Etykieta w biznesie i administracji publicznej z elementami protokołu dyplomatycznego

Spis treści:

PRZEDMOWA
WPROWADZENIE

Rozdział 1. BUDOWANIE OSOBISTYCH KOMPETENCII ETYKIETY

1.1. Co decyduje o budowaniu naszego osobistego wizerunku
1.1.1. Casual
1.1.2. Business casual
1.1.3. Business dress
1.1.4. Casual Friday
1.1.5. Overdress
1.2. Najczęstsze uchybienia dotyczące strojów w pracy
1.3. Dbanie o garderobę praktyczne porady
1.3.1. Garnitur, kostium, garsonka
1.3.2. Krawaty, muszki, apaszki
1.3.3. Koszule
1.3.4. Buty
1.3.5. Dodatki
1.4. Case study - stroje wg watykańskiego protokołu
1.5. Ciekawostka - moda powstańcza

Rozdział 2. CEREMONIAŁY

2.1. Ceremonie w różnych państwach
2.2. Ceremoniały w Polsce
2.3. Różnorodność ceremoniałów
2.4. Organizacja uroczystości
2.5. Przykładowy ceremoniał
2.5.1. Etap przygotowania do uroczystości
2.5.2. Etap przebiegu uroczystości
2.6. Uroczystości w salach
2.7. Ceremoniał w szkołach wyższych
2.8. Ceremonie a flaga państwowa
2.9. Case study - ceremoniał dworski

Rozdział 3. PRECENENCJA - CZYLI KTO PIERWSZY

3.1. Precedencja służbowa (organizacyjna)
3.2. Precedencja w szkołach wyższych
3.3. Precedencja rzeczowa
3.4. Precedencje państwowe
3.4.1. Precedencja stanowisk kierowniczych w Polsce
3.4.2. Republika Francji
3.4.3. Republika Federalna Niemiec
3.4.4. Federacja Rosyjska
3.4.5. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
3.4.6. Królestwo Hiszpanii
3.4.7. Stany Zjednoczone Ameryki
3.5. Precedencja w życiu Polonii
3.6. Precedencja w różnych organizacjach
3.7. Zachowanie pierwszeństwa w różnych sytuacjach
3.7.1. Winda, budynek, pomieszczenia
3.7.2. Środki komunikacji publicznej
3.7.3. Samolot
3.7.4. Pociąg
3.7.5. Samochód
3.8. Stoły
3.8.1. Rozsadzanie na bankiecie - przykład z historii
3.9. Case study - creative protocol
3.10. Precedencja w strukturach międzynarodowych
3.10.1. Precedencja w Unii Europejskiej
3.10.2. Precedencja w ONZ
3.10.3. Precedencja w NATO
3.11. Ciekawostka - konsulowie honorowi
3.12. Precedencja okazjonalna - klucz do trudnych sytuacji
3.13. Podpisywanie umów - zasada alternatu

Rozdział 4. POWITANIA I TYTUŁOWANIE

4.1. Powitania
4.1.1. Różnorodność powitań
4.1.2. Gafy przy powitaniach
4.1.3. Gafy „na wysokich szczeblach”
4.1.4. Ciekawostka - dziwne powitania
4.1.5. Uścisk dłoni
4.1.6. Podanie ręki w relacjach służbowych
4.2. Przedstawianie
4.3. Tytułowanie
4.3.1. Tytuły kurtuazyjne: ekscelencja, eminencja, magnifcencja
4.3.2. Jego Magnificencja
4.3.3. Pierwsza dama
4.3.4. Tytuły funkcjonariuszy publicznych w Polsce
4.3.5. Tytuły naukowe i funkcje w szkołach wyższych
4.3.6. Tytuły zawodowe
4.4. Witanie: odwrócona precedencja
4.5. Uchybienia w tytułowaniu
4.6. Żartobliwie branżowe pożegnania

Rozdział 5. BILETY WIZYTOWE

5.1. Kartonik wizytowy
5.2. Dane teleadresowe na wizytówce
5.3. Wersje dwujęzyczne wizytówek
5.4. Wymiana wizytówek
5.5.  Wizytownik
5.5.1. Dopiski na wizytówkach
5.5.2. Skróty literowe na wizytówkach
5.6. Uchybienia związane z wizytówkami
5.7. Ciekawostka - różnorodność wizytówek

