Manipulacja. Rewizja stereotypów

Spis treści:

Wstęp

Część pierwsza. ZŁOŻONE TREŚCI I KONTEKSTY POJĘCIA

Rozdział pierwszy. Osobliwa kariera i ewolucja pojęcia manipulacji

I. Rodowód, konteksty i ewolucja znaczeń terminu manipulacja
II. Pejoratywna redukcja pojęcia manipulacji
III. Manipulacja jako monstrum nowoczesności i ponowoczesności

Rozdział drugi. Podstęp – rdzeń i prototyp manipulacji

IV. Klasyczne pojęcie podstępu
V. Podstępny sposób działania
VI. Psychotechnika podstępności

Część druga. MANIPULACJA JAKO POJĘCIE KŁOPOTLIWE

Rozdział trzeci. Kontredanse wokół nazwy i kryteriów

VII. Zakłopotanie samym pojęciem
VIII. Gorący kartofel? Kukułcze jajo? Pozorne i wykrętne rozwiązania

Rozdział czwarty. Zamieszanie terminologiczno-pojęciowe

IX. Intuicyjne amatorskie improwizacje
X. Błędne określenia statusu i kontekstu pojęcia

Część trzecia. PEJORATYWNY WIZERUNEK MANIPULACJI. KOREKTA I SUPLEMENTY

Rozdział piąty. Negatywny stereotyp amoralnej manipulacji

XI. Aksjomat nieuczciwości
XII. Utożsamienie manipulacji z kłamstwem
XIII. Wyróżnik (?): aspołeczna motywacja

Rozdział szósty. Kryteria i spektrum moralnej oceny manipulacji

XIV. Warianty moralnego statusu manipulacji
XV. Specyfika etyczna manipulacji negatywnej

Rozdział siódmy. Między nieprawdą a niewiadomą

XIII. Manipulacje nietożsame, choć spokrewnione z kłamstwem
XVII. Sugestywna niewyraźność i wieloznaczność
XVIII. Nadwymowna powściągliwość

Część czwarta. STEREOTYPOWY SCHEMAT ZAPRZECZENIA PODMIOTOWOŚCI

Rozdział ósmy. Mylące kryterium instrumentalizacji

XIX. Zubożone pojęcie i błędne uogólnienie
XX. Specyfika i realne znaczenie Instrumentalizacji podstępnej

Rozdział dziewiąty. Manipulacja = pozbawienie podmiotowości?

XXI. Zwodniczość kryterium uprzedmiotowienia
XXII. Specyfika i repertuar manipulacyjnego uprzedmiotowienia

Część piąta. (NIE)WIDZIALNOŚĆ I (NIE)DOSTRZEGANIE

Rozdział dziesiąty. Nieprecyzyjne i chybione kryterium skrytości

XXIII. Skrytość – czy raczej: nieprzejrzystość?
XXIV. Formy i stopnie nieprzejrzystości
XXV. Manipulacja jawna i ostentacyjna

Rozdział jedenasty. Wieloznaczne i błędnie sugerujące kryterium nieświadomości

XXVI. Co właściwie znaczy „nieświadomość”
XXVII. Manipulacja uświadamiana

Część szósta. SAMOSTEROWNOŚĆ MANIPULANTA

Rozdział dwunasty. Między samokontrolą a żywiołowością

XXVIII. Stereotyp premedytacji i wyrachowania
XXIX. Przeoczona osobliwość: manipulacja spontaniczna

Rozdział trzynasty. Automanipulacja, czyli manipulacja samym sobą

XXX. Automanipulacja – druga strona medalu
XXXI. Mechanizm i formy automanipulacji

Część siódma. OD BŁĘDÓW I UPROSZCZEŃ DO UŚCIŚLEŃ

Rozdział czternasty. Metodologiczne ułomności  stereotypów konsekwentnych

XXXII. Manowce aksjologizacji pojęcia
XXXIII. Symptomy i korelaty uznane za istotę

Rozdział piętnasty. Czym i kim manipulujemy. Niezbędne uściślenia

XXXIV. Pożywka, przedmiot i narzędzie manipulacji
XXXV. Adresat manipulacji a obiekt manipulacji
XXXVI. Manipulacja jako dynamiczna interakcja

Rozdział szesnasty. Niejednorodność zjawiska a synteza pojęciowa

XXXVII. Polimorfizm manipulacji
XXXVIII. Konteksty pojęcia a wspólny mianownik
XXXIX. Pojęcie manipulacji jako rodzina znaczeń
XL. Konkluzja. Adekwatne rozumienie manipulacji

Posłowie. Konwencjonalność – czy adekwatność pojęcia?
Spis schematów – systematyk z egzemplifikacją
Literatura. Źródła cytowane i komentowane oraz inspiracje pośrednie

Przeczytaj fragment

Źródła cytowane i komentowane oraz inspiracje pośrednie

Rozprawy, traktaty i monografie z zakresu ontologii, filozofii społecznej, filozofii kultury

Arystoteles, Metafizyka , Warszawa 2013.
Hegel G.W.F., Fenomenologia ducha, Warszawa 2010.
Idzi Rzymianin, Twierdzenia o istnieniu i istocie, Kęty 2004.
Ingarden R., Spór o istnienie świata, tom I, Warszawa 1987.
Kmita J. (red.), Wartość, dzieło, sens. Szkice z filozofii kultury artystycznej, Warszawa 1975
Kowalczyk St., Metafizyka ogólna , Lublin 1998.
Krąpiec M. A., Język i świat realny, Lublin 1985.
Lipiec J., Ontologia świata realnego, Warszawa 1979.
Stróżewski Wł., Ontologia, Kraków 2003.
J. Szmatka, Jednostka i społeczeństwo. O zależności zjawisk indywidualnych od społecznych, Warszawa 1980.

