Relacje rodzinne a społeczne funkcjonowanie jedynaków

Spis treści:

Wstęp

ROZDZIAŁ 1. Charakterystyka systemu rodzinnego

1.1. Rodzina – podstawowe środowisko rozwoju człowieka
1.1.1.  Socjologiczne ujęcie rodziny
1.1.2. Psychologiczne ujęcie rodziny
1.2. Relacje rodzinne i ich rola w procesie rozwoju dziecka
1.3. Systemowa koncepcja rodziny
1.3.1. Ogólna teoria systemów
1.3.2. Systemowe modele funkcjonowania rodziny
1.4. Funkcje, zadania i strategie rodzinne
1.4.1. Zadania i strategie dotyczące tożsamości
1.4.2. Zadania i strategie dotyczące kontroli
1.4.3. Zadania i strategie dotyczące spójności
1.4.4. Zadania i strategie dotyczące komunikacji
1.5. Rola środowiska rodzinnego w procesie socjalizacji dziecka
1.5.1. Transmisja międzypokoleniowa – definicje i mechanizmy
1.5.2. Determinanty transmisji międzypokoleniowej
1.5.3. Poziom uspołecznienia a transmisja międzypokoleniowa

ROZDZIAŁ 2. Problematyka jedynactwa w literaturze

2.1. Jedynactwo – zjawisko aktualne i jego przyczyny
2.2. Specyfika sytuacji rodzinnej jedynaków
2.3. Postawy rodziców wobec jedynaków w świetle badań
2.4. Badania na temat jedynaków w literaturze

ROZDZIAŁ 3. Metodologiczne założenia badań własnych

3.1. Pytania i hipotezy badawcze
3.2. Charakterystyka zastosowanych narzędzi pomiarowych
3.2.1. Kalifornijski Inwentarz Psychologiczny (CPI) H.G. Gougha
3.2.2.  Kwestionariusz Relacji Rodzinnych (KRR) M. Plopy i P. Połomskiego
3.3. Plan statystycznej analizy
3.4. Charakterystyka badanej grupy
3.5. Procedura badania

ROZDZIAŁ 4. Jedynacy – społeczne funkcjonowanie i relacje w systemie rodzinnym z uwzględnieniem płci

4.1.  Społeczne funkcjonowanie jedynaków i jedynaczek w kontekście wyników badania Inwentarzem CPI
4.2.  Relacje w rodzinach jedynaków i jedynaczek w kontekście wyników badania Kwestionariuszem KRR

ROZDZIAŁ  5. Jedynacy a osoby mające rodzeństwo – społeczne funkcjonowanie i relacje w systemie rodzinnym z uwzględnieniem płci

5.1. Społeczne funkcjonowanie jedynaków i osób mających rodzeństwo w kontekście wyników badania Inwentarzem CPI
5.1.1. Społeczne funkcjonowanie mężczyzn jedynaków i mających rodzeństwo w kontekście wyników badania Inwentarzem CPI
5.1.2. Społeczne funkcjonowanie kobiet jedynaczek i mających rodzeństwo w kontekście wyników badania Inwentarzem CPI
5.1.3. Podsumowanie wyników badania jedynaków i osób mających rodzeństwo Inwentarzem CPI
5.2. Relacje w rodzinach jedynaków i osób mających rodzeństwo w kontekście wyników badania Kwestionariuszem KRR
5.2.1. Relacje w rodzinach mężczyzn jedynaków i mających rodzeństwo w kontekście wyników badania Kwestionariuszem KRR
5.2.2. Relacje w rodzinach kobiet jedynaczek i mających rodzeństwo w kontekście wyników badania Kwestionariuszem KRR
5.2.3. Podsumowanie wyników badania jedynaków i osób mających rodzeństwo Kwestionariuszem KRR

ROZDZIAŁ 6. Rodzinne predyktory aspektów społecznego funkcjonowania wśród jedynaków i osób mających rodzeństwo z uwzględnieniem płci

6.1. Relacje w systemie rodzinnym a społeczne funkcjonowanie jedynaków i jedynaczek
6.2. Relacje w systemie rodzinnym a społeczne funkcjonowanie kobiet i mężczyzn mających rodzeństwo
6.3. Pośrednicząca rola systemu rodzinnego w relacji liczby rodzeństwa i aspektów funkcjonowania społecznego

