Niepełnosprawność. Wyzwania. Praca socjalna

Spis treści:

O serii
Wstęp

Rozdział 1. Współczesne podejście do niepełnosprawności jako podstawa projektowania działań wspierających

1.1. Niepełnosprawność jako fenomen ludzkiego życia
1.2. Zmiana w podejściu do niepełnosprawności – uwarunkowania i konsekwencje
1.3. Co daje zmiana perspektywy? Wybrane teorie naukowe jako generator zmian w rozwiązaniach na rzecz osób z niepełnosprawnością
1.4. Kto i dlaczego powinien zajmować się problemem niepełnosprawności? Od „specjalistów od niepełnosprawności” do wsparcia multiprofesjonalnego
1.5. Co zmienia w podejściu do niepełnosprawności perspektywa disability studies?
1.6. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych – dekalog podstawowych zobowiązań (także) w pracy socjalnej
1.7. W kierunku przeciwdziałania dyskryminacji osób z niepełnosprawnością
1.8. Zobowiązania wynikające z Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych
1.9. Rzecznicy osób z niepełnosprawnością w polskim systemie prawnym i w realiach życia społecznego – gdzie szukać wsparcia?

Rozdział 2. Podstawy pracy socjalnej z osobami z niepełnosprawnością

2.1. Osoby z niepełnosprawnością wśród grup defaworyzowanych a mechanizmy wykluczenia społecznego
2.2. Rola i zadania oraz działania pracownika socjalnego w pracy z osobą z niepełnosprawnością i jej rodziną
2.3. Ramy prawne wyznaczające zakres pracy socjalnej i wsparcia dla osób z niepełnosprawnością
2.4. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej i instytucje zaangażowane w działania na rzecz osób z niepełnosprawnością
2.5. Podstawowe źródła wiedzy o osobie z niepełnosprawnością i jej rodzinie w pracy pracownika socjalnego
2.6. Informacje o niepełnosprawności jako dane wrażliwe a ochrona danych osobowych
2.7. Bariery mentalne i komunikacyjne w pracy z osobą z niepełnosprawnością i ich pokonywanie

Rozdział 3. Specyfika pracy socjalnej w zależności od rodzaju niepełnosprawności

3.1. Niepełnosprawność intelektualna
3.2. Niepełnosprawność ruchowa
3.3. Niepełnosprawność sensoryczna – wzrokowa i słuchowa
3.4. Problem uzależnień i „podwójnej diagnozy” wśród osób z niepełnosprawnością
3.5. Spektrum zaburzeń autystycznych
3.6. Otyłość jako nowa niepełnosprawność
3.7. Specyfika niepełnosprawności związanej z  wiekiem rozwojowym
3.8. Specyfika niepełnosprawności osoby dorosłej

Rozdział 4. Formy pomocy i wybrane problemy wspierania osób z niepełnosprawnością w pracy socjalnej

4.1. Świadczenia, usługi socjalne i opieka wytchnieniowa
4.2. Od ubezwłasnowolnienia do wspieranej decyzyjności – kuratela, doradztwo, rzecznictwo własne i asystenci prawni a podnoszenie autonomii osób z niepełnosprawnością
4.3. Treningi socjalne i mieszkalnictwo wspierane jako forma usamodzielnienia osób z niepełnosprawnością
4.4. Zastosowania i ograniczenia kontraktu socjalnego oraz projektu socjalnego w pracy z osobami z niepełnosprawnością
4.5. Wsparcie asystenta rodziny osób z niepełnosprawnością w ich rodzicielstwie
4.6. Nietypowe zasoby: ekspert przez doświadczenie i grupy wsparcia w formie klubowej
4.7. Aktywizacja zawodowa i formy zatrudnienia osób z niepełnosprawnością

Zakończenie
Informacja o autorach
Bibliografia
Aneks

Accardo P., B. Whitman (1990). Review: children of mentally retarded parents. Am J Dis
Child 144(1).
Adamowicz-Hummel A. (2001). Posługiwanie się wzrokiem przez dzieci słabo widzące [w:]
Jakubowski S. (red.), Poradnik dydaktyczny dla nauczycieli realizujących podstawę progra-
mową w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum z uczniami niewidomymi i słabo widzą-
cymi. MEN, Warszawa.
Asperger H. (1968). On the differential diagnosis of early infantile autism. „Acta Paedopsy-
chiatrica”35(4).
Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością - zapotrzebowanie na miarę Konwencji o pra-
wach  osób  z  niepełnosprawnościami.  Biuletyn  RPO  2017,  Warszawa,  nr  5.pdf,
https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/Asystent%20osobisty%20osoby%20
z%20niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bci%C4%85%20-%20zapotrzebowanie%20
na%20miar%C4%99%20Konwencji%20o%20prawach%20os%C3%B3b%20z%20
niepe%C5%82nosprawno%C5%9Bciami.pdf.
Backholer K., Wong E., Freak-Poli P. et.al. (2012). Increasing body weight and risk of limita-
tions in activities of daily living: a systematic review and meta-analysis. Obes Rev. 13(5).
Bajerowska B. (2011). Narkotyki a niepełnosprawność. Serwis Informacyjny. Narkomania,
2, 29–31.
Bal I. (2012). Marginalizacja i wykluczenie społeczne jako bariera rozwoju regionalnego [w:]
G. Ślusarz (red.), Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Determinanty rozwoju regio-
nalnego w kontekście procesów globalizacji. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego,
Rzeszów.
Barnes C., Mercer G. (2008). Niepełnosprawność (tłum. P. Morawski). Wydawnictwo Sic!
Warszawa.
Baron-Cohen S., Bolton P. (1999). Autyzm: fakty. Krajowe Towarzystwo Autyzmu, Kra-
ków.
BBC (brw). Ethics guide. Arguments against charity. [online], http://www.bbc.co.uk/ethics/
charity/against_1.shtml [dostęp: 10.01.2020.
Becker-Pestka D., Kubiński G., Łojko M. (2017). Różne  obszary  wykluczenia  społecznego
w Polsce. Wybrane zagadnienia. Exante, Wrocław.Bibliografia 226
Bednarek M. (2015). Zawód: pracownik socjalny. http://wyborcza.pl/1,155287,19193038,za-
wod-pracownik-socjalny.html [dostęp: 10.10.2019].
Berger P., Luckmann T. (1983). Społeczne tworzenie rzeczywistości. PIW, Warszawa, s. 184.
Bielawska-Batorowicz  E.,  Dudek  B.  (red.).  (2012).  Teoria  zachowania  zasobów  Stevana
E. Hobfolla. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Bishop S.L., Richler J., Lord C. (2006). Association between restricted and repetitive behaviors
and nonverbal IQ in children with autism spectrum disorders. „Child Neuropsychology”
12(4–5).
Biswas A., Hiremath A. (2010). Assessment of mental capacity and making “best interests”
decisions in clinical practice: a case illustration. „Advances in Psychiatric Treatment” 16.