Logiczna teoria nazw, semantyka

Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, Warszawa 1974.
Andreski S., Czarnoksięstwo w naukach społecznych, Warszawa 2002.
Antas J., O mechanizmach negowania, Kraków 1991.
Arystoteles, Analityki pierwsze i wtóre, Warszawa 1973.
Arystoteles, Kategorie. Hermeneutyka, Warszawa 1975.
Barthes R., S/Z, Warszawa 1999. Gajda S., Wprowadzenie do teorii terminu, Opole 1990.
Karwat M., Syndromatyczny charakter przedmiotu nauki o polityce, [w:] K.A. Wojtaszczyk,
A. Mirska (red.), Demokratyczna Polska w globalizującym się świecie, Warszawa 2009.
Korporowicz L., Tworzenie sensu. Język – kultura – komunikacja, Warszawa 1993.
Kotarbiński T., Elementy teorii poznania, logiki formalnej i metodologii nauk, Wrocław 1990.
Kotarbiński T. Kurs logiki dla prawników, Warszawa 1975.
Lakoff G., Johnson B., Metafory w naszym życiu,
Łuczyński E., Maćkiewicz J., Językoznawstwo ogólne. Wybrane zagadnienia, Gdańsk 2000.
Pawłowski T., Happening, Warszawa 1982.
Pawłowski T., Pojęcia i metody współczesnej humanistyki, Wrocław 1979.
Pawłowski T., Tworzenie i definiowanie pojęć w naukach humanistycznych , Warszawa 1979.
Wittgenstein L., Dociekania filozoficzne , Warszawa 2005.
Wittgenstein L., Uwagi o barwach, Warszawa 2014.
Ziembiński Z., Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1970.
Ziembiński Z., Logika praktyczna, Warszawa 2014.

Prakseologia, socjotechnika, sztuka wojenna

Bauman Z., Dwa typy inżynierii społecznej, „Studia Filozoficzne”, 1963, nr 3.
Ciborowski L., Walka informacyjna, Toruń 1999.
Clausewitz, O wojnie, Lublin 1995.
Czapów C., Socjotechnika w zakładzie pracy, Warszawa 1975.
Denning D.E., Wojna informacyjna i bezpieczeństwo informacji, Warszawa 2002.
Dobek-Ostrowska B., Fras J., Ociepka B., Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997.
Goćkowski J., Traktat o inżynierii polityki. Studium historycznej socjologii wiedzy o technologii społecznej, Pułtusk 2009.
Grzegorczyk A., Życie jako wyzwanie. Wprowadzenie w filozofię racjonalistyczną , Warszawa 1995.
Hankiss E., Pułapki społeczne, Warszawa 1986.
Jay A., Machiavelli i zarządzanie. Autorytet i władza w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1996.
Karwat M., Akredytacja w życiu społecznym i politycznym, Warszawa 2009.
Karwat M. Sztuka manipulacji politycznej. Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 1998.
Karwat M., O demagogii, Warszawa 2006.
Karwat M., O perfidii, Warszawa 2001.
Karwat M., O różnicy między posłuszeństwem a posłuchem, [w:] J. Marszałek-Kawa, A. Chodubski (red.), Wielowymiarowość politologii, Toruń 2014.
Karwat M., O złośliwej dyskredytacji. Manipulacja wizerunkiem przeciwnika, Warszawa 2006.
Karwat M., Podstawy socjotechniki. Dla politologów, polityków i nie tylko, Warszawa 2014.
Karwat M., Polityk-cwaniak. Trywialne formy makiawelizmu, „Rocznik Nauk Politycznych”, 2005, nr 8.
Klatka N., Konflikt i gra , Warszawa 1971.
Kopczyńska M., Animacja społeczno-kulturalna, Warszawa 1993.
Kotarbiński T., Prakseologia, t. 1., Wrocław 1999.
Kotarbiński T., Prakseologia, t. 2., Wrocław 2000.
Kotarbiński T., Traktat o dobrej robocie, Warszawa 1975.
Łeńska-Bak K., Sztandara M. (red.), Zmowa, intryga, spisek. O tajnych układach w strukturze codzienności, Opole 2010.
Machiavelli N., O sztuce wojny, Warszawa 2008.
Mikołajewski K., Pragmatyczne i moralne granice sterowania społecznego: ujęcie systemowo-cybernetyczne, Warszawa 2010.
Mills C. W., Elita władzy, Warszawa 1962.
Pałyska K., Mechanizm pułapki na wojnie, w polityce i życiu codziennym, Warszawa 2010.
Pawełczyk P., Socjotechniczne aspekty gry politycznej. Poznań 1999.
Pawełczyk P., Piontek D., Socjotechnika w komunikowaniu politycznym, Toruń 1998.
Plebaniak P. (red.), Sztuka wojny. Filozofia i praktyka oddziaływania na bieg wydarzeń, Kraków 2020.
Plebaniak P. (red.), Traktat „Sztuka wojny”. Wizje mistrzów wojowania Wschodu i Zachodu, Kraków 2021.
Plebaniak P., 36 forteli. Chińska sztuka podstępu, układania planów i skutecznego działania, Poznań 2017.
Podgórecki A., Zasady socjotechniki, Warszawa 1966.
Poliajnos, Podstępy wojenne, Warszawa 2003.
Pszczołowski T., Dylematy sprawnego działania, Warszawa 1982.
Pszczołowski T., Zasady sprawnego działania, Warszawa 1967.
Pszczołowski T., Zasady sprawnego działania, Warszawa 1979.
Rudniański J., Kompromis i walka, Warszawa 1989.
Tyszka T., Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji, Gdańsk 1999.
„Tematy z Szewskiej”, 2011, nr 2(6), Skandale.
Sun Zi, Sztuka wojenna, Kraków 2003.
Zdybel L., Idea spisku i teorie spiskowe w świetle analiz krytycznych i badań historycznych, Lublin 2002.
Zieleniewski J. , Organizacja zespołów ludzkich, Warszawa 1976.
Ziółkowski J., Socjotechnika autorytetu politycznego, Warszawa 2007.

