W sprawie sporządzania sprawozdań według segmentów działalności, standard wyraźnie odwołuje się do sprawozdawczości wewnętrznej przygotowanej dla najwyższego kierownictwa w jednostkach. Sprawozdawczość ta służy im w podejmowaniu decyzji zarządczych. Podstawowym źródłem tych informacji jest rachunkowość zarządcza. Stąd tytułem wprowadzenia znalazły się w książce zagadnienia poświęcone segmentom działalności z punktu widzenia rachunkowości zarządczej oraz marketingu. Bez segmentacji klientów w marketingu i wyodrębniania centrów odpowiedzialności w rachunkowości zarządczej nie byłoby MSR 14, który korzysta z dorobku tych nauk praktycznych w tym zakresie. Jeśli przyjąć, że rachunkowość zarządcza jest systemem gromadzenia i przetwarzania informacji finansowych i niefinansowych obejmującym różne techniki, których celem jest ułatwienie zarządzającym podejmowanie decyzji menedżerskich, to zrozumiałym będzie znaczenie rachunkowości zarządczej w tym względzie.
Za podstawowe kryterium wyodrębniania segmentów działalności standard przyjmuje zróżnicowany poziom zwrotu z nakładów inwestycyjnych oraz zróżnicowane ryzyko działalności. Zarówno MSR 14, jak i publikowane sprawozdania finansowe poświęcają się temu zagadnieniu mało miejsca, najczęściej ograniczając się do stwierdzenia, że zróżnicowanie takie miało miejsce. Dlatego też przedstawiono książce podstawowe metody statystyczne ułatwiające zbadanie poziomu ryzyka w poszczególnych segmentach.
Zasadniczą część książki stanowi szczegółowa analiza treści MSR 14. Kolejno omawiane są w nich podstawowe zagadnienia standardu, między innymi:
- ilościowe i jakościowe kryteria wyodrębniania segmentów działalności,
- rodzaje wzorów sprawozdawczych segmentów działalności,
- podstawowe pojęcia wykorzystywane przy sporządzaniu sprawozdawczości segmentów działalności, takie jak: przychody, koszty segmentu, aktywa i pasywa oraz wynik segmentu,
- mierniki wyników działalności prezentowanych przez spółki kapitałowe w sprawozdawczości według segmentów działalności.
Książka zawiera także przykłady informacji ujawnianych w sprawozdaniach finansowych spółek kapitałowych, w większości notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie. Przykłady te służą egzemplifikacji szczegółowych zaleceń MSR 14 w zakresie rodzajów wyodrębnianych segmentów oraz zakresu ujawnianych informacji, a opisanych w rozdziałach poprzednich pracy. Intencją tych prezentacji jest pokazanie przykładów przedstawiających różne formy sprawozdań oraz różny zakres ujawnianych informacji. Mamy więc tutaj przykłady sprawozdań matrycowych, rocznych i śródrocznych, sprawozdania z działalności branżowej i geograficznej, z działalności zintegrowanej pionowo, działalności sektora bankowego. Część
z nich prezentuje informacje z działalności zaniechanej, część ujawnia informacje o zmianie zakresu segmentów działalności.
Integralną częścią tej pracy są materiały szkoleniowe i załączniki. W ten sposób książka ta adresowana jest nie tylko do praktyków, ale także do studentów studiów ekonomicznych. Biorąc pod uwagę to, że jest to pierwsza próba takiego ujęcia zagadnienia segmentów działalności, książka ta może stanowić kanon literatury obowiązkowej lub uzupełniającej odpowiednich przedmiotów nauczania na kierunkach studiów zarządzanie oraz finanse i rachunkowość.
Publikacja jest skierowana do kadry zarządzającej i księgowych, których przedsiębiorstwa sporządzają lub przygotowują się do sporządzania sprawozdań finansowych w oparciu o MSR/MSSF. Wśród adresatów publikacji znajdują się także biegli rewidenci, badający księgi rachunkowe przedsiębiorstw stosujących MSR/MSSF. Ponadto są to pracownicy naukowi i studenci uczelni ekonomicznych oraz wykładowcy i słuchacze specjalistycznych kursów z rachunkowości.
Podmiot odpowiedzialny za bezpieczeństwo produktu: Difin sp z o.o., ul. F. Kostrzewskiego 1, 00-768 Warszawa (PL), adres e-mail: info@difin.pl, tel (22) 851 45 61
Autor książki
Sojak Sławomir
prof. dr hab., kierownik Katedr Rachunkowości na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz w Wyższej Szkole Bankowej w Toruniu. Przewodniczący Komisji Historii Teorii i Praktyki Rachunkowości w Polsce przy Radzie Naukowej Stowarzyszenia Księgowych w Polsce. Autor wielu książek i artykułów z zakresu rachunkowości w tym między innymi nagradzanych przez Stowarzyszenie Księgowych w Polsce oraz Ministra Edukacji Narodowej i Sportu.
Jankowska Maria
dr - pracownik Katedry Rachunkowości na Wydziale Nauk Ekonomicznych i Zarządzania UMK w Toruniu. Naukowo zajmuje się rachunkowością finansową, podatkową oraz audytem finansowym. Jest biegłym rewidentem.
