Nauczycielska diagnoza pedagogiczna w przedszkolu i w szkole

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Praktyka i edukacja oparta na faktach jako podstawa diagnozy

Rozdział 2. Diagnoza pedagogiczna – podstawy teoretyczne i prawne

2.1. Omówienie podstawowych pojęć
2.2. Zasady diagnozowania i podstawowe błędy diagnostyczne
2.3. Sytuacje trudne w procesie diagnozy (opór, kłamstwo, mechanizmy obronne, agresja)
2.4. Prawne aspekty organizowania pomocy pedagogiczno-psychologicznej

Rozdział 3. Diagnoza neuropedagogiczna jako nowość w diagnostyce edukacyjnej

3.1. Krytyczne myślenie jako filar neuropedagogiki
3.2. Możliwości wykorzystania obrazowania mózgu w diagnozie neuropedagogicznej

Rozdział 4. Przedmioty i narzędzia diagnozy nauczycielskiej

4.1. Metody i narzędzia badawcze – kryteria wyboru
4.2. Dziecko jako podmiot diagnozy – przegląd narzędzi
4.2.1. Narzędzia do diagnozy gotowości szkolnej oraz ogólnego poziomu rozwoju
4.2.2. Narzędzia do diagnozy ukierunkowanej – motoryka, sensoryka
4.2.3. Narzędzia do diagnozy ukierunkowanej – mowa, przetwarzanie słuchowe
4.2.4. Narzędzia do diagnozy ukierunkowanej – rozwój społeczno-emocjonalny
4.2.5. Narzędzia do diagnozy ukierunkowanej – motywacja, zainteresowania i uzdolnienia
4.2.6. Narzędzia do diagnozy ukierunkowanej – czytanie, ortografia, matematyka
4.2.7. Pomiar sprawdzający w dydaktyce, czyli testy nauczycielskie
4.2.8. Narzędzia do diagnozy wybranych zaburzeń rozwojowych (specyficzne trudności w uczeniu się, zaburzenia społeczno-emocjonalne, zaburzenia ze spektrum autyzmu)
4.3. Diagnoza środowiska rodzinnego
4.4. Środowisko przedszkolne, szkolne i rówieśnicze
4.5. Autodiagnoza wybranych kompetencji nauczycielskich

Zakończenie

Dodatek nr 1 dla nauczyciela. Procedura diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu
Dodatek nr 2 dla nauczyciela. Procedura diagnozy dziecka z grupy ryzyka dysleksji rozwojowej

Literatura
Spis aktów prawnych
Spis tabel
Spis schematów
Spis rysunków

American Psychiatric Association –APA (1994). DSM IV. Diagnostic and statistical
manual of mental disorders. Washington: APA.
American Psychiatric Association, APA. (2013). Diagnostic and statistical manual of
mental disorders. Fifth edition. Washington DC.
Armstrong M. (2001). Zarządzanie zasobami ludzkimi. Kraków: Dom Wydawniczy
ABC.
Bielska E. (2013). Koncepcje oporu we współczesnych naukach społecznych: główne
problemy, pojęcia, rozstrzygnięcia. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ślą-
skiego.
Bieńkowska K., Gos E., Czajka N., Skarżyński P.H. (2017). Stymulacja Polimodalnej
Percepcji  Sensorycznej  met.  Skarżyńskiego  (SPPS-Ska)  –  ocena  efektywności
terapii, Xl Krajowa Konferencja Naukowo-Szkoleniowa, „Problemy otolaryngo-
logii dziecięcej w codziennej praktyce”, 23–24 listopada 2017 r., Lublin.
Birmaher B., Brent D., Bernet W., Bukstein O., Walter H. (1998). Practice pa-rame-
ters for the assessment and treatment of children and adolescents with depressive
disorders. „J Am Acad Child Adolesc Psychiatry”, 37 (Suppl. 10), s. 63S–82S.
Birmaher B., Ryan N.D., Williamson D.E., Brent D.A., Kaufman J., 5. Dahl R.E. et al.:  
Childhood and adolescent depression: a review of the past 10 years. Part I. J Am
Acad Child Adolesc Psychiatry. 1996, 35 (11), s. 1427–1439.
Boilson A.M. et al. (2016). Operationalisation of the European Protocol for Autism
Prevalence (EPAP) for autism spectrum disorder prevalence measurement in Ire-
land. J. Autism Dev. Disord., 46(9), s. 3054–3067.