Psychologiczne mechanizmy motywacji, wywierania wpływu i regulacji zachowań ludzkich

Aronson E., Człowiek – istota społeczna, Warszawa 1978.
Bacon T.R., Sposób na opornych. Skuteczne wywieranie wpływu, Sopot 2014.
Bernstein A.J., Emocjonalne wampiry, Poznań 2010.
Bińczycka J., Między swobodą a przemocą w wychowaniu, Kraków 1999.
Bourdon R., Efekt odwrócenia, Warszawa 2008.
Dymkowski M., Między psychologią a historią. O roli złudzeń w dziejach, Warszawa 2000.
Festinger L., Teoria dysonansu poznawczego, Warszawa 2007.
Forward S., Frazier D., Szantaż emocjonalny, Gdańsk 1999.
Gamian-Wilk M., Metoda małych kroków do celu. Rzecz o technice „stopa w drzwiach”, Wrocław 2010.
Goffman E., Człowiek w teatrze życia codziennego, Warszawa 1978.
Goffman E., Rytuał interakcyjny, Warszawa 2006.
Goleman D., Inteligencja emocjonalna, Poznań 1997.
Hamer H., Psychologia społeczna. Teoria i praktyka, Warszawa 2005.
Hogan K., Ukryta perswazja. Psychologiczne taktyki wywierania wpływu, Gliwice 2007.
Kępiński A., Psychopatie, Warszawa 1988.
Kofta M., Szustrowa T. (red.), Złudzenia, które pozwalają żyć, Warszawa 2001.
Kottler J. A., Opór w psychoterapii. Jak pracować z trudnym klientem?, Gdańsk 2007.
Kosewski M., Ludzie w sytuacjach pokusy i upokorzenia, Warszawa 1985.
Kozielecki J., Psychologia nadziei, Warszawa 2006.
Łukaszewski W., Szanse rozwoju osobowości, Warszawa 1984.
Miller R.S., Niepewność i zakłopotanie. O pokonywaniu niechcianych uczuć, Gdańsk 1999.
Ossowski S., Z zagadnień psychologii społecznej, Warszawa 1967.
Pilch I., Osobowość makiawelisty i jego relacje z ludźmi, Katowice 2008.
Sęk H., Orientacja w sytuacjach społecznych. Studium teoretyczno-kliniczne, Poznań 1980.
Schoeck H., Zawiść. Źródło agresji, destrukcji i biedy, Warszawa 2012.
Skinner B.F., Poza wolnością i godnością, Warszawa 1978.
Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 2, Gdańsk 2000.
Zaleski Z., Od nienawiści do zemsty. Społeczna psychologia kłopotliwych emocji, Gdańsk 1998.

Mechanizmy, uwikłania i meandry podmiotowości ludzkiej

Formy i normy stosowności, „Napis”, seria X, Warszawa 2004.
Goffman E., Instytucje totalne, Sopot 2011.
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Paryż–Kraków 2015.
Hajduk B., Hajduk E., O pomocy skutecznej i nieskutecznej, Zielona Góra 2008.
Hajduk E., Hajduk B., Pomoc i opieka. Różne postacie, Kraków 2001.
Karwat M., Figuranctwo jako paradoks uczestnictwa. Eseje przewrotne, Warszawa 2004.
Karwat M., Inżynieria społeczna. Interpretacja pojęcia, [w:] B. Szatur-Jaworska B. (red.),
Polityki publiczne. Wybrane zagadnienia teoretyczne i metodologiczne, Warszawa 2018
Karwat M., Miernoty i figuranci. Formalistyczna degeneracja władzy , Toruń 1993.
Karwat M., O karykaturze polityki, Warszawa 2012. Literatura. Źródła cytowane i komentowane oraz inspiracje pośrednie
Karwat M., O różnicy między posłuszeństwem a posłuchem, [w:] J. Marszałek-Kawa, A. Chodubski (red.), Wielowymiarowość politologii, Toruń 2014.
Karwat M., Podmiotowość polityczna. Humanistyczna interpretacja polityki w marksizmie, Warszawa 1980.
Kozłowski K., Paradoksy przestępczości, [w:] M. Karwat (red.), Paradoksy polityki, Warszawa 2007.
Kozłowski K., Paradoksy zwalczania przestępczości, [w:] M. Karwat (red.), Paradoksy polityki, Warszawa 2007.
Kurowicki J., Artysta jako arcydzieło, Wrocław 1983.
Kurowicki J., O pożytku ze zła wspólnego. Okruchy niepoprawności, Warszawa 2015.
Lipiec J., Wolność i podmiotowość człowieka, Kraków 1997.
Manea N., O klownach. Dyktator i artysta, Sejny 2001.
Miłosz C., Zniewolony umysł, Kraków 1990.
Obuchowski K., Człowiek intencjonalny, Warszawa 1993.
Ossowski S., Taktyka i kultura, „Przegląd Kulturalny”, 1956, nr 13.
Paleczny T., Kontestacja. Formy buntu we współczesnym społeczeństwie, Kraków 1997.
Paleczny T., Bunt „anormalnych”, Kraków 1998.
Piłat R., O rozsądku i jego szaleństwach, Warszawa 2019.
Shore M., Kawior i popiół. Życie i śmierć pokolenia oczarowanych i rozczarowanych marksizmem, Warszawa 2008.
Sipowicz K., Hipisi w PRL-u, Warszawa 2008.
Świda-Ziemba H., Człowiek wewnętrznie zniewolony, Warszawa 1997.
Topolski J., Rozumienie historii, Warszawa 1978.
Tramer M., Rzeczy wstydliwe, a nawet mniej ważne, Katowice 2007.