Spis treści:
Wstęp
Część I. Segmentacja działalności gospodarczej jednostek według rachunkowości zarządczej, marketingu i międzynarodowych standardów rachunkowości
Sławomir Sojak
Rozdział 1. Segmenty w działalności gospodarczej
1.1. Wprowadzenie
1.2. Koncepcje decentralizacji
1.3. Segmenty w działalności marketingowej
1.3.1. Koncentracja jednosegmentowa
1.3.2. Specjalizacja selektywna
1.3.3. Specjalizacja produktowa
1.3.4. Specjalizacja rynkowa
1.3.5. Pełne pokrycie rynku
1.4. Ośrodki odpowiedzialności w rachunkowości zarządczej
1.4.1. Segmentowy rachunek wyników w sprawozdawczości wewnętrznej
1.5. Segmenty według MSR 14
Rozdział 2. Ryzyko i stopa zwrotu z zainwestowanego kapitału jako podstawowe kryterium segmentacji działalności gospodarczej
2.1. Wprowadzenie
2.2. Pojęcie ryzyka i zwrotu z zainwestowanego kapitału
2.3. Czynniki warunkujące działalność gospodarczą
2.4. Statystyczne miary ryzyka
Część II. Msr 14 sprawozdawczość dotycząca segmentów działalności: podstawowe definicje - interpretacja i analiza
Sławomir Sojak, Maria Jankowska
Rozdział 1. Kryteria wyodrębniania segmentów działalności według MSR 14
1.1. Wprowadzenie
1.2. Cel i zakres standardu
1.3. Rodzaje segmentów działalności według MSR 14
1.4. Kryteria ilościowe wyodrębniania segmentów działalności
1.5. Procedura wyodrębniania segmentów sprawozdawczych
Rozdział 2. Wzory sprawozdawcze segmentów działalności według MSR 14
2.1. Wprowadzenie
2.2. Podstawowy wzór sprawozdawczy - zakres ujawnianych informacji
2.3. Uzupełniający wzór sprawozdawczy - zakres ujawnianych informacji
2.3.1. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór branżowy
2.3.2. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór geograficzny oparty o kryterium lokalizacji aktywów
2.3.3. Gdy podstawowym wzorem sprawozdawczym jest wzór geograficzny oparty o kryterium lokalizacji klientów
2.4. Sprawozdawczość roczna i śródroczna
Rozdział 3. Zasady rachunkowości segmentów działalności
3.1. Wprowadzenie
3.2. Zasady (polityka) rachunkowości
3.3. Zasady rachunkowości segmentów - definicje i założenia
3.4. Ujawnianie dodatkowych informacji
Rozdział 4. Przychody, koszty i wynik segmentów działania - podstawowe definicje
4.1. Wprowadzenie
4.2. Przychody segmentu
4.3. Koszty segmentu
4.4. Wynik segmentu
Rozdział 5. Aktywa i pasywa segmentu
5.1. Wprowadzenie
5.2. Aktywa segmentu
5.3. Zobowiązania segmentu
Rozdział 6. Wycena w segmentach działalności
6.1. Wprowadzenie
6.2. Wycena przychodów
6.2.1. Przychody ze sprzedaży towarów
6.2.2. Świadczenie usług
6.2.3. Wymiana towarów i usług
6.2.4. Wymiana składników rzeczowych aktywów trwałych
6.2.5. Wymiana składników wartości niematerialnych
6.2.5. Odsetki, tantiemy i dywidendy
6.3. Wycena kosztów
6.3.1. Koszty materiałów, towarów handlowych i wyrobów gotowych
6.3.2. Koszty wynagrodzeń
6.3.3. Koszty finansowe
6.3.4. Amortyzacja
6.4. Wycena transferów wewnętrzny
6.4.1. Rodzaje cen transferowych
6.4.2. Generalna reguła kształtowania ceny transferowej
6.4.3. Generalna reguła w przypadku niewykorzystanych zdolności produkcyjnych
6.4.4. Ceny transferowe w przypadku wykorzystanych zdolności produkcyjnych
6.5. Wycena aktywów
6.5.1. Wycena rzeczowych składników majątku trwałego
6.5.2. Wycena wartości niematerialnych
6.5.3. Wycena nieruchomości inwestycyjnych
6.5.4. Wycena zapasów
6.6. Wycena zobowiązań
6.7. Składniki bilansu oraz strumienie finansowe „przyporządkowane i przypisane”
Rozdział 7. Mierniki segmentów działalności
7.1. Wprowadzenie
7.2. Mierniki zdefiniowane
7.3. Alternatywne mierniki wyników
7.4. Definiowanie i prezentowanie alternatywnych mierników wyników
7.5. Mierniki wyników segmentów działalności - przykłady
Część III. Prezentacja i ujawnianie informacji objętych obowiązkiem sprawozdawczym zgodnie z MSR 14 - przykłady
Sławomir Sojak
Wprowadzenie
Rozdział 1. Grupa Bayer - prezentacja matrycowa segmentów działalności
Rozdział 2. Grupa Kapitałowa Alchemia - śródroczne sprawozdanie matrycowe
Rozdział 3. Grupa Kapitałowa Polnord - śródroczne sprawozdanie branżowe
Rozdział 4. Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo - sprawozdanie z działalności segmentowej zintegrowanej pionowo
Rozdział 5. Grupa Kapitałowa Banku Ochrony Środowiska - segmenty działalności według kryterium klientów banku
Rozdział 6. Grupa Kapitałowa Softbank - sprawozdanie z zaniechanej działalności segmentu
Rozdział 7. Raciborska Fabryka Kotłów
Rozdział 8. Grupa kapitałowa Software - sprawozdanie według segmentów geograficznych
Rozdział 9. Grupa kapitałowa Ciech
Część IV. Prezentacja graficzna - ekrany
Sławomir Sojak, Maria Jankowska
Literatura
Spis tabel
Spis schematów
Załączniki