ROZDZIAŁ 7. Wnioski końcowe i dyskusja wyników

7.1. Społeczne funkcjonowanie jedynaków i jedynaczek
7.2. Relacje w rodzinach jedynaków i jedynaczek
7.3. Społeczne funkcjonowanie jedynaków i osób mających rodzeństwo
7.4. Relacje w rodzinach jedynaków i osób mających rodzeństwo
7.5. Relacje w systemie rodzinnym a społeczne funkcjonowanie jedynaków i jedynaczek
7.6. Relacje w systemie rodzinnym a funkcjonowanie społeczne kobiet i mężczyzn mających rodzeństwo
7.7. Pośredniczące znaczenie relacji z rodzicami w zakresie roli liczby rodzeństwa w rozwoju i poziomie wybranych kompetencji społecznych
7.8. Dyskusja wyników

Zakończenie
Bibliografia
Wykaz tabel i rysunków

Adamski, F. (1982). Wprowadzenie do socjologii małżeństwa i rodziny. PWN.
Adler, A. (1927). Individual Psychology. The Journal of Abnormal and Social Psychology, no. 22(2).
Almodovar, J.P. (1973). Is There an „Only Child Syndrome”? Enface, vol. 3–4.
Anderson, S.A., Sabatelli, R.M. (1999). Family Interaction. A Multigenerational Developmental Perspective. Pearson.
Anienkowa, N. (1997). Rola rodziny w psychoseksualnym rozwoju i wychowaniu dzieci, Wychowanie Na Co Dzień, nr 7–8.
Bakiera, L. (2006). Rodzina z perspektywy socjologicznej i psychologicznej: ciągłość i zmiana. Roczniki Socjologii Rodziny, t. 17.
Baniak, J. (1996). Rodzina a osobowość dziecka. Problemy Rodziny, nr 4.
Barbaro, B. de (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bereza, B., Szymczuk, D. (2016). Psychologiczne uwarunkowania prawidłowych relacji w rodzinie. Kwartalnik Naukowy Fides Et Ratio, vol. 28(4).
Bochniarz, A. (2010). Postawy rodzicielskie a funkcjonowanie społeczne jedynaków. Wydawnictwo UMCS.
Bogdanowicz, M. (1991). Psychologia dziecka w wieku przedszkolnym. WSiP.
Bono, E. de (1997). Naucz swoje dziecko myśleć. Wydawnictwo Prima.
Brzeziński, J. (1996). Metodologia badań psychologicznych. PWN.
Burke, M.O. (1956). A Search for Systematic Personality Differentiae of the Only Child in Young Adulthood. Journal of Genetic Psychology, vol. 89.
Callista, Z.M. (1946). De psychologie van het eenig kind. Vlaamsch Oproedkundig Tijdschrift, vol. 24.
Campbell, A.A. (1934). The Personality Adjustment of Only Children. Psychological Bulletin, vol. 2.
Campell, R. (1991). Twój nastolatek potrzebuje ciebie. TKECh.
Charvat, O. (1930). The Only Child. Vychovatelske Listy, vol. 2.
Chen, K. (1985). A Study of the Social Adaptability of children from 1-Child Families. Information on Psychological Sciences, vol. 4.
Cicirelli, V. (1995). Sibling Relationships Across the Life Span. Plenum Press.
Cudak, S. (1999). Znaczenie rodziny w rozwoju i wychowaniu małego dziecka. Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej.
Doss, S. (1980). A Study of Maladjustment in Relation to Birth Order. Journal of Psychological Researches, vol. 24.
Dunn, J. (2015). Siblings. W: Grusec, J.E., Hastings, P.D. (red.). Handbook of Socialization: Theory and Research. Guilford Press.
Dyczewski, L. (1994). Rodzina, społeczeństwo, państwo. Wydawnictwo KUL.
Dyer, D.T. (1945). Are Only Children Different? Journal of Education Psychology, vol. 36.
Dyrdół, M. (2014). Relacje rodzice–dziecko i ich prawne konteksty. Wychowanie w Rodzinie, nr 10.
Falbo, T. (1979). The Only Child: A Review. Journal of Individual Psychology, vol. 33.
Falbo, T. (1987). Only Children in the United States and China. Appliedd Social Psychology Annual, vol. 7.
