Wspomaganie rozwoju wcześniaków za pomocą zabawek terapeutycznych 3D. Poradnik dla rodziców i terapeutów

Spis treści:

Wprowadzenie
Podziękowanie

Rozdział 1. Charakterystyczne aspekty rozwoju przedwcześnie urodzonego małego dziecka

Rozdział 2. Znaczenie trafnej diagnozy rozwoju dziecka dla planowania i prowadzenia efektywnej pomocy terapeutycznej

Rozdział 3. Wybrane metody wczesnego wspomagania rozwoju małego dziecka

Rozdział 4. Rola rodzica we wspomaganiu rozwoju wcześniaków

Rozdział 5. Znaczenie terapeuty w procesie specjalistycznej pomocy małym dzieciom, w której wykorzystywane są zabawki terapeutyczne wydrukowane na drukarce 3D oraz scenariusze zajęć terapeutycznych

Rozdział 6. Dodatkowe możliwości zastosowania zabawek 3D i scenariuszy zajęć z wykorzystaniem tych zabawek

BibIiografia
Załącznik

 Przeczytaj fragment

Prof. dr hab. Roman Ossowski, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy:

Autorka posiada wybitne kompetencje w zakresie wspomagania dzieci z zaburzeniami rozwoju od wczesnej fazy życia do okresu dorastania. Na szczególne  podkreślenie zasługuje jej warsztat pracy, w którym osiowym kierunkiem oddziaływań rehabilitacyjnych jest generowanie kolorytu emocji dodatnich dziecka jako cechy, nauka uważności oraz rozwój psychoruchowy. Wczesne rozpoczęcie terapii jest warunkiem powodzenia  i sukcesu w kompleksowej rehabilitacji. Stąd rola terapeutyczna dobrze przemyślanych zabawek drukowanych na drukarce 3D. Jestem  przekonany, że prezentowana publikacja zostanie z zainteresowaniem przyjęta przez środowiska zajmujące się wspomaganiem dzieci z zaburzeniami rozwoju, jak również dzieci o pomyślnym przebiegu rozwoju.

Ainsworth, M.D.S., Blehar, M.C., Waters, E., Wall, S. (1978). Patterns of attachment. A psycho-
logical study of the strange situation. Hillsade: Lawrence Erlbaum Assocites Publishers.
Ainsworth, M., Bowlby, J. (1965). Child Care and the Growth of Love. London: Penguin
Books.
Ayres, A.J. (1971). Characteristics of types of sensory integrative dysfunction. American
Journal of Occupational Therapy, 25, 329–334.
Ayres, A.J. (1989). Led in Treating Neurological Disorder, Los Angeles Times, dostęp ze
strony: http://articles.latimes.com/1989-01-10/news/mn-32_1_a-jean-ayres
Ayres, A.J. (2015). Dziecko a integracja sensoryczna. Gdańsk: Harmonia.
Baniel, A. (2021). Pokonać dziecięce ograniczenia. Jak obudzić mózg dziecka ze specjalnymi
potrzebami i odmienić jego życie? Gdańsk: Harmonia Universalis.
Barzykowski, K., Grzymała-Moszczyńska, H., Dzida, D., Grzymała-Moszczyńska, J. Kosno,
M. (2013). Wybrane zagadnienie diagnozy psychologicznej dzieci i młodzieży w kontek-
ście wielokulturowości oraz wielojęzyczności. Warszawa: Ośrodek Rozwoju Edukacji.
Baszczewska, J. Helwich, E. (red.). (2021). Niezbędnik rodzica wcześniaka. Fundacja Wcze-
śniak Rodzice-Rodzicom, https://wczesniak.pl/niezbednik-rodzica-wczesniaka-on-
line/ (dostęp: 30.10.2023).
Bateman, A.W., Fonagy, P. (2004). Mentalization-Based Treatment of BPD. Journal of Per-
sonality Disorders, 18, 36–51. http://dx.doi.org/10.1521/pedi.18.1.36.32772.