Borkowska A., Domańska Ł. (2007). Neuropsychologia kliniczna dziecka, Warszawa:
PWN.
Braun-Gałkowska M. (1985). Test Rysunku Rodziny. Lublin: Wyd. KUL.
Braun-Gałkowska M. (1991). Metody badania systemu rodzinnego. Lublin: RW KUL.
Breidenbach S., Rasfeld M. (2015) Budząca się szkoła. Słupsk: Dobra Literatura.
Brzezińska A. (1987). Gotowość dzieci w wieku przedszkolnym do czytania i pisania.
Poznań: WN UAM.
Brzezińska  A.I.,  Ziółkowska  B.,  Appelt  K.  (2016).  Psychologia  rozwoju  człowieka.
Gdańsk: GWP.
Brzeziński J. (2008). Badania eksperymentalne w psychologii i pedagogice. Warszawa:
Wydawnictwo Scholar.
Brzeziński J. (1999). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.168 Literatura
Cantarero K. (2009). Wykrywanie kłamstwa w komunikacji interpersonalnej, „Psy-
chologia Społeczna”, 3(11), s. 167–176.
Carron G., De Grauwe A. (1997). Current issues in supervision: a literature review.
Paris,  on-line:  www.unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000111916  [dostęp:
12.06.2020.
Chermet-CarroyS. (2000): Zrozum rysunki dziecka, czyli jak interpretować rysunki
małych dzieci. Łódź: Wyd. „Ravi”.
Chojak  M.  (2019).  Neuropedagogika,  neuroedukacja  i  neurodydaktyka  –  fakty
i mity. Warszawa: Difin.
Chojak M. (2018). Neuronalna strategia wykonywania czynności edukacyjnych na
materiałach polisensorycznych oraz na tablecie u dzieci o różnym czasie kon-
taktu z mediami. „Edukacja–Technika–Informatyka”, 4(26), s. 218–223.
Chojak  M.  (2018).  Mózg  „dzieci  sieci”  w  świetle  neurobiologii  i  neuropedagogiki,
„Edukacja–Technika–Informatyka”, nr 1(23), s. 121–128.
Chojak M. (2016). Nadmierny kontakt z mediami jako przyczyna zaburzeń rozwoju
poznawczego  dzieci  kończących  wychowanie  przedszkolne  –  raport  z  badań,
[w:] A. Kamińska, P. Oleśniewicz (red.). Edukacja Jutra. Aspekty wychowania
i kształcenia we współczesnej szkole. Sosnowiec: Wyższa Szkoła HUMANITAS,
s. 223–134.
Chojak  M.  (2015).  Nowe  technologie  w  rozwój  wybranych  procesów  poznawczych
u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, [w:] K. Denek, A. Kamińska,
P. Oleśniewicz (red.) Edukacja Jutra. Sosnowiec: Wyższa Szkoła HUMANITAS.
Colucci-Gray L., Das S., Gray D., Robson D., Spratt J. (2013). Evidence-Based Prac-
tice  and  Teacher  Action-Research:  A  reflection  on  the  Nature  and  Direction
of ‘Change’. „British Educational Research Journal”, 39(1), s. 126–147.
Council on Children with Disabilities, Section on Developmental Behavioral Bright
Futures Steering Committee and Medical Home Initiatives for Children with Spe-
cial  Needs  Project  Advisory  Committee  (2006).  Identifying  Infants  and  Young
Children with Developmental Disorders in the Medical Home: An Algorithm for
Developmental Surveillance and Screening, „Pediatrics”, 118, s. 405–420.
Council on Children Communications and Media (2016). Media and Young Minds.
“Pediatrics”, 138, (5) e20162591;
Cygan  B.  (2018).  Zaburzenia  przetwarzania  sensorycznego  jako  źródło  trudności
i niepowodzeń szkolnych dziecka w edukacji wczesnoszkolnej. „Rocznik Komisji
Nauk Pedagogicznych”, tom LXXI, s. 83–96.
Czemierowska-Koruba E. (2014). Agresja i przemoc w szkole, czyli co powinniśmy
wiedzieć. Warszawa: ORE.
Czerski  W.  (2017).  Ewolucja  katalogu  kompetencji  informacyjnych  nauczyciela,
„Dydaktyka Informatyki”, 12, s. 150–186.
Czerski W., Duda M. (2018). Kompetencje informacyjne bezrobotnych Lubelszczyzny
– badania pilotażowe, „Szkoła – Zawód – Praca”, 16, s. 151–162.