Publikacje skoncentrowane na pojęciu, mechanizmach i formach manipulacji

d’Almeida F., Manipulacja w polityce, w reklamie, w miłości, Gdańsk 2005.
Batko A., Sztuka perswazji, czyli język wpływu i manipulacji, Gliwice 2011.
Beck G., Zakazana retoryka. Podręcznik manipulacji, Gliwice 2007.
Biessonow B.N., Burżuazyjna propaganda manipulacyjna, Warszawa 1976.
Doliński D., Gamian-Wilk M. (red.), Przestrzenie manipulacji społecznej, Warszawa 2014.
Dyoniziak R., Sondaże a manipulowanie społeczeństwem, Kraków 1997.
Edmüller A., Wilhelm Th., Metody manipulacji. Wrocław 1999.
Forward S., Frazier D., Szantaż emocjonalny, Gdańsk 1999.
Gabay J., Handlarze dusz. Manipulacje i mroczne sekrety marketingu, [m.w.] 2010.
Grodziński E., Język jako narzędzie manipulacji, „Poradnik Językowy”, z. 7.
Grzywa A., Manipulacja. Mechanizmy psychologiczne, Kraśnik 1997.
Grzywa A., Manipulacja. Wszystko co powinieneś o niej wiedzieć, Lublin 2013.
Grzywa A., Potęga manipulacji, Lublin 2012.
Hahne P., Siła manipulacji, Warszawa 1997.
Hartley G., Karinch M., Podręcznik manipulacji, Warszawa 2022.
Hassan S., Psychomanipulacja w sektach, Łódź 1997.
Iłowiecki M., Krzywe zwierciadło. O manipulacji w mediach. Lublin 2003.
Joulé R.V., Beauvois J.L., Gra w manipulacje. Wywieranie wpływu dla uczciwych, Gdańsk 2006.
Karwat M., O demagogii, Warszawa 2006.
Karwat M., O perfidii, Warszawa 2001.
Karwat M., Sztuka manipulacji politycznej, Toruń 1998.
Karwat M., Teoria prowokacji. Analiza politologiczna, Warszawa 2007.
Kirschner J., Manipulować – ale jak? Osiem praw postępowania z ludźmi, Warszawa 1994.
Krzyżanowski P., Nowak P. (red.), Manipulacja w języku, Lublin 2004.
Kwaśniewski J., O manipulowaniu w życiu społecznym, Prace Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji UW, t. 9, Warszawa 1985
Kwiatkowska G. (red.), Pomiędzy wpływem społecznym a manipulacją. Typowe i nietypowe przejawy, Lublin 2008.
Lepa A., Świat manipulacji, Częstochowa 1997.
Lepa A., Świat propagandy, Częstochowa 2006.
Loubier A., Grupy redukcyjne. Techniki sterowania i manipulacji wewnątrz stowarzyszeń, Komorów 1999.
Łagowski B., Pochwała politycznej bierności, Warszawa 2010; esej pt. Makiawelizm uciśnionych.
Łukaszewski W., Doliński D., Maruszewski T., Ohme R., Manipulacja, Sopot 2009.
Machiavelli N., Książę, Wrocław 1980.
Makarowski R., Manipulacje w postępowaniu karnym, Kraków 2006.
Mandal E., Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach, Warszawa 2008.
von Matt P., Intryga. Teoria i praktyka podstępu w literaturze, Warszawa 2009.
Minkina M., Gałek B., Kłamstwo i podstęp we współczesnym świecie, Warszawa 2015.
Mitnick K., Simon W., Sztuka podstępu. Łamałem ludzi, nie hasła, Gliwice 2003.
Nawrat R., Manipulacja społeczna – przegląd technik i wybranych wyników badań, „Przegląd Psychologiczny”, 1989, t. XXXII, nr 1.
Ornatowska A., Etyczna manipulacja, czyli jak sprawić, żeby ludzie naprawdę Cię lubili, Gliwice 2013.
Pabijańska M., Psychomanipulacja w polityce. Metody, techniki, przykłady, Wrocław 2007.
Pawełczyk P., Manipulacja jako element gry politycznej, „Przegląd Politologiczny”, 1996, nr 1–2.
Petitcollin Ch., Jak nie dać sobą manipulować. Dla analizujących bez końca i wysoko wrażliwych, Łódź 2020.
Pierzchalski F., Golinowski J. (red.), Socjotechnika lęku, Bydgoszcz 2016.
Przygońska E., Perswazja i manipulacja w pracy z uczniem, Toruń 2015.
Skała M., Manipulacja odczarowana! 777 skutecznych technik wpływu, Gliwice 2015.
Stelmach J., Sztuka manipulacji, Warszawa 2018. Literatura. Źródła cytowane i komentowane oraz inspiracje pośrednie
Szalkiewicz W.K., Praktyki manipulacyjne w polskich kampaniach wyborczych, Kraków–Legionowo 2014.
Szulczewski M., Czas w słowach odbity. Refleksje o rzeczywistości nazywanej, Warszawa 1986; fragment pt. Manipulacja.
Szulczewski M., Informacja i współdziałanie, Warszawa 1982; rozdz. III, Nierzetelna przewaga, czyli o manipulacji.
Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja, Gdańsk 2006.
Trejderowski T., Socjotechnika. Podstawy manipulacji w praktyce, Warszawa 2009.
Warecki M., Warecki W., Woda z mózgu: manipulacja w mediach, Warszawa 2011.
Winn D., Manipulowanie umysłem. Pranie mózgu, warunkowanie, indoktrynacja, Wrocław 2003.
Winston R., Manipulacje genetyczne, Warszawa 1998.
Witkowski T., Psychomanipulacje. Jak je rozpoznawać i jak sobie z nimi radzić, Wrocław 2000.
Wróbel A., Wychowanie a manipulacja, Kraków 2006.
Zdankiewicz-Ścigała E., Maruszewski T. (red.), Wokół psychomanipulacji, Warszawa 2003.
Znyk P., Od komunikacji do manipulacji. Mechanizmy wywierania wpływu, Łódź 2008.