Białas, A. (2021). Wcześniak – obszerny temat powikłań zdrowotnych. https://nursing.com.
pl/artykul/wczesniak-obszerny-temat-powiklan-zdrowotnych-6060faaf8c00e333dc-
46ce62.
Białecka-Pikul, M. (2011). Psychopatologia rozwojowa jako dziedzina badań nad rozwo-
jem atypowym. Psychologia rozwojowa, 16, 3, 15–24.
Bickenbach, J.E., Cieza, A., Rauch, A., Stucki, G. (eds.) (2012). ICF Core Sets Manual for
Clinical Practice, Hogrefe Publishing GmbH.
Bieleninik, Ł. (2012). Dzieci urodzone przedwcześnie w percepcji matek. Gdańsk: Harmonia
Universalis. 108 Bibliografia
Bieleninik, Ł., Bidzan, I., Bidzan, M. (2013). Wcześniactwo a trudne rodzicielstwo w okre-
sie pre- i perinatalnym. Roczniki Pedagogiczne, 5(41), 3, 39–70.
Bieleninik, Ł., Bidzan, M., Koszewska A. (2015). Early psychomotor development of
children from triple pregnancy − case study. Health Psychology Report, 3(1), 85–97.
doi:10.5114/hpr.2015.44936
Bieleninik, Ł., Konieczna-Nowak, L. (red.). (2020). Muzykoterapia dzieci przedwcześnie
urodzonych i ich rodzin. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Bieleninik, Ł., Koss, J., Bidzan, M. (2016). Rozwój psychoruchowy jedynaków i bliźniąt
przedwcześnie urodzonych [Psychomotor development of preterm toddlers from
single and multiple pregnancies]. Polskie Forum Psychologiczne, 21(2), 272–289.  
doi: 10.14656/PFP20160208.
Bogacz, E., Bogacz-Rybczak, A. (2018). Założenia teoretyczne narzędzia KORP. W: E. Bo-
gacz, A. Bogacz-Rybczak, J. Gruba, Karty Oceny Rozwoju Psychoruchowego KORP. Pod-
ręcznik. Gliwice: Komlogo.
Bogdanowicz, M. (2007). Przytulankami, czyli wierszyki na dziecięce masażyki. Gdańsk:
Harmonia.
Borkowska, A. R. (2020). Wczesne wspomaganie rozwoju, wczesna interwencja i rehabili-
tacja neuropsychologiczna dzieci i młodzieży. W: I. Grzegorzewska, L. Cierpiałkowska,
A.R. Borkowska, Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Borkowska, M. (red.). (2012). Dziecko z niepełnosprawnością ruchową. Jak wspomagać
rozwój psychoruchowy. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL.
Borszewska-Kornacka,  M.  (2013).  Kompendium  wiedzy  o  wcześniaku.  Standardy  
Medyczne. Pediatria, 10, 597–611.
Bowlby J. (1973). Attachment and loss. Vol. 2: Separation: anxiety and anger. New York,
NY: Basic Books.
Bowlby, J. (2007). Przywiązanie. Warszawa: Wydawnictwo PWN.
Bratton, S., Ray, D. (2000). What the research shows about play therapy. International
Journal of Play Therapy, 9(1), 47–88. https://doi.org/10.1037/h0089440.
Brazelton, T.B. (2007). Skala oceny zachowań noworodka NBAS. Poradnik. Materiały szko-
leniowe Warszawa: Centrum NBAS Polska.
Brzezińska, A.I. (red.). (2005). Psychologiczne portrety człowieka. Gdańsk: Gdańskie  
Wydawnictwo Psychologiczne.
Carmichael, K.D. (2006). Legal and ethical issues in play therapy. International Journal
of Play Therapy, 15(2), 83.
Chojnicka, I., Pisula, E. (2017). ADOS-2. Protokół obserwacji do diagnozowania zaburzeń ze
spektrum autyzmu. Podręcznik. Western Psychological Services, wyd. polskie Hogrefe –  
Testcentrum, s.r.o.BibIiografia 109
Chojnicka, I., Pisula, E. (2021). ADI-R. Wywiad do Diagnozy Autyzmu – wersja zrewi-
dowana. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego.