Davies P., (1999). What is Evidence-Based Education?. „British Journal of Educatio-
nal Studies, 47(2), s. 108–121. 169 Literatura
Delgado P., Vargas C., Ackerman R., Salmerón L. (2018). Don’t throw away your
printed books: A meta-analysis on the effects of reading media on reading com-
prehension. Educational Research Review, 25, 23–38.
Denek K. (2000). Kompetencje nauczycieli w kontekście wyzwań XXI wieku i potrzeb
reformy systemu edukacji w Polsce, [w:] K. Wenta (red.) Kształcenie pedago-
giczne w dobie przemian edukacyjnych w Polsce. Szczecin: Wyd. Nauk. U.Sz.
Desmurget M. (2012). Teleogłupianie. O zgubnych skutkach oglądania telewizji (nie
tylko przez dzieci). Warszawa: Czarna Owca.
Di Domenico S.I., Ryan R.M. (2017). The Emerging Neuroscience ofIntrinsic Moti-
vation:  A  New  Frontierin  Self-Determination  Research.  „Frontiers  in  Human
Neuroscience”, 11, 45.
Diamond D.M. (2005). Cognitive, Endocrine and Mechanistic Perspectives on Non-
-Linear Relationships Between Arousal and Brain Function. “Nonlinearity Biol
Toxicol Med.”, 3(1), 1–7.
Dopke  J.  (1997).  Poznawanie  osobowości  wychowanków  na  podstawie  twórczości
plastycznej, „Szkoła Specjalna”, 3, s. 161–162.
Dybowska E. (2010). Diagnoza pedagogiczna środowiska rodzinnego, [w:] A. Błasiak,
E.  Dybowska  (red.)  Wybrane  zagadnienia  pedagogiki  rodziny.  Kraków:  Wyd.
WAM, s. 257–273.
Dymara B. (red.) (1998). Dziecko w świecie rodziny. Szkice o wychowaniu. Kraków:
IMPULS.
Dyrda B. (2000). Syndrom nieadekwatnych osiągnięć. Kraków: IMPULS; Rimm S.B.
(1994). Bariery szkolnej kariery – dlaczego dzieci zdolne mają słabe stopnie?.
Warszawa: PWN.
Facione P.A., (1990). Critical Thinking: A Statement ox Expert Consensus for Purpo-
ses of Educational Assessment and Introduction. Research Findings and Reco-
mendations. Millbrae: California Academic Press.
Ferreira M., Grewiński M., Reis-Jo J. (2014). Superwizja jako instrument rozwoju
zawodowego w służbach społecznych. Warszawa, dostępny on line: www.mirek.
grewinski.pl/wp-content/uploads/2014/10/Superwizja_jako_instrument_roz-
woju_zawodowego_w_sluzbach_spolecznych.pdf [dostęp: 12.06.2020].
Froiland J.M., Worrell F.C. (2016). Intrinsic motivation, learning goals, engagement,
and achievement in a diverse high school. „Psychol. Sch.”, 53, s. 321–336.
Frydrychowicz A. (2006). Doradca nauczyciela sześciolatków: materiały metodyczne
dla  nauczycieli  opracowane  w  wyniku  projektu  „Badanie  gotowości  szkolnej
sześciolatków”. Warszawa: CMPPP.
Fugiel J., Czajka K., Posłuszny P., Sławińska T. (2017). Motoryczność człowieka. Pod-
stawowe zagadnienia z antropomotoryki. MedPharm.
Gajewska E. (2011). Narzędzia diagnostyczne do oceny wczesnego rozwoju moto-
rycznego stosowane w fizjoterapii dziecięcej. „Neurologia Dziecięca”, 20 (40),
s. 53–58.
Garstka T., Śliwerski A. (2019). Psychopedagogiczne mity 2. Dlaczego warto pytać
o dowody. Warszawa: Wolters Kluwer.170 Literatura
Gary T., Pring R. (2004). Evidence-based Practice in Education. New York: Open
Univercity Press.
Gaś Z.B. (2004). Kwestionaiusz OZ–U jako narzędzie jakości analizy jakości funk-
cjonowania ucznia w kontekście nauczycielskim, [w:] Z.B. Gaś (red.) Badanie
zapotrzebowania na profilaktykę w szkole. Poradnik dla szkolnych liderów pro -
filaktyki. Lublin: Fundacja „Masz Szansę”, s. 97–106.
