód asystenta rodziny w procesie profesjonalizacji: wstęp do teorii i praktyki no-
wej profesji społecznej, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2013.
Kusio U., Rodzina zastępcza jako środowisko wychowawcze, Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1998.
Kwak A., Z opieki zastępczej w dorosłe życie. Założenia a rzeczywistość, Instytut Spraw Publicz-
nych, Warszawa 2006.
Leber C., Winston LeCroy C., Public Perception of the Foster Case System: A National Study,
Children and Youth Services Review 2012, 34(9).287 Bibliografia
Lehdonvirta V., Oksanen A., Räsänen P., Blank G., Social Media, Web, and Panel Surveys:
Using Non-Probability Samples in Social and Policy Research, „Policy & Internet” 2021
(marzec), 13(1), s. 134–155, https://doi.org/10.1002/poi3.238.
Łuczyńska M., Pracownicy socjalni w procesie profesjonalizacji, ISP, Warszawa 2013.
MacClelland Ch.E., Escape from freedom? Reflections on German professionalization 1870–1933 ,
w: Torstendahl R., Burrage M. (red.), The Formation of Professions: Knowledge, state and
strategy, Sage, Londyn 1990.
MacDonald K., The Sociology of the Professions, Sage, Londyn 1995.
Magda I., Jak zwiększyć aktywność zawodową kobiet w Polsce?, Instytut Badań Struktural-
nych, Warszawa 2020.
Magda I., Kiełczewska A., Brandt N., The “Family 500+” child allowance and female labour  
supply in Poland, „IBS Working Paper” 2018, 1, https://ibs.org.pl/app/uploads/2018/
03/IBS_Working_Paper_01_2018.pdf
Malin N., Theoretical frameworks used in studying professions, „Social Work and Social Scien-
ces Review” 2017, 19(1), s. 7–30.
Matejek J., Rodzinna piecza zastępcza. Teoretyczne aspekty funkcjonowania rodzin zastępczych,
Wydawnictwo Naukowe UP, Kraków 2020.
Matyjas B., Aktywność zawodowa kobiet na rynku pracy w świetle analiz i badań, „Labor et
Educatio” 2016, 4.
McHugh M., Paying for care: The state of affairs in fostering, zaprezentowane na 8. AlPS
Conference, Steps Forward for Families: Research, Practice and Policy, Melbourne, 12–14
lutego 2003.
McHugh M., Costs and consequences for carers of vulnerable children in Australia, w: Mayers
D., Thomson M. (red.), The Costs of Children, wyd. I, Edward Elgar UK, Cheltenham
2012, s. 221–249.
Nowak S., Metodologia badań socjologicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1970.
Oppenheimer M., Proletarianization of the professional, w: Halmos P. (red.), Professionaliza-
tion and Social Change, University of Keele, Keele (Anglia) 1973, s. 213–227.
Ornacka K., Mirewska E., O roli dziecka jako interesariusza w systemie pomocy społecznej  
– wyzwania dla pracy socjalnej, w: Matejek J., Zdebska E. (red.), Wielowymiarowość dzia-
łań pomocowych w obszarze wsparcia rodziny, Wydawnictwo Scriptum, Kraków 2015.
Ornacka K., Miś L., Podmiotowość dziecka w rodzinie i w sferze publicznej, „Problemy Poli-
tyki Społecznej” 2015, 28(1), s. 63–82.
Pieliński B., Instytucjonalizmy a polityka społeczna, „Problemy Polityki Społecznej. Studia
i Dyskusje” 2013, 22(3), s. 25–43.
Pląsek R., Opieka nad dziećmi pozbawionymi pieczy rodzicielskiej w perspektywie przemian insty-
tucjonalnych w latach 1918–2018, w: Danecka M. (red.), System pieczy zastępczej. Wybrane
aspekty w ujęciu krajowym i międzynarodowym, ISP PAN, Warszawa 2020.