Rozdział 6. KOMUNIKACIA INTERPERSONALNA WYMAGAJĄCA ETYKIETY

6.1. Różnorodność komunikacji
6.2. Komunikacja niewerbalna w etykiecie
6.2.1. Gesty i ich różne znaczenie
6.2.2. Na co uważać w różnych krajach
6.2.3. Znaczenie operowania przestrzenią w komunikacji
6.3. Czynniki pomagające w nawiązywaniu relacji
6.4. Etykieta prowadzenia rozmowy
6.4.1. Przykłady nietaktownych zachowań podczas rozmowy
6.4.2. Komunikacja i ogłada językowa
6.4.3. Najczęstsze grzechy językowe
6.5. Używanie języka obcego
6.6. Ciekawostka - wielość języków

Rozdział 7. ETYKIETA W NEGOCJACJACH

7.1. Charakterystyka kultur
7.1.1. Kultury protransakcyjne i propartnerskie
7.1.2. Kultura ceremonialna
7.1.3. Kultura nieceremonialna
7.1.4. Kultura monochroniczna
7.1.5. Kultura polichroniczna
7.1.6. Kultura powściągliwa
7.1.7. Kultura ekspresyjna
7.2. Pułapki w rozmowach, czyli czego unikać w negocjacjach na świecie
7.3. Zasady etykiety w negocjacjach
7.4. Ciekawostka - negocjacje wielostronne

Rozdział 8. TELEFON

8.1. Telefon w instytucji/organizacji
8.2. Telefon osobisty
8.3. Kontakt telefoniczny
8.4. Alfabet telefoniczny (fonetyczny)
8.5. SMS - czyli krótkie informacje tekstowe
8.6. Uwaga na zakazy

Rozdział 9. KORESPONDENCJA

9.1. Sztuka epistolografi
9.2. Charakterystyka listów oficjalnych
9.3. Korespondencja urzędowa, służbowa
9.4. Zasady formułowania korespondencji urzędowej
9.5. Korespondencja dyplomatyczna
9.6. Listy prywatne
9.7. Adresowanie korespondencji
9.7.1. Używanie tytułów w adresowaniu korespondencji
9.7.2. Sposoby adresowania i zwracania się do adresatów
9.7.3. Przykłady ze sfery dyplomatycznej
9.8. Ciekawostka pełne tytuły monarchów
9.9. Kwestie techniczne związane z pisaniem listów
9.9.1. Wysyłanie listów
9.9.2. Przekazywanie listów p.g.
9.10. Korespondencja elektroniczna, czyli e-mailowa
9.11. Części składowe listu
9.11.1.Temat
9.11.2. Nagłówek
9.11.3. Treść listu
9.11.4. Zakończenie listu
9.12. Korespondencja w sferach akademickich
9.13. Uwaga na skróty

Rozdział 10. INTERNET I KOMUNIKATORY

10.1. Popularne narzędzia komunikacji społecznościowej
10.2. Charakterystyka mediów społecznościowych
10.3. Często popełniane błędy w pisowni w Internecie
10.3.1. Błędy ortograficzne
10.3.2. Błędy w pisowni wyrazów wielką i małą literą
10.3.3. Pisownia łączna lub rozdzielna
10.3.4. Popularne masło maślane
10.3.5. Błędy interpunkcyjne
10.4. Netykieta
10.4.1. Naruszenie prawa i obyczajów
10.4.2. E-mail historycznie
10.5. Listy elektroniczne, e-mail
10.6. Uwaga na edytory
10.7. Fora internetowe, czaty, strony internetowe
10.8. Profile społecznościowe
10.9. Gry internetowe
10.10. Anonimowość w sieci
10.11. Shoutbox - nowy wymiar czatowania
10.12. Spam