Biswas A., Hobbs T., Vahabzadeh A., Healy J. (2010). Obesity in people with learning disabi-
lities: possible causes and reduction interventions. „Nursing Times” 106(31).
Błeszyński J.J. (2011). Autyzm a niepełnosprawność intelektualna i opóźnienie w rozwoju. Har-
monia  Universalis,  Gdańsk.Bogatko  K.,  Drabarz  A.,  Śmiszek  K.  (2013).  Przeciwko
dyskryminacji.  Poradnik  prawny.  http://www.ptpa.org.pl/poradnik-antydyskrymina-
cyjny/ochrona-zdrowia/przyklady/.
Booth T. (2003). Parents with learning difficulties and the stolen generation. J Learn Disa -
bil 7(3).
Borowska-Beszta B. (2012). Niepełnosprawność  w  kontekstach  kulturowych  i  teoretycznych.
Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Bręczewski G. (2007). O uwarunkowaniach rozwoju osoby niepełnosprawnej. „Psychologia
Rozwojowa” 12(4).
Buksińska-Lisik M., Lisik W., Zaleska T. (2006). Otyłość– choroba interdyscyplinarna. „Prze-
wodnik Lekarza” 1.
Calle E.E, Rodriguez C., Walker-Thurmond K., Thun M.J. (2003). Overweight, obesity, and
mortality from cancer in a prospectively studied cohort of U.S. adults. „New England Journal
of Medicine” 23(348).
Cameron C. (2009). Tragic but brave or just crips with chips? Songs and their lyrics in the Disa-
bility Arts Movement in Britain. „Popular Music” vol. 28(3).
Certyfikat  tłumacza  języka  migowego.  Polski  Związek  Głuchych:  http://archiwum.pzg.
lodz.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=9%3Acertyfikat-tsuma  
cza-jka-migowego&catid=92%3Ainformacje-o-ckjm&Itemid=39&showall=1
[dostęp: 17.06.2019].
Chang V., Alley D.E., Dowd J.B. (2017). Trends in the Relationship Between Obesity and Disa-
bility, 1988–2012. Am J Epidemiol. 186(6).
Chludziński M., Przybylski W. (2004). Jak skutecznie napisać projekt socjalny? Verlag Dasho-
fer, Warszawa.
Chrzanowska I (2015). Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności. Wyd. 1. Oficyna
Wydawnicza Impuls, Kraków.
Chrzanowska I. (2009). Zaniedbane obszary edukacji. Pomiędzy pedagogiką a pedagogiką spe-
cjalną. Kraków, Oficyna Wydawnicza Impuls.Bibliografia 227
Chrzanowska I. (2018). Pedagogika specjalna. Od tradycji do współczesności. Oficyna Wydaw -
nicza Impuls, Kraków
Collins R. (1979). The Credential Society. An Historical Sociology of Education and Stratifica -
tion. Academic Press, New York.
Coyne R. (2019). The Lawton Instrumental Activities of Daily Living (IADL) Scale; Try this:
Best Practises in Nursing Care to Old Adults, No 23; https://consultgeri.org/try-this/gene-
ral-assessment/issue-23.pdf  [dostęp:10.11.2019];  Wersja  polska:  G.  Kołomecka  (brw),
Całościowa  ocena  geriatryczna,  http://a.umed.pl/geriatria/pdf/calosciowa_ocena_ger.
pdf [dostęp: 10.11.2019].
Czajkowska-Kisil  M.,  Klimczewska  A.  (2016).  CODA  –  inność  nierozpoznana.  Biuro
Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
Czajkowska-Kisil M., Klimczewska A. (2016). CODA– inność nierozpoznana. Słyszące
dzieci – niesłyszący rodzice. Pakiet informacyjny dla szkół i poradni, Biuro Rzecznika
Praw Obywatelskich, Warszawa.
Czapiga A. (red.). (2004). Psychospołeczne problemy rozwoju dziecka. Wydawnictwo Eduka-
cyjne Akapit, Toruń.
Czupryna A., S. Poździoch, A. Ryś, C. Włodarczyk (2000). Zdrowie publiczne, t. l. Uniwer-
syteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków, s. 14–15.
Deklaracja  Madrycka  –  Europejski  Kongres  na  rzecz  Osób  Niepełnosprawnych,
Madryt,  20–24  marca  2002  http://www.niepelnosprawni.pl/ledge/x/1878  [dostęp:
10.12.2019].
Dobe M., K. Winkel (2010). Obesity in Disabled Children and Adolescents: an Overlooked
Group of Patients. Dtsch Arztebl Int. 107(15).
Douglas  G.C.  (2011).  Functional  evaluation:  the  Barthel  Index.  Rehabilitation  Notes.
https://web.archive.org/web/20110928032514/http://www.strokecenter.org/trials/
scales/barthel_reprint.pdf, [dostęp: 10.11.2019]; Wersja polska: G. Kołomecka (brw),
Całościowa  ocena  geriatryczna,http://a.umed.pl/geriatria/pdf/calosciowa_ocena_ger.
pdf [dostęp: 10.11.2019].
Douglas M. (2007). Czystość i zmaza, PIW, Warszawa.
Eckert U. (1997). Pedagogika niesłyszących i niedosłyszących – surdopedagogika [w:] W. Dykcik
(red.), Pedagogika specjalna. Wyd. UAM, Poznań.
Ekspertyza  prawna.  Polskie  Towarzystwo  Prawa  Antydyskryminacyjnego.  Dostępna
w  internecie:  http://ptpa.org.pl/site/assets/files/1028/ekspertyza_osi_-_ubezwla -
snowolnienie.pdf [dostęp: 15.06.2019].
Elks M.A. (1994). Valuing the person or valuing the role? Critique of Social Role Valorization
theory. „Mental Retardation” 32(4).
Elsabbagh M., Divan G., Koh Y.J., Kim Y.S, Kauchali S., Marcín C. et al. (2012). Global
prevalenceof autism and other pervasive developmental disorders. „Autism Research” 5(3),
s. 160–179.
Formiguera X., Cantón A. (2004). Obesity: epidemiology and clinical aspects. Best. Pract. Res.
Clin. Gastroenterol 18(6). Bibliografia 228
French L.R., Bertone A., Hyde K.L., Fombonne E. (2013). Chapter  1.1:  Epidemiology  of
autism spectrum disorders [w:] J. Buxbaum, P. Hof (red.). The neuroscience of autism spec-
trum disorders. Academic Press, San Diego.
Frysztacki K. red. (2019). Praca socjalna. 30 wykładów. PWN, Warszawa.
Gajda M. (2005). WÓZEK inwalidzki bez tajemnic. „Integracja” nr 1. http://www.niepel-
nosprawni.pl/ledge/x/11783 [dostęp: 27.10.2019].
Gajda  M.  (2012).  Jeśli  nie  ubezwłasnowolnienie,  to  co?  http://niepelnosprawni.pl/led-
ge/x/121553 [dostęp: 15.06.2019].
Gajewska E. (2009). Nowe definicje i  skale funkcjonalne stosowane w mózgowym porażeniu
dziecięcym. „Neurologia Dziecięca” 18(5).