Chrzan-Dętkoś, M. (2012). Wcześniaki. Rozwój psychoruchowy w pierwszych latach życia.
Gdańsk: Harmonia.
Chrzan-Dętkoś, M. (2016). Krótka Skala Rozwoju Dziecka KSRD, Gdańsk: Harmonia.
Chrzan-Dętkoś,  M.  (2020).  Rozwój  psychoruchowy  wcześniaków  w  ciągu  życia.  
W: Ł. Bieleninik, L. Konieczna-Nowak (red.), Muzykoterapia dzieci przedwcześnie
urodzonych i ich rodzin: teoria i praktyka (s. 50–71). Warszawa: Wydawnictwo  
Naukowe Scholar.
Chrzan-Dętkoś, M. (2021). Krótka Skala Rozwoju Niemowlęcia KSRN, Gdańsk: Harmonia.
Chrzan-Dętkoś, M., Bogdanowicz, M. (2009). Rozwój poznawczy i emocjonalno-społeczny
wcześniaków w wieku przedszkolnym, Pediatria Polska, 84 (6), 517–523.
Cichy, E. (1993). Janusz Korczak. Prawo dziecka do szacunku. Dzieła tom 7. Warszawa:
Instytut Książki.
Cieszyńska, J., Korendo, M. (2018). Karty diagnozy. 10 etapów rozwoju dziecka od 4. do  
36. miesiąca życia. Warszawa: Wydawnictwo Edukacyjne.
Czerwonka, D. (2021). Istota i znaczenie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka.
Społeczeństwo, Edukacja, Język, tom 14/2, s. 185−197, https://doi.org/10.19251/
sej/2021.14.2(14).
Czub, M. (red.). (2014). Diagnoza funkcjonowania społeczno-emocjonalnego dziecka w wie-
ku od 1,5 do 5,5 lat. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych.
DC:0-3R (2013). Opisy kliniczne dzieci oraz ich rodzin. Jak korzystać z klasyfikacji diagno-
stycznej zaburzeń psychicznych i rozwojowych w okresie niemowlęctwa i wczesnego
dzieciństwa w procesie diagnozy i planowania terapii, tłum. G. Kmita, Oficyna Wy-
dawnicza Fundament.
DC:0-5™  (2022).  Klasyfikacja  diagnostyczna  zaburzeń  psychicznych  i  rozwojowych
w okresie niemowlęctwa i wczesnego dzieciństwa. Warszawa: Oficyna Wydawnicza
Fundament.
Dykcik, W., Twardowski, A. (2004). Wspomaganie rozwoju i rehabilitacja dzieci z genetycz-
nie uwarunkowanymi zespołami zaburzeń. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Polskiego
Towarzystwa Pedagogicznego.
Fantz, R.L. (1963). Patern vision in newborn infants. Science, 140 (3564), 269–297.
Fantz, R., Nevis, S. (1967). Perceptual preferences and perceptual-cognitive development
in early infancy. Merrill-Palmer Quarterly, 13, 77–108.
Fecenec,  D.,  Wujcik,  R.  (2021).  DSR  Plus  Dziecięca  Skala  Rozwojowa.  Podręcznik.  
Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Fecenec,D., Wujcik, R. (2021). Dziecięca Skala Rozwojowa DSR Plus, Podręcznik. Warsza-
wa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.110 Bibliografia
Feinman, S. (1992). Social referencing in infancy. Merrill-Palmer Qarterly, 28, 445–470.
Filipiak, M., Paluchowski, W.J., Zalewski, B., Tarnowska, M. (2015). Diagnoza psycholo-
giczna: kompetencje i standardy. Wybrane zagadnienia. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Gerhardt, S. (2016). Znaczenie miłości. Jak uczucia wpływają na rozwój mózgu. Kraków:
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Goddard- Blythe, S. (2009). Odruchy, uczenie się i zachowanie. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Goldberg, S., DiVitto, B. (2005). Parenting children born preterm. Handbook of parenting,
1, 329–354.
