Przestrzeń cyfrowa w ponowoczesności. Jednostka, technologia, profilaktyka

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Teoretyczne ramy ponowoczesności. Inkongruencja aksjologiczna

1.1. Podstawy i zarys ponowoczesności
1.1.1. Geneza pojęcia ponowoczesności
1.2. Kluczowi myśliciele i ich wkład w teorię ponowoczesności
1.2.1. Zygmunt Bauman, twórca koncepcji płynnej nowoczesności
1.2.2. Jean-François Lyotard, krytyk metanarracji
1.2.3. Michel Foucault, architekt władzy i wiedzy
1.3. Społeczeństwo i kultura jako definicyjny kontekst badań nad wpływem technologii na ponowoczesną jednostkę w przestrzeni cyfrowej
1.3.1. Transformacja tożsamości podmiotu w przestrzeni cyfrowej: między rzeczywistością a wirtualnością
1.3.2. Bezpieczeństwo cyfrowe podmiotu jako fundamentalny aspekt ponowoczesnej rzeczywistości

Rozdział 2. Kompetencje społeczne w epoce ponowoczesnej

2.1. Kompetencje – ramy definicyjne pojęcia
2.2. Kompetencje społeczne: podejście wieloaspektowe
2.2.1. Modele kompetencji społecznych
2.3. Kompetencje społeczne pokolenia Alfa: adaptacja i rozwój w środowisku
2.3.1. Przegląd wybranych kompetencji społecznych – kompetencje kluczowe w epoce ponowoczesnej

Rozdział 3. Uzależnienia w erze cyfrowej: od klasycznych definicji do współczesnych wyzwań cyberuzależnień

3.1. Uzależnienie i cyberuzależnienie: ewolucja pojęć w kontekście społecznych i technologicznych transformacji
3.1.1. Klasyczne definicje uzależnienia
3.1.2. Rozwój pojęcia w kontekście postępu technologicznego: cyberuzależnienia
3.2. Kluczowe cechy cyberuzależnień
3.2.1. Typologia cyberuzależnień
3.2.2. Symptomy cyberuzależnień
3.2.3. Progi kwalifikujące do uznania użytkownika za uzależnionego
3.3. Przyczyny: czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczno-środowiskowe
3.4. Skutki dla zdrowia fizycznego, psychicznego, konsekwencje społeczne

Rozdział 4. Profilaktyka: możliwości zastosowania technologii w walce z zagrożeniami cyfrowymi

4.1. Mobilny system do analizy i oceny poziomu zagrożenia zjawiskiem fonoholizmu
4.1.1. Analiza struktury aplikacji FonoStop
4.1.2. Konfiguracja aplikacji i pierwsze uruchomienie aplikacji FonoStop
4.1.3. Monitorowanie i alerty pochodzące z telefonu dziecka
4.2. System badania stopnia i kierunku uzależnienia od sieci Internet użytkownika urządzeń dostępowyc (telefon/komputer)
4.2.1. Analiza stron www na podstawie zapytań IP/DNS
4.2.2.  Badanie połączeń sieciowych aplikacji i rozpoznawania aplikacji
4.2.3.  Algorytm – identyfikacja sekwencji domen dla rozpoznawania aplikacji
4.2.4. Określenie czasu aktywności użytkownika
4.2.5. Kierunki uzależnień występujących w sieci Internet
3.2.6. Warstwa prezentacji badań w systemie Protecti
4.3. Szczegółowy raport z badań – badania z wykorzystaniem platformy oraz routerów
4.4. Analiza reprezentatywnych danych z platformy badawczej

Rozdział 5. Zagrożenie uzależnieniem od Internetu – analiza charakterystycznych przypadków

5.1. Gra komputerowa jako ucieczka od rzeczywistości: studium przypadku
5.2. Uzależnienie od mediów społecznościowych: analiza indywidualna
5.3. Wirtualny świat jako alternatywa dla codzienności: przypadek badawczy

Zakończenie
Bibliografia
Załączniki

dr hab. prof. APS Maciej Tanaś, Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie:

Na drodze zanurzonych w codzienności, a przenikających się nawzajem przestrzeni wirtualnej i świata realnego niezwykle potrzebne są badania i pogłębiona refleksja pedagogiczna. W tym właśnie nurcie mieści się monografia Joanny Grubickiej i Radosławy Kompowskiej-Marek. Jest ona odpowiedzią na budzący społeczne obawy rozwój technik informatycznych i ich komunikacyjne, zawodowe, ale także ludyczne i edukacyjne zastosowanie. Co istotne, Autorki pracy nie tylko dokonują diagnozy rzeczywistości, zwracając uwagę na problem uzależnień, niekontrolowanego i często bezrozumnego korzystania z telefonii komórkowej i Internetu, ale też analizują przestrzeń cyfrowych wyzwań i zagrożeń, włącznie z przedstawieniem szczegółowego raportu z badań oraz studium indywidualnych przypadków. Formułują też cenne zalecenia profilaktyczne. Monografia jest wartościową, naukową odpowiedzią na wyzwania i zagrożenia związane z postępującym nadzwyczaj szybko rozwojem czwartej rewolucji przemysłowej.

Adamski A., Media w analogowym i cyfrowym świecie. Wpływ cyfrowej rewolucji
na rekonfigurację komunikacji społecznej, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa
2012.