Praca socjalna, zawody pomocowe, służby społeczne jaka profesjonalizacja? Dyskutanci: Mirosław
Grewiński, Tomasz Kaźmierczak, Barbara Kromolicka, Krzysztof Piątek, Mariola Racław,
Moderator: Marek Rymsza, w: Rymsza M. (red.), Profesje i zawody pomocowe, „Societas/
Communitas” 2019, 22(28).288 Bibliografia
Prusinowska-Marek A., Praktyka sądowa w zakresie realizacji zasady tymczasowości, IWS,
Warszawa 2018.
Prusinowska-Marek A., Praktyka sądowa w zakresie stabilizowania sytuacji dziecka umieszczo-
nego w pieczy zastępczej oraz reintegracji rodziny, w: Danecka M. (red.), System pieczy zastęp-
czej. Wybrane aspekty w ujęciu krajowym i międzynarodowym, ISP PAN, Warszawa 2020
Przeperski J. (red.), Integracja usług na rzecz rodzin – zagadnienia teorii i praktyki, IWS, War-
szawa 2018.
Przeperski J., Nowe paradygmaty w obszarze wsparcia rodziny w środowisku lokalnym w per-
spektywie umieszczania dzieci w pieczy zastępczej, „Acta Universitatis Nicolai Copernici
– Pedagogika” 2017, 34(2).
Racław M., Kontradycje opieki zastępczej, w: Trawkowski D. (red.), Pomoc społeczna wobec
rodzin. Interdyscyplinarne rozważania o publicznej trosce o dziecko i rodzinę, Wydawnictwo
Edukacyjne Akapit, Toruń 2011.
Racław M., Serwicyzacja rodzicielstwa zastępczego a ograniczenia upowszechnienia rodzinnej
opieki zastępczej w krajach rozwiniętych, w: Danecka M. (red.), System pieczy zastępczej.
Wybrane aspekty w ujęciu krajowym i międzynarodowym, ISP PAN, Warszawa 2021.
Racław M., Zinstrumentalizowane rodzicielstwo. Rodziny zastępcze – między usługą a odruchem
serca. Perspektywa socjologiczna, Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń 2017.
Ramon V., Foster care in France. Joints Efforts towards the Realisation of Children Rights in
Croatia, Zagrzeb, 26.10.2011.
Rymsza M., Helping professions po polsku, w: Rymsza M. (red.), Profesje i zawody pomocowe,
„Societas/Communitas” 2019, 22(28).
Share P., Social care practice, professionalism and post-professionalism, w: Share P., Lalor K.
(red.), Applied Social Care: An Introduction for Students in Ireland, Gill & Macmillan,
Dublin 2013.
Siuda, P., Ankieta internetowa: zalety i wady – rekapitulacja, [w:] Metody badań online, (red.)
P. Siuda, Gdańsk 2016, s. 28–81, https://depot.ceon.pl/handle/123456789/10433
Skalec-Ruczyńska A., Trendy w opiece zastępczej – międzynarodowa analiza porównawcza, w:
Danecka M. (red.), System pieczy zastępczej. Wybrane aspekty w ujęciu krajowym i między-
narodowym, ISP PAN, Warszawa 2020.
Sommer H., Czy upadek kultury mediów?, „Humanities and Social Sciences” 2016, t. XXI,
23(3), s. 183–196.
Srokosz J., Grupy nacisku i zjawisko lobbingu we współczesnych państwach, „Studia Erasmiana
Wratislaviensia” 2007.
Stelmaszuk Z.W., Rola i zadania służb społecznych do spraw pomocy dziecku i rodzinie. Per-
spektywa europejska, w: Stelmaszuk Z.W. (red.), Zmiany w systemie opieki nad dziećmi
i młodzieżą. Perspektywa europejska, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2001.
Sukiennik J., Path dependence – proces przekształceń instytucjonalnych, „Prace Naukowe Uniwer-
sytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017, 493.
Sułek A., W terenie, w archiwum i w laboratorium. Studia nad warsztatem socjologa, IS UW,
Warszawa 1990.