Głoskowska-Sołdatow M. (2010). Wybrane aspekty motywowania uczniów do nauk,
[w:]  E.  Jaszczyszyn,  J.  Szada-Borzyszkowska  (red.).  Edukacja  dziecka  –  mity
i fakty. Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie.
Goźlińska E., Szlosek F. (1997). Podręczny słownik nauczyciela kształcenia zawodo-
wego. Radom: ITE.
Gruba J., Gubała B. (2019). Karty Oceny Gotowości Szkolnej. Gliwice: Wyd. KOM-
LOGO.
Gruszczyk-Kolczyńska E. (1994). Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu
się matematyki. Warszawa: WSiP.
Gryniuk-Toruń  I.,  Tuszyńska-Bogucka  V.  (1999).  Psychorysunek  tematyczny  jako
narzędzie  diagnozy  sytuacji  szkolnej  i  rodzinnej  ucznia,  [w:]  Z.B.  Gaś  (red.)
Badanie zapotrzebowania na profilaktykę w szkole . Warszawa: IBE, s. 127–153.
Grzelak  J.,  Kurlej  W.,  Staszak  K.,  Kornafe  D.  (2018).  Czynniki  ryzyka  wystąpie-
nia  dysleksji  rozwojowej,  [w:]  Asienkiewicz  R.,  Markocka-Mączka  K.,  Biskup
M.  (red.)  Zdrowie  publiczne  standardem  dobrostanu.  Lublin:  Wydawnictwo
Naukowe NeuroCentrum, s. 145–157.
Guyatt G H. (1991). Evidence-based medicine. ACP J Club., 114 (suppl 2): A-16.
Hammersley M., (1997). Educiationa Research and Teaching: A Response to David
Harggreaves’  TTA  Lecture.  „British  Educational  Research  Journal”,  23(2),
s. 141–161.
Hargreaves  D.,  (1996).  Teaching  as  a  research-based  profession:  Possibilities  and
prospects. The Teacher Training Agency Annual Lecture, 1996. London: Teacher
Training Agency.
Hering D. (2015). Podstawy Evidence-Based Medicine, [w:] P. Waszak, Ł. Budyńko
(red.)  Pomysł-Badanie-Publikacja.  Poradnik  naukowy  dla  studentów  kierun-
ków medycznych. Gdańsk: Gdański Uniwersytet Medyczny, s. 68–81.
Hillage J., Pearson R., Anderson A. Tamkin P. (1998). Excellence in Research on Scho-
ols, Research Report RR74, Department for Education and Employment (Sud-
bury, DfEE Publications).
Hoffmann T., Bennett S., Del Mar C. (2010). Evidence-Based Practice Across the
Health Professions. Australia: Elsevier.
Holmes  D.,  Murray  S.J.,  Perron  A.,  Rail  G.  (2006).  Deconstructing  the  evidence-
-based discourse in health sciences: truth, power and fascism. „Int J Evid Based
Healthc”, 4, s. 180–186.
Hornowska E. (2010). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydaw-
nictwo Naukowe Scholar.171 Literatura
Howard-Jones P., (2020). Raport – Neuronauka i Edukacja, tłumaczenie na język
polski: K. Cipora, A. Beres, E. Miedzobrodzka, J. Płachetka, publikacja dostępna
on-line: https://osf.io/5jweh/ [dostęp: 30.06.2020].
Humphries  B.  (2003).  What  Else  Counts  as  Evidence  in  Evidence-Based  Social
Work?, „Social Work Education”, 22(1), s. 80–91.
Jagieła  J.  (2017).  Psychopedagogika  uczenia  się  i  zachowania,  czyli  o  związkach
behawioryzmu z edukacyjną analizą transakcyjną (cz. 2). „Edukacyjna Analiza
Transakcyjna”, 6, s. 277–311.
Jarosz E., Wysocka E. (2006). Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy
i rozwiązania. Warszawa: Wyd. Akad. „Żak”.
Johansen K. (2008). Dyslexia, Auditory Laterality, and Hemisphere-Specific Audi-
tory Stimulation. „Nordic Journal of Special Needs Education”, 4, s. 245–271.
Kalinowska S., Nitsch K., Duda P., Trześniewska-Drukała B., Samochowiec J. (2013).
Depresja u dzieci i młodzieży – obraz kliniczny, etiologia, terapia. „Annales Aca-
demiae Medicae Stetinensis. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szcze-
cinie”, 59 (1), s. 32–36.
Kalwińska M. (2004). Psychorysunek w szkole, „Psychologia w Szkole”, 2, s. 38–42.
