Od akceptacji do kontestacji. Moralność katolicka w krytycznym ujęciu i ocenie młodzieży polskiej

Spis treści:

Wstęp: Teoretyczne i metodologiczne założenia własnych badań socjologicznych

1. Krytyczne nastawienie młodzieży do moralności katolickiej i do metod wdrażania
jej zasad przez Kościół instytucjonalny w życie ludzi jako przedmiot badań socjologicznych
2. Młodość i młodzież – wyjaśnienie znaczenia pojęć
3. Opór, sprzeciw i bunt jako formy kontestacji młodzieży wobec zasad moralności katolickiej i sposobów wdrażania ich przez Kościół w osobiste i społeczne życie ludzi
4. Problem kondycji religijnej i moralnej młodzieży polskiej
5. Problem badawczy, hipotezy, metody i organizacja badań
6. Społeczna charakterystyka badanej młodzieży

Rozdział 1. Moralność religijna jako przedmiot badań socjologicznych

1.1. Moralność ludzi – jej istota i typy
1.2. Moralność katolicka i świecka – ich istota, specyfika i znaczenie

Rozdział 2. Moralność subiektywna w krytycznym ujęciu i ocenie badanej młodzieży

2.1. Stosunek badanych licealistów i studentów do powszechnych norm moralnych
2.1.1. Trwałość i rola norm moralnych w życiu ludzi w ocenie respondentów
2.1.2. Instancje odpowiedzialne za określenie istoty dobra i zła
2.2. Stosunek badanych licealistów i studentów do etycznej zasady „cel uświęca środki”
2.2.1. Zasada „cel uświęca środki” jako jedyne kryterium planów życiowych ludzi w ujęciu i ocenie respondentów
2.2.2. Zasada „cel uświęca środki” w osobistych celach i planach życiowych badanej młodzieży
2.3. Nastawienie badanych licealistów i studentów do etycznej zasady „miłości bliźnich i nieprzyjaciół”
2.3.1. Sens i cel etycznej zasady „miłości bliźnich i nieprzyjaciół”
2.3.2. Zasada „miłości bliźniego i nieprzyjaciół” w ujęciu i ocenie respondentów
2.4. Własna przyzwoitość moralna w krytycznej ocenie licealistów i studentów  
2.4.1. Źródła pochwał uczciwości moralnej i krytyki nieuczciwości wskazane przez respondentów

Rozdział 3. Moralność prospołeczna ludzi w krytycznym ujęciu i ocenie badanej młodzieży

3.1. Prospołeczne postawy i zachowania moralne ludzi w ocenie respondentów  
3.1.1. Moralność relacji interpersonalnych  
3.1.2. Pomoc wzajemna ludzi w moralnej ocenie respondentów
3.1.3. Ocena respondentów dotycząca wybranych zachowań niemoralnych ludzi  
3.2. Moralne i niemoralne postawy i działania ludzi w ocenie respondentów
3.3. Eutanazja jako problem społeczny w ujęciu i krytycznej ocenie respondentów
3.3.1. Istota i cel eutanazji – różnorodność spojrzeń na zjawisko
3.3.2. Eutanazja w moralnej ocenie respondentów
3.3.3. Negatywne stanowisko Kościoła rzymskokatolickiego wobec eutanazji w krytycznym ujęciu i ocenie respondentów
3.4. Autorytety moralne i wzory osobowe w krytycznym ujęciu i ocenie respondentów
3.4.1. Istota i typy autorytetów moralnych – ich społeczna ocena
3.4.2. Nastawienie badanej młodzieży do autorytetów moralnych
3.4.3. Wzory osobowe godne naśladowania w ocenie respondentów

Rozdział 4. Moralność małżeńska i rodzinna w krytycznym ujęciu i ocenie badanej młodzieży