Rozdział 11. RECEPCJA I SEKRETARIAT

11.1. Koncepcje organizacji pracy sekretariatu
11.2. Pięć elementów w funkcjonowaniu sekretariatu
11.2.1. Wyposażenie wnętrza w kontekście przyjmowania gości
11.2.2. Sposób obsługi klientów zewnętrznych
11.2.3. Sposób obsługi klientów wewnętrznych
11.2.4. Obsługa korespondencji tradycyjnej i elektronicznej
11.2.5. Kontakt telefoniczny z klientami biura
11.3. Budowanie profesjonalizmu sekretarki, asystentki
11.3.1. Cenione cechy sekretarki, asystentki
11.3.2. Ubiór sekretarki, asystentki

Rozdział 12. KONFERENCJE, KONGRESY

12.1. Różne rodzaje konferencji
12.2. Perspektywy konferencji
12.2.1. Perspektywa organizatora konferencji
12.2.2. Perspektywa uczestnika konferencji
12.2.3. Perspektywa prezentera, gościa zabierającego głos
12.3. Ciekawostka - menu w Jałcie

Rozdział 13. DELEGACJE I WYJAZDY SŁUŻBOWE

13.1. Program wizyty
13.1.1. Program oficjalny a program roboczy
13.1.2. Uwaga - koordynator wizyty
13.1.3. Przygotowanie merytoryczne wizyty
13.2. Ciekawostka - wizyta incognito
13.3. Wyjazd delegacji za granicę
13.3.1. Kto za co odpowiada?
13.3.2. Wyjazd delegacji
13.3.3. Przyjazd delegacji zagranicznej
13.4. Dzień wizyty - posiłki
13.5. Gafy związane z wyjazdami i przyjmowaniem gości
13.6. Dobra rada - tłumacz
13.7. Arkusz wizyty

Rozdział 14. PREZENTY

14.1. Prezenty w tradycji
14.2. Uwaga na obostrzenia organizacyjne i korporacyjne
14.3. Zasada równości prezentów obu stron
14.4. Przekazywanie prezentu
14.5. Lista prezentów
14.6. Na co zwracać uwagę - dobre rady
14.7. Prezenty w różnych kręgach kulturowych
14.7.1. Co na prezent?
14.7.2. Kwiaty
14.7.3. Prezenty w różnych krajach i kulturach
14.7.4. Uchybienia związane z prezentami
14.8. Case study - prezentowa gafa
14.9. Różne formy prezentów uznawane za propozycje korupcyjne
14.10. Dziwne prezenty dyplomatyczne

Rozdział 15. ZAPROSZENIA

15.1. O istocie zaproszeń
15.2. Karty zaproszeniowe
15.3. Zawartość zaproszenia
15.4. Zaproszenie na okaziciela
15.5. Wysyłanie zaproszeń
15.6. Gdy na zaproszeniu zastosowano skróty literowe
15.6.1. Dobra praktyka
15.6.2. Pro memoriał
15.7. Ciekawostka - d.u.p.a.
15.8. Zaproszenia w sferze dyplomatycznej
15.9. Zaproszenia na uroczystości rodzinne
15.10. Różne wydarzenia
15.11. Zaproszenia na stronach internetowych
15.12. Uchybienia przy zaproszeniach

Rozdział 16. LOKALE I WYDARZENIA FIRMOWE

16.1. Różnorodność wydarzeń połączonych z poczęstunkiem
16.2. Kryteria wyboru miejsca spotkania
16.2.1. Czynniki brane pod uwagę przy organizacji wydarzenia
16.2.2. Dobór odpowiednich potraw dla gości
16.2.3. Praktyczne podpowiedzi przy wyborze lokalu
16.3. Serwisy kelnerskie - style obsługi gości
16.3.1. Serwis francuski
16.3.2. Serwis rosyjski
16.3.3. Serwis angielski
16.3.4. Serwis amerykański
16.4. Bankiety
16.5. Obsługa w stylu rodzinnym
16.6. Przyjęcia bufetowe
16.7. Ciekawostka - stół szwedzki
16.8. Wydarzenia w szkołach wyższych
16.9. Dziwne polskie potrawy dla obcokrajowców