Analizy elementów manipulacji w związkach uczuciowych  
Manipulacyjne mechanizmy, metody i taktyki uwodzenia

Batko A., Dębski L., Sowa P., Alchemia uwodzenia, czyli jak wpływać na umysły, uczucia i zachowanie kobiet, Gliwice 2007.
Bennewicz M., Seks trujący, seks doskonały. Coaching relacji, Warszawa 2011.
Giroud F., Lévy B.H., Kobiety i mężczyźni, Londyn 1994.
Green R., Sztuka uwodzenia. Praktyczny przewodnik po tajemnicach manipulacji, Warszawa 2009.
Imieliński K., Sekrety seksu, Warszawa 1991.
Kęsicka K., Uwodziciele. Mechanizmy i taktyki uwodzicielskie w życiu codziennym, marketingu oraz polityce, Warszawa 2010.
Kierkegaard S, Dziennik uwodziciela i inne pisma, Warszawa 2009.
Konrad K., Nauki dla nieśmiałych kochanków, Warszawa 1985.
Lange A., Finger R., Tajemnice uwodzenia, Warszawa 2005.
Lowndes L., Erotyczne sygnały, czyli mowa ciała kobiety, Warszawa 2007.
Mandal E., Kobiety, mężczyźni i bliskie związki, Warszawa 2017.
Mandal W., Miłość, władza i manipulacja w bliskich związkach, Warszawa 2008;
Olekszyk J., O języku flirtu prawie wszystko , Warszawa 2005.
Ornatowska A., Alchemia uwodzenia, czyli jak uwodzić mężczyzn z klasą i skutecznie, Gliwice 2007.
Perrota D., Casanova flirtu. Sztuka podboju kobiecego serca i ciała , Gliwice 2019.
Szczawińska W., Pożądanie w cieniu gestów. Manipulacja jako gra, „Nowa Res Publica”, 2004, nr 4/175.
Wojciszke B., Psychologia miłości. Intymność. Namiętność. Zaangażowanie, Gdańsk 1999.

Aksjologia, etyka, psychologia moralności

Arystoteles, Etyka nikomachejska, Warszawa 1982.
Bańka J. (red.), Etyka prostomyślności a tradycje kultury, Katowice 1986.
Cegieła A., Moralność w perspektywie słownika i wypowiedzi. Studium z zakresu leksykologii i pragmatyki językowej, Warszawa 2011.
Chyrowicz B., O sytuacjach bez wyjścia w etyce. Dylematy moralne: ich natura, rodzaje i sposoby rozstrzygania, Kraków 2008.
Comte-Sponville A., Mały traktat o wielkich cnotach, Warszawa 2000.
S. Ehrlich, Dynamika norm, Warszawa 1988.
Filek J., Życie, etyka, inni. Scherza i eseje filozoficzno-etyczne , Kraków 2010.
Fromm E., Niech się stanie człowiek. Z psychologii etyki, Warszawa–Wrocław 1996.
Fromm E., Serce człowieka. Jego niezwykła zdolność do dobra i zła, Warszawa–Wrocław 1996.
Fromm E., Ucieczka od wolności, Warszawa 1996.
Fromm E., Zerwać okowy iluzji. Moje spotkania z myślą Marksa i Freuda, Poznań 2000.
Hartman J., Etyka! Poradnik dla grzeszników, Warszawa 2015.
Hartman J., Etyka życia codziennego, Warszawa 2022.
Helwecjusz A., O człowieku, jego zdolnościach umysłowych i wychowaniu, Wrocław 1976.
Kant I., O pedagogice, Łódź 1999.
Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności, Kęty 2001.
Karwat M., Amoralność politycznych moralizatorów, [w:] J. Ziółkowski (red.), Paradoksy polityki (2), Warszawa 2013.
Kotarbiński T., Medytacje o życiu godziwym, Warszawa 1975.
Kozielecki J., O godności człowieka, Warszawa 1977.
Kwiatkowski P., Przedsiębiorstwo Apokalipsa. O etyce dziennikarskiej, Poznań 2003.
MacIntyre A., Etyka i polityka, Warszawa 2009.
Mehl R., Postawy moralne, Warszawa 1973.
Opałek K., Z teorii dyrektyw i norm, Warszawa 1974.
Ossowska M., Normy moralne. Próba systematyzacji, Warszawa 1984.
Ossowska M., Podstawy nauki o moralności, Warszawa 1966.
Ostasz L., Etyka elementarno-uniwersalistyczna w zarysie, Kraków 1991.
Peisert M., Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii, Wrocław 2004.
Pleszczyński J., Etyka dziennikarska, Warszawa 2007.
Puzynina J., Słowo – wartość – kultura, Lublin 1997.
Russell B., Szkice niepopularne, Warszawa 1997; esej O moralnej wyższości uciśnionych.
Sekuła J., O naturze krzywdy i zadośćuczynienia; [w:] J. Lipiec (red.) Człowiek i świat wartości. Kraków 1982.
Sloterdijk P., Krytyka cynicznego rozumu, Wrocław 2008.
Wiliński K., Moralność i polityka. Społeczna etyka Helwecjusza, Warszawa 1971.
Znamierowski C., Oceny i normy, Warszawa 1957.