Falbo, T., Polit, D.F. (1987). Only Children and Personality Development: A Quantiative Review. Journal of Marriage and the Family, vol. 49.
Falbo, T., Poston, D. (1993). The Academic Personality and Physical Outcomes of Only Children in China. Child Development, vol. 64.
Fenton, N. (1929). The Only Child. Journal of Genetic Psychology, vol. 35.
Ferguson G.M. (1999). Analiza statystyczna w psychologii i pedagogice. PWN.
Filipczuk, H. (1973). Każde dziecka jest inne. O czynnikach determinujących rozwój psychiczny dziecka. Nasza Księgarnia.
Filipczuk, H. (1978). Kłopoty z jedynakami. Nasza Księgarnia.
Filipczuk, H. (1981). Rodzina a rozwój psychiczny dziecka. Nasza Księgarnia.
Gałkowska, A. (1999). Percepcja powodzenia małżeństwa rodziców a społeczny obraz siebie ich dorosłych dzieci. Towarzystwo Naukowe KUL.
Gapik, L. (1980). Czynniki zaburzające komunikację interpersonalną w małżeństwie. Problemy Rodziny, nr 2.
Goodman, N. (1997). Wstęp do socjologii. Wydawnictwo Zysk-Ska.
Grzesiuk, L. (1987). Spotkania, które leczą: doświadczenia z psychoterapii młodzieży. Nasza Księgarnia.
Grzesiuk, L. (1994). Psychoterapia: szkoły, zjawiska, techniki i specyficzne problemy. PWN.
Guilford, R.B., Worcester, D.A. (1931). A Comparative Study of the Only and Non-Only Child. Journal of Genetic Psychology, vol. 38.
Hall, E. (1987). China’s Only Child. Psychology Today, vol. 21.
Harwas-Napierała, B. (1990). Rozwój tożsamości płciowej dzieci i młodzieży. Problemy Rodziny, nr 2/3.
Harwas-Napierała, B. (1995). Rodzina jako kontekst rozwojowy jednostki. W: Tyszkowa, M. (red). Rozwój dziecka w rodzinie i poza rodziną. Wydawnictwa Naukowe UAM.
Harwas-Napierała, B. (2006). Komunikacja interpersonalna i jej kształtowanie jako istotny wymiar jakości życia rodziny. W: Rostowska, T. (red.). Jakość życia rodzinnego. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatycznej w Łodzi.
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (2001). Psychologia rozwoju człowieka. PWN.
Hellinger, B. (2004). Praca nad rodziną. Metoda Berta Hellingera. GWP.
Hindman, J.M., Riggs, S.A., Hook, J. (2013). Contributions of Executive, Parent–Child, and Sibling Subsystems to Children’s Psychological Functioning. Couple and Family Psychology. Research and Practice, vol. 2(4).
Hooker, H.F. (1931). A Study of the Only Child at School. Journal of Genetic Psychology, vol. 39.
Jagieła, J. (2023). Psychopedagogika relacji. Difin.
Kalliopuska, M. (1981). Influence of Children’s Position in the Family on Recognition of Emotional Expression. W: Psychological Reports, vol. 49.
Kałdon, B. M. (2011). Rodzina jako instytucja społeczna w ujęciu interdyscyplinarnym. Forum Pedagogiczne, nr 1.
Kawula, S. (2006). Przemiany i przyszłość rodziny współczesnej. WSP.
Kawula, S. (2006a). Studia z pedagogiki społecznej. Państwo i Społeczeństwo, nr 2.
Kloepper, H.W., Leonard, W.M., Huang, L.J. (1981). A Comparison of the „Only Child” and the Siblings Perceptions of Parental Norms and Sanctions. Adolescence, vol. 16.
Kohnstamm, R. (1989). Praktyczna psychologia dziecka: wprowadzenie dla rodziców, wychowawców i nauczycieli. WSiP.
Konarski, R. (2010). Modelowanie równań strukturalnych. PWN.
Kornacka-Skwara, E. (2002). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych mężczyzn bezrobotnych. Praca doktorska. KUL.
Kottas, A., Markowska, B. (1968). Inwentarz Osobowości H. Gougha. Pracownia Psychologiczna PAN.
Kowalska, I. (1995). Historia rozwoju rodziny i jej uwarunkowania. Rodzina – jej funkcje przystosowawcze i ochronne. PWN.
