Interdyscyplinarne działania wybranych służb społecznych w pracy z kobietami nadużywającymi alkoholu

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Kobiety nadużywające alkoholu w kontekście ich sytuacji we współczesnej rzeczywistości społecznej [Anna Chmielewska]

1.1. XXI wiek jako epoka wielkich możliwości i wielkich zagrożeń dla ludzkości
1.2. Pozycja i role kobiety we współczesnym świecie
1.3. Zjawisko nadużywania i uzależnienia od alkoholu
1.4. Przyczyny nadużywania alkoholu przez kobiety
1.5. Funkcjonowanie kobiet nadużywających i uzależnionych od alkoholu
1.6. Motywacje związane z podjęciem decyzji o zaprzestaniu picia alkoholu

Rozdział 2. Najważniejsze cele w pracy z kobietami nadużywającymi alkoholu i uzależnionymi od niego [Anna Chmielewska]

2.1. Etapy zdrowienia osoby uzależnionej
2.2. Kierunki działań wspierających podejmowanych wobec kobiet nadużywających i uzależnionych od alkoholu w ramach pracy socjalnej
2.3. Diagnoza w pracy z kobietami nadużywającymi i uzależnionymi od alkoholu
2.4. Podtrzymanie motywacji związanej z życiem w trzeźwości
2.5. Znaczenie grup samopomocowych w procesie zdrowienia osoby uzależnionej
2.6. Rola środowiska w pracy nad sobą osoby uzależnionej od alkoholu
2.7. Praca z rodziną jako czynnik determinujący skuteczną pomoc i wsparcie kobiet nadużywających i uzależnionych od alkoholu
2.7.1. Funkcjonowanie rodziny z problemem alkoholowym
2.7.2. Zjawisko współuzależnienia
2.7.3. Postawy bliskich osoby uzależnionej i ich znaczenie w procesie zdrowienia całego systemu rodzinnego

Rozdział 3. Prawne aspekty działań różnych służb społecznych w pracy z kobietami nadużywającymi alkoholu lub od niego uzależnionymi [Małgorzata Czarkowska]

3.1. Pracownik socjalny
3.2. Gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych
3.3. Kurator sądowy
3.4. Policja
3.5. Inne instytucje i podmioty
3.5.1. Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom
3.5.2. Pracodawcy
3.5.3. Podmioty uczestniczące w procesie obrotu napojami alkoholowymi

Rozdział 4. Metodologia prowadzonych badań [Anna Chmielewska, Małgorzata Czarkowska]

4.1. Cel prowadzonych badań
4.2. Sposób prowadzenia badań i zastosowane techniki badawcze
4.3. Etyka prowadzonych badań
4.4. Dobór próby i charakterystyka badanych

Rozdział 5. Działania wobec kobiet nadużywających alkoholu podejmowane przez wybrane służby społeczne. Analiza wyników badań

5.1. Analiza wyników badań – wywiady [Anna Chmielewska]
5.1.1. Kobiety nadużywające alkoholu w opinii pracowników socjalnych
5.1.2. Kobiety nadużywające alkoholu w opinii kuratorów sądowych
5.1.3. Kobiety nadużywające alkoholu w opinii przedstawicieli komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
5.1.4. Działania metodyczne przedstawicieli wybranych służb społecznych w pracy z kobietami nadużywającymi alkoholu. Wnioski z przeprowadzonych badań
5.2. Analiza wyników badań – badania ankietowe [Małgorzata Czarkowska]
5.2.1. Charakterystyka kobiet nadużywających alkoholu
5.2.2. Pomoc udzielana kobietom nadużywającym alkoholu
5.2.3. Współpraca pracowników socjalnych z innymi podmiotami, instytucjami
5.2.4. Współpraca z kobietami nadużywającymi alkoholu
5.2.5. Przeciwdziałanie nadużywaniu alkoholu przez kobiety – propozycje pracowników socjalnych
5.2.6. Podsumowanie kwestionariuszy ankiet

