Religia i polityka. Dylematy współobecności

Spis treści:

Wykaz skrótów
Wprowadzenie

1. Homo religiosus
2. Homo politicus
3. Religia w polityce
4. Polityka w religii
5. Dramaturgia konfliktu
6. Egzystencjalny sens polityki?
7. Między religią a polityką

Próba konkluzji
Posłowie
Bibliografia

Źródła kościelne
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu (Biblia Tysiąclecia), wydanie
trzecie poprawione, Pallottinum, Poznań–Warszawa 1980.
Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. 1: Od chrztu w Jordanie do przemienienia,
tłum. W. Szymona OP, Wydawnictwo M, Kraków 2007.
Benedykt XVI, Encyklika Caritas in veritate, Wydawnictwo AA, Kraków 2009.
Franciszek, Encyklika Laudato si’, Wydawnictwo TUM, Wrocław 2015.
Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus, Wydawnictwo Duszpasterstwa
Rolników, Włocławek 1991.
Jan Paweł II, Encyklika Laborem exercens, [w:] Laborem exercens. Tekst i ko-
mentarz, (red.) J. Chmiel, S. Ryłko, Polskie Towarzystwo Teologiczne,
Kraków 1983, s. 7–68.
Jan Paweł II, Encyklika Pacem in terris, [w:] Dokumenty nauki społecznej Ko-
ścioła, M. Radwan SCJ, L. Dyczewski OFM Conv., A. Stanowski (red.),
Fundacja Jana Pawła II – Redakcja Wydawnictw KUL, Rzym–Lublin
1987, cz. 1, s. 269–303.
Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, [w:] Redemptor hominis. Tekst
i komentarz, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków 1980, s. 1–62.
Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor, Pallottinum, Poznań 1993.
Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska Christifideles laici, Libreria
Editrice Vaticana, Watykan 1989.
Jan Paweł II, Przemówienie w Parlamencie Europejskim, Strasburg, 11 paź-
dziernika 1988 r., [w:] idem, Przemówienia i homilie Ojca Świętego
Jana Pawła II, Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”, Kraków 1997.Religia i polityka. Dylematy współobecności
118
Jan XXIII, Encyklika Mater et magistra, [w:] Dokumenty nauki społecznej Ko-
ścioła, M. Radwan SCJ, L. Dyczewski OFM Conv., A. Stanowski (red.),
Fundacja Jana Pawła II – Redakcja Wydawnictw KUL, Rzym–Lublin
1987, cz. 1, s. 219–268.
Katechizm Kościoła Katolickiego, II wyd. poprawione, Pallottinum, Poznań 2002.
Kongregacja Nauki Wiary, Nota doktrynalna o niektórych aspektach działal-
ności i postępowania katolików w życiu politycznym, Inicjatywa Wydaw-
nicza „Jerozolima”, Poznań 2003.
Kongregacja Wychowania Katolickiego, Nauczanie społeczne Kościoła
w skrócie, Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej,
Wrocław 1992.
Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Wy-
dawnictwo Jedność, Kielce 2005.
Pius XI, Encyklika Divini Redemptoris, AAS 29 (1937), s. 65–106; tekst polski
[w:] „Wiadomości Archidiecezji Warszawskiej” 27 (1937), kwiecień,
s. 141–170.
Pius XI, Encyklika Mit brennender Sorge, AAS 29 (1937), s. 145–167; tekst
polski [w:] Dokumenty nauki społecznej Kościoła, M. Radwan SCJ,
L. Dyczewski OFM Conv., A. Stanowski (red.), Fundacja Jana Pawła
II – Redakcja Wydawnictw KUL, Rzym–Lublin 1987, cz. 1, s. 103–125.
Sobór Watykański II, Deklaracja Dignitatis humanae, [w:] Sobór Watykański
II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, nowe tłumaczenie, Pallottinum,
Poznań 2002, s. 410–421.
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium,
[w:] Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety. Deklaracje, nowe tłuma-
czenie, Pallottinum, Poznań 2002, s. 104–166.
Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współ-
czesnym Gaudium et spes, [w:] Sobór Watykański II. Konstytucje. Dekrety.
Deklaracje, nowe tłumaczenie, Pallottinum, Poznań 2002, s. 526–606.