Sułek A., Ogród metodologii socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2002.289 Bibliografia
Testa M., Rolock N., Professional foster care: a future worth pursuing?, „Child Welfare” 1999,
78(1), s. 108–124.
Toren N., Professionalism and social work: a theoretical perspective, w: Etzioni A., Semi-Profes-
sions and their Organisation: Teachers, nurses and social workers, Free Press, Nowy Jork 1969.
Trawkowska D., Pomoc społeczna i jej pracownicy wobec problemów pracy socjalnej z rodzinami
zastępczymi, w: Racław-Markowska M. (red.), Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku
lokalnym: debata o nowym systemie, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa 2005.
Tryniszewska K., Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Komentarz, Wol-
ters Kluwer Polska 2015.
Tyszkowa M. (red.), Rozwój  dziecka  w  rodzinie  i  poza  rodziną, Wydawnictwo Naukowe
UAM, Poznań 1985.
Wieczorkowska G., Wierzbiński J., Badania sondażowe i eksperymentalne. Wybrane zagad-
nienia, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2005, s. 72–73.
Wilensky  H.L.,  The  Professionalization  of  Everyone?,  „American  Journal  of  Sociology”
1964, 70(2), s. 137–158.
Wilson K., Evetts J., The professionalisation of foster care, „Adoption and Fostering” 2006,
30(1), s. 39–47.
Winogrodzka L., Rodziny zastępcze i ich dzieci, DGM Informationsgesellschaft 2007.
Inne źródła
AAPOR, Report of the AAPOR Task Force on Nonprobability Sampling, 2013, https://www-
archive.aapor.org/AAPOR_Main/media/MainSiteFiles/NPS_TF_Report_Final_7_
revised_FNL_6_22_13.pdf
Abbott A., The System of Professions: An Essay on the Expert Division of Labor, University  
of Chicago Press, Chicago 1988.
ACIL Allen Consulting, Professional foster care: Barriers, opportunities and option, 2014.
Biuro Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu, Ocena skutków regulacji zawartych w rządowym
projekcie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (druk 3023), Warszawa 2018.
Bucharest Early Intervention Project, Caring for Orphaned, Abandoned and Maltreated Children,  
2009, PowerPoint dostępny online: https://bettercarenetwork.org/sites/default/files/  
attachments/Caring%20for%20Orphaned%20Abandoned%20and%20Maltreated
%20Children.pdf
CELCIS, Moving Forward: Implementing the ‘guidelines for the alternative Care of Children,
Glasgow 2012.
Department of Education, Training,  Support  and  Development  Standards  for  Foster  Care
Guidance  for  Managers,  Supervising  Social  Workers,  November  2012,  https://assets.
publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/
file/287957/TSD_standards_guidance_for_supervisors.pdf
Eurochild, De-institutionalisation and quality alternative care for children in Europe, Bruksela 2012.290 Bibliografia
Europejska Grupa Ekspertów ds. Przejścia od Opieki Instytucjonalnej do Opieki Świad-
czonej  na  Poziomie  Lokalnych  Społeczności,  Ogólnoeuropejskie  wytyczne  dotyczące
przejścia z opieki instytucjonalnej do opieki świadczonej na poziomie lokalnej społeczności.
Wytyczne w zakresie wdrażania i wspierania trwałego przejścia od opieki instytucjonalnej
do alternatywnych rozwiązań rodzinnych i opieki świadczonej na poziomie lokalnych spo-
łeczności w przypadku dzieci, osób niepełnosprawnych, osób mających problemy ze zdrowiem
psychicznym oraz osób starszych w Europie, Bruksela 2012.
Fundacja im. Stefana Batorego, Ewolucja  sytuacji  finansowej  samorządów  terytorialnych
w Polsce po 2014 roku, Warszawa 2020.
Fundacja Ośrodek Rozwoju Polski, Raport. Finanse samorządów terytorialnych po pandemii.
Od kryzysu do rozwoju, Warszawa, listopad 2021.