Zakończenie
Bibliografia
Wykaz tabel

Literatura
Ackerman R.J., Wyrosnąć z DDA. Wsparcie dla dorosłych córek alkoholików, Wydawnictwo Feeria, Łódź 2020.
Al-Anon Grupy Rodzinne, Alateen – nadzieja dla dzieci Alkoholików, Stowarzyszenie Służb Grup Rodzinnych Al-Anon, Poznań 2004.
Barczak-Oplustil A., Sroka T., Rozdział  0: Obowiązkowe badania diagnostyczne, [w:] L. Bosek, Wnukiewicz-Kozłowska A. (red.), Szczególne świadczenia zdrowotne, System prawa medycznego, tom 2, Warszawa 2018.
Beattie M., Współuzależnienie. Przewodnik dla nowego pokolenia, Media Rodzina, Poznań 2011.
Bojarski M., [w:] M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 8, Legalis, Warszawa 2019.
Budyn-Kulik M., [w:] P. Daniluk (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 2, Legalis, Warszawa 2019.
Chmielewska A., Ochrona i wsparcie rodziny w pracy z osobami objętymi dozorem kuratora sądowego, Wydawnictwo Mado, Toruń 2014.
Chmielewska A., Trudności i perspektywy zmiany wśród osób uzależnionych od narkotyków przed i po leczeniu odwykowym, [w:] Praca socjalna 3/2020.
Cierpiałkowska L., Alkoholizm: przyczyny, leczenie, profilaktyka, Wydawnictwo UAM, Poznań 2001.
Cierpiałkowska L., Chodkiewicz J., Uzależnienie od alkoholu. Oblicza problemu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020.
Czarkowska M., Przeciwdziałanie przestępstwom popełnianym przez osoby będące pod wpływem alkoholu, C.H. Beck, Warszawa 2021.
Czyżak M., Cyberprzestępczość a rozwój społeczeństwa informacyjnego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2015, nr 852.
Dunin M., Alkoholiczka, Wydawnictwo WAM, Kraków 2014.
Dziewiecki M., Droga zwycięzców. 12 kroków nie z tej ziemi, Rajmedia, Edycja Świętego Pawła, Częstochowa 2016.
Frąckowiak R., Ustawa o pomocy społecznej. Komentarz, C.H. Beck, Legalis, Warszawa 2019.
Fudała J., Dąbrowska K., Środowisko pracy a alkohol. Działania profilaktyczne i aspekty prawne, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, wyd. 2, Warszawa 2013.
Fudała J., Postępowanie z osobą pijącą alkohol ryzykownie, szkodliwie oraz uzależnioną od alkoholu, [w:] M. Jarema  (red.), Uzależnienia i substancje psychoaktywne w praktyce lekarza POZ, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2018.
Gąsior K., Funkcjonowania noo – psychospołeczne i problemy psychiczne dorosłych dzieci alkoholików, Difin, Warszawa 2012.
Gąsior K., Profilaktyka i psychoterapia dorosłych dzieci alkoholików, [w:] J. Chodkiewicz, K. Gąsior (red.), Wybrane zagadnienia psychologii alkoholizmu, Difin, Warszawa 2013.
Grotkowska K., Uzależnienia. Wokół pojęć „używanie” i „nadużywanie”, Przegląd Prawa Publicznego 2018, nr 7–8.
Grzegorzewska I., Współczesne kierunki pomocy psychologicznej rodzinom z problemem alkoholowym, [w:] J. Chodkiewicz, K. Gąsior (red.), Wybrane zagadnienia psychologii alkoholizmu, Difin, Warszawa 2013.
Haak H., Haak-Trzuskawska A., Małżeństwo (zawarcie małżeństwa, prawa i obowiązki małżonków). Komentarz do art. 1–30 KRO oraz związanych z nimi regulacji KPC, Legalis, Warszawa 2022.
Hryniewicz-Lach E., [w:] R. Zawłocki (red.), Prawo karne gospodarcze. System Prawa Handlowego, tom 10, Warszawa 2018.
Jakubczyk A., Uzależnienie, picie szkodliwe i ryzykowne  –  podstawowe  definicje w świetle najważniejszych systemów klasyfikacyjnych , [w:] M. Wojnar (red.), Medyczne aspekty uzależnienia od alkoholu, PARPA, Warszawa 2017.
Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 2006.
Jedynak T., Stasiak K., [w:] K. Stasiak (red.), Zarys metodyki pracy kuratora sądowego, Warszawa 2018.
Johnston A.D., Drink. Intymny związek kobiet z alkoholem, Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2013.
Kamasz E., Pilarska N., Wielość ról w życiu współczesnych kobiet, [w:] H. Liberska, A. Malina, D. Suwalska-Barancewicz (red.), Dylematy współczesnych ludzi. Radzenie sobie z wielością ról i zadań, Difin, Warszawa 2015.
Kanios A., Praca socjalna z rodziną problemową. Perspektywa metodyczna, Impuls, Kraków 2016.
Kaźmierczak T., Praca socjalna. Między upośledzeniem społecznym a obywatelskością, Wydawnictwo Naukowe Śląsk, Katowice 2006.
Koszowski M., [w:] I. Niżnik-Dobosz, M. Koszowski, Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Komentarz, Warszawa 2020.
Krawiec G., Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Komentarz, Legalis, Warszawa 2021.