Kowalski, S. (1976). Socjologia wychowania w zarysie. PWN.
Krumboltz, H.B., Krumboltz, J.D. (1959). Birth Rank and Family Size: Relationship to Certain Qualifications of Prospective Teachers. Journal of Teacher Education, vol. 9.
Kumpel, M. (2003). Jedynak. Wydawnictwo Lekarskie PZW.
Kwak, A. (1994). Rodzina i jej przemiany. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Kwak, A. (2019). Wychodzenie kobiety z cienia jednej roli – zmiany i ograniczenia. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica, vol. 69.
Layborn, A. (1992). Only Children in Britain: Popular Stereotype and Research Evidence. Children and Society, vol. 4.
Lempers, J.D., Clark-Lempers, D.S. (1992). Young, Middle, and Late Adolescents’ Comparisons of the Functional Importance of Five Significant Relationships. Journal of Youth and Adolescence, vol. 21(1).
Liberska, H. (2014). Rozwój rodziny i rozwój w rodzinie. W: Janicka, I., Liberska, H. (red.). Psychologia rodziny. PWN.
Ludewig, K. (1995). Terapia systemowa. Podstawy teoretyczne i praktyka. GWP.
Lytton, H. (1977). The Socialization of 2-yr Old Boys: Ecological Findings. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, vol. 14.
Macrae, C.N., Stangor, Ch., Hewstone, H. (1999). Stereotypy i uprzedzenia. GWP.
Marynowicz-Hetka, E. (2007). Pedagogika społeczna. T. 1. PWN.
Obuchowska, I. (1977). Dynamika nerwic. PWN.
Oleszak, M. (2018). Rozwody wśród młodych dorosłych na tle innych grup wiekowych w świetle danych zastanych. Analiza zjawiska. Rocznik Lubuski, nr 44.
Olson, D.H. (2000). Circumplex Model of Marital and Family Systems. Journal of family Therapy: Special edition: Empirical Approaches to family Assessment, vol. 22(2).
Paszowska-Rogacz, A. (2003). Psychologiczne podstawy wyboru zawodu. Przegląd koncepcji teoretycznych. KOWEZiU.
Pawłowska, R. (1994). Trudności w przystosowaniu jedynaków do szkoły. Problemy Rodziny, nr 3.
Pawłowska, R. (1995). Dysfunkcjonalność rodziny a rozwój osobowości dzieci i młodzieży. Miscellanea.
Pickhardt, C.E. (2008). The Future of Your Only Child. Palgrave.
Pietkiewicz, B. (1997). Jeden jedyny. Polityka, nr 16.
Pitkeathley, J., Emerson, D. (1995). Jedynacy. Wydawnictwo Jacek Santorski.
Plopa, M. (1987). Skala postaw rodzicielskich. Psychologia Wychowawcza, nr 5.
Plopa, M. (1996). Stres w izolacji morskiej: psychospołeczne uwarunkowania. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Plopa, M. (2004). Psychologia rodziny. Teoria i badania. EUH-E.
Połomski, P. (2008). Jedynactwo w perspektywie XXI wieku. W: Bogdanowicz, M., Lipowska, M. (red.). Rodzinne, edukacyjne i psychologiczne wyznaczniki rozwoju. Oficyna Wydawnicza Impuls.
Połomski, P., Peplińska, A. (2010). Psychologiczny obraz jedynaków wobec społecznych stereotypów. W: Rostowska, T., Jarmołowska, A. (red.). Rozwojowe i wychowawcze aspekty życia rodzinnego. Difin.
Poraj, G. (1988). Stosunki emocjonalno-społeczne w rodzinach dzieci jedynych i mających rodzeństwo. Problemy Rodziny, nr 1.
Poston, D.L., Yu, M. (1985). Quality of life, intellectual development and Behavioural Characteristics of Single Children in China: Evidence from a 1980 Survey in Changsha, Hunan Province. Journal of Biosocial Science, vol. 17.
Przetacznikowa, M., Włodarski, Z. (1983). Psychologia wychowawcza. PWN.
Radochoński, M. (1984). Psychologia rodziny w ujęciu systemowym. WSP.
Radochoński, M. (1986). Rodzina jako system psychospołeczny. Problemy Rodziny, nr 5.