GUS, Dzieci w Polsce w 2014 roku. Charakterystyka demograficzna , Warszawa 2015.
GUS, Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2012 r., Warszawa 2013.
GUS, Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2015 r., Warszawa 2016.
GUS, Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2016 r., Warszawa 2017.
GUS, Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2019 r., Warszawa 2020.
GUS, Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną w 2020 r., Warszawa, 2021 (wrzesień).
GUS, Kobiety i mężczyźni na rynku pracy, Warszawa 2018.
GUS, Rocznik Statystyczny Pracy 2017, Warszawa 2017.
GUS, Piecza zastępcza w 2020 r., Warszawa 2021.
GUS, PS-01 Sprawozdanie instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz placówek wsparcia dzien-
nego, http://form.stat.gov.pl/formaty/wersja-graficzna/2020/PS_01.pdf [dostęp:
11.11.2021].
GUS, PS-02 Sprawozdanie rodzinnej pieczy zastępczej, http://form.stat.gov.pl/formularze/
2019/passive/PS-02.pdf
Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2013 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 135, z późn.
zm.), MPiPS, Warszawa 2014.
Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2015 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 135, z późn.
zm.), MPiPS, Warszawa 2016.
Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2017 Ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 135, z późn.
zm.), MRPiPS, Warszawa 2018.
Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2019 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 135, z późn.
zm., MPiPS, Warszawa 2020.
Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2020 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U. z 2013 r. poz. 135, z późn.
zm.), Warszawa 2021.
Koalicja na rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej, Raport z oceny realizacji ustawy o wspiera-
niu rodziny i systemie pieczy zastępczej – wyniki analiz i badań jakościowych i ilościowych,
Warszawa 2015.291 Bibliografia
Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej, Deinstytucjonalizacja i rozwój usług społecznych
na Mazowszu, Warszawa 2016.
MPiPS, Uzasadnienie. Projekt ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, War-
szawa 2010.
NIK, Funkcjonowanie asystentów rodziny w świetle ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pie-
czy zastępczej, Warszawa 2015.
NIK, Informacja o wynikach kontroli: Działania powiatów w zakresie tworzenia i wsparcia
rodzin zastępczych, Warszawa 2016.
NIK, Informacja o wynikach kontroli: Funkcjonowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych
oraz ich współdziałanie z innymi instytucjami na rzecz powrotu dzieci do wychowanie w ro-
dzinie, Warszawa 2012.
NIK, Informacja o wynikach kontroli: Pomoc w usamodzielnianiu się pełnoletnich wychowan-
ków pieczy zastępczej, Warszawa 2014.
NIK, Pomoc udzielana rodzinom zastępczym przez koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej,
Warszawa 2021.
Regionalne Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, Uwarunkowania  procesu  usamodziel-
nienia wychowanków instytucjonalnej pieczy zastępczej w województwie łódzkim. Raport
z badania, Łódź 2014.
Special Eurobarometer 465: Gender Equality 2017, Directorate-General for Communica-
tion,  November  2017,  https://www.globalwps.org/data/HRV/files/Eurobarometer  
%20in%202017.pdf
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Założenia do projektu zmiany ustawy o wspieraniu ro-
dziny i systemie pieczy zastępczej, Warszawa 2014.
The DataCare Project, Mapping Data System on Children in Alternative Care: The National
Template: Poland (maszynopis).
Założenia projektu ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej nad dziec-
kiem, MRPiPS, 2008.
Akty prawne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Ustawa z dnia 17 marca 1921 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1921 nr 44
poz. 267).
Ustawa z dnia 16 sierpnia 1923 r. o opiece społecznej (Dz.U. 1923 nr 92 poz. 726).
Ustawa z dnia 15 lipca 1961 r. o rozwoju systemu oświaty i wychowania (Dz.U. 1961 nr 32
poz. 160).
Ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 1990 nr 87 poz. 506).
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. 1991 nr 95 poz. 425).
Ustawa z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o eme-
ryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2000 nr 19 poz. 238).