Św. Augustyn, O państwie Bożym. Przeciw poganom, tłum. W. Kornatowski,
Wydawnictwo PAX, Warszawa 1977, t. 1–2.119
Bibliografia
Literatura cytowana i konsultowana
Augustyn, św., O państwie Bożym. Przeciw poganom, tłum. W. Kornatowski,
Instytut Wydawniczy PAX, t. 1–2, Warszawa 1977.
Afanasjew N., L’Église du Saint-Esprit, Paris 1975.
Arystoteles, Etyka nikomachejska, [w:] idem, Dzieła wszystkie, t. V, Wydaw-
nictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Arystoteles, Polityka, tłum. L. Piotrowicz, Ossolineum, Wrocław 1953
Bartnik Cz., Wprowadzenie do teologii społeczno-politycznej, Wydawnictwo
„Standruk”, Lublin 2006.
Benedykt XVI, Jezus z Nazaretu, cz. 1: Od chrztu w Jordanie do przemienienia,
tłum. W. Szymona OP, Wydawnictwo M, Kraków 2007.
Bronk A., Religia, [w:] Wielka Encyklopedia PWN, t. 23, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2004, s. 240–243.
Burgoński P., Opis i analiza modeli obecności Kościoła w sferze publicznej,
[w:] Obecność Kościoła katolickiego w sferze publicznej demokratycznego
państwa prawa. Przykład współczesnej Polski, raport zespołu: J. Węgrzec-
ki, P. Burgoński, M. Gierycz, S. Sowiński, M. Kacprzak, K. Stępkowska,
Instytut Politologii UKSW – Fundacja Konrada Adenauera w Polsce,
Warszawa 2013, s. 23–40.
Coste R., Miłość, która zmienia świat. Teologia miłości, tłum. M. Stokowska,
Fundacja Jana Pawła II – Redakcja Wydawnictw KUL, Rzym–Lublin 1992.
Eliade M., Sacrum a profanum: o istocie sfery religijnej, tłum. B. Baran, Wy-
dawnictwo Aletheia, [Warszawa] 2008.
Giussani L., Chrześcijaństwo jako wyzwanie. U źródeł chrześcijańskiego rosz-
czenia, tłum. D. Chodyniecki, Pallottinum, Poznań 2002.
Gocko J., Nauka społeczna Kościoła w poszukiwaniu własnej tożsamości,
Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Warszawa 2013.
Góźdź K., Teologia człowieka. Z najnowszej antropologii niemieckiej, Wydaw-
nictwo KUL, Lublin 2006.
Habermas J., Działanie komunikacyjne i detranscendentalizacja rozumu, tłum.
W. Lipnik, Oficyna Naukowa, Warszawa 2004.Religia i polityka. Dylematy współobecności
120
Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego, t. 1: Racjonalność działania
a racjonalność społeczna, tłum. A.M. Kaniowski, Wydawnictwo Na-
ukowe PWN, Warszawa 1999.
Herr Th., Wprowadzenie do katolickiej nauki społecznej, tłum. A. Mosurek,
Wydawnictwo WAM, Kraków 1999.
Kowalczyk S., Zarys filozofii polityki , Wydawnictwo KUL, Lublin 2008
Kowzan A., Teologiczne przesłanki wolności człowieka. Teoria Jana Pawła
II, „Życie Katolickie” 8(1989), nr 10, s. 27–41.
Krąpiec M.A., Polityka, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 8, Polskie
Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2007, s. 340–345.
Laubier P., Myśl społeczna Kościoła katolickiego od Leona XIII do Jana Pawła
II, tłum. B. Luft, Wydawnictwo Michalineum, Warszawa/Struga–Kra-
ków 1988.
Lipset S.M., Homo politicus. Społeczne podstawy polityki, tłum. G. Dziur-
dzik-Kraśniewska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
Łydka W., Religia, [w:] Słownik Teologiczny, ks. A. Zuberbier (red.), Księgarnia
św. Jacka, Katowice 1998, s. 497–503.
MacIntyre A., Etyka i polityka, tłum. A. Chmielewski, P. Machura, Ł. Nysler,
K. Liszka, D. Drałus, J. Nalichowski, A. Orzechowski, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Majka J., Katolicka nauka społeczna. Studium historyczno-doktrynalne, Funda-
cja Jana Pawła II – Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej, Rzym 1986.
Mariański J., Godność ludzka – wartość doceniona czy puste słowo? Studium
socjopedagogiczne, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, War-
szawa 2019.
Mazur J., Ad bonum per politicam. Wybrane zagadnienia z etyki życia poli-
tycznego, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
Mazur J., Czy człowiek z natury swej jest religijny?, „Dissertationes Paulino-
rum” 28 (2019), s. 69–82.