Rozdział 17. ETYKIETA STOŁU

17.1. Etykieta stołu - nasuwające się pytania
17.2. Rodzaje przyjęć
17.2.1. Rodzaje przyjęć ze względu na porę dnia
17.2.2. Klasyfikacja przyjęć ze względu na stopień formalności
17.3. Krótka charakterystyka typów przyjęć
17.3.1. Lampka wina
17.3.2. Śniadanie
17.3.3. Koktajl
17.3.4. Kawa i herbata
17.3.5. Obiad
17.3.6. Obiad bufetowy, przyjęcie bufetowe
17.3.7. Aperitif
17.3.8. Garden party i grill party
17.4. Zaproszenie na przyjęcie
17.5. Menu
17.6. Przebieg śniadania i obiadu
17.7. Stoły oficjalne, bankietowe, biesiadne
17.8. Przy stole
17.9. Dłonie, pałeczki, sztućce
17.10. Ciekawostka pałeczkowa
17.11. Wyzwania i zagrożenia przy stole
17.11.1. Wybrane trudne potrawy i sposób ich jedzenia
17.11.2. Dobre praktyki zachowania przy stole
17.11.3. Najczęściej popełniane błędy
17.12. Rozliczenie posiłku – napiwki

Rozdział 18. NAPOJE - RODZAJE I PRZEZNACZENIE

18.1. Rodzaje serwowanych napojów
18.1.1. Zasady serwowania napojów alkoholowych
18.1.2. Temperatura serwowania piwa
18.1.3. Zróżnicowane temperatury serwowania win
18.1.4. Temperatura serwowania innych wybranych napojów
18.2. Case study dyplomatyczny problem z alkoholem
18.3. O degustacji wina - podstawowe zasady
18.4. Kawa i herbata
18.4.1. Kawa
18.4.2. Herbata
18.5. Herbaciane zwyczaje
18.6. Ciekawostka - najdroższe napoje świata

Rozdział 19. TOASTY

19.1. Rodowód i symbolika toastów
19.1.1. Toasty biesiadne
19.1.2. Toasty oficjalne
19.2. Wznoszenie toastu
19.2.1. Przygotowanie toastu
19.2.2. Osoba wznosząca toast
19.2.3. Kieliszek przy wznoszeniu toastu
19.2.4. Osoba uhonorowana toastem
19.2.5. Stuk kieliszków
19.2.6. Dobra praktyka - wydruk toastu
19.3. Ciekawostka - toast gruziński
19.4. Odmowa toastu
19.5. Uwaga na... czyli czego unikać przy toastach
19.6. Pułapka bruderszaftu
19.7. Case study - toast a hymn

Rozdział 20. GAFY - PRZESĄDY I KŁOPOTLIWE GESTY

20.1. Gafy w środowisku międzynarodowym
20.2. Gafy i zwyczaje made in Poland
20.3. Gafy dotyczące gestów w różnych kulturach
20.3.1. Kciuk do góry
20.3.2. Victoria
20.3.3. Vegeta
20.3.4. Gest przywołania
20.3.5. Moutza
20.3.6. Figa
20.3.7. Uderzanie otwartą dłonią (spodnią krawędzią) w szyję
20.3.8. Kiwanie głową, kręcenie
20.3.9. Tzw. rogi, czyli mały i wskazujący palec wyprostowane
20.3.10. Środkowy palec
20.4. Gesty W obrębie twarzy

POSŁOWIE
ZAŁĄCZNIKI
BIBLIOGRAFIA

Powitania i tytułowanie

Dr Grzegorz Myśliwiec, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie:

Książka stanowi zaawansowany poradnik dla osób organizujących kontakty z obcymi kulturami, w tym władzami i dyplomatami, napisany lekko, na wysokim poziomie merytorycznym i nawiązujący do aktualnych trendów w zakresie komunikacji publicznej. Autorowi udało się znaleźć złoty środek między monotonnymi kwestiami protokolarnymi a żywą opowieścią o różnorodności kultur, zachowań i obyczajów, które napotykamy w erze globalizacji. Ale też między poważnym błędem protokolarnym, mogącym nieść przykre konsekwencje, a zabawną gafą, która przytrafia się każdemu z nas.