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 2004 nr 64 poz. 593).292 Bibliografia
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U.
2011 nr 149 poz. 887).
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz.U.
2013 r. poz. 135, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycz -
nych, ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdro-
wotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2019 poz. 1394).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 stycznia 1979 r. w sprawie rodzin zastępczych
(Dz.U. 1979 nr 4 poz. 19).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 października 1993 r. w sprawie rodzin zastęp-
czych.
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 lutego 1994 r. w sprawie rodza-
jów, organizacji i zasad działania publicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych
i resocjalizacyjnych (Dz.U. 1994 nr 41 poz. 156).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 września 2000 r. w sprawie
placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz.U. 2000 nr 80 poz. 900).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. w spra-
wie szkoleń dla kandydatów do sprawowania pieczy zastępczej (Dz.U. 2011 nr 274  
poz. 1620).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie
szkoleń na asystenta rodziny (Dz.U. 2011 nr 272 poz. 1608).
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 czerwca 2019 r.
w sprawie sprawozdań rzeczowo-finansowych z  wykonywania zadań z zakresu wspie-
rania rodziny i systemu pieczy zastępczej (Dz.U. 2019 poz. 1195).
Uchwała nr 254 Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1971 r. w sprawie pomocy mate-
rialnej dla dzieci i młodzieży w rodzinach zastępczych (Monitor Polski 1971, nr 56,  
poz. 364).
Uchwała nr 119 Rady Ministrów z dnia 10 maja 1974 r. w sprawie pomocy materialnej dla
dzieci i młodzieży w rodzinach zastępczych (Monitor Polski 1974, nr 22, poz. 127).
Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 31 sierpnia 1974 r. o sprostowaniu błędu
w uchwale nr 119 Rady Ministrów z dnia 10 maja 1974 r. w sprawie pomocy mate-
rialnej dla dzieci i młodzieży w rodzinach zastępczych (Monitor Polski 1974, nr 30,
poz. 184).
Druk nr 3023: Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i syste-
mie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw: https://www.sejm.gov.pl/sejm8.
nsf/druk.xsp?nr=3023.
Strony internetowe [dostęp: 28.04.2023]
Alkoholowy Zespół Płodowy (FAS). Przyczyny, objawy, leczenie, https://upacjenta.pl/
poradnik/alkoholowy-zespol-plodowy-fas293 Bibliografia
Bihun W., List otwarty rodziców zastępczych do Minister Elżbiety Rafalskiej, http://zlotow.
naszemiasto.pl/artykul/list-otwarty-rodzicow-zastepczych-do-minister-elzbiety,
4628409,art,t,id,tm.html
Derek Kirton, https://www.kent.ac.uk/social-policy-sociology-social-research/people/1922/
kirton-derek
Dróżka W., Opuszczone i niekochane dzieci – zaburzone więzi jako piętno, https://psycho-
logiawpraktyce.pl/artykul/opuszczone-i-niekochane-dzieci-zaburzone-wiezi-jako-
pietno
Foster Care Workers Union, https://fosteriwgb.co.uk/
Horbaczewski R., Od 1 lutego zmiany w systemie pieczy zastępczej, https://www.prawo.
pl/samorzad/wspieranie-rodziny-piecza-zastepcza-i-adopcja-nowelizacja,515787.html
https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/interpelacjaTresc.xsp?documentId=F28A9F253 727
34FAC125873C002FECB2&view=S
Ile zarabia asystent rodziny?, https://wynagrodzenia.pl/moja-placa/ile-zarabia-asystent-
-rodziny
Ile zarabia wychowawca w placówkach wychowawczych?, https://wynagrodzenia.pl/moja-
-placa/ile-zarabia-wychowawca-w-placowkach-wychowawczych
Informator statystyczny Wymiaru Sprawiedliwości, https://isws.ms.gov.pl/pl/baza-sta-
tystyczna/opracowania-wieloletnie
Interpelacja nr 26292 do ministra rodziny i polityki społecznej w sprawie trudności w objęciu
dzieci pieczą zastępczą,
IWGB Foster Care Workers Branch UK, https://www.facebook.com/IWGBfostercare
Koalicja  na  rzecz  Rodzinnej  Opieki  zastępczej,  Strategia  Deinstytucjonalizacji,  http://
www.koalicja.org/2021/04/29/strategia-deinstytucjonalizacji/
Kołodziejczak A., Reaktywne zaburzenia więzi (RAD) u dzieci przebywających w placów-
kach  opiekuńczo-wychowawczych,  https://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/78678/
PDF/Reaktywne_zaburzenia_wiezi_RAD_u_dzieci_przebywajacych_w_placow-
kach_opiekunczo_wychowawczych.pdf
Krytyka projektu PiS ws. polityki prorodzinnej. „Kuriozalny i niebezpieczny”, https://www.