Retoryka i erystyka, etyka słowa

Baudouin de Courtenay J., Miejcie odwagę myślenia… Wybór pism publicystycznych z lat 1898–1927, Kraków 2007; artykuł Krzewiciele zdziczenia.
Budzyńska-Daca A., Kwosek J., Erystyka, czyli o sztuce prowadzenia sporów, Warszawa 2010.
Bralczyk J., Język na sprzedaż, Warszawa [b.d.w.]
Butler J., Walczące słowa. Mowa nienawiści i polityka performatywu, Warszawa 2010.
Cegieła A., Moralność w perspektywie słownika i wypowiedzi. Studium z zakresu leksykologii i pragmatyki językowej, Warszawa 2011.
Cegieła A., Słowa i ludzie. Wprowadzenie do etyki słowa, Warszawa 2014.
Dąbrowska A., Nowakowska A. (red.), Życzliwość i agresja w języku i kulturze, Wrocław 2005.
Czarnawska M., Współczesny sofista, czyli nowe chwyty erystyczne , Warszawa 1995.
Karwat M., O złośliwej dyskredytacji. Manipulowanie wizerunkiem przeciwnika, Warszawa 2006.
Kochan M., Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków 2005.
Korolko M., Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1998.
Peisert M., Formy i funkcje agresji werbalnej. Próba typologii, Wrocław 2004.
Pisarek W., Słowa między ludźmi, Warszawa 1986.
Puzynina J., Język wartości, Warszawa 1992.
Puzynina J., Słowo – wartość – kultura, Lublin 1997.
Pszczołowski T., Język wartości Umiejętność przekonywania i dyskusji, Warszawa 1974.
Schopenhauer A., Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów [dowolne wydanie].
Sikorski Cz., Język konfliktu. Kultura komunikacji społecznej w organizacji, Warszawa 2005.
Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2004.
Tokarz M., Argumentacja, perswazja, manipulacja. Wykłady z teorii komunikacji, Gdańsk 2006.
Kłamstwo, nieprawdomówność, nieszczerość, nonautentyzm
Antas J., O kłamstwie i kłamaniu. Studium semantyczno-pragmatyczne, wyd. II, Kraków 2000.
Ariely D., Szczera prawda o nieuczciwości. Jak okłamujemy wszystkich, a zwłaszcza samych siebie, Sopot 2017.
Bacon F., Eseje, Warszawa 1959.
Bierach A., Za maską człowiek, Wrocław 1996.
Bloch J., Bez komentarza, czyli jak unikać odpowiedzi na pytania dziennikarzy, Warszawa 2011.
Collins B.C., Emocjonalna niedostępność, Gdańsk 2000.
Chudy W., Filozofia kłamstwa. Kłamstwo jako fenomen zła w świecie osób i społeczeństw, Warszawa 2003.
Chudy W., Kłamcy profesjonalni? Praca dyplomaty i szpiega w ujęciu etyki, Tychy 2004.
Chudy W., Kłamstwo jako metoda. Esej o społeczeństwie i kłamstwie – 2, Warszawa 2007.
Derrida J., Historia kłamstwa. Prolegomena. Wykład warszawski, Warszawa 2005.
Dietzsch S., Krótka historia kłamstwa, Warszawa 2000.
Ekman P., Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce, małżeństwie, Warszawa 1997.
Filipowicz S., Twarz i maska, Kraków 1998.
Fize M., Kłamcy. Dlaczego boją się prawdy, Warszawa 2009.
Forward S., Frazier D., Gdy twój partner łże jak pies, Warszawa 2001.
Frankfurt H., O wciskaniu kitu (On Bullshit), Warszawa 2008.
Gadacz T. (wyb.), O prawdzie. O kłamstwie. Wypisy z ksiąg filozoficznych, Kraków 1996.
Karwat M., Akredytacja w życiu społecznym i politycznym, Warszawa 2009.
Karwat M., Grzeczność jako cnota problematyczna, [w:] J. Bloch, D. Lewandowska-Jaros, R. Pawelec (red.), Grzeczność nie jest nauką łatwą ani małą. Język, działanie, kultura, Warszawa 2014.
Karwat M., O pretensjonalności i uzurpatorstwie, [w:] Pokolenia, Kultura, Polityka. Księga Jubileuszowa na 65-lecie Profesora Bronisława Gołębiowskiego, Warszawa 1999.
Keyes R., Czas postprawdy. Nieszczerość i oszustwa w codziennym życiu, Warszawa 2017.
Lerner H.G., Dlaczego kobiety kłamią? Prawda i kłamstwo w życiu kobiet, Warszawa 1997.
Marciniak E., O udawaniu w polityce, [w:] E. Marciniak, T. Mołdawa, K.A. Wojtaszczyk (red.), Etyka i polityka, Warszawa 2001.
O kiczu religijnym, „Znak”, 1984, nr 353.
Rytuał i autentyczność , „Znak”, 1996, nr 492.
Pawełczyk P., Polityk, czyli aktor – tamże.
Szmajke A., Autoprezentacja. Maski, pozy, miny, Olsztyn 1999.
Ugrešić D., Kultura kłamstwa (eseje antypolityczne), Wrocław 1998.
Wierzbicki P., Struktura kłamstwa, Londyn 1987.
Witkowski T., Psychologia kłamstwa. Motywy – strategie – narzędzia, Wrocław 2002.