Gruszczyk-Kolczyńska, E. (red.). (2019). Wspomagania rozwoju i wychowanie małych dzie-
ci. Podręcnik dla rodziców, opiekunów żłobkach i nauczycieli w przedszkolach. Kraków:
CEBP.
Grzegorzewska, I., Cierpiałkowska, L., Borkowska, A.R. (2020). Psychologia kliniczna dzieci
i młodzieży. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (red.). (2001/2005). Psychologia rozwoju człowieka.  
T. 2. Charakterystyka okresów życia człowieka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Harwas-Napierała, B., Trempała, J. (red.). (2003/2005). Psychologia rozwoju człowieka.  
T. 3. Rozwój funkcji psychicznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hellbrügge, T., Lajosi, F., Menara, D., Schamberger, R., Rautenstrauch, T. (2016). Monachij-
ska Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa. T. 1 – Pierwszy rok życia. Wrocław: Fundacja
Promyk Słońca.
Hellbrügge, T., Coulin, S., Heiβ-Begemann, E., Lajosi, F., Menara, D., Schamberger, R.,
Schirm, H., Ernst, B., Ernst, W., Otte, H., Köhler, G., Egelkraut, H. (2016). Monachijska
Funkcjonalna Diagnostyka Rozwojowa. T. 2 – Drugi i trzeci rok życia. Wrocław: Fun-
dacja Promyk Słońca.
Holditch-Davis, D., Santos, H., Levy, J., White-Traut, R., O’Shea, T.M., Geraldo, V., David, R.
(2015). Patterns of psychological distress in mothers of preterm infants. Infant Beha-
vior and Development, 41, 154–163, https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2015.10.004
ICF  Międzynarodowa  Klasyfikacja  Funkcjonowania  Niepełnosprawności  i  Zdrowia
(2001/2009). Światowa Organizacja Zdrowia.
Ionio, Ch., Colombo, C., Brazzoduro, V., Mascheroni, E., Confalonieri, E., Castoldi, F., Lista,
G. (2016). Mothers and fathers in NICU: The impact of preterm birth on parental
distress. Europe’s Journal of Psychology, 12(4), 604–621. https://doi.org/10.5964/
ejop.v12i4.1093
John-Borys, M. (1997). Wybrane metody diagnozowania i prognozowania rozwoju dziecka
do lat trzech. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Juul, J. (2012). Twoje kompetentne dziecko. Dlaczego powinniśmy traktować dzieci poważ-
niej? Podkowa Leśna: Mind.BibIiografia 111
Kaja, B. (2010). Psychologia wspomagania rozwoju. Zrozumieć świat życia człowieka.  
Sopot: GWP
Kaszubska, A. (red.). (2017). Niezbędnik rodzica wcześniaka, Wydawnictwo: Printfaktoria.
Kleczewska, M. (2023). Czynniki kształtujące poziom wiedzy na temat wcześniactwa
u rodziców dotkniętych tym problemem. Innowacje w Pielęgniarstwie i Naukach
o Zdrowiu [online], 8, 3, 29–46 [udostępniono 1.12.2023]. https://doi.org/10.21784/
IwP.2023.014.
Kmita, G. (2011). Obserwacja interakcji niemowlę–rodzice. Rola mikroanalizy zachowa-
nia. W: G. Kmita (red.). Metody diagnozy w psychologii klinicznej dziecka i rodziny  
(s. 43–56). Warszawa: Paradygmat.
Kmita, G. (2018a). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w inte-
rakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie.
Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Kmita, G. (2018b). Co analiza relacji w triadzie matka–ojciec–dziecko wnosi do rozu-
mienia problemów dzieci zagrożonych zaburzeniami rozwoju i ich rodziców? W:  
M. Święcicka (red.), W relacji. Studia z psychologii klinicznej dziecka. 30 lat później.
Warszawa: Wydawnictwo Paradygmat.