Kamińska B., Siebert B. (2012). Podstawy rozwoju mowy u dzieci „Forum Medycyny
Rodzinnej”, tom 6, nr 5, s. 236–243; Masgutowa S., Regner A. (2013). Rozwój
mowy dziecka w świetle integracji sensomotorycznej. Wrocław: Continuo.
Karwowska-Struczyk  M.  (1988).  Autoekspresja  plastyczna  dziecka  wyrazem  jego
rozwoju, „Wychowanie w Przedszkolu”, 9, s. 481–485.
Keith R.W. (2004). Zaburzenia procesów przetwarzania słuchowego. „Otolaryngolo-
gia”, 3(1), s. 7–14.
Kleka P. (2011). Statystyczne kryteria przydatności raportu z badań do metaana-
lizy, [w:] J.M. Brzeziński (red.), Metodologia badań społecznych. Wybór tekstów.
Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Konarzewski K. (2000). Jak uprawiać badania oświatowe. Warszawa: WAiP.
Kopaliński W. (2000). Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almana-
chem. Warszawa: Świat Książki.
Krakowiak  K.  (2017).  Założenia  koncepcji  diagnozy  specjalnych  potrzeb  rozwojo-
wych i edukacyjnych dzieci i młodzieży, [w:] K. Krakowiak (red.) Diagnoza spe-
cjalnych  potrzeb  rozwojowych  i  edukacyjnych  dzieci  i  młodzieży.  Standardy,
wytyczne oraz wskazówki do przygotowania i adaptacji narzędzi diagnostycz-
nych dla dzieci i młodzieży z wybranymi potrzebami rozwojowymi i edukacyj-
nymi. Warszawa: ORE.
Krasowicz-Kupis  G.,  Wiejak  K.,  Gruszczyńska  K.  (2015).  Katalog  metod  diagnozy
rozwoju  poznawczego  dziecka  na  etapie  edukacji  przedszkolnej  i  wczesnosz-
kolnej. Warszawa: IBE; Wysocka E. (2013). Diagnostyka Pedagogiczna. Nowe
obszary i rozwiązania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Kruczyńska-Werner  A.,  (2018).  Centralne  zaburzenia  przetwarzania  słuchowego
– aktualne możliwości terapii dostępne w Polsce, [w:] Logopedia, t. 47–1, Lublin:
Polskie Towarzystwo Logopedyczne, s. 231–245.172 Literatura
Kruger J., Dunning D. (1999), Unskilled and unaware of it: how difficulties in reco -
gnizing one’s own incompetence lead to inflated self-assessments, “Journal of
Personality and Social Psychology”, 77(6), s. 1121–1134.
Kuczyńska B. (2002). Wyobraźnia a twórczość plastyczna, „Edukacja i Dialog”, 1,
s. 53–57.
Kukowska A., Dziadziuszko R., Jassem J. (2005). Metody losowego przydziału lecze-
nia w badaniach klinicznych. „Onkologia w Praktyce Klinicznej”, tom 1, nr 3,
s. 151–156.
Kurkowski Z.M. (2013). Audiogenne uwarunkowania zaburzeń komunikacji języko-
wej. Lublin: UMCS.
Lipowska M., „Zaburzenia neurozowojowe w najnowszych klasyfikacjach: DSM 5,
ICD  11  i  DC:  0–5  –zmiany  w  diagnozie  dzieci”,  referat  wygłoszony  na
XXII Kongresie Polskiego Towarzystwa Neuropsychologicznego „Neuropsycho-
logia w medycynie – medycyna w neuropsychologii” w dniach 29–30 listopada
2019 roku w Lublinie.
Longstaff A. (2012). Neurobiologia. Krótkie wykłady. Warszawa: PWN.
Łobocki M. (2006). Metody i techniki badań pedagogicznych. Kraków: Impuls.
Łoskot M. (2017). Syndrom Pinokia w szkole. „Głos Pedagogiczny”, 87, dostęp on-
-line https://www.glospedagogiczny.pl/artykul/syndrom-pinokia-w-szkole [dostęp:
2.07.2020].
Łuczyńska M., Olech A. (2013). Wprowadzenie do superwizji pracy socjalnej, War-
szawa: CZRL.
Mancia G., Fagard R., Narkiewicz K., Redon J., Zanchetti A., Bohm M., et al. (2013).