Gałkowski T. (1998). Przestrzenne i ruchowe komponenty komunikacji z dziećmi głuchymi. Pol-
ski Komitet Audiofonologii, Warszawa.
Gałkowski T., Jastrzębowska G., Kukała M. (1999). Zaburzenia mowy dzieci niedosłyszących
i głuchych [w:] T. Gałkowski, Jastrzębowska G. (red.), Logopedia. Pytania i odpowiedzi.
Podręcznik akademicki. Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego, Opole.
Garbat M. (2013). Aktywizacja zawodowa osób z niepełnosprawnością – bariery i koszty. Ofi-
cyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra.
Gawlicz K., Rudnicki P., Starnawski M. (red.). (2015). Dyskryminacja w szkole – obecność
nieusprawiedliwiona.  O  budowaniu  edukacji  antydyskryminacyjnej  w  systemie  edukacji
formalnej w Polsce. Raport Towarzystwa Edukacji Antydyskryminacyjnej Warszawa. Przy-
kłady dyskryminacji w szkole ze względu na niepełnosprawność i chorobę.
Gąciarz B. (2014). Model społeczny niepełnosprawności jak podstawa zmian w polityce społecz-
nej [w:] B. Gąciarz, S. Rudnicki (red.), Polscy niepełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy
do nowego modelu polityki społecznej, Wydawnictwa Akademii Górniczo-Hutniczej im.
Stanisława Staszica w Krakowie, Kraków.
Gąciarz B. (2014). W kierunku nowego modelu polityki społecznej [w:] B. Gąciarz, S. Rudnicki
(red.), Polscy (nie)pełnosprawni. Od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki spo-
łecznej. Wydawnictwo Akademii Górniczo-Hutniczej, Kraków.
Giddens A. (2001). Nowoczesność i tożsamość, PWN, Warszawa.
Gniazdowska K. (2019). Specjalne potrzeby edukacyjne uczniów z rdzeniowym zanikiem mię-
śni (SMA). „Kultura i Wychowanie” nr 15.
Goffman  E.  (2005).  Piętno:  Rozważania  o  zranionej  tożsamości  (tłum.  A.  Dzierżyński,
J. Tokarska-Bakir). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
Goodley D. (2011). Disability Studies: An Interdisciplinary Introduction. SAGE Publication.
Gorczyc E. (2003). Stąpając po bruku. Projekt socjalny na rzecz kobiet. „Praca socjalna” 3.
Gore, J.B. Figueiredo (1997). Social Exclusion and Anti-Poverty Policy: A Debate. Geneva,
International Institute for Labour Studies, United Nations Development Programme.
Graf C. (2007). The Lawton Instrumental Activities of Daily Living (IADL) Scale, Try
this: Best Practises in Nursing Care to Old Adults, No 23, https://clas.uiowa.edu/social-
work/sites/clas.uiowa.edu.socialwork/files/NursingHomeResource/documents/
Katz%20ADL_LawtonIADL.pdf [dostęp: 10.11.2019]; Wersja polska: G. Kołomecka Bibliografia 229
(brw),  Całościowa  ocena  geriatryczna,https://cie.men.gov.pl/sio-strona-glowna/dane-
-statystyczne/niepelnosprawnosci-dane-statystyczne [dostęp: 2.06.2019].
Grewiński M. (2014). Polityka przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu w Polsce i Unii
Europejskiej  [w:]  M.  Sabal  (red.),  Potencjał  tkwi  w  relacjach.  Działania  Regionalnego
Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie na rzecz poprawy relacji międzyludzkich. Regio-
nalny Ośrodek Polityki Społecznej, Kraków.
Grzymała-Kazłowska A. (2013). Zarys koncepcji społecznego zakotwiczenia inne spojrzenie na
tożsamość, adaptację i integrację imigrantów. „Kultura i Społeczeństwo” nr 3.
Hawkins J.D., Nederhood B. (1994). Podręcznik ewaluacji programów profilaktycznych . IPiN
PTP, Warszawa–Olsztyn.
Hill A., Zuckerman K., Fombonne E. (2014). Epidemiology of Autism Spectrum Disorders.
10.1007/978-3-319-16321-5_2.
Hoffman E.J. (2009). Objawy kliniczne i rozpoznawanie autyzmu i innych całościowych zabu-
rzeń rozwojowych. „Psychiatria po Dyplomie” 2009, 6(3).
Hulek  A.  (1978).  Podstawy  rehabilitacji  [w:]  A.  Hulek  (red.),  Pedagogika  rewalidacyjna.
PWN, Warszawa.
Imiołczyk B. (2015). RPO upomina się o słyszące dzieci głuchych rodziców. „Rzeczpospolita”,
19.05.2019. Dostępny w internecie: https://www.rp.pl/Rzecz-o-prawie/305199993-
RPO-upomina-sie-o-slyszace-dzieci-gluchych-rodzicow.html [dostęp: 27.06. 2019].
Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu (2012). Badania przesiewowe w zaburzeniach komu-
nikacyjnych u dzieci w Polsce. Materiały prasowe. Dostępny w internecie: https://
whc.ifps.org.pl/wp-content/uploads/2012/03/materialy-prasowe_ost_1-2.pdf
[dostęp: 4.06.2019].
Jagodziński W., Woźniak M. (2013). Społeczne i przestrzenne zróżnicowanie zjawiska wyklu-
czenia społecznego w województwie łódzkim. Raport końcowy. Regionalne Obserwato-
rium Rynku Pracy, Łódź.
Jankowska K. (2008, aktualizacja 2015). Wykaz zakładów przystosowujących samochody do
prowadzenia przez osoby niepełnosprawne. Dostępny w internecie: http://www.niepel-
nosprawni.pl/ledge/x/3555 [dostęp: 27.10.2019].
Jarosz M. (2008). Obszary wykluczenia w Polsce [w:] M. Jarosz (red.), Wykluczeni. Wymiar
społeczny, materialny i etniczny. Wydawnictwo Instytutu Studiów Politycznych PAN,
Warszawa.
Juruć A., Bogdański P. (2010). Otyłość i co dalej? O psychologicznych konsekwencjach nadmier-
nej masy ciała. „Forum Zaburzeń Metabolicznych” 1(4).
Kacperczyk  A.  (2006).  Wsparcie  społeczne  w  instytucjach  opieki  paliatywnej  i  hospicyjnej.
Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Kaczmarek G., B. Karlińska, A. Kruczek, I. Płatek, M. Polak, M. Sobkowiak (2011). Stan-
dard pracy socjalnej z osobą z niepeł nosprawnością i jej rodziną z uwzględnieniem osób z zabu-
rzeniami  psychicznymi.  WRZOS,  Warszawa,  http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/
download/ZE%20ON%20OR%20V_VI_W3.pdf [dostęp: 30.09.2018].
Kadela K., Kowalczyk J. (2013). Standardy pracy socjalnej. Rekomendacje metodyczne i organi-
zacyjne. Warszawa. Bibliografia 230
Kanios A., Herman A. (2017). Ranga i prestiż zawodu pracownika socjalnego. „Annales Uni-
versitatis Marie Curie Skłodowska” XXX (2), Lublin.