Kmita, G. (red.). (2007). Małe dziecko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji
psychologicznej. Warszawa: Emu.
Kmita, G., Majewska, M. (2013). Regulacja interakcyjna w diadach matka–niemowlę
urodzone przedwcześnie. W: G. Kmita (red.), Dziecko urodzone przedwcześnie i jego
rodzice. Wybrane zagadnienia psychologiczne (s. 105–124). Warszawa: Paradygmat.
Knill, Ch. (2009). Dotyk i komunikacja. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psycho-
logiczno-Pedagogicznej.
Knill, M., Knill, Ch. (1995). Programy Aktywności. Świadomość Ciała, Kontakt i Komunika-
cja. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej Mini-
sterstwa Edukacji Narodowej.
Kochman, D., Bogdanowicz, A. (2010). Problemy rodziców dzieci urodzonych przedwcze-
śnie. Pediatria Polska, 85, 1, 41–46, https://doi.org/10.1016/S0031-3939(10)70052-4.
Kołodziejski, B. (2012). Utulanki, czyli piosenki na dziecięce masażyki. Gdańsk: Harmonia.
Kornas-Biela, D. (2011). Okres prenatalny. W: J. Trempała (red.), Psychologia rozwoju
człowieka. Podręcznik akademicki (s. 147–171). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN.
Kościelska, M. (1998). Trudne macierzyństwo. Warszawa: WSiP
Kostka-Szymańska, M., Krasowicz-Kupis, G. (2022). Ocena rozwoju intelektualnego dzieci
z wybranymi zaburzeniami neurorozwojowymi. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej.
Kostuch, M. (2009). Noworodek urodzony przedwcześnie – odrębności anatomiczne i fi-
zjologiczne. W: A.B. Pilewska-Kozak (red.). Opieka nad wcześniakiem. Warszawa: PZWL.112 Bibliografia
Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K., Filipiak, M., Gruszczyńska, K. (2019). Diagnoza psycho-
logiczna dla potrzeb edukacji. Gdańsk: Harmonia Universalis.
Krasowicz-Kupis, G., Wiejak, K., Gruszczyńska, K. (2014). Katalog metod diagnozy rozwoju
poznawczego dziecka na etapie edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej. Tom I – na-
rzędzia dostępne w poradniach psychologiczno-pedagogicznych i szkołach. Warszawa:
Instytut Badań Edukacyjnych.
Kruś, K. (2018). Sytuacja rodziny dziecka urodzonego przedwcześnie w pierwszych
miesiącach jego życia – pomiędzy wsparciem oczekiwanym a otrzymanym. Niepeł-
nosprawność – Dyskursy Pedagogiki Specjalnej, (31), 58–71. Pobrano z: https://cza-
sopisma.bg.ug.edu.pl/index.php/niepelnosprawnosc/article/view/8180.
Lemańska, A. (2014). Praca terapeutyczna z dzieckiem ze spektrum autyzmu. Warszawa:
Wydawnictwo Uniwersytetu SPWS.
Maas, V.F. (2016). Uczenie się przez zmysły. Gdańsk: Harmonia.
Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Fecenec, D., Stańczak, J., Zalewska, E.
(2007). DSR Dziecięca Skala Rozwojowa. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Matczak, A., Jaworowska, A., Wójtowicz-Dacka, M., Piotrowska, A., Kosmowska, B. (red.)
(2009). Dziecięca Skala Rozwojowa. Skala Wykonaniowa. Aneks. Warszawa: Pracownia
Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Mikler, Chwastek, A. (red.). (2017a). Trudności w uczeniu się i zaburzenia zachowania
występujące u małych dzieci. Warszawa: Difin.
Mikler, Chwastek, A. (red.). (2017b). Wychowanie i wspieranie rozwoju małych dzieci w do-
mu, żłobku i przedszkolu. Warszawa: Difin.
Miksza, M. (2010). Zrozumieć Montessori. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls.