Wojciech F. Szymczak

trener, konsultant, coach; absolwent Instytutu Nauk Politycznych Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego.

10 kluczowych kompetencji w zawodzie sekretarki, Work Service, http://www.workser-vice.pl/Centrum-prasowe/Informacje-prasowe/Ekspert-HR-komentuje/10-kluczowych-kompetencji-w-zawodzie-sekretarki [dostęp: 13.04.2018].
Abramczyk-Radziejewska A., Normy moralne służące człowiekowi, Carolinum, http://carolinum.edu.pl/stara/html/pl/publikacje/aabramczyk/2.htm [dostęp: 13.04.2018].
Anegdoty o Wieniawskim, http://www.wieniawski.pl/anegdoty_i_ciekawostki.html [do-stęp: 13.04.2018].
Awkward moment in Obama's toast to the Queen, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=YG7VSt0_VcU [dostęp: 13.04.2018].
Barack Obama bows to Japan's Emperor Akihito, https://www.youtube.com/watch?v=- c0mZfpOfQYc [dostęp: 13.04.2018].
Barcz J., Libera B., Urzędnik i biznesmen w środowisku międzynarodowym. Wybrane aspekty pragmatyki zawodowej, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
Bienkowski M., Prawa autorskie i majątkowe w Internecie. Część 2, Benchmark 21.02.2013, http://www.benchmark.pl/testy_i_recenzje/prawa-autorskie.html [dostęp: 13.04.2018].
Bortnowski A.W., Współczesny protokół dyplomatyczny. Savoir-vivre i ceremoniał w praktyce, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
Ceremoniał policyjny, G. Jach (red.), Warszawa 2012, http://www.policja.pl/ftp/kgp/ceremonial_policyjny_www.pdf [dostęp: 13.04.2018].
Ceremoniał, http://home.elka.pw.edu.pl/~tcedro/files/prod/prod-wyklad4-stacjonarne.pdf [dostęp: 13.04.2018].
Chmiel N. i in., Psychologia pracy i organizacji, tłum. A. Kacmajor i in., Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2000.
Corruption Perceptions Index 2015, Transparency International, http://www.transparency.org/cpi2015#downloads [dostęp: 13.04.2018].
Czerwiński I.L., Skazówka listowa, czyli nauka o listach dla dzieci, Drukiem Jana Gołębiowskiego, Przemyśl 1812.
Czubik A., Równouprawnienie języków dyplomatycznych na forum organizacji między-narodowych, http://www.europeistyka.uj.edu.pl/documents/3458728/95422804/160-179. A.Czubik [dostęp: 13.04.2018].
Dahmer S.J., Kahl K.W., Podręcznik dla kelnerów, Wiedza i Życie, Warszawa 1999.
Decyzja nr 392/MON z 30 września 2014 r. w sprawie wprowadzenia do użytku służbowego Ceremoniału Wojskowego Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej http://www.mon.gov.pl/d/pliki/dokumenty/rozne/2014/10/Zal._do_dec._Nr_392ccc.pdf [dostęp: 13.04.2018].
Długosz J., Roczniki, czyli Kroniki Sławnego Królestwa Polskiego. Księga IX: 1300–1370, PWN, Warszawa 2009.
Dziewulak D., Precedencja stanowisk publicznych w Polsce, „Analizy BAS” 2009, nr 2.
Fed Cup fail – Nazi anthem Dutschland uber alles YouTube, https://www.youtube.com/
watch?v=yS5NyEyHxoE [dostęp: 13.04.2018].
First lady's surprising hug from the Queen of England, https://www.youtube.com/watch?- v=eU_0hyjXRaM&t=4s [dostęp: 13.04.2018].
Fuchsel H., Poradnik asystentki, czyli efektywne zarządzanie biurem, Poltext, Warszawa 2011.
Füchsel H., Sekretariat, czyli centrum informacyjne firmy, Poltext, Warszawa 2011.
Gafa, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Gafa [dostęp: 13.04.2018].
Gawłowicz I., Międzynarodowe prawo dyplomatyczne – wybrane zagadnienia, C.H. Beck, Warszawa 2011.
Góralski Z., Encyklopedia urzędów i godności w dawnej Polsce, Książka i Wiedza, Warszawa 2000.