Kanner L., Lesser L.I. (1958). Early infantile autism. „Pediatric Clinic of North America”
1958, 5(3).
 Kazanowski Z. (2015). Społeczny wymiar współczesnej koncepcji niepełnosprawności intelektu-
alnej. „Annales Universitatis Mariae Curie Sklodowska” 28(1).
Kazimierczak T., Łuczyńska M. (1998). Wprowadzenie do pomocy społecznej. Biblioteka Pra-
cownika Socjalnego, Warszawa.
Kaźmierczak T., Bąbska B., Popłońska-Kowalska M., Rymsza M. (2013). Środowiskowe
role zawodowe pracownika socjalnego: animator lokalny, organizator sieci, lokalny polityk.
Raport dotyczący nowych ról zawodowych pracownika socjalnego. Instytut Spraw Publicz-
nych, Warszawa. Dostępny w internecie: https://www.isp.org.pl/uploads/drive/old-
files/Program%20Polityki%20Spolecznej/Pomoc%20spoleczna/broszuraOSLwww.
pdf [dostęp: 10.12.2019].
Kerruish  N.  (2016).  Growth  Attenuation  Therapy.  „Camb  Q  Healthc  Ethics”  25(1).
Dostępny w internecie: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26788948 [dostęp:
15.08.2019]; doi: 10.1017/S0963180115000304.
Kijak R. (2017). Dorośli z głębszą niepełnosprawnością intelektualną jako partnerzy, małżonko-
wie i rodzice. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Kijak R. (2019). Rodzice z niepełnosprawnością intelektualną. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa.
Kijak R. (2013). Niepełnosprawność między diagnozą i  działaniem. Wydawnictwo CRZL,
Warszawa.
Kijak R. (2014). Seksualność człowieka z niepełnosprawnością intelektualną a rodzina. Wydaw-
nictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
Kirenko J. (2006). Oblicza niepełnosprawności. Wydawnictwo Akademickie Wyższej Szkoły
Społeczno-Przyrodniczej, Lublin.
Kirenko  J.  (2007).  Indywidualna  i  społeczna  percepcja  niepełnosprawności.  Wydawnictwo
UMCS, Lublin.
Klimas P. (2019). Relacje współtworzenia innowacji w ekosystemach kontekst ekosystemu gamin-
gowego. C.H. Beck, Warszawa.
Kłosiewicz-Latoszek L. (2010). Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy. „Pro-
blemy Higieny Epidemiologicznej” 91(3).
Knapp M.L., Hall J. (2000). Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich. Wro-
cław.
 Knox M., Hickson F. (2008). The meanings of close friendship: The views of four people with
intellectual disabilities. “Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities” 14(3),
s. 276–291.
Kolwitz M., Radlińska I. (2015). Kształtowanie się współczesnego paradygmatu niepełnospraw-
ności. „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2015, 61(3).
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EURO-
PEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU Bibliografia 231
REGIONÓW  Europejska  strategia  w  sprawie  niepełnosprawności  2010-2020:
Odnowione  zobowiązanie  do  budowania  Europy  bez  barier  /*  COM/2010/0636
końcowy */ [online:] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELE-
X:52010DC0636, [dostęp: 9.01.2020].
Kowalczyk  B.,  Kowalczyk  J.,  Karczewska  A.  (2014).  Pracownik  socjalny  w  perspektywie
zarządzającego procesem zmiany. CRZL, Warszawa.
Kowalska  B.,  Warat  M.,  Król  A.,  Migalska  A.  (2014).  Studia  nad  niepełnosprawnością
a wyobraźnia socjologiczna. „Studia Socjologiczne” 2(213).
Koziarek  M.,  Pazderski  F.  (2018).  Rodzicielstwo  osób  z  niepełnosprawnościami  –  dostępne
formy wsparcia i pożądane ułatwienia. Raport z Projektu. Instytut Spraw Publicznych,
Warszawa.
Kózka M., Bazaliński D. (2010). Zastosowanie  systemu  wspierająco-uczącego  w  opiece  nad
pacjentem z przetoką jelitową. „Problemy Pielęgniarstwa” 18(3),.
Krakowiak K. (2012). Typologia uszkodzeń słuchu i osób nimi dotkniętych [w:] S. Grabias,
M.  Kurkowski  (red.),  Logopedia.  Teoria  zburzeń  mowy.  Wydawnictwo  Uniwersytetu
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin.
Krause A. (2010). Paradygmaty pedagogiki specjalnej. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Krzyszkowski J. (2008). Pomoc społeczna. Szkic socjologiczny. Instytut Rozwoju Służb Spo-
łecznych, Warszawa..
Kulesza E., B. Marcinkowska (2004). Definicje, skala i dynamika zjawiska niepełnej spraw-
ności [w:] D. Piekut-Brodzka, J. Kuczyńska-Kwapisz (red.), Pedagogika  specjalna  dla
pracowników socjalnych. Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej,
Warszawa.
Kurowski  K.  (2010).  Ewolucja  regulacji  prawnych  Organizacji  Narodów  Zjednoczonych
w zakresie problematyki praw osób niepełnosprawnych [w:] D. Podgórska-Jachnik (red.),
Problemy rzecznictwa i reprezentacji osób niepełnosprawnych, t. 2 Ruch na rzecz lepszej przy-
szłości osób niepełnosprawnych, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi,
Łódź, s. 53–72.
Kurowski K. (2014). Wolności i prawa człowieka i obywatela z perspektywy osób z niepełno-
sprawnościami. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
Kusideł E., Podgórska-Jachnik D., Potoczna M. (2018). Osoby niesamodzielne w wojewódz-
twie łódzkim. Regionalne Obserwatorium Integracji Społecznej RCPS w Łodzi, Łódź.
Dostępna  w  internecie:  http://obserwatorium-rcpslodz.pl/images/2017/Raport-
-koncowy---Osoby-niesamodzielne-w-WL.pdf [data dostępu: 4.12.2019].
LeJeune, B. J. (2010). Aging with a dual sensory loss: thoughts from focus groups. AER (Associa-
tion for Education and Rehabilitation of the Blind and Visually Impaired) Journal,
Fall. Available online at http://aerbvi.org/modules.php?name=AvantG0&file=prin -
t&sid=2001 [Dostęp: 12.07.2017];
Łuczyńska  M.  (2013).  Pracownicy  socjalni  w  procesie  profesjonalizacji.  Instytut  Spraw
Publicznych, Warszawa.
Łusakowska A. (red.). (2016). Rdzeniowy zanik mięśni (SMA) – podstawowe informacje. Fun-
dacja SMA, Warszawa, s. 19.Bibliografia 232
MacKenzie C., Stoljar N. (eds). (2000). Relational autonomy: feminist perspectives on auto-
nomy, agency, and the social self. Oxford University Press, New York.
Majewski T. (1997). Biopsychospołeczna koncepcja niepełnosprawności. „Szkoła Specjalna”, 3.