Poradniki sprawnego działania, przewodniki, popularne  
Analizy schematów działania

Adrion A., Kieszonkowcy. Tajemny cech przy pracy, Warszawa 1998.
Baillargeon N., Krótki kurs samoobrony intelektualnej, Pruszków 2011.
Bayard P., Jak rozmawiać o książkach, których się nie czytało?, Warszawa 2008.
Bēranger M., Jak podobać się sobie i innym, Warszawa 1993.
Bloch J., Bez komentarza, czyli jak unikać odpowiedzi na pytania dziennikarzy, Warszawa 2011.
Borgenicht D., Grace J., Jak przechytrzyć dziecko. Proste sztuczki na małych uparciuchów, Poznań 2008.
Czarnawska M.M., Jak mówić komplementy. Psychologia pozytywnej komunikacji, Gdańsk 2009.
Davis R., Zupełnie bezużyteczne umiejętności, Warszawa 1993.
Dobroczyński B., Owsiak J., Orkiestra Klubu Pomocnych Serc, czyli monolog-wodospad Jurka Owsiaka, Kraków 1999.
Evans S., Machiavelli dla mam. Jak skutecznie rządzić domowym księstwem, Wrocław 2014.
Fisher R., Ury W., Patton B., Dochodząc do TAK: negocjowanie bez poddawania się, Warszawa 2013.
Gammond P., Poradnik blefu doskonałego, Warszawa 1991.
Garczyński St., Z informacją na bakier, Warszawa 1984.
Gardner H., Zmiana poglądów. Sztuka kształtowania własnych i cudzych przekonań, Kraków 2006.
Gestman M., Sabotaż w miejscu pracy. Dlaczego pracownicy z rozmysłem szkodzą Twojemu przedsiębiorstwu i jak możesz temu zaradzić, Kraków 2001.
Gibson W., Shelley M., Sztuka iluzji od podstaw, Warszawa 2002.
Gracián B., Sztuka doczesnej mądrości, Gliwice 2010.
Haman W., Gut J., Handlowanie to gra. Od namawiania i żebrania do zaspokojenia potrzeb klienta, wyd. III, Warszawa 1999.
Hamer H., Psychologia społeczna. Teoria i praktyka, Warszawa 2005.
Hogan K., Ukryta perswazja. Psychologiczne taktyki wywierania wpływu, Gliwice 2007.
Hogshead S., Zafascynuj ich! 7 metod na skuteczną perswazję i wzbudzanie zachwytu, Gliwice 2011.
Howick J., Doktor Ty. O wewnętrznej sile organizmu i zdolności do samouzdrawiania, Kraków 2018.
Lieberman D. J., Nie daj się oszukać, Poznań 2005.
Mann S., Jak w pracy ukrywać to, co czujemy, i udawać to, co powinniśmy czuć, Warszawa 1999.
Karwat M., Poradnik pseudodziałacza, Warszawa 1983.
Kondej A., Polowanie na klienta. Jak nami manipulują producenci i sprzedawcy. 45 sztuczek i tricków, Białystok 2003.
Owsiak J., Róbta co chceta, czyli z sercem jak na dłoni – 20 lat grania, Warszawa 2011.
Tannen D., To nie tak! Jak styl konwersacyjny kształtuje relacje z innymi, Poznań 2002.
Tannen D., Ty nic nie rozumiesz! Kobieta i mężczyzna w rozmowie, Poznań 1999.
Taylor K., Pranie mózgu, Warszawa 2006.
Topolska J., Podstępny rynek. Zapiski podejrzliwego konsumenta, Warszawa 2000.
Uniszewski Z., Konflikty i negocjacje. Warszawa 2000.
Vaden R., Zwlekanie się opłaca, Warszawa 2016.
Winston R., Manipulacje genetyczne, Warszawa 1998.
Wyrozumski Z., Sztuka iluzji. Czego nauczył mnie magik, Wrocław 1992. 554 Literatura. Źródła cytowane i komentowane oraz inspiracje pośrednie
Wyszomirska A., Tajemnice makijażu, Warszawa 2015.
Volkoff V. (opr.), Psychosocjotechnika. Dezinformacja oręż wojny. Komorów 1999.
R. Zieliński, Kulisy piramid finansowych, Warszawa 1997.
Zdrojewski-Aremi M., Być iluzjonistą, Lublin 1992.

Elementy manipulacji w marketingu, PR, reklamie, propagandzie, w przekazie medialnym, w procesie wyborczym.  
Przesłanki podatności odbiorców na manipulację

Arpad Kowalski M.,
Bralczyk J., Język na sprzedaż, Warszawa [b.d.w.]
Chmielnicki P., Minich D., Gorzki smak kiełbasy wyborczej. Obietnice wyborcze i ich realizacja ustawami w latach 2015–2016, Warszawa 2019.
Cichosz M., (Auto)kreacja wizerunku na przykładzie wyborów prezydenckich w III RP, Toruń 2003.
Dobek-Ostrowska B., Fras J., Ociepka B., Teoria i praktyka propagandy, Wrocław 1997.
Doliński D., Psychologiczne mechanizmy reklamy, Gdańsk 2003.
Flis J., Złudzenie wyboru: społeczne wyobrażenia i instytucjonalne ramy w wyborach do Sejmu i Senatu, Kraków 2014.
Gabay J., Handlarze dusz. Manipulacje i mroczne sekrety marketingu, [m.w.] 2010.
Gałązka W., Krywicki A., Nie wystarczy być…, czyli od zera do lidera, Wrocław 2004.
Kochan M., Slogany w reklamie i polityce, Warszawa 2002.
Kolczyński M., Mazur M., Broń masowego wrażenia. Kampania wyborcza 2007 r. w Polsce, Warszawa 2009.
Kolczyński M., Mazur M., Wojna na wrażenia. Strategie polityczne i telewizja w kampaniach wyborczych 2005 r. w Polsce, Warszawa 2007.
Kwiatkowski S., Słowo i emocje w propagandzie, Warszawa 1977.
Laszczak M., Psychologia przekazu reklamowego. Dla twórców i odbiorców komunikatów reklamowych, Kraków 1998.
Mazur M., Cybernetyka i charakter, Warszawa 1976.
Mazur M., Jakościowa teoria informacji, Warszawa 1970.
Schiller I., Sternicy świadomości, Kraków 1976.
Szalkiewicz W.K., Praktyki manipulacyjne w polskich kampaniach wyborczych, Kraków-Legionowo 2014.
Szulczewski M., Informacja i współdziałanie, Warszawa 1982.
Szymanek J. (red.), Niedemokratyczne wymiary demokratycznych wyborów, Warszawa 2016.
Toeplitz K.T., Dokąd prowadzą nas media, Warszawa 2006.
Toeplitz K.T., Szkice edynburskie, czyli system telewizji, Warszawa 1979.
Toscani O., Reklama: uśmiechnięte ścierwo, Warszawa 1995.
Walczyński  H.,  Zdelegalizować  marketing,  https://nowyobywatel.pl/2019/01/06/zdelegalizowac-marketing/Literatura. Źródła cytowane i komentowane oraz inspiracje pośrednie
Wojtasik W., Manipulacje wyborcze, Katowice 2022.