Radochoński, M. (1987). Choroba a rodzina. Adaptacja systemu rodzinnego do sytuacji
stresowej wywołanej chorobą somatyczną. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Rzeszów.
Rembowski, J. (1972). Więzy uczuciowe w rodzinie. PWN.
Rembowski, J. (1975). Jedynactwo dzieci w domu i w szkole. PAN.
Rembowski, J. (1976). Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi. KiW.
Rembowski, J. (1986). Rodzina jako system powiązań. W: Ziemska, M. (red). Rodzina i dziecko. PWN.
Rembowski, J. (1986). Rodzina w świetle psychologii. WSiP.
Richardson, R.W. i Richardson, L.A. (1999). Najstarsze, średnie, najmłodsze: jak kolejność narodzin wpływa na twój charakter. GWP.
Roberts, L.C., Blanton, P. (2001). I Always Knew That Mom and Dad Loved Me Best: Experiences of Only Children. Journal of Individual Psychology, vol. 57.
Rosenberg, B.G., Hyde, J.S. (1993). The Only Child: Is There Only One Kind of Only? Journal of Genetic Psychology, vol. 154.
Rostowska, T. (1995). Transmisja międzypokoleniowa w rodzinie w zakresie wybranych wymiarów osobowości. Wydawnictwo UŁ.
Rostowska, T. (2001). Konflikt międzypokoleniowy w  rodzinie: analiza psychologiczna. Wydawnictwo UŁ.
Rostowska, T. (2002). Psychologiczne aspekty edukacyjnej funkcji rodziny. W: Rostowska, T., Rostowski, J. (red.). Rodzina – rozwój – praca. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki w Łodzi.
Rostowski, J. (1986). Znaczenie dwustronnego związku rodzice – dziecko w rozwoju psychicznym młodej jednostki. Problemy Rodziny, nr 4.
Rostowski, J. (1987). Wpływ jakości małżeńskiej rodziców na proces socjalizacji ich dzieci. Problemy Rodziny, nr 4.
Rostowski, J. (1997). Specyfika kształtowania się tożsamości w  okresie młodości. W: Rostowski, J., Rostowska, T., Janicka, I. (red.). Psychospołeczne aspekty rozwoju człowieka. Wydawnictwo UŁ.
Rostowski, J. (1999). Rola statusu tożsamości w procesie wyboru kariery zawodowej. W: Skłodowski, H. (red.). Psychologiczna problematyka doradztwa zawodowego. Materiały do studiowania. Wydawnictwo UŁ.
Rostowski, J., Rostowska, T. (2006). Psychologiczne podejście do procesu socjalizacji. W: Rostowska, T., Rostowski, J. (red.). Wokół wychowania: rola rodziny i szkoły w procesie socjalizacji dziecka. Wydawnictwo naukowe Wyższej Szkoły Informatyki w Łodzi. Łódź.
Rydz, S. (2002). Rozwój tożsamości osobowej młodzieży w świetle koncepcji Wima Meeus’a. W: Rostowska, T. Rostowski, J. (red.). Rodzina – rozwój – praca. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki w Łodzi.
Ryś, M. (1998). Konflikty w  rodzinie. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Ryś, M. (1999). Psychologia małżeństwa w zarysie. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Ryś, M. (2001). Systemy Rodzinne. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.
Satir, V. (1999). Zmieniajmy się wraz z rodzinami. GWP.
Satir, V. (2000). Terapia rodziny. GWP.
Satir, V. (2000a). Rodzina: tu powstaje człowiek. GWP.
Schachter, M., Roux, G. (1945). Etude sur l’enfant unique: analyse de cent observations. Profil medico-social et psychologique. Crianca Portuguesa, vol. 2.
Schaffer, R. (1996). Rozwój społeczny – dzieciństwo i młodość. Wydawnictwo UJ.
Simon F.B., Stierlin, H. (2012). Słownik terapii rodzin. GWP.
Skibska, J. (2012). Środowisko rodzinne jako czynnik warunkujący rozwój dziecka. W: Feruga, K., Ostrowska-Knapik, A., Wojtoń, R. (red). Przekraczanie granic. t. II. Verbum.
Slany, K. (2002). Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie. Nomos.