bankier.pl/wiadomosc/Krytyka-projektu-PiS-ws-polityki-prorodzinnej-Kuriozalny-
i-niebezpieczny-8037674.html
Kubicka-Żach K., Koślicki K., Nadwyżka w ciągu roku, deficyt na koniec – prawdziwy obraz
finansów samorządów , https://www.prawo.pl/samorzad/dochody-wlasne-samorzadow-
spadaja-coraz-nizsza-jest-nadwyzka,503242.html
Lista organizacji członkowskich Koalicji na rzecz rodzinnej opieki zastępczej, http://
www.koalicja.org/kim-jestesmy/organizacje-czlonkowskie
Lurka K. Krystyna Ptok zapowiada protest, https://www.termedia.pl/mz/Krystyna-Ptok-
-zapowiada-protest,41969.html
MFiPR, 30. Posiedzenie komitetu monitorującego POWER, https://www.gov.pl/web/fundusze-
regiony/30-posiedzenie-komitetu-monitorujacego-power
MRiPS, Działania ministerstwa, https://www.gov.pl/web/rodzina/dzialania-ministerstwa
MRiPS, https://www.gov.pl/web/rodzina294 Bibliografia
MRiPS, Lista zatwierdzonych programów szkoleń do ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy
zastępczej,  https://www.gov.pl/web/rodzina/lista-zatwierdzonych-programow-szkolen-
do-ustawy-o-wspieraniu-rodziny-i-systemie-pieczy-zastepczej?page=2&size=10
MRiPS,  Podsekretarz  stanu  Bartosz  Marczuk,  https://archiwum.mrips.gov.pl/minister-
stwo/minister-i-wiceministrowie/podsekretarz-stanu-bartosz-marczuk/)
MRiPS,  Prekonsultacje  projektu  „Strategii  rozwoju  usług  społecznych”,  https://www.gov.pl/
web/rodzina/prekonsultacje-projektu-strategii-rozwoju-uslug-spolecznych
MRiPS, Projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia polityki publicznej pt. „Strategia
rozwoju usług społecznych, polityka publiczna na lata 2021–2035”, https://www.gov.pl/web/
rodzina/projekt-uchwaly-rady-ministrow-w-sprawie-ustanowienia-polityki-publicznej-
pt-strategia-rozwoju-uslug-spolecznych-polityka-publiczna-na-lata-20212035
MRiPS, Wspierać rodzinę, spełniać marzenia. Międzynarodowy Dzień Rodzin, https://www.
gov.pl/web/rodzina/wspierac-rodzine-spelniac-marzenia-miedzynarodowy-dzien-
rodzin
MRiPS, Wspierać rodzinę, spełniać marzenia. Międzynarodowy Dzień Rodzin, https://www.