Majewski T. (2002). Tyflopsychologia rozwojowa . PZN, Warszawa.
Majewski T. (2011). Poradnictwo zawodowe i pośrednictwo pracy dla osób niepełnosprawnych.
Poradnik dla urzędów pracy. MPiPS. Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełno-
sprawnych. Warszawa.
Marsz  Równości  w  Białymstoku  20  lipca  2019  roku,  https://www.tvn24.pl/wiado-
mosci-z-kraju,3/marsz-rownosci-w-bialymstoku-goscie-faktow-po-faktach-o-
incydentach,954982.html [dostęp: 31.01.2020].
Marszałek  L.  (2007).  Społeczny  kontekst  niepełnosprawności.  „Seminare.  Poszukiwania
naukowe” 24, s. 339–353.
Marszałek L. (2009). Systemy wsparcia społecznego w procesie rehabilitacji osób niepełnospraw-
nych. „Seminare. Poszukiwania naukowe” 26.
Marynowicz-Hetka  E.,  J.  Piekarski  (1998).  Wokół  problemów  działania  społecznego.  BPS
Śląsk, Katowice.
McConnell D., M. Feldman, M. Aunos, N. Prasad (2011). Parental cognitive impairment
and child maltreatment in Canada. „Child Abuse & Neglect” 35(8).
McRuer R. (2006). Crip Theory: Cultural Signs of Queerness and Disability, New York.
McRuer R. (2003). As Good as it Gets: Queer Theory and Critical Disability. „GLQ: A Journal
of Lesbian and Gay Studies” 9(1–2).
Melville C.A., S.A. Cooper (2008). The Prevalence and Determinants of Obesity in Adults with
Intellectual Disabilities. „Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities” 21.
Mikołajczyk-Lerman G. (2013). Między wykluczeniem a integracją – realizacja praw dziecka
niepełnosprawnego i jego rodziny. Analiza socjologiczna. Wydawnictwo UŁ, Łódź.
Mikrut A. (2010). O paradygmacie bytowym w pedagogice specjalnej [w:] J. Wyczesany (red.),
Krakowska pedagogika specjalna. Wyd. Nauk. Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Mirowski J. (2017). Badanie ankietowe Fundacji Szansa Dla Niewidomych, „Help. Szansa
dla Niewidomych” nr 25, sierpień [online:] http://help.szansadlaniewidomych.org/
autor/janusz-mirowski/page/2/, [dostęp: 10.01.2020].
Misiewicz H. (2004). Niepełnosprawność jako problem społeczny. „Chowanna” 4(22).
Misja i zasady. Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, [online], http://www.filantropia.
org.pl/misja_i_zasady [dostęp: 2.05.2017].
Możdżeńska-Mrozek D. (2002). Aktywność, aktywni, aktywizacja zawodowa [w:] B. Rysz-
-Kowalczyk (red.), Leksykon polityki społecznej. Oficyna Wydawnicza Aspra-JR, War-
szawa.
MRPiPS: wkrótce konsultacje nad Strategią na rzecz osób niepełnosprawnych na lata 2018-2030,
2019-01-31, https://www.rpo.gov.pl/pl/content/mrpips-wkrotce-konsultacje-nad-str
ategia-na-rzecz-os%C3%B3b-niepelnosprawnych [dostęp: 10.12.2019].
Murphy W.J., Longo D.L. (2019). The Surprisingly Positive Association Between Obesity and
Cancer Immunotherapy Efficacy . „JAMA. The Journal of the American Medical Asso-
ciation” 321(13).Bibliografia 233
Nalaskowski F. (2007). Wykluczenie społeczne jako przedmiot namysłu naukowego. „Rocznik
Naukowy Wyższej Szkoły Informatyki i Ekonomii Towarzystwa Wiedzy Powszechnej
w Olsztynie. Socjologia, Pedagogika”, Olsztyn, s. 7.
Nęcki Z. (1992). Komunikowanie interpersonalne. Zakład Narodowyim. Ossolińskich,
Wrocław.
Niepełnosprawność. UNIC Warsaw, Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie (2007). http://
www.unic.un.org.pl/niepelnosprawnosc/ [dostęp: 10.12.2019].
Nowak A. (2012). Zagrożenie wykluczeniem społecznym kobiet niepełnosprawnych. Wydawnic-
two Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
O nas, czyli kim jesteśmy (2012) http://www.ostroda.psouu.org.pl/wtzostroda/self-adwo-
kaci.html [dostęp: 22.08.2019].
Obuchowska I. (2003). Osoby niepełnosprawne: diagnoza dla rozwoju [w:] M. Kościelska,
B. Aouil (red.), Człowiek niepełnosprawny. Sprawność w niepełnosprawności. Wydawnic-
two Uczelniane Akademii Bydgoskiej, Bydgoszcz.
Ojrzyńska K. (2018). Ciała nieuległe: Beckett w polskim teatrze aktorów z niepełnosprawnością
intelektualną. „Tekstualia” 4(55).
Ostrowska A., J. Sikorska (1997). Sytuacja niepełnosprawnych w Polsce. W błędnym kole mar-
ginalizacji. Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Oświadczenia RPO: 21 postulatów protestujących osób z niepełnosprawnościami i ich rodziców
– rok po strajku. Postulat nr 8. Zniesienie instytucji ubezwłasnowolnienia i zastąpienie jej
innymi formami prawnego wsparcia zgodnie z modelem wspieranego podejmowania decyzji.
https://www.rpo.gov.pl/pl/content/21-postulatow-Ozn-rok-po [dostęp: 21.01.2020].
Paplińska M. (2008). Konsekwencje wynikające z braku wzroku [w:] Paplińska M. (red.), Edu-
kacja równych szans. Uczeń i student z dysfunkcją wzroku – nowe podejście, nowe możliwości.
Wyd. UW, Warszawa.
Pauli J., Włoch A., Podręcznik instruktażowy. Standardy usług, WRZOS, Warszawa [online],
http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/ PODRECZNIK_SU_wydrukowa
ny.pdf [dostęp: 19.07.2019].
Pawłowski P. (2018). Co zmieni ustawa antydyskryminacyjna? http://www.niepelnosprawni.
pl/ledge/x/24930.
Payne R.J., J.G. Jones (1987). Measurement and methodological issues in social support [w:]
S. Kasl, C.L. Cooper (red.), Stress and Health: Issues in Research Methodology. UK, Wiley.
Pedagogicznej MEN, Warszawa.
Perier O. (1992). Dziecko z uszkodzonym narządem słuchu. WSiP, Warszawa.
Pilecka W. (2004). Dziecko upośledzone umysłowo [w:] W. Pilecka, G. Rudkowska, L. Wrona,
K.  Barańska-Dębiec  (red.),  Podstawy  psychologii:  podręcznik  dla  studentów  kierunków
nauczycielskich, Kraków.
Pisula E. (1993). Autyzm. Fakty, wątpliwości, opinie. Wydawnictwo WSPS, Warszawa.