Mazur J., Katolicka nauka społeczna. Podstawowe zagadnienia w zarysie,
Inicjatywa Ewangelizacyjna „Wejdźmy na Szczyt”, Kraków 2016.121
Bibliografia
Mazur J., Persona in societate. Wybrane zagadnienia chrześcijańskiej nauki
o człowieku, Wydawnictwo Naukowe UPJPII, Kraków 2014.
Mazurkiewicz P., Przesłanie polityczne encykliki ‘Centesimus annus’, [w:]
Polityka społeczna wobec ‘rzeczy nowych’. 25-lecie encykliki ‘Centesimus
annus’ św. Jana Pawła II,  J. Mazur (red.), Wydawnictwo Naukowe
UPJPII, Kraków 2016, s. 85–105.
Metz J.B., Teologia polityczna, tłum. A. Mosurek, Wydawnictwo WAM, Kra-
ków 2000.
Mizińska J., Polityka jako los, [w:] Etyka i polityka, D. Probucka (red.), Aka-
demia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej – Oficyna Wy -
dawnicza „Impuls”, Kraków 2005, s. 29–45.
Moehler J.A., L’unité dans l’Église ou le principe du catholicisme d’après
l’esprit des Pères des trois premiers siècle de l’Église, Cerf, Paris 1973.
Nitecki P., Polityka, [w:] Encyklopedia nauczania społecznego Jana Pawła
II, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne „Polwen”, Radom 2003,
s. 371–377.
Olszewski D., ks., Z zagadnień religioznawstwa, Diecezjalne Wydawnictwo
Łódzkie, Łódź 1988.
Otto R., Świętość. Elementy irracjonalne w pojęciu bóstwa i ich stosunek
do elementów racjonalnych, tłum. B. Kupis, wyd. II, Thesaurus Press,
Wrocław 1993.
Piwowarski W., Socjologia religii, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1996.
Platon, Państwo, tłum. W. Witwicki, Wydawnictwo Antyk, Kęty 1997.
Radziszewska-Szczepaniak D., Spór o relację między polityką a religią. Per-
spektywa filozoficzna , „Nurt SVD”, 2 (2017), s. 257–269.
Ratzinger J., Eschatologia – śmierć i życie wieczne, tłum. M. Węcławski,
Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 1984.
Ratzinger J., Europa Benedykta w kryzysie kultur, tłum. W. Dzieża, Edycja
Świętego Pawła, Częstochowa 2005.
Ratzinger J., Europa. Jej podwaliny dzisiaj i jutro, tłum. S. Czerwik, Wydaw-
nictwo „Jedność”, Kielce 2005.Religia i polityka. Dylematy współobecności
122
Roskin M.G., Cord R.L., Medeiros J.A., Jones W.S., Wprowadzenie do
nauk politycznych, tłum. H. Jankowska, Wydawnictwo Zysk i S-ka,
Poznań 2001.
Rossano P., Religione, [w:] Nuovo Dizionario di Teologia, G. Barbaglio, S. Dia-
nich (red.), Edizioni Paoline, Roma 1982, s. 1250–1288.
Rozwadowski D., Marksizm kulturowy. 50 lat walki z cywilizacją Zachodu,
EBOOK, Wydawnictwo Prohibita, 2019.
Ryś G., bp, Skandal miłosierdzia, Wydawnictwo WAM, Kraków 2015
Sartre J.-P., Drogi wolności, t. 2: Zwłoka, tłum. J. Rogoziński, Państwowy
Instytut Wydawniczy, Warszawa 1958.
Sartre J.-P., Mdłości, tłum. J. Trznadel, Wydawnictwo Zielona Góra, Kraków
2005.
Scheler M., Pisma z antropologii filozoficznej i teorii wiedzy , tłum. S. Czerniak,
A. Węgrzecki, PWN, Warszawa 1987.
Schmuck J., Homo religiosus: Die religiöse Frage in der Wissenssoziologie Max
Schelers, Verlag, München 1987.
Servatius C., Kirche und Staat im Mittelalter. Auf dem nach Canossa, [w:]
Kirche und Staat auf Distanz,  G. Denzler (red.), Kösel-Verlag, München
1977, s. 42–56.
Sessions W.L., Honor and God, „The Journal of Religion” 2007, nr 2,
s. 206–224.