ESH/ESC  Guidelines  for  the  management  of  arterial  hypertension:  The  Task
Force for the management of arterial hyper-tension of the European Society of
Hypertension (ESH) and of the European Society of Cardiology (ESC). „J Hyper-
tens”, 31, s. 1281–357.
Marchwicki P. (2005). Mechanizmy obronne w ujęciu psychodynamicznym. „Semi-
nare. Poszukiwania Naukowe”, 21, s. 491–507.
Michalski  S.,  Tewes  U.  (2001).  Zentrale  Hörstörungen  nachweislich  trainierbar,
„Hörakustik”, 10, s. 98–106.
Miernik-Jaeschke M., Namysłowska I. (2016). Zaburzenia depresyjne u dzieci i mło-
dzieży,  artykuł  dostępny  on  line  https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/
psychiatria/81302,zaburzenia-depresyjne-u-dzieci-i-mlodziezy
Mitchell  P.F.  (2011).  Evidence-Based  Practice  in  Real-World  Services  for  Young
People with Complex Needs: New Opportunities Suggested by Recent Imple-
mentation Science. „Children and Youth Services Review”, 33(2), s. 207–216.
Mizerek H. (1999). Dyskursy współczesnej edukacji nauczycielskiej: między trady-
cjonalizmem a ponowoczesnością. Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.
Mizerek  H.,  (2015).  Evidence-Based  Practice  in  Education:  Premises,  Dilemmas,
Prospects. Forum Oświatowe, 27(2), s. 25–40.
Mojs E., Nowogrodzka A., Piasecki B., Wolnowska B. (2011). Wpływ treningu słu-
chowego Tomatisa na poziom funkcjonowania poznawczego u dzieci z dysfunk-
cjami mowy. „Neuropsychiatria i Neuropsychologia”, 6 (3–4), s. 108–112.173 Literatura
Mucha K. (2018) Przepisy prawa a planowanie, organizacja i prowadzenie pomocy
psychologiczno-pedagogicznej dla dzieci i młodzieży. Warszawa: ORE.
Mullen E.J., Shlonsky, A., Bledsoe S.E., Bellamy J.L., (2005). From concept to imple-
mentation:  challenges  facing  evidence-based  social  work.  Evidence  &  Policy:
A Journal of Research, Debate and Practice, 1(1), 61–84.
Niemierko B. (1990). Pomiar sprawdzający w dydaktyce. Warszawa: PWN.
Niemierko B. (2002). Ocenianie szkolne bez tajemnic. Warszawa: WSiP.
Niemierko B. (2009). Diagnostyka edukacyjna. Warszawa: PWN.
Nowicka M., Wzorek A. (2016). Superwizja w szkole. Model i koncepcja wdrożenia.
Warszawa: MEN.
Odowska-Szlachcic  B.,  Mierzejewska  B.  (2013).  Wzrok  i  słuch  –  zmysły  wiodące
w uczeniu się w aspekcie integracji sensorycznej. Gdańsk: GWP.
Opolska T. (1997). Diagnoza w działalności pedagogicznej. „Problemy Poradnictwa
Psychologiczno-Pedagogicznego”, nr 2 (7), s. 17–18.
Oster G.D., Goud P. (2000). Rysunek w psychoterapii. Gdańsk: GWP.
Ożańska-Ponikwia K. (2016). Tomatis Auditory Stimulation and learning difficulties
– an overview of recent studies. „Konteksty Pedagogiczne”, 2(7), s. 39–45.
Painter K., Scannapieco M. (2009). Part I: A Review of the Literature on Multisyste-
mic Treatment Within an Evidence-Based Framework: Implications for Working
with Culturally Diverse Families and Children. Journal of Family Social Work,
12(1), s. 73–92.
Paluchowski  W.J.  (2010).  Diagnoza  oparta  na  dowodach  empirycznych  –  czy
potrzebny jest „polski Buros”?. „Roczniki Psychologiczne”, 13(2), s. 7–27.
Piekarski  J.  (1985).  Środowisko  rodzinne  jako  przedmiot  diagnozy  pedagogicznej,
główne przesłanki teoretyczne i metodologiczne. „Ruch Pedagogiczny”, nr 2–3,
s. 103–108.
Pietrasiński Z. (1976). Podstawy psychologii pracy. Warszawa: WSiP.
Pilch T., Bauman T. (2001). Zasady badań pedagogicznych. Warszawa: PWN.
Pilch  T.,  Bauman  T.  (2001),  Zasady  badań  pedagogicznych.  Strategie  ilościowe
i jakościowe, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Pisula  E.  (2014).  Autyzm.  Przyczyny,  symptomy,  terapia.  Gdańsk:  Wydawnictwo
Harmonia.