Kuczyński T., Charakter prawny i podstawy prawne funkcjonowania gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Studia Prawnoustrojowe 2021, nr 54.
Lebowa D., Glosa do wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 2007 r., sygn. I OSK 323/07, St.Iur.Lubl. 2014, nr 21.
Lebowa D., Postępowanie w przedmiocie skierowania na badanie przez biegłego, [w:] D. Lebowa, W. Maciejko, Gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych, LexisNexis 2011, Lex/el.
Leciak M., [w:] P. Daniluk (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 2, Legalis, Warszawa 2019.
Lindenmeyer J., Ile możesz wypić? O nałogach i ich leczeniu, GWP, Gdańsk 2007.
Maciejko W., Lebowa D., Wprowadzenie, [w:] W. Maciejko, D. Lebowa, Gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych, Lex/el, Warszawa 2011.
Mały słownik języka polskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 19991.
Marczewski M., Wykroczenia w świetle statystyki policyjnej i sądowej. Analizy wymiaru sprawiedliwości, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2018.
Margasiński A., Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu, Impuls, Kraków 2010.
Mellibruda J., Sobolewska-Mellibruda Z., Integracyjna psychoterapia uzależnień.
Teoria i praktyka, Instytut Psychologii Zdrowia PTP, Warszawa 2011.
Melosik Z., (Re)konstrukcje podróżowania w kulturze instant: konteksty socjopedagogiczne, [w:] A. Gromkowska-Melosik, Z. Melosik (red.), Tożsamość w społeczeństwie współczesnym: pop-kulturowe [re]interpretacje, Impuls, Kraków 2012.
Miller W.R., Forcehimes A.A., Zweben A., Terapia uzależnień. Podręcznik dla profesjonalistów, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
Modrzyński R., Abstynencja czy ograniczanie picia? Znaczenie zasobów w przewidywaniu abstynencji osób uzależnionych od alkoholu we wczesnej fazie zdrowienia, Difin, Warszawa 2017.
Niżnik-Dobosz I., [w:] I. Niżnik-Dobosz, M. Koszowski, Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Komentarz, Warszawa 2020.
Nowak J., Społeczeństwo informacyjne – geneza i definicje, [w:] P. Sienkiewicz, J.S. Nowak (red.), Społeczeństwo informacyjne. Krok naprzód, dwa kroki wstecz, Katowice 2008.
Osiatyński W., Alkoholizm. Grzech czy choroba?, Wydawnictwo Iskry, Warszawa 2005.
Palacz-Chrisidis A., Praca socjalna z osobami uzależnionymi i ich rodziną, Nowa Praca Socjalna 19, Warszawa 2014.
Partyk A., Wymogi formalne wniosku o leczenie odwykowe przeciwalkoholowe. Glosa
do uchwały SN z dnia 11 września 2013 r., III CZP 52/13, LEX/el. 2014.
Radecki W., [w:] M. Bojarki, W. Radecki, Kodeks wykroczeń. Komentarz, wyd. 8, Legalis, Warszawa 2019.
Rotkiewicz M., Pracownicy socjalni – nowe wymagania kwalifikacyjne, zatrudnienie, uprawnienia, Legalis, Warszawa 2021.
Skałbania B., Diagnostyka pedagogiczna. Wybrane obszary badawcze i rozwiązania praktyczne, Impuls, Kraków 2013.
Sławecka M., Alkohol. Piekło kobiet. Prawdziwe historie kobiet uzależnionych od alkoholu, Wydawnictwo Pascal 2019.
Stanger L., Uzależnienie w rodzinie. Wsparcie dla bliskich – rozpoznanie problemu, emocje, zdrowienie, Wydawnictwo Publicat, Poznań 2020.
Stasiak K., Czy potrzebna jest nam reforma kurateli sądowej?, Gdańskie Studia Prawnicze 2020, nr 3.
Utrat-Milecki J., Penologia jako podstawa polityki karnej. Wybrane teoretyczne kwestie prawne związane z pracą kuratora sądowego, Gdańskie Studia Prawnicze 2020, nr 3.
Wawerska-Kus J., Dzieciństwo bez dzieciństwa, Wydawnictwo DYWIZ, Warszawa 2009.
Wąż P., [w:] K. Walczak (red.), Kodeks pracy. Komentarz, Legalis, Warszawa 2021.
Węgliński A., Zasoby osobiste i kompetencje zawodowe kuratorów sądowych niezbędne w pracy z osobą dozorowaną z problemem alkoholowym, Lubelski Rocznik Pedagogiczny 2013, t. XXXII.
Włodarczyk E., Grupy samopomocowe w doświadczaniu abstynencji alkoholowej, [w:] M. Piorunek (red.), Pomoc – wsparcie społeczne – poradnictwo. Od teorii do praktyki, Toruń 2010.
Wolf A., Faktor XX. Jak pracujące kobiety tworzą nowe społeczeństwo, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa 2015.
Woronowicz B.T., Alkoholizm jako choroba, PARPA, Warszawa 1994.
Woronowicz B.T., Uzależnienia. Geneza, terapia, powrót do zdrowia, Media Rodzina & Wydawnictwo Edukacyjne PARPAMEDIA, Poznań–Warszawa 2009.
Woydyłło E., Rak duszy. O alkoholizmie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2018.