gov.pl/web/rodzina/wspierac-rodzine-spelniac-marzenia-miedzynarodowy-dzien-
rodzin;
MRiPS, Zmiany w pieczy zastępczej. Bardziej rodzinna, mniej instytucjonalna, https://
www.gov.pl/web/rodzina/zmiany-w-pieczy-zastepczej-bardziej-rodzinna-mniej-
instytucjonalna
Nieoczekiwany  efekt  500  plus.  GUS  przedstawił  najnowsze  wyliczenia,  https://www.news
week.pl/polska/spoleczenstwo/nieoczekiwany-efekt-500-plus-najnizsza-od-lat-
aktywnosc-zawodowa-kobiet/mkny4kn
Nowy  instytut  PiS.  „Szkodliwy  i  niepotrzebny,  upolitycznienie  rodziny”,  https://www.mo-
ney.pl/gospodarka/nowy-instytut-pis-szkodliwy-i-niepotrzebny-upolitycznienie-
rodziny-6710997260491360a.html
Odpowiedź na interpelację nr 13755 w sprawie zapewnienia dzieciom właściwej pieczy zastęp-
czej w rodzinach zastępczych, rodzinnych domach dziecka i placówkach opiekuńczo-wycho-
wawczych,  https://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/interpelacjaTresc.xsp?documentI-
d=6677C5770F2A9A8DC12586320051C66E&view=S
Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej – z upoważnienia mi-
nistra -na interpelację nr 5720 w sprawie wyników kontroli NIK dotyczącej funkcjonowa-
nia placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz ich współdziałania z innymi instytucjami
na rzecz powrotu dzieci do wychowania w rodzinie, https://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/
InterpelacjaTresc.xsp?key=7FB7C818
Ogólnopolski Protest Rodziców Zastępczych, https://www.facebook.com/events/20960
87317334666/; #ogólnopolskiprotestrodzicówzastępczych, https://www.facebook.com/
hashtag/og%C3%B3lnopolskiprotestrodzic%C3%B3wzast%C4%99pczych
Ogólnopolskie  Stowarzyszenie  Asystentów  Rodziny,  https://www.osar.com.pl/?fbc-
lid=IwAR0tFcbZGdE2Td5ciRFvd_ATEXPv1UpJUFRxsAuSeoyNi14Z5DAB5jw
jXH0 295 Bibliografia
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Powiatowych i Miejskich Ośrodków Pomocy Rodzinie
CENTRUM, Stanowisko XV Forum Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Powiatowych i Miej-
skich Ośrodków Pomocy Rodzinie CENTRUM w sprawie zmian do ustawy o wspieraniu
rodziny  i  systemie  pieczy  zastępczej,  https://www.czestochowa.powiat.pl/pcpr/pdf/
pismo%20do%20mrips.pdf
Ogólnopolskie Stowarzyszenie Rodziców Zastępczych, https://www.facebook.com/ogol
nopolskiestowarzyszenierodzicowzastepczych/
Piecza Zastępcza ROZszyfrowana, https://www.facebook.com/groups/1811539538895869
Program  Asystent  rodziny  i  koordynator  rodzinnej  pieczy  zastępczej,  https://www.
gov.pl/web/rodzina/program-asystent-rodziny-i-koordynator-rodzinnej-pieczy-
zastepczej
Projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz
niektórych innych ustaw, https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12351101
Rodziny Zastępcze Wspierają Się, https://www.facebook.com/rodzinyzastepcze.wspie
rajasie
Rzecznik Praw Obywatelskich, Stworzyć pieczę długoterminową. Polepszyć sytuację dorosłych
dzieci z niepełnosprawnościami w pieczy zastępczej. Rzecznik pisze do MRPiPS, https://bip.