Mechanizm gier i rozgrywek

Chełpa S., Witkowski T., Psychologia konfliktów. Praktyka radzenia sobie ze sporami, Wrocław 1999.
Grzelak J., Konflikt interesów. Analiza psychologiczna , Warszawa 1978.
Klatka N., Konflikt i walka  
Łysiak W., Cesarski poker, Warszawa 1978.
Pawełczyk P., Socjotechniczne aspekty gry politycznej, Poznań 2000.
Plzák M., Gra o ludzkie szczęście, Warszawa 1985.
Plzák M., Małżeńskie katastrofy: rozpoznanie i leczenie, Warszawa 1992.
Plzák M., Strategia i taktyka w miłości, Warszawa 1973.
Vella G., Solfaroli Camillocci D., Pat małżeński. Ani z tobą, ani bez ciebie, Kraków 1998.

Kategorie prawne jako klucz do analizy manipulacji

Cieślak M., Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia, Warszawa 1995.
Izdebski H., Stępkowski A.(red.), Nadużycie prawa, Warszawa 2003.
Kustra E., Polityczne problemy tworzenia prawa, Toruń 1994.
Kuźniak B., Obacz P., Instrumentalizacja prawa międzynarodowego na przykładzie Polski jako strony konwencji stambulskiej, Kraków 2020.
Przesławski T., Psychika, czyn, wina. Wpływ czynnika psychicznego na zachowanie człowieka i jego winę jako podstawę odpowiedzialności karnej, Warszawa 2008.
Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego, Wrocław 1985.
Woleński J., Lustracja jako zwierciadło, Kraków 2007.
Zieliński T., Czas prawa i bezprawia. Myśli niepokorne kustosza praw, Warszawa 1999.
Zieliński T., Droga do Ziemi Obiecanej, Warszawa 2002.
Zieliński T., Labirynt praw i obyczajów. Zapiski z końca XX wieku, Warszawa 2001.
Ziembiński Z., Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1971,
Znamierowski C., Wina i odpowiedzialność, Warszawa 1957.

Kazus nazizmu, III Rzeszy

Allert T., Niemieckie powitanie. Historia fatalnego gestu, Warszawa 2008.
Kitchen M., Trzecia Rzesza. Charyzma i wspólnota, Warszawa 2012.
Klemperer V., LTI. Notatnik filologa , Kraków – Wrocław 1983.
Knopp G., Hitler. Dziedzictwo zła, Warszawa 1999.
Majewski P.M., Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu, Warszawa 2019.
Marks S., Dlaczego poszli za Hitlerem? Psychologia narodowego socjalizmu w Niemczech, Warszawa 2009.
Rauschning H., Rewolucja nihilizmu, Warszawa 1996.
Ryszka F., Państwo stanu wyjątkowego, Wrocław 1985.
Schmölders C., Twarz Hitlera. Biografia fizjonomiczna , Gdańsk 2010.

Słowniki, leksykony

Antoszewski A., Herbut R. (red.), Leksykon politologii, Wrocław 2004.
Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 1, A–K, Warszawa 2000.
Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. 2, L–P, Warszawa 2000.
Brückner A., Słownik etymologiczny języka polskiego, wyd. IX, Warszawa 2000.
Chmaj M., Sokół W. (red.), Mała encyklopedia wiedzy politycznej, Toruń 1996.
Cienkowski W., Praktyczny słownik wyrazów bliskoznacznych, Warszawa 1993.
Dąbrowska A., Słownik eufemizmów polskich, czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa 1998.
Dąbrówka A., Geller E., Słownik antonimów, Warszawa 1995.
Dąbrówka A., Geller E., Turczyn R., Słownik synonimów, wyd. III, Warszawa 1997.
Długosz-Kurczabowa K., Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, Warszawa 2008.
Głowińska K., Popularny słownik frazeologiczny, Warszawa 2000.
Jedynak S. (red.), Mały słownik etyczny, Bydgoszcz 1999.
Kalina-Prasznic U. (red.), Leksykon prawniczy, Wrocław 1997.
Komputerowy słownik języka polskiego PWN
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 1994.
Kubiak-Sokół A., Słownik synonimów, Warszawa 2007.
Lalak D., Pilch T. (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, Warszawa 1999.
Mańkowski J., Słownik łacińsko-polski, Warszawa [uzup.]
Olechnicki K., Załęski P., Słownik socjologiczny, wyd. II, Toruń 1998.
Słownik języka polskiego PWN, Warszawa 2007.
Słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 1980.
Szymanek K., Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2004.

Utwory literackie

Čapek K., Księga apokryfów. Warszawa 1978.
Goethe J.W., Lis przechera, Warszawa 1990.
de Laclos Ch., Niebezpieczne związki, Lublin 1996.
de La Fontaine J., Bajki, Bielsko-Biała 2016.
Mandeville B., Bajka o pszczołach, Warszawa 1957.
Mann T., Tonio Kröger i inne opowiadania, Warszawa 1987.
Stawiński J.S., Piszczyk (Sześć wcieleń Jana Piszczyka), Warszawa 1997.