Plutchik R. (1995). A theory of Ego defenses, [w:] H.R. Conte, R. Plutchik (red.). Ego
defenses: Theory and measurement. New York: Wiley.
Popek S. (1978). Analiza psychologiczna twórczości plastycznej dzieci i młodzieży.
Warszawa: WSiP.
Popek S. (1990). Kwestionariusz Twórczego Zachowania KANH. Lublin: Wydawnic-
two UMCS.
Popek S. (1996). Zdolności i uzdolnienia jako osobowościowe właściwości człowieka.
Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Popek S. (2003). Człowiek jako jednostka twórcza. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Popek S. (2010). Psychologia twórczości plastycznej. Kraków: Oficyna Wydawnicza
Impuls.
Popek S. (2015). W kręgu aktywności twórczej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.174 Literatura
Rafał-Łuniewska J. (2015). Uczeń zagrożony niedostosowaniem społecznym w szkole
ogólnodostępnej. Warszawa: ORE.
Ramezan J., Mitra E. (2013). Principles for Educational Supervision and Guidance.
„Journal of Sociological Research”, 4(2).
Richardson  L.P.,  Katzenellenbogen  R.  (2005).  Childhood  and  adolescent  de-pres-
sion: the role of primary care providers in diagnosis and treatment. “Curr Probl
Pediatr Adolesc Health Care”, 35(1), s. 6–24.
Robins DL, Casagrande K, Barton M, i wsp. (2014). Validation of the modified chec -
klist for Autism in toddlers, revised with follow-up (M-CHAT-R/F), “Pediatrics”
133/1 s. 37–45
Rubacha K. (2008). Metodologia badań nad edukacją. Warszawa: WSiP.
Rynkiewicz A., Kulik M. (2013). Wystandaryzowane, interaktywne narzędzia do dia-
gnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu a nowe kryteria diagnostyczne DSM-5.
„Psychiatria”, 10(2), s. 41–48.
Sackett D.L., Rosenberg W.M., Gray J.A., Haynes R.B., Richardson W.S. (1996). Evi-
dence based medicine: what it is and what it isn’t. “BMJ”, 312, s. 71–2.
Senderski A. (2014). Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania
słuchowego u dzieci. „Otorynolaryngologia”, 13(2), s. 77–81.
Schendel D.E. et al. (2016). Association of psychiatric and neurologic comorbidity
with mortality among persons with autism spectrum disorder in a Danish popu-
lation. “JAMA Pediatr.”, 170(3), s. 243–250.
Sitarczyk  M.  (2002).  Międzypokoleniowa  transmisja  postaw  wychowawczych.
Lublin: UMCS.
Sitarczyk M. (2004) Wykorzystanie dyferencjału semantycznego do badania obrazu
szkoły i nauczyciela, [w:] Z.B. Gaś (red.) Badanie zapotrzebowania na profilak -
tykę w szkole. Poradnik dla szkolnych liderów profilaktyki. Lublin: Fundacja
„Masz Szansę”, s. 107–126.
Stech K. (2002). Kompetencje zawodowe nauczyciela – spojrzenia na problem, [w:]
K.  Ferentz,  E.  Kozioł  (red.)  Kompetencje  nauczyciela-wychowawcy,  Zielona
Góra: Wyd. UZ.
Stemplewska-Żakowicz  K.  (2016).  Diagnoza  psychologiczna.  Diagnozowanie  jako
kompetencja profesjonalna. Gdańsk: GWP.
Strykowski  W.  (2005).  Kompetencje  współczesnego  nauczyciela.  „Neodidagmata”,
27/28, s. 15–28.
Strykowski  W.,  Strykowska  J.,  Pielachowski  J.  (2003).  Kompetencje  nauczyciela
szkoły współczesnej. Poznań: Wydawnictwo eMPi2.
Szmagalski J. (red.) (2011). Superwizja pracy socjalnej. Zastosowania i dylematy.
Warszawa: IRSP.
Szmigielska B. (1998). Dojrzałość szkolna, [w:] W. Szewczuk (red.) Słownik psycho-
logiczny. Warszawa: Fundacja INNOWACJA, s. 64–67.
Szopa J., Mleczko E.S. (2000). Podstawy antropomotoryki. Warszawa: PWN.
Taraszkiewicz M. (2001). Jak uczyć jeszcze lepiej! Szkoła pełna ludzi. Poznań: Wyd.