brpo.gov.pl/pl/content/rpo-polepszyc-los-doroslych-dzieci-z-niepelnosprawnosciami-
piecza-zastepcza
Skarżyńska K., Nowy Polski Ład – narodowy i prorodzinny, ale czy sprawiedliwy? Może być
odebrany  jako  kara,  https://oko.press/nowy-polski-lad-narodowy-i-prorodzinny-ale-
czy-sprawiedliwy
Spis organizacji, https://spis.ngo.pl/?search=rodzin+zast%C4%99pczych
Sprawa dla Reportera, https://vod.tvp.pl/website/sprawa-dla-reportera,9326195#
Stanowisko Komisji ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Województw RP z dnia 14 grud-
nia 2021 roku w sprawie przygotowanej nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy za-
stępczej,  https://polskieregiony.pl/wp-content/uploads/2021/12/Stanowisko-piecza-
zastepcza.pdf
Stańczyk M., Rykoszet po Łęczycy, https://kobieta.onet.pl/dziecko/male-dziecko/kolejna-
-afera-z-udzialem-rodziny-zastepczej/5sscj
Stańczyk M., Rykoszet po Łęczycy, https://kobieta.onet.pl/dziecko/male-dziecko/kolejna-
-afera-z-udzialem-rodziny-zastepczej/5sscj
Stowarzyszenie Sędziów Rodzinnych w Polsce, https://www.sssrwp.pl/
Szczerbiak A., PiS posłusznie wykonuje zalecenia Ordo Iuris. Oto kolejny dowód, https://
www.polityka.pl/tygodnikpolityka/spoleczenstwo/1744974,1,pis-poslusznie-wykon
uje-zalecenia-ordo-iuris-oto-kolejny-dowod.read
The Fostering Network – zasady czonkostwa, https://www.thefosteringnetwork.org.uk/
get-involved/membership/foster-carer-membership
The Fostering Network, https://www.linkedin.com/company/the-fostering-network/about
The Rees Centre for Research in Fostering and Education przy Uniwersytecie Oxfordz-
kim: https://www.education.ox.ac.uk/rees-centre/296 Bibliografia
Topolewska M., Samorządy podnoszą pensje rodzinom zastępczym. Chętnych wciąż brakuje,
https://gospodarka.dziennik.pl/finanse/artykuly/610404,rodzina-zastepcza-pensja-
samorzady-chetni-brak.html
Tragedia w rodzinie zastępczej w Pucku. Biologiczna córka opisuje śmierć 3-letniego Kacpra,
https://wiadomosci.wp.pl/tragedia-w-rodzinie-zastepczej-w-pucku-biologiczna-
corka-opisuje-smierc-3-letniego-kacpra-6031321806566017a
Tragedia w rodzinie zastępczej w Pucku. Biologiczna córka opisuje śmierć 3-letniego  
Kacpra, https://wiadomosci.wp.pl/tragedia-w-rodzinie-zastepczej-w-pucku-biologiczna-
corka-opisuje-smierc-3-letniego-kacpra-6031321806566017a
Wystąpienie  Rzecznika  Praw  Dziecka  do  Ministra  Sprawiedliwości  ws.  umieszczania
dzieci pieczy zastępczej z powodu biedy. wyłączną przyczyną umieszczenia dziecka
w pieczy zastępczej były warunki materialne i socjalne rodziny, http://brpd.gov.pl/
sites/default/files/wyst_2016_07_06_ms_prokurator_generalny_0.pdf
Wyszukiwarka „Interpelacje, zapytania, pytania i oświadczenia poselskie”: https://www.
sejm.gov.pl/sejm9.nsf/interpelacje.xsp?view=S
Zapis przebiegu posiedzenia Komisja Polityki Społecznej i Rodzin, https://www.sejm.
gov.pl/Sejm9.nsf/biuletyn.xsp?documentId=D9DBE4101FFB07A9C12586F40
0482A53
Zapisy przebiegu posiedzeń komisji i podkomisji Komisja Polityki Społecznej i Rodziny
(dostęp online): https://www.sejm.gov.pl/sejm9.nsf/biuletyny.xsp?view=2&komisja-
=PSR.
Związek Powiatów Polskich, Uwagi w ramach uzgodnień z komisją wspólną rządu i samo-
rządu  terytorialnego,  www.zpp.pl/storage/library/2021-10/a62ba62b23eede39a5f0153
55733fdb3.pdf
„Zostajemy w Sejmie do skutku”. Protest rodziców dzieci niepełnosprawnych, https://
tvn24.pl/polska/sejm-protest-rodzicow-dzieci-niepelnosprawnych-i-list-do-prezesa-
pis-ra830548-2357287