Andrzejewska A., Dzieci i młodzież w sieci zagrożeń realnych i wirtualnych, Difin,
Warszawa 2014.
Argyle M., Zdolności społeczne, [w:] S. Moccovici (red.), Psychologia społeczna
w relacji ja–inni, WSIP, Warszawa 1998.
Argyle M., Psychologia stosunków międzyludzkich, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2002.
Artymiak  M.,  Pawelec  M.,  Kształtowanie  kompetencji  społeczno-emocjonal-
nych dzieci w wieku przedszkolnym jako wyzwanie dla rodziców i nauczycieli,  
„Roczniki Teologiczne” 2019, nr 66(10).
Barłóg M.J., Uzależnienie od Internetu i jego osobowościowe determinanty, „Hygeia
Public Health” 2015, no 50(1).
Bartkowicz Z., Agresywność, kompetencje społeczne i samoocena resocjalizowanych
nieletnich a ich przestępczość w okresie dorosłości, Wydawnictwo UMCS, Lublin
2013.
Baudrillard J., Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, Wydawnictwo
Sic!, Warszawa 2006.
Bauman  Z.,  44  listy  ze  świata  płynnej  nowoczesności,  Wydawnictwo  Literackie,  
Kraków 2011.
Bauman Z., Chaos nasz powszedni, „Gazeta Wyborcza” 1994, 29–30.10.1994.
Bauman  Z.,  Dwa  szkice  o  moralności  ponowoczesnej,  Wydawnictwo  Instytut  
Kultury, Warszawa 1994.
Bauman Z., Etyka Ponowoczesna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1996.
Bauman  Z.,  Ponowoczesność  jako  źródło  cierpień,  Wydwnictwo  Sic!,  Warszawa
2000.
Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, Państwowy Instytut Wydaw-
niczy, Warszawa 2000.
Bauman  Z.,  Jedyne,  czego  możemy  być  dziś  pewni,  to  niepewność,  „Forum”,  16
stycznia 2012.202 Bibliografia
Bauman Z., Kubicki R., Zeidler-Janiszewska A., Wieloznaczność nowoczesna. Nowo-
czesność wieloznaczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995.
Bauman Z., Liquid Modernity, Polity Press, Cambridge 2020.
Bauman Z., Płynna nowoczesność, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2006.
Bauman  Z.,  Ponowoczesność,  czyli  o  niemożliwości  awangardy,  „Teksty  drugie”
1994, nr 5–6.
Bauman  Z.,  Ponowoczesność,  czyli  dekonstrukcja  nieśmiertelności,  „Kultura
Współczesna” 1996, nr 1–2.
Bauman  Z.,  Ponowoczesność,  czyli  dekonstrukcja  nieśmiertelności,  „Problemy
kultury współczesnej” 1997, nr 13.
Bauman Z., Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia socjologiczne” 1993, nr 2(129).
Bauman Z., Ponowoczesne wzory osobowe, „Studia socjologiczne” 2011, nr 1(200).
Bauman Z., Razem, osobno, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.
Bauman Z., Życie na przemiał, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.
Beck U., Risk Society: Towards a New Modernity, Calif: SAGE Publications Ltd.,
London; Newbury Park 1992.
Beck U., The Terrorist Threat: World Risk Society Revisited, Theory, „Culture & Society”
2002, no 19/4.
Bębas  S.,  Jędrzejko  Z.M.,  Kasprzak  K.,  Szwedzik A.,  Taper A.,  Cyfrowe  dzieci:
zjawisko, uwarunkowania, kluczowe problemy, Oficyna Wydawnicza Aspra-JR,
Warszawa-Milanówek 2017.
Billig M., Banal nationalism, Sage, Londyn 1995.
Błachnio A., Przepiórka A., Rowiński T., Dysfunkcjonalne korzystanie z Internetu
– przegląd badań, „Psychologia Społeczna” 2014, nr 9(4).
Brand M., Wegmann M., Stark E., Müller R., Wölfling A., Robbins K., Potenza W.T.,
The Interaction of Person-Affect-Cognition-Execution (I-PACE) model for addic -
tive behaviors: Update, generalization to addictive behaviors beyond internet-
-use disorders, and specification of the process character of addictive behaviors,
„Neuroscience and Biobehavioral. Reviews” 2019, no 104.
Bünyamin A., Digitalization and Society, „Academic Research”, New York 2017.
Bytniewski P., Foucault w oczach polskiej socjologii. Mediocentryczny punkt widze-
nia, „Rocznik lubuski” 2011, t. 37, cz. 1.
Castells M., Społeczeństwo sieci, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.
Cavell T.A., Social adjustment, social performance, and social skills: A tri-compo-
nent model of social competence, „Journal of Clinical Child Psychology” 1990,
no 19(2).
Chocholska P., Osipczuk M., Uzależnienie od komputera i Internetu u dzieci i mło-
dzieży, Wydawnictwo Hachette, Warszawa 2009.
Chou C., Chou J., Tyan N., An exploratory study of Internet addiction, usage and
communication pleasure – Taiwan’s case, „International Journal of Educational
Telecommunications” 1999, no 5(1).203 Bibliografia
Chrost M., Kompetencje emocjonalne i społeczne młodzieży, Wydawnictwo WAM,
Kraków 2012.
Cierpiałkowska L. (red.), Oblicza współczesnych uzależnień, Wydawnictwo Naukowe
UAM, Poznań 2006.