Źródła internetowe
Dane statystyczne Policji: Przemoc w rodzinie – dane od 2012 roku, https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/przemoc-w-rodzinie/201373,Przemoc-w-rodzinie-dane-od-2012-roku.html [dostęp: 16.08.2022].
Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych (zaburzeniaemocjonalne.pl) [dostęp: 20.06.2022].
Dziedzictwo Al-Anon | Grupy Rodzinne Al-Anon [dostęp: 20.04.2022].
Fazy alkoholizmu. Etapy uzależnienia od alkoholu – Terapie „Tu i Teraz” [dostęp: 20.06.2022]. 225 Bibliografia
Główny Urząd Statystyczny/Obszary tematyczne/Roczniki statystyczne/Roczniki Statystyczne/Rocznik Demograficzny 2013v [dostęp: 20.06.2022].
Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gdańsku, http://opz.gdansk.pl/gminna-komisja-rozwiazywania-problemow-alkoholowych-w-gdansku/ [dostęp 20.08.2022].
Jak i ile pijemy? WHO alarmuje – STOPuzależnieniom.pl (stopuzaleznieniom.pl) [dostęp: 3.02.2022].
Jak i ile pijemy? WHO alarmuje, dostępnym na stronie: Kobieta współczesna – czyli
jaka? – Magazyn Kobiet Spełnionych – Ikmag [dostęp: 2.02.2022].
Kobieta  współczesna  –  czyli  jaka?,  Magazyn  Kobiet  Spełnionych,  dostępnym  pod
adresem:  Kobietom  uzależnionym  od  alkoholu  jest  gorzej  niż  mężczyznom.
Dlatego  mocniej  maskują  swoje  nałogi,  dostępnym  pod  adresem:  Alkoholizm
u kobiet. Jak piją kobiety. Picie kobiet a picie mężczyzn (hellozdrowie.pl) [dostęp:
3.02.2022].
Komenda Główna Policji dla Bizblog.pl, M. Tabaka, https://spidersweb.pl/bizblog/alko-
hol-praca-interwencje-policji/ [dostęp: 18.07.2022].
Narodowa Strategia Integracji dla Polski, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki
Społecznej,  Warszawa  2003,  s.  20,  https://www.ipiss.com.pl/wp-content/uplo-
ads/downloads/2012/08/nsis_2000.pdf [dostęp: 1.09.2022].
Nikodemska S., Uzależnione kobiety matki – charakterystyka funkcjonowania psy-
chospołecznego i obraz zmian po terapii odwykowej, Uzależnione kobiety matki
– charakterystyka funkcjonowania psychospołecznego i obraz zmian po terapii
odwykowej (psychologia.edu.pl) [dostęp: 14.02.2022.
PARPA: https://www.parpa.pl/index.php/wspolnota-aa/163-wspolnota-anonimowych-
alkoholikow#:~:text=Podstaw%C4%85%20filozofii%20AA%20jest%20Dwa-
na%C5%9Bcie%20Krok%C3%B3w%20AA.%20Wsp%C3%B3lnota,trzy%20
miliony%20alkoholik%C3%B3w.%20W%20Polsce%20istnieje%202300%20
grup.?msclkid=494255a4b4c511ecb51ddfb15f7a46a4 [dostęp: 5.04.2022].