Miller L.J. (2016). Dzieci w świecie doznań. Jak pomóc dzieciom z zaburzeniami przetwa-
rzania sensorycznego? Gdańsk: Harmonia.
Miller, L.J., Schoen, S.A., Mulligan, S., Sullivan, J. (2017). Identification of Sensory Process-
ing and Integration Symptom Clusters: A Preliminary Study. Hindawi, Occupational
Therapy International, 2017, https://doi.org/10.1155/2017/2876080.
Niedźwiecka, A. (2021). Analiza interakcji dziecko–rodzic. Wprowadzenie dla studen-
tów, klinicystów i badaczy. Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri, https://doi.org/
10.47943/lib.9788363487539.
Niezbędnik rodzica wcześniaka (2021). Podstawowe porady i informacje dla rodziców
wcześniaków. Fundacja Wcześniak. Rodzice-Rodzicom. Dostęp ze strony: https://
wczesniak.pl/niezbednik-rodzica-wczesniaka-online/ (dostęp: 27.11.2023).
O’Connor, K. J., Schaefer, C. E. (red.) (1994). Handbook of play therapy, Vol. 2. Advances and
innovations. John Wiley & Sons.
Odowska-Szlachcic, B. (2013). Metoda integracji sensorycznej we wspomaganiu mowy
u dzieci z uszkodzeniami ośrodkowego układu nerwowego. Gdańsk: Harmonia.BibIiografia 113
Ołdak, J. (2013). Organizacja zachowania noworodka i temperament w wieku trzech mie-
sięcy u dzieci urodzonych przedwcześnie i o czasie. W: G. Kmita (red.), Dziecko uro-
dzone przedwcześnie i jego rodzice. Wybrane zagadnienia psychologiczne (s. 11−40).
Warszawa: Paradygmat.
Ossowski, R. (2020a). Psychologia rehabilitacyjna w praktyce. Bydgoszcz: Wydawnictwo
UKW.
Ossowski, R. (2020b). Praca psychologów wychowawczych z dziećmi o nietypowym roz-
woju. W: H. Liberska, J. Trempała (red.). Psychologia wychowania. Wybrane problemy
(s. 341–366). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Otrębski,  W.,  Domagała-Zyśk,  E.,  Rutkowska,  K.,  Agnieszkę  Sudoł,  A.,  Wiącek,  G.  
(2019). System Oceny Zachowań Adaptacyjnych ABAS-3 – wydanie trzecie. Podręcz-
nik polski. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa
Psychologicznego.
Palicka, I., Grzebna, I. (2018). Zaburzenia przetwarzania sensorycznego w percepcji ro-
dziców i specjalistów – możliwości diagnozy i pomocy dzieciom przedwcześnie uro-
dzonym. W: M. Wójtowicz-Szefler (red.), Dzieci przedwcześnie urodzone. Możliwości
wsparcia i pomocy (s. 76−112). Warszawa: Difin.
Piaget, J. (1966). Narodziny inteligencji dziecka. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo
Naukowe.
Pilewska-Kozak, A.B., Kanadys, M., Bałanda-Bałdyga, A. (2023). Opieka nad noworodkiem
urodzonym przedwcześnie. Warszawa: Wydawnictwo PZWL
Piotrowicz, R. (2014). Interdyscyplinarny model wczesnego wspomagania rozwoju
dziecka i jego rodziny. W: Wczesne wspomaganie rozwoju – szansą dziecka, materiały
konferencyjne. Bydgoszcz: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy nr 1 dla Dzieci
i Młodzieży Słabo Widzącej i Niewidomej im. L. Braille’a.
Piszczek, M. (red.). (2015). Rozwój dziecka od urodzenia do 3. roku życia. Rozwojowa Skala
Obserwacyjna. Wydawnictwo Stecko. www.stecko.com.pl.
Pricoco, R, Mayer-Huber, S, Paulick, J, Benstetter, F, Zeller, M, Keller, M. (2023). Impact of
a family-centred clinical care programme on short-term outcomes of very low-birth
weight infants. Acta Paediatr. 112, 2368–2377. https://doi.org/10.1111/apa.16944
Przyrowski, Z. (2014). Kwestionariusz Rozwoju Sensomotorycznego. Warszawa: Empis.