Critselis E., Janikian M., Paleomilitou N., Oikonomou D., Kassinopoulos M., Kor-
mas G., Tsitsika A., Internet gambling is a predictive factor of Internet addictive
behavior among Cypriot adolescents, „Journal of Behavioral Addictions” 2013,
no 2(4).
Czub M., Matejczuk J., Rozwój społeczno-emocjonalny w pierwszych sześciu latach
życia. Perspektywa jednostki, rodziny i społeczeństwa, Instytut Badań Edukacyj-
nych, Warszawa 2015.
Ćwikliński  A.,  O  rozwoju  emocjonalno-wolicjonalnych  aspektów  edukacji,  [w:]
Denek K., Bereźnicki F., Świrko-Pilipczuk J. (red.), Dydaktyka ogólna wyzwania
a rzeczywistość, Uniwersytet Szczeciński, „Kwadra”, Szczecin 2001.
Davis R.A., Flett G.L., Besser A., Validation of a new scale for measuring problema-
tic Internet use: Implications for pre-employment screening, „CyberPsychology
and Behavior” 2002, no 5(4).
Derrida J., Głos i fenomen. Wprowadzenie do problematyki znaku w fenomenologii
Husserla, Wydawnictwo KR, Warszawa 1997.
Derrida J., Jednojęzyczność innego czyli proteza oryginalna, „Literatura na Świecie”
1998, nr 11–12.
Dowling N.A., Quirk K.L., Screening for Internet dependence: Do the proposed dia-
gnostic criteria differentiate normal from dependent Internet use? , „CyberPsy-
chology & Behavior” 2009, no 12(1).
DSM-IV, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (4th ed.), American
Psychiatric Association, 1994.
DSM-V, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.), American
Psychiatric Association, 2013.
Ferraro G., Caci B., D’Amico A., Di Blasi M., Internet Addiction Disorder: An Ita-
lian Study, „Cyber Psychology & Behavior” 2007, no 10(2).
Filip M., Nowe uzależnienie XXI wieku, „Wszechświat. Pismo Polskiego Towarzy-
stwa Przyrodników im. Kopernika, wydawane przy współudziale: Akademii Gór-
niczo-Hutniczej, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Polskiej Akademii
Umiejętności” 2013, t. 114, zeszyt 4–6.
Florczykiewicz J., Terapia przez kreację plastyczną w resocjalizacji recydywistów
penitencjarnych, Oficyna Wydawnicza Impuls, Krak ów 2013.
Foucault M., Historia szaleństwa w dobie klasycyzmu, Państwowy Instytut Wydaw-
niczy, Warszawa 1987.
Foucault  M.,  Nadzorować  i  karać.  Narodziny  więzienia,  Wydawnictwo  Aletheia,
Warszawa 2000.
Gaebel W., Zielasek J., Reed G.M., Zaburzenia psychiczne i behawioralne w ICD-11:
koncepcje, metodologie oraz obecny status, „Psychiatria Polska” 2017, nr 51(2).204 Bibliografia
Giddens A., Socjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Glen A., Podstawy poznania bezpieczeństwa podmiotu. Aksjologia, ontologia, episte-
mologia, metodologia, Wydawnictwo Naukowe UPH, Siedlce 2021.
Greenspan S., Defining childhood social competence: a  proposed working model, [w:]
B.K. Keogh (red.), Advances in special education, pt. 3, JAI Press, Greenwich 1981.
Griffiths M.D., Gambling on the internet: a brief note, „Journal of Gambling Studies”
1996, no 12.
Griffiths M.D., Pontes H.M., Internet addiction disorder and internet gaming disor-
der are not the same, „Journal of Addiction Research & Therapy” 2014, no 5.
Griffiths M.D., Szabo A., Is excessive online usage a function of medium or activity?
An empirical pilot study, „Journal of Behavioral Addictions” 2014, no 3.
Griffiths  M.,  Gry  i  hazard.  Uzależnienia  dzieci  w  okresie  dorastania,  Gdańskie
Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
Griffiths M., Internet abuse in the workplace: Issues and concerns for employers and
employment counselors, „Journal of Employment Counseling” 2003, no 40(2).
Grohol J.M., Too Much Time Online: Internet Addiction or Healthy Social Interac-
tions?, „Cyber Psychology & Behavior” 2009, vol. 2, nr 5.
Grubicka J., Nowe patologie – cyberpatologie społeczne, [w:] A. Urbanek, D. Zbrosz-
czyk, J. Grubicka (red.), Patologie społeczne. Wymiar personalny i strukturalny,
Akademia Pomorska w Słupsku, Słupsk 2021.
Grubicka J., Opracowanie badawcze: Mobilny system do analizy i oceny poziomu
zagrożenia  zjawiskiem  fonoholizmu,  Akademia  Pomorska  w  Słupsku,  Słupsk
2022.
Grzegorzewska  I.,  Cierpiałkowska  L.,  Uzależnienia  behawioralne,  Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2018.
Habermas J., Filozoficzny dyskurs nowoczesności, Wydawnictwo Universitas, Kra-
ków 2000.
Haraway D., Manifestly Haraway, University of Minnesota Press, Minneapolis 2016.
Hartman J., Lyotard J.F., W obronie jego Kondycji ponowoczesnej, „Principia” 1998,
t. XXI–XXII.