Piszczek M. (2001). Przewodnik dla nauczycieli uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu
znacznym i umiarkowanym, część 1. Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-
-Pedagogicznej MEN, Warszawa.Bibliografia 234
Pixa-Kettner U. (1998). Parents with intellectual disability in Germany: Results of a nation-
-wide study. “Journal of Applied Research in Intellectual Disability” 11(4).
Podgórska-Jachnik  D.  (2017).  Problem  depresji  wśród  osób  niesłyszących  i  niewidzących
[w:] Nawracające zaburzenia depresyjne: etiologia, diagnoza i terapia, A. Orzechowska,
P. Gałecki (red.). Wydawnictwo Continuo, Wrocław.
Podgórska-Jachnik D. (2008). Osoba niepełnosprawna jako klient centrum aktywizacji zawo-
dowej [w:] A. Barczyński (red.), Społeczne korzyści z zatrudniania osób niepełnosprawnych.
Wyd. KIGR, s. 172–189.
Podgórska-Jachnik D. (2013). Deprecjacja osób z niepełnosprawnością w dyskursie publicznym za
pośrednictwem mediów [w:] S. Gajdzica (red.), Człowiek z niepełnosprawnością w rezerwacie
przestrzeni publicznej. Seria: Palące problemy. Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków.
Podgórska-Jachnik D. (2014). Praca socjalna z osobami z niepełnosprawnością i ich rodzinami.
Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.
Podgórska-Jachnik D. (2015). „Piss on Pity – Disability”. Odrzucenie litości doznawanej przez
osoby  niepełnosprawne  jako  przejaw  ich  dążeń  emancypacyjnych  [w:]  A.  Komorowska-
-Zielony, T. Szkudlarek (red.), Różnice, edukacja, inkluzja. Wydawnictwo Uniwersytetu
Gdańskiego, Gdańsk.
Podgórska-Jachnik D. (2016). Komunikacja z pacjentem z niepełnosprawnością sensoryczną
[w:]  E.  Krajewska-Kułak,  A.  Guzowski,  G.  Bejda,  A.  Lankau  (red.),  Pacjent  „inny”
wyzwaniem opieki medycznej. Uniwersytet Medyczny, Białystok;
Podgórska-Jachnik D. (2016). Zmiany we współczesnej edukacji osób niesłyszących w Polsce
w kontekście wybranych rozwiązań polityki oświatowej, „Niepełnosprawność. Dyskursy
Pedagogiki Specjalnej” nr 22.
Podgórska-Jachnik D. (2017). Wsparcie społeczne dla osób z niepełnosprawnością a refleksja
nad „dobrą” i „złą” charytatywnością. „Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Spe-
cjalnej” nr 16.
Podgórska-Jachnik D. (2018). (Nie)pełnosprawność a (nie)samodzielność w kontekście autono-
mii relacyjnej. „Niepełnosprawność. Dyskursy pedagogiki specjalnej”.
Podgórska-Jachnik D., Tłoczkowska D. (2009). Ruch self-adwokatów jako rozwijanie kompe-
tencji w zakresie rzecznictwa własnego osób z niepełnosprawnością intelektualną [w:] D. Pod-
górska-Jachnik (red.), Problemy rzecznictwa i reprezentacji osób niepełnosprawnych. Wyd.
WSP w Łodzi, Łódź.
Podgórska-Jachnik, KODA – niewidoczne SPE w systemie edukacji. Referat na seminarium
informacyjno-konsultacyjnym pt. „KODA – słyszące dzieci niesłyszących rodziców
– inność nierozpoznana”, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa, 17 kwietnia 2018].
Podsiadło-Dacewicz  I.  (red.).  (2005).  Antydyskryminacja.  Pakiet  edukacyjny.  Centralny
Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Warszawa.
Pollock  A.  J.,  N.  Fost  and  D.B.  Allen  (2015).  Growth  attenuation  therapy:  practice  and
perspectives  of  paediatric  endocrinologists.  Arch  Dis  Child.  Dostępny  w  internecie:
http://www.pillowangel.org/Arch%20Dis%20Child-2015-Pollock-archdischild-
-2015-309130Press.pdf [dostęp: 12.08.2019].Bibliografia 235
Poradnik  antydyskryminacyjny.  Polskie  Towarzystwo  Prawa  Antydyskryminacyjnego,
PTPA,  2016,  [online],  http://ptpa.org.pl/poradnik-antydyskryminacyjny/dobra-i-
-uslugi/przyklady/, [dostęp: 10.01.2020].
Potok  A.  (2011).  Państwowy  Fundusz  Rehabilitacji  Osób  Niepełnosprawnych  a  rehabilita-
cja zawodowa [w:] T. Juja (red.), Studia z zakresu finansów i polityki fiskalnej. „Zeszyty
Naukowe” nr 200. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
Potok A. (2014). Dylematy i wyzwania aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych w Pol-
sce. „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2014, 2, 6(267).
Pracownik  socjalny  kuratorem  ustanowionym  przez  sąd  dla  osoby  chorej  psychicznie  (2017),
https://ops.pl/2017/08/pracownik-socjalny-kuratorem-ustanowionym-sad-dla-
osoby-chorej-psychicznie/ [dostęp: 27.06.2019].
Prasałek B. (2016). Starczowzroczność, czyli presbiopia. Portal: poradnik zdrowie.pl, [online],
http://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/oczy/starczowzrocznosc-czyli-presbio-
pia_33545.html [dostęp: 11.02.2020].
Projekt „Ustawa o wyrównywaniu szans osób z niepełnosprawnością” (2008), http://
www.niepelnosprawni.pl/files/www.niepelnosprawni.pl/public/formularze/ustawa_
ostateczna.pdf [dostęp: 4.02.2020].
Przybylski K. (2010). Znaczenie terminu osoba niepełnosprawna – ku edukacyjnym i społecz-
nym warunkom integracji osób niepełnosprawnych. „Niepełnosprawność” 3.
Pyżalski J., D. Podgórska-Jachnik (red.). (2015). Badanie potrzeb i satysfakcji z wybranych
usług skierowanych do rodzin z dziećmi z orzeczoną niepełnosprawnością w wieku 8–16 lat.
Raport końcowy zrealizowany przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi na zlecenie Regional-
nego Centrum Polityki Społecznej w Łodzi, Łódź, s. 34–35.
RCPS (2012). W kierunku reintegracji społecznej – system pracy z osobami niepełnosprawnymi
na terenie województwa łódzkiego, mający na celu ich aktywizację społeczną. Raport z bada-
nia. Wydział ds. Pomocy i Integracji Społecznej Regionalnego Centrum Polityki Spo-
łecznej w Łodzi.
Reiss B., D. Serlin, R. Adams (red.). (2015).  Keywords  for  Disability  Studies. University
Press, New York.
Rędziak  B.  (2012).  Dobre  wzorce  przeciw  uzależnieniom  [online:]  http://www.niepelno-
sprawni.pl/ledge/x/123240, [dostęp: 10.01.2020].
Rędziak B. (2013). Koszt dostosowania samochodu. „Integracja” nr 4, http://www.niepelno-
sprawni.pl/ledge/x/177206 [dostęp: 29.10.2019].