Rozalska-Walaszek, I., Lesiuk, W., Aftyka, A., Lesiuk, L. (2012). Nursing care of a premature
newborn hospitalized in the neonatal intensive care unit. Nursing Problems/ Problemy
Pielęgniarstwa, 20(3), 409–415.
Sawulicka-Oleszczuk H. (2003). Noworodek niedojrzały – wcześniak. W: C. Łepecka-
-Klusek (red.). Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii. Lublin:
Czelej.
Schaffer, S. (2005) Psychologia dziecka. Warszawa. PWN.114 Bibliografia
Schopler, E., Reichler, R.J., Bashford, A., Lansing, M.D., Marcus, L.M. (1995). Zindywidu-
alizowana ocena i terapia dzieci autystycznych oraz dzieci z zaburzeniami rozwoju.
Tom I. Profil Psychoedukacyjny PEP-R (wersja poprawiona). Gdańsk: Stowarzyszenie
Pomocy Dzieciom Autystycznym.
Smoczyńska, M., Krajewski, G., Łuniewska, M., Haman, E., Bulkowski, K., Kochańska, M.
(2015). Inwentarze Rozwoju Mowy i Komunikacji (IRMIK). Warszawa: Instytut Badań
Edukacyjnych.
Sobek, J., Walkiewicz-Krutak, M. (2022). Trudne macierzyństwo kobiet wychowujących
dzieci przedwcześnie urodzone. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo,  
3(57), 75–100, doi: 10.5604/01.3001.0016.3304.
Stein, B. (2003). Teoria i praktyka pedagogiki Marii Montessori w szkole podstawowej.
Kielce: Jedność.
Stemplewska-Żakowicz, K. (2011). Diagnoza psychologiczna. Diagnozowanie jako kom-
petencja psychologiczna. Gdańsk: GWP.
Sternberg, R.J. (1999). Wprowadzenie do psychologii. Warszawa: WSiP.
Stock-Kranowitz, C. (2012a). Nie-zgrane dziecko. Zaburzenia przetwarzanie sensorycznego
− rozpoznawanie i postępowanie. Gdańsk: Harmonia.
Stock-Kranowitz, C. (2012b). Nie-zgrane dziecko w świecie gier i zabaw. Zajęcia dla dzieci
z zaburzeniami przetwarzania sensorycznego, Gdańsk: Harmonia.
Strelau, J. (2006). Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 1: Podstawy psychologii.
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Suchańska, A. (2011). Rozmowa i obserwacja w diagnozie psychologicznej. Warszawa:
Łośgraf Oficyna Wydawnicza.
Thomas, A., Chess, S. (1977). Temperament and development. Brunner/Mazel.
Trevarthen, C. (2007). Podstawy intersubiektywności niemowląt. W: G. Kmita, Małe dziec-
ko i jego rodzina. Z teorii i praktyki wczesnej interwencji psychologicznej (s. 48−67).
Warszawa: Wydawnictwo Emu.
Twardowski, A. (2012). Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci z niepełnosprawnościami
w środowisku rodzinnym. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Vasta, R., Haith, M., Miller, S. (2004). Psychologia dziecka. Warszawa: WSiP.
Visscher M.O. (2009). Update on the use of topical agents in neonates. Newborn and Infant
Nursing Reviews, 9, 31–47.
Walczak-Kozłowska, T., & Chrzan-Dętkoś, M. (2019). Zapobieganie przemocy i wspiera-
nie relacji wcześniak–opiekunowie. Dziecko Krzywdzone. Teoria, badania, praktyka,
18(2), 59–75.