Pismo Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej do Rzecznika Praw Obywa-
telskich  z  dnia  16.04.2018  r.,  DPS.V.078.6.1.2018.JL,  https://bip.brpo.gov.pl/
sites/default/files/Odpowied%C5%BA%20Podsekretarza%20Stanu%20w%20
MRPiPS%20z%20dnia%2016.04.2018%20r.%20na%20Raport%20z%20dzia-
%C5%82alno%C5%9Bci%20KMPT%20w%202016%20r.pdf [dostęp: 20.05.2022].
Polki  i  Polacy  są  zgodni  –  role  opiekuńcze  to  także  obowiązek  mężczyzn.  Jednak
muszą przejść od deklaracji i czynów, dostępnym pod adresem: Polki i Polacy są
zgodni – role opiekuńcze to także obowiązek mężczyzn. Jednak muszą przejść
od deklaracji do czynów – Forum Odpowiedzialnego Biznesu (odpowiedzialny-
biznes.pl) [dostęp: 2.02.2022].
Prawa mieszkańców domów pomocy społecznej. Jak wspólnie zadbać o godne życie
osób starszych, chorych i z niepełnosprawnościami? Naruszenia – Dobre prak-
tyki – Problemy systemowe. Raport Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, 226 Bibliografia
Rzecznik Praw Obywatelskich, 2017, s. 27, 59–60, https://bip.brpo.gov.pl/sites/
default/files/KMPT%20raport%20o%20domach%20pomocy%20spolecznej_0 .
pdf [dostęp: 02.09.2022].
Procedura zobowiązania do leczenia odwykowego – przewodnik dla rodzin, https://
www.parpa.pl/phocadownloadpap/Uzaleznienie/Procedura%20zobowiaza-
nia%20do%20leczenia%20odwykowego%20-%20przewodnik%20dla%20
rodzin%20-%20broszura.pdf [dostęp: 18.08.2022].
Raport Rzecznika Praw Obywatelskich z działalności w Polsce Krajowego Mechanizmu
Prewencji Tortur w 2017 r., https://bip.brpo.gov.pl/sites/default/files/Raport%20
RPO%20z%20dzia%C5%82alno%C5%9Bci%20Krajowego%20Mechanizmu%20
Prewencji%20Tortur%20w%202017.pdf [dostęp: 1.09.2022].
Spożycie alkoholu przez kobiety dogania mężczyzn: dlaczego ma to znaczenie | NDARC
– Narodowe Centrum Badań nad Narkotykami i Alkoholem (unsw.edu.au) [dostęp:
3.02.2022].
Uzasadnienie projektu ustawy o kuratorach sądowych, druk 2294, s. 1, https://orka.
sejm.gov.pl/Rejestrd.nsf/wgdruku/2294/$file/2294.pdf [dostęp: 23.07.2022].
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektó-
rych  innych  ustaw,  Druk  nr  1026,  Warszawa  dnia  13  grudnia  2012  r.,  s.  3,
https://orka.sejm.gov.pl/Druki7ka.nsf/0/3CC8AF82DB27F154C1257AEC-
003181C3/%24File/1026.pdf [dostęp: 28.05.2022].
Wspólnota Anonimowych Alkoholików (aa24.pl) [dostęp: 5.04.2022].
Zamachy samobójcze od 2017 roku – Statystyka – Portal polskiej Policji (policja.pl)
[dostęp: 20.06.2022].