Góralski Z., Urzędy i godności w dawnej Polsce, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1983.
Guiliano M., Kobiety, praca i sztuka savoir-vivre’u, tłum. D. Górska, Albatros, Warszawa 2014.
Her Majesty the Queen meets President of Ghana, YouTube, https://www.youtube.-
com/watch?v=kmar5S2IxDI [dostęp: 13.04.2018].
Hillary Clinton presents misspelled gift to Russian foreign minister, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=9sudCmrAsF4 [dostęp: 13.04.2018].
Historia szwedzkiego stołu, https://web.archive.org/web/20120322123942/http://www.-
zamosc.pl/?get=page,439,88 [dostęp: 13.04.2018].
http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/muzulmanskie-prawo;3944804.html [dostęp: 13.04.2018].
http://instytutheraldyczny.pl/herb-czy-godlo/ [dostęp: 13.04.2018].
http://praca.studentnews.pl/s/92/2763-Wskazowki-dotyczace-wysylania-maili-netykieta.htm [dostęp: 13.04.2018]
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19920900452 [dostęp: 13.04.2018].
http://www.dzienniklodzki.pl/wiadomosci/piotrkow-trybunalski/a/ dni-przyjazni-polskowegierskiej-prezydent-wegier-w-piotrkowie-spotka-sie-z-andrzejem-duda,11916784/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.etykietaorganizacji.pl/bilety-wizytowe/funkcje-wizytowki/ [dostęp: 13.04. 2018].
http://www.etykietaorganizacji.pl/ceremonialy/flaga-i-jej-rozmiary/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.etykietaorganizacji.pl/ciekawostki/dopisek-na-wizytowce-d-u-p-a/, dostęp: 13.04.2018].
http://www.etykietaorganizacji.pl/cytaty/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.etykietaorganizacji.pl/komunikacja/korespondencja-elektroniczna-czyli-zasady-e-mail/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.etykieta-organizacji.pl/napoje/kawa-sposoby-serwowania-w-stylu-wloskim-i-francuskim/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.etykietaorganizacji.pl/slowniketykiety/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.etykietaorganizacji.pl/wizerunek/moda-w-powstaniu-warszawskim/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.miedzyrzecz.pl/PL/1000/374/Burmistrz_Miedzyrzecza_zaprasza_obchody_Swieta_Konstytucji_3_Maja/k/ [dostąp: 13.04.2018]
http://www.msz.gov.pl/pl/ministerstwo/protokol_dyplomatyczny/ [dostęp: 13.04.2018].
http://www.msz.gov.pl/pl/ministerstwo/protokol_dyplomatyczny/informacja_o_protokole_dyplomatycznym [dostęp: 13.04.2018].
http://www.smartage.pl/pierwszy-email/. oraz https://www.pw.edu.pl/Uczelnia/Aktualnosci/Pierwszy-e-mail-Tadeusza-Wegrzynowskiego-z-Politechniki-Warszawskiej-ma-juz-ponad-25-lat-BIT-PW [do-stęp: 13.04.2018].
https://www.facebook.com/PatriaeFidelis/photos/a.166771800101575.30738.15797879-
4314209/853301321448616/?type=3&theater [dostęp: 13.04.2018].
https://www.mswia.gov.pl/pl/aktualnosci/16702,quotBialo-Czerwonaquot-i-quotHymn-Polskiquot-sciagnij-poradniki-MSWiA.html?search=676 [dostęp:13.04.2018].
https://www.uj.edu.pl/documents/10172/134341336/inauguracja_book_653.pdf/62e194- 70-32d8-4a83-b041-722b51ceda6b [dostęp: 13.04.2018].
https://www.youtube.com/watch?v=RAjbDtyGsI4 [dostęp: 13.04.2018].
Ikanowicz C., Piekarski J.W. , Protokół dyplomatyczny i dobre obyczaje, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2009.
Jak powinno się składać polską flagę, https://www.youtube.com/watch?v=c6e5m7X9O-
Y0&noredirect=1 [dostęp: 13.04.2018].
Kaliński D., Kawior, pluskwy i jedna wanna. Jak naprawdę wyglądała konferencja jałtańska, Ciekawostki Historyczne, http://ciekawostkihistoryczne.pl/2014/03/21/kawior-pluskwy-i-jedna-wanna-jak-naprawde-wygladala-konferencja-jaltanska/2/ [dostęp: 13.04.2018].