Walowska, J. (2018). Opieka okołoporodowa oraz sposoby oceny rozwoju psychomoto-
rycznego niemowląt i małych dzieci. Człowiek – Niepełnosprawność – Społeczeństwo,
cns.aps.edu.pl.BibIiografia 115
Wilmowska-Pietruszyńska, A., Bilski, D. (2013). Międzynarodowa Klasyfikacja Funkcjo-
nowania, Niepełnosprawności i Zdrowia. Niepełnosprawność – zagadnienia, problemy,
rozwiązania, II, 7.
Winnicott, D. W. (2010). Dziecko, jego rodzina i świat. Oficyna Ingenium.
Wiśniewska, M. (2016). Profil Sensoryczny Dziecka PSD. Gdańsk: Pracownia Testów Psy-
chologicznych i Pedagogicznych.
Wójtowicz-Dacka, M. (2010). Jak niemowlęta rozumieją podstawowe prawa dotyczące
świata fizycznego? Przykłady badań eksperymentalnych i możliwości ich wykorzysta-
nia w praktyce. W: I. Laskowska, M. Wójtowicz-Dacka, Co oferuje współczesny żłobek.
Medyczne, psychologiczne i pedagogiczne aspekty rozwoju dzieci do lat trzech. Byd-
goszcz: Wydawnictwo Zespołu Żłobków Miejskich w Bydgoszczy.
Wójtowicz-Dacka,  M.  (2012).  Wiedza  o  potrzebach  psychicznych  małych  dzieci
w opinii dwóch pokoleń rodziców. Przegląd Pedagogiczny, 1, 286–298, https://doi.
org/10.34767/PP.2012.01.21
Wójtowicz-Szefler, M. (2018a). Diagnozowanie rozwoju małego dziecka. Część 1. War-
szawa: Difin.
Wójtowicz-Szefler, M. (red.). (2018b). Dzieci przedwcześnie urodzone. Możliwości wsparcia
i pomocy. Warszawa: Difin.
Wójtowicz-Szefler, M. (2020). Diagnozowanie rozwoju małego dziecka. Część 2. Warszawa:
Difin.
Wójtowicz-Szefler, M., (2023). Wybrane zaburzenia psychiczne i rozwojowe niemow-
ląt i małych dzieci oraz sposoby ich diagnozowania. W: M. Basińska, I. Grzankow-
ska, Wybrane zagadnienia z psychologicznej diagnozy klinicznej. Tom 2. Bydgoszcz:  
Wydawnictwo UKW
Wójtowicz-Szefler, M., Deja, M. (2022). Scenariusze zajęć terapeutycznych z wykorzysta-
niem zabawek wydrukowanych na drukarce 3D dla dzieci przedwcześnie urodzonych.
Poznań:  ROPS,  https://innowacje.rops.poznan.pl/project/zabawki-3d/  (dostęp:
30.10.2022).
Wrocławska-Warchala, E., Wujcik, R. (2016). Zestaw Kwestionariuszy do Diagnozy ze Spek-
trum Autyzmu ASRS. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
Wygotski, L.S. (1971). Wybrane prace psychologiczne. Warszawa: PWN.
Wygotski, L.S. (2002). Wybrane prace psychologiczne II – dzieciństwo i dorastanie. Poznań:
Zysk i S-ka.
Wytyczne Międzynarodowej Komisji ds. Testów (International Test Commission – ITC)
z 2000, wersja polska, tłum. T. Szustrowa, autoryzowane przez Polskie Towarzystwo
Psychologiczne, https://www.practest.com.pl/ITC (dostęp: 27.11.2023).
Za życiem (2017). Program Kompleksowego wsparcia dla Rodzin „Za życiem”, Monitor
Polski, 1250, Warszawa: Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.116 Bibliografia
Zdziernicka-Chyła, A., Mitosek-Szewczyk, K. (2018). Rozwój w pierwszym roku życia no-
worodków urodzonych przedwcześnie, doniesienie wstępne. Developmental Period
Medicine, XXII, 3247.
Zero to Three (2005). DC:0-3R: Diagnostic classification of mental health and develop-
mental disorders of infancy and early childhood (Rev. ed.). ZERO TO THREE: National
Center for Infants, Toddlers and Families.