Hjarvard S., The Medialization of Culture and Society, Routledge 2013.
Huang C., Internet addiction: stability and change, „European Journal of Psychology
Education” 2010, no 25.
Iwasiński Ł., Społeczeństwo konsumpcyjne w ujęciu Zygmunta Baumana, „Kultura
i Społeczeństwo” 2015, nr 4.
Izdebska J., Dziecko w świecie mediów elektronicznych. Teoria, badania, edukacja
medialna, Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie, Białystok 2007.
Jakima S., Mosiołek A., Zaburzenia behawioralne i zaburzenia nawyków, Fundacja
ETOH, Warszawa 2022.
Jakubik A., Zespół uzależnienia od Internetu, „Studia Psychologica” 2002, nr 3.
Jakubowska U., Wokół pojęcia „kompetencja społeczna” – ujęcie komunikacyjne,
„Przegląd Psychologiczny” 1996, nr 39.205 Bibliografia
Jędrzejko  M.Z.,  Taper  A.,  Kozłowski  T.,  Cyberzaburzenia,  cyberuzależnienia,
Wydawnictwo Von Velke, Warszawa–Ostrowiec Świętokrzyski 2020.
Jameson F., Fish S.E., Postmodernism, Or, The Cultural Logic of Late Capitalism,
Duke University Press, Durham 1992.
Janas A., Kultura w społeczeństwie ponowoczesnym, [w:] K. Cikała-Kaszowska, Zie-
liński W. (red.), Społeczeństwo ponowoczesne – społeczeństwo ponowoczesności,
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Kra-
ków 2016.
Jarczyńska J., Problematyczne używanie Internetu przez młodzież i młodych doro-
słych – przegląd narzędzi do przesiewowej oceny tego zjawiska, „Przegląd Peda-
gogiczny” 2015, nr 1(29).
Jarczyńska J., Tożsamość młodzieży w świecie mediów cyfrowych. Znaczenie i funk-
cje  mediów  cyfrowych  w  procesie  kreowania  tożsamości  dorastających  osób,
Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2021.
Jaworowska A., Matczak A., Kwestionariusz inteligencji emocjonalnej INTE. Pod-
ręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psycholo-
gicznego, Warszawa 2001, [w:] A. Tomorowicz, Struktura kompetencji społecz-
nych w ujęciu interakcyjnym, „Psychiatria”, nr 8(3).
Jemielniak D., Wprowadzenie. Różnorodność metod i narzędzi w badaniach jako-
ściowych, [w:] D. Jemielniak (red), Badania jakościowe. Metody i narzędzia, t. 2,
Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Jędrzejko M., Janusz M., Walancik M., Zachowania ryzykowne i uzależnienia. Zjawi-
sko i uwarunkowania, Oficyna Wydawnicza ASPRA, Warszawa–Dąbrowa Gór-
nicza 2013.
Jędrzejko  M.,  Uzależnienia  behawioralne.  Koncepcje  nałogu.  Działania  profilak -
tyczne, [w:] S. Jakima, A. Mosiołek (red.), Zaburzenia behawioralne i zaburzenia
nawyków, Fundacja ETOH, Warszawa 2022.
Jia R., Computer playfulness, Internet dependency and their relationships with online
activity types and student academic performance, „Journal of Behavioral Addic-
tions” 2012, no 1(2).
Johansson A., Götestam K.G., Internet addiction: characteristics of a questionnaire
and prevalence in Norwegian youth (12–18 years), „Scandinavian Journal of Psy-
chology” 2004, no 45(3).
Jones S.E., Against technology: from the luddites to neo-luddism, Routledge, New
York 2006.
Kaess M., Durkee T., Brunner R., Carli V., Parzer P., Wasserman C., Balint M., Patholo-
gical Internet use among European adolescents: psychopathology and self-destruc-
tive behaviours, „European Child & Adolescent Psychiatry” 2014, no 23(11).
Kaiser A., Laudańska-Krzemińska I., Internet jak źródło informacji o zdrowiu w opi-
nii  młodzieży  akademickiej,  „Annales  Universitatis  Mariae  Curie  Skłodowska
Sectio D Medicina” 2005, no 3, Suppl. 16.206 Bibliografia
Kaliszewska  K.,  Nadmierne  używanie  Internetu:  charakterystyka  psychologiczna,
Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2007.
Kałwak  K.,  „Płynne  czasy”  Zygmunta  Baumana,  „Kultura  i  Polityka:  zeszyty
naukowe Wyższej  Szkoły  Europejskiej  im.  Józefa  ks. Tischnera  w  Krakowie”
2008, nr 4.
Kijek K., Zygmunt Bauman’s „Modernity and the Holocaust” and the Unexplored
Research Perspectives in Studies about the Holocaust in Polish Lands, „Studia
Litteraria et Historica” 2022, no 11.
Kmiecikowski W., Niepewność – zasadnicza kategoria etyczno-antropologiczna
w  refleksji  Zygmunta  Baumana,  „Filozofia  Chrześcijańska”  2011,  Osoba
i wartość, t. 8.
Kompowska-Marek R., Metody arteterapii wspieranej technikami multimedialnymi
w  rozwoju  kompetencji  społecznych  wychowanków  Młodzieżowych  Ośrodków
Socjoterapii, Warszawa 2022, niepublikowana praca doktorska.
Kowalewska K., Komputerowi mordercy, „Kultura i Życie” 1996, nr 7.
Kowalska M., Ideologie po ideologiach. O cynicznej naiwności, „Idea. Studia nad
strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych” 2018, nr XXX/1.
Kupiec H., Zmiany w poziomie kompetencji społecznych jako wskaźnik (nie)efektyw-
ności resocjalizacji nieletnich, „Opuscula Sociologica” 2013, nr 4 (2).
Kurzweil  R.,  Nadchodzi  Osobliwość:  kiedy  człowiek  przekroczy  granice  biologii,
przekł. Chodkowska E., Nowosielska A., Kurhaus Publishing, Warszawa 2013.
Chow S.L., Leung G.M., Ng C., Yu E., A screen for identifying maladaptive internet
use, „International Journal of Mental Health and Addiction” 2009, no 7(2).
Lange R. (red.), Raport z ogólnopolskiego badania uczniów Nastolatki 3.0, NASK,
Warszawa 2021.
Lelonek-Kuleta B., Uzależnienie od czynności – zdefiniowanie pojęcia, specyfika -
cja problemu oraz kierunki diagnozy, „Serwis Informacyjny Narkomania” 2012,  
nr 1(57).
Lelonek-Kuleta B., Uzależnienia behawioralne – podstawy teoretyczne, [w:] J. Jar-
czyńska (red.), Uzależnienia behawioralne i zachowania problemowe młodzieży.
Teoria – Diagnoza – Profilaktyka – Terapia , Wydawnictwo Uniwersytetu Kazi-
mierza Wielkiego, Bydgoszcz 2014.
Leppert  R.,  Pomiędzy  nowoczesnością  a  ponowoczesnością,  [w:]  L.  Jakubowska-
-Malicka,  A.  Kobylarek,  M.  Pryszmont-Ciesielska  (red.),  Audiowizualność,
cyberprzestrzeń,  hipertekstualność:  ponowoczesne  konteksty  edukacji,  Oficyna
Wydawnicza „Atut”, Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2009.
Li  W.,  O’Brien  J.E.,  Snyder  S.M.,  Howard  M.O.,  Characteristics  of  Internet
addiction/pathological Internet use in U.S. university students: A qualitative
– method investigation, „PLoS One” 2015, no 10(2).
Lin S.S., Tsai C.C., Sensation seeking and internet dependence of Taiwanese high
school adolescents, „Computers in Human Behavior” 2002, no 18(4).207 Bibliografia
Lipowicz M., Problem z „ponowoczesnością”: pusty spór formalny czy zmiana cha-
rakteru egzystencji ludzkiej, „Analiza i Egzystencja” 2014, nr 26.
Lyotard J.F., Kondycja ponowoczesna, „Sztuka i Filozofia” 1997, nr 13.
Lyotard  J.F.,  Kondycja  ponowoczesna:  raport  o  stanie  wiedzy,  Wydawnictwo
Aletheia, Warszawa 1997.
Lyotard  J.F.,  Poróżnienie,  Wydawnictwo  Uniwersytetu  Jagiellońskiego,  Kraków
2010.
Machnikowski R.M., Spór o relatywizm w XX-wiecznej socjologii wiedzy naukowej,
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2003.
Majchrzak  P.,  Ogińska-Bulik  N.,  Uzależnienie  od  Internetu,  Wydawnictwo AHE,
Łódź 2010.
Majchrzak P., Ogińska-Bulik N., Zachowania ryzykowne związane z cyberprzestrze-
nią  –  polska  adaptacja  Internet Addiction  Test,  [w:]:  N.  Ogińska-Bulik  (red.),
Zachowania ryzykowne dzieci i młodzieży, Wydawnictwo WSH-E, Łódź 2006.
Marczyk  M.,  Cyberprzestrzeń  jako  nowy  wymiar  aktywności  człowieka  –  analiza
pojęciowa obszaru, „Przegląd teleinformatyczny” 2018, nr 1–2.
Margasiński A.,  Analiza  psychologiczna  systemów  rodzinnych  z  chorobą  alkoho-
lową, Wydawnictwo WSP Częstochowa 1996, [w:] S. Peele, A. Brodsky, Love
and addiction, Taplinger, New York 1977.
Martowska  K.,  Psychologiczne  uwarunkowania  kompetencji  społecznych,  Liberi
Libri, Warszawa 2012.
Matczak A., Kwestionariusz Kompetencji Społecznych KKS, Podręcznik, Pracownia
Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa
2007.
Matczak A., Martowska K., Z badań nad uwarunkowaniami kompetencji emocjonal-
nych, „Studia Psychologica” 2011, nr 11.
Matczak A. (red.), Determinants of social and emotional competencies, Wydawnic-
two Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2009.
Mazurek  P.,  Anatomia  internetowej  anonimowości,  [w:]  D.  Batorski,  M.  Marody,  
A.  Nowak  (red.),  Społeczna  przestrzeń  Internetu,  Wydawnictwo  SWPS,  War-
szawa 2006.
Mellibruda J., Ja, ty, my: Psychologiczne możliwości ulepszania kontaktów między-
ludzkich, Instytut Psychologii Zdrowia, Warszawa 2003.
Melosik  Z.,  Ponowoczesność:  między  globalizmem,  amerykanizacją  i  fundamen-
talizmem, [w:] J. Brzeziński, Z. Kwieciński (red.), Polacy na progu..., „Forum
Oświatowe” 1997, nr 1–2.
Michalik S., Koncepcja wolności ponowoczesnej w twórczości Zygmunta Baumana,
„Etyka” 2002, nr 35.
Michałowska  G.,  Bezpieczeństwo  ludzkie,  [w:]  J.  Symonides  (red.),  Świat  wobec
współczesnych wyzwań i zagrożeń, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
2010.208 Bibliografia
Miciukiewicz K., Pomiędzy wolnością a samotnością: wokół koncepcji ponowocze-
sności Zygmunta Baumana, „Kultura Współczesna” 2001, nr 2/3.
Mirski  A.,  Ponowoczesność  a  percepcja  rzeczywistości  i  rozwój  człowieka,  [w:]  
J. Aksman, J. Pułka (red.), Konteksty wychowania i edukacji a kształcenie nauczy-
cieli  w  rzeczywistości  ponowoczesnej,  Krakowskie  Towarzystwo  Edukacyjne  
Sp. z o.o., Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012.
Myszka L., Obraz ponowoczesnego świata z perspektywy współczesnej młodzieży,
„Kultura – Społeczeństwo – Edukacja” 2014, nr 2(6).
Niemirowski  T.,  Wolność  jako  cel  wychowania:  wizja  tradycyjna  i  postmoder-
nistyczna,  [w:]  J.  Aksman,  J.  Pułka  (red.),  Konteksty  wychowania  i  edukacji
a kształcenie nauczycieli w rzeczywistości ponowoczesnej, Krakowskie Towarzy-
stwo Edukacyjne Sp. z o.o., Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012.
Nowak A.W., Podmiot, system, nowoczesność, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
w Poznaniu, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii, Poznań 2021.
Oleksyn T., Zarządzanie kompetencjami. Teoria i praktyka, Oficyna Ekonomiczna,
Kraków 2006, [w:] M. Chrost, Kompetencje emocjonalne i społeczne młodzieży,
Wydawnictwo WAM, Kraków 2012.
Pasternak I., Władza nad sobą w koncepcji Michela Foucaulta, „ΣΟΦΙΑ. Pismo Filo-
zofów Krajów Słowiańskich” 2012, nr 12.
Pawlikowski M., Nader I.W., Burger C., Stieger S., Brand M., Pathological Internet
use – It is a multidimensional and not unidimensional construct, „Addition Rese-
arch and Theory” 2014, no 22.
Pilecka B., Uzależnienie od Internetu, [w:] W. Lubaszewski (red.), Komputer – czło-
wiek – prawo, Księga pamiątkowa Wydziału Zarządzania i Komunikacji Społecz-
nej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007.
Poprawa  R.,  Problematyczne  używanie  Internetu  –  symptomy  i  metoda  diagnozy.
Badanie wśród dorastającej młodzieży, „Psychologia Jakości Życia” 2012, nr 1.
Poprawa R., Test problematycznego używania Internetu. Adaptacja i ocena psycho-
metryczna (Internet Addiction Test Young K.), „Przegląd psychologiczny” 2011,
t. 54, nr 2.
Prensky M., Digital Natives, Digital Immigrants, „On the Horizon” 2001, vol. 9(5),
[w:]  J.  Pyżalski,  Agresja  elektroniczna  i  cyberbullying  jako  nowe  ryzykowne
zachowania młodzieży, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
Prusiński. T., Z badań nad przyjaźnią. Kompetencje społeczne a jakość relacji przy-
jacielskich, „Studia Psychologica: Theoria et praxis” 2017, no 1.
Przepiórka A., Rowiński T., Błachnio A., Dysfunkcjonalne korzystanie z Internetu  
– przegląd badań, „Psychologia Społeczna” 2014, nr 31.
Pyżalski J., Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe ryzykowne zachowania
młodzieży, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2012.
Rasiński  L.,  Genealogia  jako  krytyka:  Habermas  Foucault  vs.,  „Politeja:  Pismo
Wydziału  Studiów  Międzynarodowych  i  Politycznych  Uniwersytetu  Jagielloń-
skiego” 2015, nr 9(39).209 Bibliografia
Rorty R., Filozofia a  zwierciadło przyrody, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2022.
Sarzała  D.,  Cyberprzestrzeń  a  problem  uzależnień,  [w:]  E.  Łuczak  (red.),  Nowe
oblicza  uzależnień,  Wydawnictwo  Uniwersytetu  Warmińsko-Mazurskiego,
Olsztyn 2009.
Schwab K., Czwarta rewolucja przemysłowa, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa
2018.
Sęk  H.  (red.),  Społeczna  psychologia  kliniczna,  Wydawnictwo  Naukowe  PWN,
Warszawa 2000.
Shayo C., Olfman L., Iriberri A., Igbaria M., The Virtual Society: Its Driving Forces,
Arrangements, Practices, and Implications, [w:] J. Gackenbach (red.), Psycho-
logy and the Internet. Intrapersonal, Interpersonal, and Transpersonal Implica-
tions, Academic Press, Cambridge, Massachusetts 2007.
Sienkiewicz P., Ontologia cyberprzestrzeni, „Zeszyty Naukowe WWSI” 2015, nr 13,
t. 9.
Słomski  W.,  Czarnecki  P.,  Wstęp  do  flozofii  Jean-François  Lyotarda ,  „Prosopon.
Europejskie Studia Społeczno-Humanistyczne” 2018, nr 25(4).
Spence S.H., Social skills training with children and young people: Theory, evidence
and practice, „Child and adolescent mental health” 2003, no 5, 8(2).
Strelau  J.,  Inteligencja  człowieka,  Wydawnictwo  „Żak”,  Warszawa  1997,  [w:]
A. Tomorowicz, Struktura kompetencji społecznych w ujęciu interakcyjnym,
„Psychiatria” 2011, nr 8(3).
Strelau  J.,  Psychologia  różnic  indywidualnych,  Wydawnictwo  Naukowe  Scholar,
Warszawa 2002.
Strumińska-Kutra M., Koładkiewicz I., Podstawowa charakterystyka strategii stu-
dium przypadku, [w:] D. Jemielniak (red.), Badania jakościowe. Metody i narzę-
dzia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, t. 2.
Ślaski S., Rowiński T., Uzależnienie od Internetu, [w:] S. Jakima, A. Mosiołek (red.),
Zaburzenia  behawioralne  i  zaburzenia  nawyków,  Fundacja  ETOH,  Warszawa
2022.
Tanaś  M.,  Dydaktyczny  kontekst  kształcenia  na  odległość,  [w:]  M.  Tanaś  (red.),
Pedagogika @ środki informatyczne i media, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP
w Warszawie, Warszawa–Kraków 2005.
Tanaś M., Po co ludziom potrzebna jest pasja? Perspektywa bio- i doksograficzna ,
[w:] M. Dudzikowa, M. Nowak, M. Heller (red.), O pasjach cudzych i własnych
– Profesorowie, Wydawnictwo KUL, Lublin 2015.
Tanaś M., Otwarte zasoby edukacyjne – o potrzebie nowego paradygmatu dydaktycz-
nego, [w:] M. Tanaś, S. Galanciak (red.), Cyberprzestrzeń – Człowiek – Edukacja.
Otwarte zasoby edukacyjne w perspektywie pedagogicznej, Oficyna Wydawnicza
Impuls, Kraków 2020.
Tanaś  M.,  Szachow  V.,  O  potrzebie  kształcenia  komplementarnego  po  pandemii,
„Scientific Notes”, University of Vinnytsia” 2021, no 66.210 Bibliografia
Tang J., Yu Y., Du. Y., Ma Y., Zhang D., Wang J., Prevalence of Internet Addiction
and its association with stressful life events and psychological symptoms among
adolescent Internet users, „Addictive Behaviors” 2014, no 39.
Tarkowska E., Kultura i niepewność, „Kultura i Społeczeństwo” 2016, nr 4.
Thorndike R.M., Orgins of intelligence and its measurement, „Journal of Psychoedu-
cational Assessment” 1990, no 8.
Ting Ch., Jiaheng L., Tok W.L., On boosting holism in XML twig pattern matching
using structural indexing techniques, SIGMOD ’05, Maryland, USA 2005.
Tomczyk Ł., Nowe media a zagrożenia i działania profilaktyczne na przykładzie zało -
żeń programu Bezpieczna+, [w:] M. Górka (red.), Cyberbezpieczeństwo dzieci
i młodzieży. Realny i wirtualny problem polityki bezpieczeństwa, Difin, Warszawa
2017.
Trojniar W., Fizjologiczny mechanizm nagrody, „Kosmos” 1993, nr 42(2).
Tsitsika A.,  Janikian  M.,  Schoenmakers T.M., Tzavela  E.C.,  Olafsson  K., Wójcik
S.,  Richardson  C.,  Internet  addictive  behavior  in  adolescence:  a  cross-sectio-
nal study in seven European countries. „Cyberpsychology, Behavior, and Social
Networking” 2014, no 17(8).
Turkle S., Tożsamość w epoce Internetu, [w:] Z. Rosińska (red.), Blaustein. Koncep-
cja odbioru mediów, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.
Turowski A., Pustynia wolności, „Zeszyty artystyczne” 2012, nr 23.
Tzavela C. et al., Processes discriminating adaptive and maladaptive Internet use
among European adolescents highly engaged online, „Journal of Adolescence”
2015, no 40.
Uliński M., Holizm etyczny i fenomenologia, „Nowa Krytyka” 2006, nr 19.
Urbanek A., Zbroszczyk D. Grubicka J., Wrońska A., Zjawisko fonoholizmu wśród
dzieci jako przejaw społecznych patologii. Diagnoza, terapia, profilaktyka , Aka-
demia Pomorska w Słupsku, Słupsk 2023.
Urry J., Socjologia mobilności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Wasilewski  J.,  Zarys  definicyjny  cyberprzestrzeni,  „Przegląd  Bezpieczeństwa
Wewnętrznego” 2013, nr 5/9.
White  R.W.,  Motivation  reconsidered:  The  concept  of  competence,  „Psychologi-
cal Review” 1959, no 66(5), [w:] W. Welskop, Kompetencje społeczne uczniów
wyzwaniem współczesnej edukacji, „Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe
Studia Humanistyczne” 2015, nr 19(4).
Witkowska M., FOMO i nadużywanie nowych technologii. Poradnik dla rodziców,
NASK Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2019.
Wysocka E., Ponowoczesność jako źródło wyzwań i zagrożeń dla procesu edukacji,
[w:] J. Aksman, J. Pułka (red.), Konteksty wychowania i edukacji a kształcenie
nauczycieli w rzeczywistości ponowoczesnej, Krakowskie Towarzystwo Eduka-
cyjne z Sp. o.o., Oficyna Wydawnicza AFM, Kraków 2012.