4.1. Małżeństwo i rodzina w spojrzeniu wielokierunkowym i wieloaspektowym
4.1.1. Miłość wzajemna żony i męża jako podstawa małżeństwa i rodziny
4.1.2. Miejsce i rola norm etycznych w małżeństwie i rodzinie
4.2. Niemoralne zachowania ludzi w małżeństwie i rodzinie w ocenie badanych respondentów
4.3. Miłość małżeńska i rodzinna w ujęciu i ocenie respondentów
4.3.1. Miłość małżeńska i rodzinna w różnorodności spojrzeń
4.3.2. Istota i cel oraz składniki miłości małżeńskiej w ujęciu respondentów
4.3.3. Znajomość i ocena przez respondentów katolickiej koncepcji miłości małżeńskiej  
4.3.4. Cechy miłości małżeńskiej wskazane przez respondentów
4.4. Sakramentalny i świecki charakter małżeństwa w ujęciu i ocenie respondentów
4.4.1. Charakter małżeństwa w doktrynie Kościoła rzymskokatolickiego
4.4.2. Postawy respondentów wobec kościelnego i świeckiego charakteru małżeństwa
4.5. Małżeństwo jako nierozerwalny związek kobiety i mężczyzny w ocenie respondentów
4.5.1. Trwałość związku małżeńskiego w ujęciu i ocenie respondentów
4.5.2. Rozwody małżeńskie – ich przyczyny w moralnej ocenie respondentów
4.6. Wierność i zdrada małżeńska w moralnej ocenie respondentów
4.6.1. Sens i cel wzajemnej wierności żony i męża w małżeństwie
4.6.2. Wierność małżeńska w ujęciu i ocenie respondentów
4.6.3. Zdrada małżeńska w ujęciu i ocenie moralnej respondentów
4.7. Płodność małżonków i dzietność rodziny w świadomości respondentów
4.7.1. Płodność małżeńska jako podstawa rodziny
4.7.2. Płodność małżeństwa w ujęciu i ocenie respondentów  
4.7.3. Rodzicielstwo własne w planach życiowych respondentów
4.8. Antykoncepcja i naturalne metody regulacji poczęć w ujęciu i ocenie respondentów  
4.8.1. Naturalne i sztuczne metody regulacji poczęć – ich istota i różnice
4.8.2. Znajomość metod i technik antykoncepcyjnych przez badanych respondentów
4.8.3. Stosowanie antykoncepcji przez małżeństwa w moralnej ocenie respondentów
4.8.4. Akceptacja przez respondentów naturalnych metod regulacji poczęć
4.8.5. Akceptacja przez respondentów środków antykoncepcyjnych
4.9. Aborcja i okoliczności ją sankcjonujące w opinii respondentów
4.9.1. Aborcja jako zjawisko i problem społeczny
4.9.2. Aborcja w ujęciu i ocenie moralnej respondentów
4.9.3. Okoliczności zezwalające na aborcję wskazane przez respondentów
4.10. Zapłodnienie in vitro jako droga do rodzicielstwa w ujęciu i ocenie respondentów
4.10.1. Zapłodnienie in vitro – jego sens i cel oraz podłoże ideologiczne
4.10.2. Zapłodnienie in vitro w moralnej ocenie badanych licealistów i studentów
4.10.3. Zapłodnienie in vitro jako czynność grzeszna w ocenie respondentów
4.10.4. Klauzula sumienia lekarza a stosowanie metody in vitro w zapłodnieniu w ocenie respondentów

Zakończenie  

Bibliografia

Spis tabel

Aneks

prof. Wojciech Pawlik, Uniwersytet Warszawski:

Przedstawiona mi do recenzji praca jest owocem kilkuletnich badań Autora poświęconych przemianom świadomości moralnej młodzieży licealnej i studenckiej. Prof. Józef Baniak zajmuje się tą problematyką od wielu lat, a tym, co książka wnosi nowego, jest nie tylko przedstawienie nowych, aktualnych wyników badań, ale przede wszystkim skupienie się na postawach kontestacji młodzieży wobec nauki moralnej Kościoła katolickiego w Polsce. To krytyczne myślenie, wyrażające się w oporze, sprzeciwie i buncie wobec niektórych składników doktryny religijno-moralnej Kościoła, nie jest oczywiście czymś radykalnie nowym, narasta w Polsce co najmniej od kilkunastu lat i jest w badaniach socjologicznych śledzone. Zasługą Autora jest natomiast to, że próbuje on znaleźć odpowiedni język i kategorie analizy teoretycznej, by zjawisko to przedstawić jako część szerszych przemian kulturowo-cywilizacyjnych zachodzących po 1989 r. w naszym kraju. Tymi kategoriami są: kontestacja, opór, sprzeciw i bunt.