Orzeczenia
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 października 2020 r., II GW 24/20, Legalis nr 2501813.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 października 2020 r., II GW 39/20, Legalis nr 2481288.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 10 stycznia 2018 r., I CSK 538/17, Legalis nr 1728697.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 13 kwietnia 2018 r., I CSK 763/17, Legalis nr 1820050.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 25 marca 2015 r., II CSK 828/14, Legalis nr 1231755.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 9 listopada 2007 r., V CSK 241/07, Legalis nr 95721.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 marca 2021 r., I PSK 76/21, Legalis nr 2601717.
Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 18 listopada 2020 r., III PK 161/19, Legalis nr 2496905.
Uchwała Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 11 września 2013 r., III CZP 52/13, Legalis nr 728661.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 października 2006 r., II GSK 160/06, Legalis nr 84195.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 lipca 2010 r., II GSK 705/09, Legalis nr 305000.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 maja 2020 r., II GSK 222/20, Legalis nr 2486901.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 maja 2013 r., II GSK 437/12, Legalis nr 763235.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 września 2005  r., II  GSK 148/05, Legalis nr 80117.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 listopada 2019 r., II GSK 3017/17, Legalis nr 2266182.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 maja 2008 r., II GSK 1016/08, Legalis nr 160884.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 3 czerwca 2009 r., II GSK 1016/08, Legalis nr 231609.
Wyrok  Naczelnego  Sądu  Administracyjnego  z  dnia  30  stycznia  2013  r.,  II  GSK 2003/11, Legalis nr 594041.
Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 marca 2004 r., II AKa 531/03, LEX nr 142829.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 kwietnia 1997 r., III RN 11/97, Legalis nr 30990.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Karna z dnia 2 grudnia 1992 r., III KRN 189/92, Legalis nr 76822.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 4 grudnia 2018 r., I PK 194/17, Legalis nr 1852725.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 23 lipca 1987 r., I PRN 36/87, Legalis nr 25930.
Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 5 marca 1970 r., I PR 2/70, Legalis nr 14400.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 lutego 2015 r., SK 70/13, Legalis nr 1182730.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 września 2015 r., K 28/13, Legalis nr 1331262.
Wyrok  Wojewódzkiego  Sądu  Administracyjnego  siedziba  w  Białymstoku  z  dnia  8 kwietnia 2014 r., II SA/Bk 916/13, Legalis nr 952162.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gliwicach z dnia 11 kwietnia 2017 r., III SA/Gl 169/17, Legalis nr 1633371.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gliwicach z dnia 31 października 2014 r., II SA/Gl 1132/14, Legalis nr 1118277.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Gorzowie Wlkp. z dnia 11 października 2018 r., II SA/Go 348/18, Legalis nr 1839943.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Krakowie z dnia 21 stycznia 2009 r., III SA/Kr 870/08, Legalis nr 169735.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Opolu z dnia 8 czerwca 2021 r., II SA/Op 117/21, Legalis nr 2592976.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Opolu z dnia 17 marca 2011 r., II SA/Op 708/10, Legalis nr 347643.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 24 lutego 2010 r., II SA/Po 670/09, Legalis nr 249854.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 11 marca 2008 r., III SA/Po 24/07, Legalis nr 265407.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 11 września 2014 r., II SA/Po 161/14, Legalis nr 1104648.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Poznaniu z dnia 18 października 2006 r., III SA/Po 402/05, Legalis nr 311402.
Wyrok  Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Szczecinie z dnia 26 czerwca 2014 r., II SA/Sz 199/14, Legalis nr 1105433.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Szczecinie z dnia 1 lipca 2009 r., II SA/Sz 225/09, Legalis nr 180583.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 17 marca 2009 r., VI SA/Wa 2555/08, Legalis nr 209287.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego siedziba w Warszawie z dnia 22 maja 2006 r., VI SA/Wa 371/06, Legalis nr 276475.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 13 stycznia 2022 r., III SA/Łd 498/21, Legalis nr 2669464.