Sorge B., Wykłady z katolickiej nauki społecznej. Od Ewangelii do cywilizacji
miłości, tłum. M. Zaręba, Wydawnictwo WAM, Kraków 2001.
Sowiński S., Boskie, cesarskie, publiczne. Debata o legitymizacji Kościoła
katolickiego w Polsce w sferze publicznej w latach 1989–2010, Oficyna
Wydawnicza ASPRA-JR , Warszawa 2012.
Sutor B., Etyka polityczna. Ujęcie całościowe na gruncie chrześcijańskiej nauki
społecznej, tłum. A. Marcol, Wydawnictwo „Kontrast”, Warszawa 1994.
Szewczyk W., Kim jest człowiek. Zarys antropologii filozoficznej , Wydawnic-
two Biblos, Tarnów 2009.
Valverde C., Antropologia filozoficzna , tłum. G. Ostrowski, Pallottinum, Po-
znań 1998.123
Bibliografia
Voegelin E., Nowa nauka polityki, tłum. P. Śpiewak, Fundacja Aletheia,
Warszawa 1992.
Wagner J., Polityka, [w:] Słownik katolickiej nauki społecznej, W. Piwowarski
(red.), Instytut Wydawniczy Pax, Wydawnictwo Misjonarzy Klaretynów
Palabra, Warszawa 1993, s. 133.
Weber M., Racjonalność, władza, odczarowanie, tłum. M. Holona, Wydaw-
nictwo Poznańskie, Poznań 2011.
Wittgenstein L., Uwagi różne, tłum. M. Kowalewska, Wydawnictwo KR,
Warszawa 2000.
Wojtyła K., Osoba i czyn, Polskie Towarzystwo Teologiczne, Kraków 1969.
Wojtyła K., Rozważania o istocie człowieka. Consideration on the essence of
man, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2016.
Zabielski J., Doskonałość moralna, [w:] Wielka Encyklopedia Nauczania Jana
Pawła II, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne „Polwen”, Radom
2014, s. 163–166.
Zdybicka Z.J., Religia, [w:] Powszechna Encyklopedia Filozofii, t. 8, Polskie
Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Lublin 2007, s. 720–732.
Netografia
Berent Z., Poprawność polityczna: zagrożenie cywilizacyjne o neomarksistow-
skim rodowodzie, https://wnet.fm/kurier/poprawnosc-polityczna-za-
grozenie-cywilizacyjne-o-neomarksistowskim-rodowodzie-zbigniew-
-berent-kurier-wnet-54-2018/ [data odczytu: 30.08.2020].
Dorrien G., Ekonomia dobra wspólnego. Tradycja i problemy chrześcijańskiego
socjalizmu, tłum. S. Maćkowski, https://nowyobywatel.pl/2011/01/27/
[data odczytu: 10.07.2020].
Grzymowicz G., Neomarksizm w zarysie (cz. 1). Nowoczesna rewolucja,
https://publicystyczny.pl/neomarksizm-w-zarysie-cz-1-nowoczesna-
-rewolucja/ [data odczytu: 30.08.2020].Religia i polityka. Dylematy współobecności
124
Kiereś H., Polityka a religia. Na kanwie myśli Feliksa Konecznego, „Człowiek
w Kulturze” 13 (2000), s. 191–205, http://bazhum.muzhp.pl/media//
files/Czlowiek_w_Kulturze/ [data odczytu: 15.07.2020].
Mazurkiewicz P., Polityka jako roztropna troska o dobro wspólne: koncepcja po-
lityki w katolickiej nauce społecznej, June 2018, s. 83–106, https://www.
researchgate.net/publication/325607054 [data odczytu: 28.06.2020].
Michalski R., Religia jako narzędzie polityki, [w:] „Nowe Życie” (Dolno-
śląski Portal Katolicki), http://www.nowezycie.archidiecezja.wroc.pl/
index.php/2017/08/09/religia-jako-narzedzie-polityki/ [data odczytu:
18.06.2020].
Leon XIII, Encyklika Au milieu des sollicitudes, 19, https://silesia.edu.pl/
index.php/ [data odczytu: 10.07.2020].
Wrocławska T., „W trosce o sprawiedliwość społeczną” a encyklika ‘Laborem
exercens’. W sprawie dopuszczalnych sposobów rozwiązywania konfliktów
społecznych, s. 153–165, https://core.ac.uk/download/pdf/196552507.pdf
[data odczytu: 10.07.2020].