Sołowiej, J. (1986). Identyfikacja dziecka z  rodzicami. W: Ziemska, M. (red.). Rodzina i dziecko. PWN.
Stepulak, M. (1995). Podejście systemowe we współczesnej psychologii polskiej. Wydawnictwo KUL.
Stott, L.H. (1940). General Home Setting as a Factor in the Study of the Only Versus the Non-Only Child. Character and Personality. A Quarterly for Psychodiagnostic and Allied Studies, vol. 8.
Strelau, J. (1995). Temperament, inteligencja. PWN.
Świętochowski, W. (1994). Psychologiczne uwarunkowania stylu komunikowania się, Psychologia Wychowawcza, nr 3.
Świętochowski, W. (2000). Systemowa analiza wybranych uwarunkowań radzenia sobie rodziny ze stresem. Zeszyty Naukowe WSH-E, nr 2.
Świętochowski, W. (2002). Systemowa diagnoza rodziny z perspektywy psychologicznego konstruktywizmu. W: Rostowska, T., Rostowski, J. (red.). Rodzina – rozwój – praca. Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Informatyki w Łodzi.
Tucholska, S. (1995). Obraz siebie jedynaczek i niejedynaczek. Psychologia Wychowawcza, nr 4.
Turowska, L. (1987). Środowisko rodzinne jedynaka a jego przystosowanie szkolne. Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Tyszka, Z. (1980). Metodologiczne problemy badań nad rodziną. Wydawnictwa Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza.
Tyszka, Z. (1984). Rodzina a struktura społeczna. Pomorze.
Tyszka, Z. (1988). Z metodologii badań socjologicznych nad rodziną. Pomorze.
Tyszka, Z. (1995). Społeczno-gospodarcze oraz socjologiczne determinanty bezrobocia w Polsce i jego skutki w rodzinie. Problemy Rodziny, nr 1.
Tyszkowa, M. (1984), Uspołecznienie dzieci jedynych i mających rodzeństwo. W: Wołoszynowa, L. (red). Materiały do nauczania psychologii. S. II., T. 11. PWN.
Tyszkowa, M. (1986). Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych. PWN.
Tyszkowa, M. (1987). Badania nad uspołecznieniem i osobowością jedynaków i dzieci mających rodzeństwo. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Tyszkowa, M. (1988). Rozwój psychiczny człowieka w ciągu życia: zagadnienia teoretyczne i metodyczne. PWN.Vasta, R., Scott M., Haith, M., Miller, A. (1995). Psychologia dziecka. WSiP.
Wagner, M.E., Strabel, E. (1934). Homogeneous Grouping as a Techinque for Improving Prediction Coefficients. School and Society, vol. 40.
Wang, D., Kato, N., Inaba, Y., Tango, T., Yoshida, Y., Kusaka, Y., Deguchi, Y., Tomita, F., Zhang, Q. (2000). Physical and Personality Traits of Preschool Children in Fuzhou, China: Only Child vs Sibling. Child: Care, Health and Development, vol. 26.
Witty, P. (1934). The Only Child of Five. Psychological Clinic, vol. 22.
Wolicki, M. (1983). Mechanizm modelowania w kontakcie z ojcem. Problemy Rodziny, nr 2.
Worcester, D.A. (1931). The Schoolroom Attitudes and Achievements of Only Children. Smith College studies in Social Work, vol. 1.
Zaborowski, Z. (1969). O rodzinie. Rodzina jako grupa społeczno-wychowawcza. NK.
Zborowski, J. (1975). Uczeń-jedynak. WSiP.
Zborowski, J. (1986). Problem jedynactwa w rodzinie. W: Ziemska, M. (red). Rodzina i dziecko. PWN.
Zheng, S., Colombo, J. (1989). Sibling Configuration and Gender Differences in Preschool Social Participation. Journal of Genetic Psychology, vol. 150.
Ziemska, M. (1973). Postawy rodzicielskie. Wiedza Powszechna.
Ziemska, M. (1979). Rodzina a osobowość. Wiedza Powszechna.
Ziemska, M. (1980). Rodzina i dziecko. PWN.
Ziemska, M. (red) (1986). Rodzina i dziecko. PWN.