Roszewska K. (2014). Tajemnica pracownika socjalnego, Monitor Prawniczy, 23 [online:]
https://czasopisma.beck.pl/monitor-prawniczy/artykul/tajemnica-pracownika-
-socjalnego/ [dostęp: 10.02.2020].
Rowland Ch., Schweigert P. (1995). System symboli jednoznacznych. Towarzystwo Pomocy
Głuchoniewidomym, Warszawa.
Rurka A., G. Hardy, C. Defays (2013). Proszę, nie pomagaj mi. Paradoks pomocy narzuconej.
CRZL, Warszawa;
Rurka,  A.G.  Hardy,  Ch.  Defays  (2013).  Paradoks  pomocy  narzuconej  (tłum.  U.  Bisek,
M. Macińska). Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.Bibliografia 236
Rutter M. (1978). Diagnosis and definition of childhood autism . „Journal Autism Child. Schi-
zophrenia” 8(2), s. 139–161.
Rybakowski F. et. al. (2014). Zaburzenia ze spektrum autyzmu – epidemiologia, objawy,współ-
zachorowalność i rozpoznawanie. „Psychiatria Polska” 48(4).
Rzecznik Praw Obywatelskich (2016). CODA – inność nierozpoznana. Dostępna w inter-
necie:  https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/CODA_innosc_nierozpoznana_
calosc_0.pdf [dostęp: 31.01.2020].
Sadowska S. (2005). Ku edukacji zorientowanej na zmianę społecznego obrazu osób niepełno-
sprawnych. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń.
Sałutowicz P. (2007). Pojęcie, koncepcje i funkcje ekonomii społecznej. „Ekonomia Społeczna
Teksty 2”, Warszawa.
Sarzała  K.,  Stec  K.,  Płatek  I.,  Kadela  K.,  Kowalczyk  J.  (2013).  Standardy  usług  pomocy
społecznej.  Rekomendacje  metodyczne  i  organizacyjne.  WRZOS,  Warszawa.  Dostępny
w internecie: http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/Standardy%20pracy
%20socjalnej.%20Rekomendacje%20metodyczne%20i%20organizacyje.pdf
[dostęp: 18.01.2020].
Schalock R.L. (2010). Intellectual Disability: Definition, Classification, and Systems of Supports.
Eleventh Edition, AAIDO, Washington.
Sęk H. (1986). Wsparcie społeczne – co zrobić, aby stało się pojęciem naukowym? „Przegląd
Psychologiczny” 3.
Silver  H.  (1994).  Social  Exclusion  and  Social  Solidarity:  Three  Paradigms.  „International
Labour Review” 5–6.
Simcock P., Castle Rh. (2016). Social Work and Disability. Polity Press, Cambridge.
Skarżyński H., Mueller-Malesińska M., Wojnarowska W. (1997). Klasyfikacja  uszkodzeń
słuchu, Audiofonologia, nr X.
Skowrońska A. (2014). Praca socjalna z osobami długotrwale bezrobotnymi i członkami ich
rodzin. Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa.
Speck  O.  (2005).  Niepełnosprawni  w  społeczeństwie.  Gdańskie  Wydawnictwo  Psycholo-
giczne, Gdańsk.
Staręga-Piasek J., Balon K., Rutkiewicz G., Stec K., Szmaglińska I., Zielony M. (2011).
Standard  usług  opiekuńczych  dla  osób  starszych  świadczonych  w  miejscu  zamieszkania,
WRZOS, Warszawa [online]: http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/3.%20
STANDARD_OS_3p.pdf [dostęp: 2.11.2019].
Stephens J.R, Heffner J.L., Adler C.A. et.al. (2014). Risk and protective factors associated with
substance use disorders in adolescents with first-episode mania . “Journal of the American
Academy of Child and Adolescent Psychiatry”, 53.
Symeonidou S, E. Loizou (2018). Disability studies as a framework to design Disability awa-
reness programs: no need for ‘magic’ to facilitate children’s understanding. „Disability &
Society” 33(8).
Szarfenberg R. (2006). Marginalizacja i wykluczenie społeczne. Wykłady. Instytut Polityki
Społecznej Uniwersytet Warszawski, Warszawa.Bibliografia 237
Szarfenberg R. (2011). Krajowy raport. Pomoc i integracja społeczna wobec wybranych grup
– diagnoza standaryzacji usług i modeli instytucji. Wspólnota Robocza Związków Orga-
nizacji  Socjalnych  [online],  Warszawa  http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/down-
load/KRB_wersja%20ostateczna.pdf [dostęp: 7.04.2014].
Szarfenberg  R.,  Standaryzacja  usług  społecznych  [online]:  http://www.wrzos.org.pl/pro-
jekt1.18/download/Ekspertyza%20Ryszard%20Szarfenberg.pdf.
Szczepaniak  A.  (2012).  Jak  obrazić  i  przeprosić  bez  słów?  Niewerbalne  akty  komunikacji
w  ujęciu  kulturowym  [w:]  „Język  a  Kultura”,  t.  23.  Wrocław.  Dostępny  w  interne-
cie:  jk.wuwr.pl/download.php?id=401db0637ef0925e9334a7d2282221ee48a63576
[dostęp: 30.09.2018].
Szczepankowski B. (1999). Niesłyszący – Głusi – Głuchoniemi. Wyrównywanie szans. WSiP,
Warszawa.
Szczepankowski B. (2009). Wspomaganie rozwoju dziecka niesłyszącego. Audiofonologia peda-
gogiczna. Wyd. UKSW, Warszawa.
Szmagalski J. (2011). Profesje we współczesnej perspektywie teoretycznej a wyzwania profesjo-
nalizacji pracy socjalnej w Polsce [w:] K. Piątek (red.), Profesjonalna praca socjalna, nowy
paradygmat czy niedokończone zadania. Wydawnictwo Edukacyjne Akapit, Toruń.
Śliwińska-Kowalska M. (2005). Audiologia kliniczna, Mediton, Łódź.
Śmigiel R., A. Stembalska (2007). Niepełnosprawność intelektualna uwarunkowana genetycz-
nie – wybrane aspekty. „Nowa Pediatria” 4.
Śmiszek K. (red.). (2018). Unijny zakaz dyskryminacji a prawo polskie. Analiza funkcjono-
wania przepisów antydyskryminacyjnych w praktyce polskich sądów. Komisja Europejska
Przedstawicielstwo w Polsce, Warszawa.
Tatoń J. (2005). Historia badań nad otyłością. „Terapia” 5.
Tetzchner S., Martinsen H. (2002). Wprowadzenie do wspomagających i alternatywnych sposo-
bów porozumiewania się. Stowarzyszenie Mówić bez Słów, Warszawa.
The  “Ashley  Treatment”  for  the  wellbeing  of  “Pillow  Angels”,  http://pillowangel.org/AT-
-Summary.pdf [dostęp: 10.09.2019].