ARKA.175 Literatura
Taylor  G.,  Jungert  T.,  Mageau  G.A.,  Schattke  K.,  Dedic  H.,  Rosenfield  S.,  et  al.
(2014). A self-determination theory approach to predicting school achievemen-
tover time: the unique role of intrinsic motivation. „Contemp. Educ. Psychol.”,
39, s. 342–358.
Toć W. (2000). Ekspresja w sztuce dziecka. „Wszystko dla Szkoły”, 6, s. 1–2.
Tooley  J.,  Darby  D.  (1998).  Education  Research:  An  Ofsted  Critique.  London:
OFSTED.
Treadway M.T., Buckholtz J.W., Cowan R.L., Woodward N.D. i in. (2012). Dopami-
nergic Mechanisms of Individual Differences in Human Effort-Based Decision-
-Making. “Journal of Neuroscience”, 32 (18), 6170–6176.
Uszyńska-Jarmoc J., Kunat B., Mantur J. (2015). Białostockie talenty XXI Wieku.
Zdolny, ale jak? (auto)diagnoza zdolności i uzdolnień uczniów. Białystok: UwB.
Wallon P., Cambier A., Engelhart D. (1993). Rysunek dziecka. Warszawa: WSiP.
Warnke F. (2014). Metoda Warnkego. Dysleksja stop. Słuch wzrok ruch. Skuteczna
pomoc w problemach automatyzacji funkcji. Wrocław: BIOMED.
Wiesberg D.S., Keil F.C., Goodstein J., Rawson E., Gray J.R. (2008). The seductive
allure of neuroscience explanations. “Journal of Cognitive Neuroscience”, 20(3),
s. 470–477.
Wigocka-OkońB.  (2003).  Gotowość  szkolna  dzieci  sześcioletnich.  Warszawa:  Wyd.
Akad. Żak.
Wilgocka-Okoń  B.,  (1998).  Dojrzałość  szkolna  czy  dojrzałość  szkoły  –  dylematy
„progu szkolnego, [w:] D. Klus-Stańska, M. Suświłło (red.) Dylematy współcze-
snej edukacji. Olsztyn: WSP, s. 11.
Witkowski T. (2006). Psychologia kłamstwa. Warszawa: J. Santorski & Co.
Włoch S., Włoch A. (2009). Diagnoza całościowa w edukacji przedszkolnej i wcze-
snoszkolnej. Warszawa: Wyd. Akad. „Żak”.
World  Health  Organization.  (2019).  Guidelines  on  physical  activity,  sedentary
behaviour and sleep for children under 5 years of age. World Health Organi-
zation, dostępny on-line https://apps.who.int/iris/handle/10665/311664 [dostęp:
27.06.2020].
Wysocka E. (2013). Standardy etyczne i profesjonalne w pracy pedagoga-diagnosty
w kontekście obszarów diagnozy pedagogicznej. „Teraźniejszość–Człowiek–Edu-
kacja”, 4(64), s. 133–146.
Wysocka E. (2007). Człowiek a środowisko życia. Podstawy teoretyczno-metodolo-
giczne diagnozy. Warszawa: Wyd. Akad. Żak.
Wysocka E. (2013). Diagnostyka pedagogiczna. Nowe obszary i rozwiązania. Kra-
ków: Impuls.
Yerkes  R.M.  Dodson  J.D.  (1908).  The  relation  of  strength  of  stimulus  to  rapidity
of  habit-formation.  „Journal  of  Comparative  Neurology  and  Psychology”,  18,
s. 459–482.
Yogman M., Garner A., Hutchinson J., Hirsh-Pasek K., Michnick Golinkoff R. (2018).
The Power of Play: A Pediatric Role in Enhancing Development in Young Chil-
dren. „Pediatrics”, 142 (3) e20182058.176 Literatura
Zaborniak-Sobczak M., Bieńkowska K.I., Senderski A., (2016). Centralne zaburzenia
przetwarzania  słuchowego:  od  teorii  do  praktyki  edukacyjnej.  Wybrane  pro-
blemy, „Niepełnosprawność. Dyskursy Pedagogiki Specjalnej”, 23, s. 116–132
Zammitt  K.A.,  Alvarez  M.E.  (2012).  Keeping  Up  with  the  Research.  “Children  &
Schools”, 34(1), s. 49–51.
Zwierzyńska E. (2000). Test Stosunków Szkolnych. Podręcznik. Warszawa: CMPPP.