Akty prawne
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 sierpnia 2012 r. w sprawie domów pomocy społecznej, Dz.U. z 2018 r., poz. 734.
Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 29 listopada 2004 r. w sprawie wypadków i okoliczności, w których ze względu na zwyczaje międzynarodowe  dopuszczalne  jest  podawanie  i  spożywanie  nieznacznej  ilości  napojów
alkoholowych, Dz.U. Nr 262, poz. 2617.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 czerwca 2003 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania uprawnień i obowiązków kuratorów sądowych, Dz.U. z 2014 r., poz. 989.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 czerwca 2016 r. w sprawie sposobu i trybu wykonywania czynności przez kuratorów sądowych w sprawach karnych wykonawczych, Dz.U. z 2016 r., poz. 969.
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu przeprowadzania badań na obecność alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie skazanego lub sprawcy oddanego pod dozór lub zobowiązanego do powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania środków odurzających lub substancji psychotropowych, ich dokumentowania oraz weryfikacji, Dz.U. z 2012 r., poz. 104.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie, Dz.U. z 2018 r., poz. 2472.
Rozporządzenie  Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2007 r. w sprawie biegłych w przedmiocie uzależnienia od alkoholu, Dz.U. Nr 250, poz. 1883 ze zm.
Rozporządzenie  Rady  Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, Dz.U. Nr 209, poz. 1245.
Ustawa z dnia 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy, Dz.U. z 2022 r., poz. 859 ze zm.
Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym, Dz.U. z 2021 r., poz. 1956 ze zm.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, Dz.U. z 2021 r., poz. 2268  ze zm.
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym, Dz.U. z 2020 r., poz. 176 ze zm.
Ustawa z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2021 r., poz. 2469.
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, Dz.U. z 2021 r., poz. 1805 ze zm.
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, Dz.U. z 2021 r., poz. 2008 ze zm.
Ustawa z dnia 22 lutego 2013 r. o zmianie ustawy o pomocy społecznej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2013 r., poz. 509.
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz.U. z 2020 r.,  poz. 1359.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Dz.U. z 2022 r., poz. 1510.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Dz.U. z 2021 r., poz. 1119.
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz.U. z 2020 r., poz. 2072 ze zm.
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, Dz.U. z 2020 r., poz. 167.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, Dz.U. z 2020 r., poz. 2050.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, Dz.U. z 2021 r., poz. 1249.
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, Dz.U. z 2021 r., poz. 1763.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz.U. z 2022 r., poz. 1138.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego, Dz.U. z 2022 r., poz. 1375.
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. z 2021 r., poz. 1882 ze zm.
Ustawa z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych, Dz.U. z 2022 r., poz. 671.
Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, Dz.U. z 2022 r., poz. 1700.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, Dz.U. z 2021 r.,  poz. 53 ze zm.
Zarządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 stycznia 2022 r. w sprawie Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom (Załącznik 2 zarządzenia), Dz.Urz.Min.Zdrow. z 2022 r., poz. 11.
Zarządzenie Nr 86 Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 kwietnia 2022 r. w sprawie statutu rady do spraw przeciwdziałania uzależnieniom (Załącznik do Zarządzenia), M.P. z 2022 r., poz. 437.