Todys P. (brw). Przejawy dyskryminacji osób z niepełnosprawnością ruchową, s. 10. Dostępny
w  internecie:  https://www.tea.org.pl/userfiles/file/Seminaria/Niepelnosprawnosc_  
%20ruchowa_PTodys_TEA.pdf [dostęp: 10.12.2019].
Topór-Mądry R., A. Gilis-Januszewska, J. Kurkiewicz, A. Pająk (2002). Szacowanie potrzeb
zdrowotnych. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków.
Tsigos  C.,  V.  Hainer,  A.  Basdevant,  N.  Finer,  M.  Fried,  E.  Mathus-Vliegen,  D.  Micic,
M. Maislos, G. Roman, Y. Schutz, H. Toplak, B. Zahorska-Markiewicz (2009). Postępo-
wanie w otyłości dorosłych: europejskie wytyczne dla praktyki klinicznej. „Endokrynologia.
Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii” 5(3).
Ubezwłasnowolnienie w Polsce jest równoznaczne ze śmiercią cywilną – RPO apeluje o zmianę
przepisów (2018). Russel Bedford. http://www.russellbedford.pl/aktualnosci/zmiany-
-w-prawie/item/902-ubezwlasnowolnienie-w-polsce-jest-rownoznaczne-ze-smiercia-
cywilna-rpo-apeluje-o-zmiane-przepisow.html [dostęp: 29.06.209].Bibliografia 238
Villa F. (1997). Polityka społeczna, demokracja i praca socjalna. „Zeszyty Pracy Socjalnej” 2.
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Vincent H.K., K.R. Vincent K.M. Lamb (2010). Obesity and mobility disability in the older
adult. Obes Rev. 11(8), s. 568–579.
Wang F., Xu Y. (2014). Body mass index and risk of renal cell cancer: a dose-response meta-ana-
lysis of published cohort studies. „International Journal of Cancer”, 135(7).
Waś A., Sobaniec P., Kiryluk B., Sendrowski K., Otapowicz D. (2011). Czy to autyzm? Trud-
ności w diagnozie. „Neurologia Dziecięca” 20(41).
Wawrzyńczak A. (2019). Te  pieniądze  nam  się  po  prostu  należą. https://magazyn.wp.pl/
artykul/te-pieniadze-nam-sie-po-prostu-naleza [dostęp: 10.10.2019].
Wąsowski M., Walicka M., Marcinowska-Suchowierska E. (2013). Otyłość – definicja, epide-
miologia, patogeneza. „Postępy Nauk Medycznych” (26)4.
Wehmeyer M. et al. (2008). Intellectual Disability Construct and Its Relation to Human Func-
tioning. „Intellectual and developmental disabilities” 46(4).
Weinstock L.M., Gaudiano B.A., Wenze S.J. et.al. (2016). Demographic and clinical characte-
ristics associated with comorbid cannabis use disorders (CUDs) in hospitalized patients with
bipolar disorder. “Journal of the Comprehensive Psychiatry”. Feb.
Wejner-Jaworska T. (2019). Dysleksja z perspektywy dorosłości. DIFIN, Warszawa.
Wojciechowski  F.  (2011).  Osoba  z  niepełnosprawnością  –  zadania  edukacji  i  rehabilitacji.
Wybrane aspekty analiz [w:] A. Gaweł, B. Bieszczada (red.), Kategorie pojęciowe edukacji
w przestrzeni interdyscyplinarnych interpretacji. Wydawnictwo WUJ, Kraków.
Wolski P. (2013). Niepełnosprawność ruchowa. Między diagnozą a działaniem. Centrum Roz-
woju Zasobów Ludzkich, Warszawa.
Woźniak Z. (2008). Niepełnosprawność i niepełnosprawni w polityce społecznej. Społeczny kon-
tekst medycznego problemu. Wydawnictwo SWPS Academica, Warszawa.
www.psoni.org [dostęp: 12.12.2019].
Yanovski S.Z., J.A. Yanovski (2002). Obesity articles. „New England Journal of Medicine”
2002, 21(346).
Zaorska M. (2002). Głuchoniewidomi w Polsce: specjalna pomoc, edukacja i rehabilitacja. Wyd.
UWM, Olsztyn.
Zdrodowska M. (2016). Między aktywizmem a akademią. Studia nad niepełnosprawnością.
„Teksty Drugie” 5.
Ziaja K. (2015). Objawy stwardnienia zanikowego bocznego, http://neuropsychologia.org/
objawy-stwardnienia-zanikowego-bocznego [dostęp: 10.10.2019].
Zima M. (brw). Ubezwłasnowolnienie w świetle Konstytucji RP oraz Konwencji o Prawach
Osób z Niepełnosprawnościami.
Żuraw H. (2008). Udział osób niepełnosprawnych w życiu społecznym. Wydawnictwo Żak,
Warszawa.
Żyta A. (2013). Samostanowienie osób z niepełnosprawnością intelektualną – przeszłość, teraź-
niejszość, przyszłość. „Szkice Humanistyczne” 1(31), t. 13.Bibliografia 239
Netografia
http://www.niepelnosprawni.pl [dostęp: 4.02.2020]
https://empatia.mpips.gov.pl [dostęp:4.02.2020]
https://www.rpo.gov.pl [dostęp: 6.02.2020]
http://www.ekonomiaspoleczna.org.pl
http://www.pillowangel.org [dostęp: 27.08.2019]
http://targirehabilitacja.pl [dostęp: 4.02.2020]
https://far.org.pl [dostęp: 2.10.2019]
Akty normatywne
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne
Organizacji Narodów Zjednoczonych 13 grudnia 2006 r. rezolucją 61/106. Ratyfiko -
wana przez Polskę w dniu 6 września 2012 roku
Konwencja  o  Prawach  Osób  Niepełnosprawnych  -  wersja  filmowa w   polskim  języku
migowym  [w:]  4  Kroki  –  Poradnik  PJM,  cz.  V.  Polski  Związek  Głuchych  Oddział
w  Łodzi,  2013  https://www.rpo.gov.pl/pl/content/aktyprawne-0  lub  https://www.
youtube.com/watch?time_continue=2&v=PBj1VKcrXy8
Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Nie-
pełnosprawnych
Ustawa o niepełnosprawnych Polakach lub Ustawa o niedyskryminacji osób z niepełno-
sprawnością
Ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2003 roku
Ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004 roku
Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych
Ustawa z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się
Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
Ustawa z dnia 21 lipca 2007 r. o kuratorach sądowych
Ustawa z dnia 23 października 2018 r. o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób
Niepełnosprawnych
Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowiBibliografia 240
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych.
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Ustawa z dnia 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 29 marca 2001 roku
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warun-
ków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepeł-
nosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem spo-
łecznym
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie
wzoru kontraktu socjalnego
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 sierpnia 2016 r.
w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego
Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 sierpnia 2016 r.
w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów
medycznych wydawanych na zlecenie.
Rozporządzenie  Parlamentu  Europejskiego  i  Rady  (UE)  z  dnia  27  kwietnia  2016  r.
w sprawie ochrony osób fizycznych w  związku z przetwarzaniem danych osobowych
i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy.
 Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 sierpnia 2016 r.
w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego