Badanie wartości szacunkowych w praktyce rewizji finansowej

Spis treści:

Wprowadzenie
Koncepcja badań empirycznych

Rozdział 1. Wycena szacunkowa we współczesnym systemie rachunkowości i rewizji finansowej

1.1. Wprowadzenie
1.2. Wartości szacunkowe jako istotny element sprawozdań finansowych
1.3. Badanie wartości szacunkowych jako integralna część rewizji finansowej
1.4. Podsumowanie

Rozdział 2. Wpływ korekt związanych z wartościami szacunkowymi na opinię biegłego rewidenta

2.1. Wprowadzenie
2.2. Nieprawidłowości podczas badania sprawozdań finansowych, skutkujące koniecznością zaproponowania korekt
2.3. Korekty związane z wyceną szacunkową
2.4. Częstotliwość wydawania opinii z modyfikacjami w wyniku niezaakceptowania korekt
2.5. Podsumowanie

Rozdział 3. Wpływ stosowania wyceny szacunkowej na wiarygodność sprawozdania finansowego

3.1. Wprowadzenie
3.2. Zdefiniowanie pojęcia wiarygodności
3.3. Wartości szacunkowe a realizacja zasady true and fair view w opinii biegłych rewidentów
3.4. Podsumowanie

Rozdział 4. Obszary wyceny szacunkowej narażone na ryzyko istotnego zniekształcenia

4.1. Wprowadzenie
4.2. Obszary wykorzystywane do manipulowania sprawozdawczością finansową
4.3. Uznaniowe tworzenie i rozwiązywanie odpisów aktualizujących wartość aktywów oraz rezerw
4.4. Manipulowanie wynikiem finansowym poprzez wykorzystanie wartości szacunkowych
4.5. Podsumowanie

Rozdział 5. Procedury badania wartości szacunkowych

5.1. Wprowadzenie
5.2. Częstotliwość stosowania różnych sposobów weryfikacji szacunków
5.3. Procedury badania wartości szacunkowych w jednostkach audytorskich
5.4. Podsumowanie

Rozdział 6. Ujawnienia informacji o wycenie szacunkowej w sprawozdaniu finansowym

6.1. Wprowadzenie
6.2. Ujawnianie informacji o szacunkach a wiarygodność sprawozdania finansowego
6.3. Błędy i nieścisłości związane z ujawnianiem informacji o szacunkach
6.4. Sposób postrzegania ujawnień o szacunkach w informacji dodatkowej przez badane podmioty
6.5. Potrzeba wprowadzenia założeń koncepcyjnych dotyczących ujawnień dokonywanych w informacji dodatkowej
6.6. Podsumowanie

Rozdział 7. Ocena zasadności zmian dotyczących badania wartości szacunkowych, wprowadzonych przez zmodyfikowany KSB 540

7.1. Wprowadzenie
7.2. Ocena standardów rewizji i stosowanie ich zaleceń na przykładzie korzystania z wyników pracy ekspertów
7.3. Ocena wdrożenia zapisów znowelizowanego standardu KSB 540
7.4. Podsumowanie

Uogólnienie wyników badań empirycznych
Podsumowanie
Bibliografia
Spis rysunków
Spis tabel
Załącznik

Przeczytaj fragment

Alexander D., A Benchmark for the Adequacy of Published Financial Statements, „Accounting and Business Research” 1999, vol. 29, nr 3.
Andrzejewski M., System rewizji finansowej z  uwzględnieniem funkcji korygującej sprawozdanie finansowe, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2011, nr 62.
Andrzejewski M., Mazurczak A., Kontrolna funkcja rewizji finansowej w jednostkach zainteresowania, publicznego, [w:] Współczesne aspekty realizacji kontrolnej funkcji rewizji finansowej, B. Micherda (red.), Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011.
Babuśka E., Problemy  wyceny w rachunkowości, „Zeszyty  Naukowe  Akademii Ekonomicznej w Krakowie” 2002, nr 565.
Baik B., Gunny K.A., Jung B., Park D., Income Smoothing through R&D Management and Earnings Informativeness, „The Accounting Review” 2022, nr 97 (3).
Baklarz A., Bławat B., Pęksyk M., Śledzik K., Podsumowanie wyników kontroli przeprowadzonych przez PANA do końca czerwca 2022 r. Wybrane zagadnienia z obszaru szacunków wartości godziwej, Departament Kontroli, Polska Agencja Nadzoru Audytowego, Warszawa 2022.
Banaszkiewicz A., Makowska E., Rewizja finansowa a wiarygodność sprawozdań finansowych, Wydawnictwo Uniwersytetu  Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2016, nr 436.
Bielecki Ł., Głębocka M., Pfaff J., Atestacja wartości szacunkowych w rewizji finansowej, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2019.
Brzezińska A.I., Brzeziński J.M., Skale szacunkowe w badaniach diagnostycznych, [w:] Metodologia badań społecznych. Wybór tekstów, J.M. Brzeziński (red.), Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2011.
Burchart R., Lelusz H., Zafałszowania w sprawozdaniach finansowych i sposoby ich ograniczania, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 503.
Cebrowska T., Badanie polityki rachunkowości – nowe wyzwanie dla audytora, [w:] Rewizja sprawozdań finansowych a  rozwój podmiotów gospodarczych, Referaty i komunikaty na II Doroczną Konferencję Auditingu, Jachranka k/Warszawy, 22-24 listopada 2001, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa 2001.
Chojnowski Ł., Hońko S., Stosowanie wartości szacunkowych w sprawozdaniach finansowych w  warunkach kryzysu a możliwość ich weryfikacji przez biegłego rewidenta, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2013, nr 765.
Comiskey E.E., Mulford Ch.W., The Financial Numbers Game. Detecting Creative Accounting Practices, John Wiley & Sons, New York 2002.
Dyhdalewicz A., Hołownia K., Kontrola wewnętrzna jako narzędzie realizacji zasady wiarygodności informacji prezentowanych w sprawozdaniu finansowym, „Akademia Zarządzania” 2019, nr 3 (4).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w odniesieniu do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy, Dz.U. L 330/1 z dnia 15 listopada 2014 r.
Emerling I., Reporting from the perspective of corporate governance illustrated by example of companies listed on the WSE, Wydawnictwo Poltext, Warszawa, 2022.
Emerling I., Rola audytu w wykrywaniu nadużyć gospodarczych, „Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów. Oficyna Wydawnicza Szkoły głównej Handlowej” 2017, nr 154.4, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2017
Emerling I., Rola i znaczenie ujawnień w informacji dodatkowej dla wartości poznawczej sprawozdania z całkowitych dochodów, [w:] Zmiany – Innowacje – Kreatywność – w zarządzaniu i rachunkowości, H. Buk, J. Wartini-Twardowska (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice 2017.
Emerling I., Znaczenie ujawnień niefinansowych dla inwestorów i wizerunku jednostki gospodarczej, „Studia Ekonomiczne., Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, 2018.
Evans L., True and fair view and the „fair presentation” of IAS 1, „Accounting and Business Research” 2003, vol. 33, nr 4.
Frendzel M., Ignatowski R., Kabalski P., Ujawnienia informacji w sprawozdaniach finansowych. MSR  1, MSSF 7, MSSF 8, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 2011.
Gierusz J., Koleśnik K., Silska–Gembka S., Podejście praktyków do rozpoznania rezerw, zobowiązań oraz aktywów  warunkowych w świetle MSSF – wyniki badania empirycznego, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2015, nr 390.
Gierusz J., Silska-Gembka S., Koleśnik K., Znaczenie profesjonalnego osądu przy wycenie kontraktów długoterminowych – wyniki badania empirycznego, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2014, nr 77.
Gos W., Polityka rachunkowości, wartości szacunkowe oraz błędy z lat ubiegłych w świetle regulacji bilansowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” 2013, nr 765, „Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 61.
Hendriksen E.A., van Breda M.F,, Teoria rachunkowości, PWN, Warszawa 2002.
Hońko S., Zasada ostrożności a oszustwa księgowe, [w:] Sprawozdawczość i rewizja finansowa w  kształtowaniu wiarygodności informacji ekonomicznej, B. Micherda (red.), Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2007.
International Auditing and Assurance Standards Board, ISA 540 (Revised) – At A Glance and Basis for Conclusions, https://www.iaasb.org, data dostępu: 01.12.2022.
Iwanowicz T., Identyfikacja ryzyka istotnego zniekształcenia na podstawie kluczowych spraw badania według Międzynarodowego Standardu Badania, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2019, nr 161.
Iwanowicz T., Ocena założenia o kontynuacji działalności przedsiębiorstwa z punkt  widzenia biegłych rewidentów,  „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2017, nr 95.
Janusz B., Metoda reprezentacyjna w praktyce rewizji finansowej. Wyniki badania przeprowadzonego  wśród  biegłych  rewidentów,  „Prace  Naukowe  Akademii Ekonomicznej w Katowicach” 2003.
Jurkiewicz R., Wójcik-Jurkiewicz M., Odpowiedzialność zarządzających a wiarygodność sprawozdań finansowych , „Prace i Materiały Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego” 2009, nr 3/2.
Kaczmarczyk S., Badania marketingowe – metody i techniki, PWE, Warszawa 2000.
Klimczak K., Z historii rachunkowości – początki rezerw w rachunkowości, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2012, t. 67.
Kogut J., Kierunki zmian w systemie rewizji finansowej oraz ich wpływ na jakość i postrzeganie badania sprawozdań finansowych , „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2017, nr 479.
Król-Stępień M., Ocena przydatności Krajowych i Międzynarodowych Standardów Rewizji Finansowej w badaniu systemów informacyjnych rachunkowości, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2012, nr 66.
KSB 330, Krajowy Standard Badania 330, Reakcje biegłego rewidenta na oszacowane ryzyka, załącznik nr 1.12 do Uchwały nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r.
KSB 540, Krajowy Standard Badania 540(Z), Badanie szacunków księgowych i powiązanych ujawnień, załącznik nr 1 do Uchwały nr 1107/15a/2020 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 8 września 2020 r.
KSB 700, Krajowy Standard Badania  700(Z), Formułowanie oraz sprawozdawczość na temat sprawozdania finansowego, załącznik nr 1.29 do Uchwały nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r.
KSR 7, Krajowy Standard Rachunkowości 7, Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym – ujęcie i prezentacja, Załącznik do uchwały Nr 3/2018 Komitetu Standardów Rachunkowości z dnia 13 listopada 2018 r.
Kutera M., Kluczowe kwestie badania – nowy element w raportowaniu biegłych rewidentów, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2019, nr 157.
Kutera M., Rola audytora finansowego w  zapewnieniu wiarygodności sprawozdań finansowych, [w:] Kryzysy gospodarcze a wiarygodność sprawozdań finansowych, M. Kutera, S.T. Surdykowska (red.), Wydawictwo Difin, Warszawa 2009.
Kuzior A.,  Maćkowiak  E.,  Poniatowska  L.,  Rówińska  M.,  Wartości  szacunkowe w sprawozdaniu finansowym sporządzonym wg MSSF , Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa 2019.
Lew A., Wpływ rewizji finansowej na stan przychodów i kosztów jednostki gospodarczej – wyniki badań empirycznych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 513.
Lisicki B., Cenotwórczy charakter odpisów aktualizujących wartość aktywów niefinansowych na przykładzie spółek indeksu WIG30, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2019, nr 20.
Łęgowik-Świącik S., Funkcja kontrolna i informacyjna rachunkowości z perspektywy behawioralnej, [w:] Wyzwania współczesnego zarządzania. Kreowanie kapitału intelektualnego organizacji, L. Kiełtyka, W. Jędrzejczyk, P. Kobis (red.), Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Warszawa 2016.
Masztalerz M., O standardach rachunkowości. Zasady czy reguły, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2012, t. 66.
Mattessich R., Accounting as cultural force: past, present and future, „European Accounting Review” 1994, vol. 3, nr 2.
Mazur A., Wartość godziwa – potencjał informacyjny, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011.
Mazurek-Łopacińska K., Badania marketingowe. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.
Micherda  B.,  Ustalanie  wartości  głównym  posłaniem  rachunkowości,  „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2009, t. 53.
MSR 1, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej 1, Prezentacja sprawozdań finansowych , IASB International Accounting Standards Board.
Noga A., Rola audytora w podejmowaniu decyzji ekonomicznych przez jednostki gospodarcze, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Zarządzanie – Finanse – Ekonomia” 2011.
Nowak M., Konflikt etyczny w  pracy księgowego i biegłego rewidenta. Pomiędzy moralnością ogólną, moralnością roli a interesem własnym, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2016, nr 440.
Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., Statystyka. Elementy teorii i zadania, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław 2011.
Peek E., The Use of Discretionary Provisions in Earnings Management. Evidence from the Netherlands, „Journal of International Accounting Research” 2004, vol. 3, nr 2.
Pfaff J., Wartości szacunkowe w kosztach przedsiębiorstwa oraz procedury ich badania zgodnie z międzynarodowymi standardami rewizji finansowej, „Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Zarządzanie” 2016, t. 2, nr 23.
Pfaff J., Wpływ rewizji finansowej na wiarygodność sprawozdania finansowego, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach” 2008.
Poniatowska L., Wpływ wyceny bilansowej na definiowanie i pomiar wyniku finansowego,  „Studia  i  Prace  Kolegium  Zarządzania i Finansów. Szkoła Główna Handlowa” 2013, nr 130.
Ranoszek K., Oszustwa księgowe – studium przypadków, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie” 2020, nr 2.
Rutherford B.A., The true and fair View Doctrine. A Search for Explication, „Journal of Business Finance & Accounting” 1985, vol. 12, nr 4.
Sawicki K., Polityka bilansowa a badanie rocznych sprawozdań finansowych, „Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej”, nr 40, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa 1997.
SFAC 2, Financial Accounting Standards Board, Statement of Financial Accounting Concepts, Qualitative Characteristics of Accounting Information, 1980.
Sobczyk M., Statystyka. Podstawy teoretyczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2000.
Staff draft of exposure draft IFRS X Financial Statement Presentation, International Accounting Standards Board, 1 July 2010, § 220-228
Stanisławska M., Kreatywna rachunkowość a manipulacja danymi, Wydawnictwa Drugie, Warszawa 2019.
Staszel A., Disclosure of Information on Increasing and Decreasing the Balance of Reserves in Financial Statements by Companies Listed on the Warsaw Stock Exchange, „Zeszyty Naukowe Małopolskiej Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Tarnowie” 2021, t. 49, nr 1.
Staszel A., Obszar swobody w rachunkowości, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2019.
Staszel A., Rezerwy i odpisy z tytułu utraty wartości w sprawozdaniach finansowych spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2021.
Stępień K., Odpisy aktualizujące wartość aktywów jako instrument manipulowania wynikiem finansowym przedsiębiorstwa, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia” 2013, nr 62.
Stiglitz J.E., Szalone lata dziewięćdziesiąte. Nowa historia najświetniejszej dekady w dziejach świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Szczepankiewicz E.I., Audyt wewnętrzny a znaczenie etyki w jednostkach – wyniki badań, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 521.
Szulc M., Zieniuk P., Wykorzystanie w procesie badania sprawozdania finansowego wyników prac ekspertów w świetle badań empirycznych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2018, nr 522.
Świetla K., Zieniuk P., Polityka rachunkowości w praktyce jednostek gospodarczych w kontekście jej oceny przez biegłych rewidentów, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2017, nr 92.
The International Integrated Reporting Framework, International Integrated Reporting Council (IIRC), December 2013.
Toumeh A.A., Yahya S., A Review of Earnings Management Techniques: An IFRS Perspective, „Global Business and Management Research. An International Journal” 2019, vol. 11, nr 3.
Towpik M., Kałużny R., Piechocka-Kałużna A., Badanie wartości szacunkowych w sprawozdaniach finansowych. Wybrane  aspekty teoretyczne i  praktyczne, Krajowa Izba Biegłych Rewidentów, Warszawa 2011.
Uchwała Nr 1107/15a/2020 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 8 września 2020 r. w przedmiocie przyjęcia Krajowego Standardu Badania 540 (zmienionego) oraz przyjęcia zmian w uchwale w sprawie krajowych standardów kontroli jakości, uchwale w sprawie krajowych standardów badania oraz innych dokumentów, a także uchwale w sprawie krajowych  standardów  przeglądu, krajowych standardów usług atestacyjnych innych niż badanie i przegląd oraz krajowych standardów usług pokrewnych, https://www.pibr.org.pl/pl/uchwaly-krbr, data dostępu: 01.12.2022.
Walińska E., Jurewicz A., Ujawnianie informacji w raporcie finansowym – czy potrzebne są ramy konceptualne?, [w:] Przyszłość rachunkowości i sprawozdawczości – założenia, zasady, definicje. Ujawnienia informacji w  sprawozdaniu
finansowym , „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2013, nr 314.
Wells J.T., Nadużycia w firmach, Vademecum, Ernst & Young, Warszawa 2006.
Wielgórska–Leszczyńska J., Zakrzewska J.B., Wpływ wprowadzenia międzynarodowych standardów badania w Polsce na małe i średnie firmy audytorskie, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie” 2020, nr 988.
Włodarczyk A.M., Białek-Jaworska A., Determinanty zastrzeżeń w opinii biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego , „Folia Oeconomica, Acta Universitatis Lodziensis” 2018, nr 5 (338).
Wójcik-Jurkiewicz M., Wiarygodność sprawozdań finansowych w  świetle Zielonej Księgi, [w:] Sprawozdawczość i rewizja finansowa. Kierunki zmian , B. Micherda (red.), Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków 2011.
Wójcik-Jurkiewicz M., Jurkiewicz R., Kierunki zmian w zakresie wiarygodności sprawozdań finansowych, „Studia Ekonomiczne Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2014, nr 164.
Zawadzki A., Rybacka M., Fałszowanie sprawozdań finansowych w  opinii biegłych rewidentów, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu” 2016, nr 436.
Zeliaś A., Pawełek B., Wanat S., Metody statystyczne. Zadania i sprawdziany, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002.
Zieniuk P., Disclosures Regarding the Risk of Estimated Measurement in the Financial Statements – Behavioral Aspects, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” 2019, nr 104 (160).
Zieniuk P., Wartości szacunkowe w teorii rachunkowości i praktyce spółek giełdowych, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2018.
Żukowska-Kalita J., Rola biegłego rewidenta w zapewnieniu wiarygodności sprawozdania finansowego banku spółdzielczego, „Studia i Materiały Wydziału Zarządzania i Administracji Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach” 2018, t. 1, nr 4, t. 1.