Young K.S., Case C.J., Internet abuse in the workplace: New trends in risk manage-
ment, „CyberPsychology & Behavior” 2004, no 7.211 Bibliografia
Young  K.S.,  Internet  addiction:  Symptoms,  evaluation,  and  treatment  innovations
in  clinical  practice,  [w:]  L.L.  Vandecreek,  T.L.  Jackson  (red.),  Innovations  in
Clinical Practice: A Sourcebook, „Professional Resource Press” 1999, vol. 17,
Sarasota.
Young K.S., Internet addiction: The emergence of a new clinical disorder, „CyberPsy-
chology & Behavior” 1987, no 1(3).
Young K.S., Rogers R.C., The relationship between depression and Internet addic-
tion, „CyberPsychology & Behavior” 1998, no 1(1).
Yuen NC., Lavin M.J., Internet dependence in the collegiate population: the role of
shyness, „CyberPsychology & Behavior” 2004, no 7(4).
Zając A., Światopogląd, poczucie nadziei na sukces oraz kompetencje społeczne mło-
dzieży trenującej taniec sportowy, „Psychologia rozwojowa” 2013, nr 18(2).
Zajączkowski  K.,  Uzależnienia  od  substancji  psychoaktywnych,  WSiP,  Warszawa
2003.
Zawadzka D., Stalmach M., Kompetencje społeczne, Instytut Matki i Dziecka, Zakład
Zdrowia Dzieci i Młodzieży, Warszawa 2017.
Zhang R., Internet dependence in Chinese high-school students: relationship with
sex, self-esteem and social support, „Psychological Reports” 2015, no 117.
Żur A., Edukacja spersonalizowana a rozwijanie potrzebnych współcześnie kompe-
tencji społecznych wśród studentów uczelni wyższych, „Horyzonty Wychowania”
2016, nr 34.
Netografia
Chocholska P., Makaruk K., Otawa W., Pasek-Gilarska A., Wojtasik Ł., Wójcik Sz., Jak
reagować na problem nadmiernego korzystania z Internetu przez dzieci i młodzież.
Poradnik  dla  szkół,  https://edukacja.fdds.pl/pluginfile.php/92254/mod_resource/
content/2/ksiazka-jak_reagowac_na_problem_nadmiernego_korzystania_z_inter-
netu-FDDS-12042017_poradnik_dla_szkol_1.pdf [dostęp: 04.01.2024].
Culture.pl, Zygmunt Bauman, 19 listopada 1925–9 stycznia 2017, https://culture.pl/
pl/tworca/zygmunt-bauman [dostęp: 27.11.2023].
Encyklopedia  PWN,  hasło:  Lyotard  Jean-François,  https://encyklopedia.pwn.pl/
haslo/Lyotard-Jean-Francois;3934728.html [dostęp: 22.07.2023].
Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN, hasło: kompetencja, https://sjp.pwn.pl
[dostęp: 12.01.2022].
Internetowy Słownik Języka Polskiego PWN, hasło: umiejętność, https://sjp.pwn.pl
[dostęp: 12.01.2022].
Internetowy  Słownik  Języka  Polskiego  PWN,  hasło:  zdolność,  https://sjp.pwn.pl
[dostęp: 12.01.2022].
Klimczak J., Michel Foucault – filozof, historyk, nonkonformista , https://histmag.org/
Michel-Foucault-filozof-historyk-nonkonformista-18951 [dostęp: 3 0.11.2023].
Kubala K., Rice A., Internet Addiction Disorder: What You Need to Know About IAD,
https://psychcentral.com/addictions/net-addiction [dostęp: 06.01.2024].212 Bibliografia
Styśko-Kunkowska  M.,  Wąsowicz  G.,  Uzależnienia  od  e-czynności  wśród  mło-
dzieży: diagnoza i determinanty. Raport z badań, http://www.kbpn.gov.pl/porta-
l?id=15&res_id=5064290 [dostęp: 21.11.2023].
Schawbel D., 5 Predictions for Generation Alpha, http://danschawbel.com/blog/5-
-predictions-for-generation-alpha/ [dostęp: 20.05.2023].
Thomson Reuters’ ISI Web of Science, Most cited authors of books in the huma-
nities 2007, https://www.timeshighereducation.com/news/most-cited-authors-of-
-books-in-the-humanities-2007/405956.article [dostęp: 30.11.2023].
Vetulani  J.,  Uzależnieni  od  przyjemności,  „Wiedza  i  Życie”  2009,  www.wiz.pl
[dostęp: 10.05.2012].
Wielki Słownik Języka Polskiego, hasło: ponowoczesność, https://wsjp.pl/haslo/pod-
glad/67294/ponowoczesnosc/5215926/prad-filozoficzny [dostęp: 26.11.2023].
Wiszejko-Wierzbicka D., Kompetencje społeczne – rozpoznanie i rozwój, Łódź, http://
projektmlodziez.pl/wp-content/plugins/download-monitor/download.php?id=7
[dostęp: 12.01.2022].
Akty    prawne:
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/962/WE.
Dziennik Ustaw z 2022 r., poz. 1138.
Dziennik Ustaw z 2022 r., poz. 1700.
Dziennik Ustaw z 2022 r., poz. 1375.