Kędziora M., Rzeczowo o modzie męskiej. Poradnik, Sine Qua Non, Kraków 2013.
Kongres wiedeński, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Kongres_wiedeński [dostęp: 13.04.2018].
Konwencja Wiedeńska o Prawie Traktatów http://www.grocjusz.edu.pl/Materials/mw_-
kpt.pdf [dostęp: 13.04.2018].
Korea, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Korea#Zjednoczenie_Korei [dostęp: 13.04.2018].
Król P., Protokół watykański, Diplomatic Imperfection, https://diplomaticimperfection.wordpress.com/protokolwatykanski/ [dostęp: 13.04.2018].
Kubas G., Netykieta – Kodeks etyczny czy prawo internetu?, Kraków 2004 [niepubl. praca magisterska],  http://vagla.pl/skrypts/mgr_g_kubas.pdf [dostęp: 13.04.2018].
Kupiec i uczony, Oblicza Gruzji, http://obliczagruzji.monomit.pl/toasty-gruzinskie/kupiec-i-uczony [dostęp: 13.04.2018].
Laermer R., Prichinello M., Wskazówki dotyczące wysyłania maili – netykieta, [w:] Public Relations, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004, http://praca.student-
news.pl/s/92/2763-Wskazowki-dotyczace-wysylania-maili-netykieta.html [dostęp: 13.04.2018].
Łozińska M., Łoziński J., Bale i bankiety Drugiej Rzeczpospolitej, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998.
Marcjanik M., Jak się zwracać do doktora habilitowanego?, Poradnia Językowa PWN, http://sjp.pwn.pl/poradnia/haslo/Jak-sie-zwracac-do-doktora-habilitowanego;122-
71.html [dostęp: 13.04.2018].
Martinet B., Marti Y., Wywiad gospodarczy. Pozyskiwanie i ochrona informacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, tłum. K. Bolesta-Kukułka, Warszawa 1999.
Memorandum w sprawie baterii Patriot, http://www.mon.gov.pl/aktualnosci/artykul/najnowsze/memorandum-ws-baterii-rakiet-patriot-f2017-07-06/ [dostęp: 13.04.2018].
Mickiewicz A., Dzieła, t. IV, Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z r. 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem, Czytelnik, Warszawa 1949.
Modrzyńska J., Protokół dyplomatyczny, etykieta i zasady savoir-vivre'u, Wolters Klu-wer, Warszawa 2016.
Naumann F., Sztuka dyplomacji na co dzień. Dwadzieścia zasad udanego obcowania z ludźmi, Klub Dla Ciebie, Warszawa 2004.
Nepal, Flags of the World, https://flagspot.net/flags/np.html [dostęp: 13.04.2018].

Netografia

Netykieta w poczcie elektronicznej, Interkl@sa, http://www.interklasa.pl/portal/dokumenty/
Netykieta/email.html [dostęp: 13.04.2018].
Nowicki Z.T., Nowe vademecum barmana, Galion, Gdynia 2000.
O KRASP, strona internetowa Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, http://www.krasp.org.pl/pl/O_krasp/O_NAS [dostęp: 13.04.2018].
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 21 kwietnia 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o godle, barwach i hymnie Rzeczypo-spolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 2016 r., poz. 625 z 5 maja 2016 r., http://dziennikustaw.gov.pl/du/2016/625/1 [dostęp: 13.04.2018].
Obwieszczenie Ministra Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej w sprawie ogło-szenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Go-spodarki Morskiej w sprawie wyszkolenia i kwalifikacji członków załóg statków morskich z 21 grudnia 2017 roku, http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20170000167 [dostęp: 13.04.2018].
Okoliczności, DniWolne.pl, http://dniwolne.pl/okoliczności [dostęp: 13.04.2018].
Orłowski T., Protokół dyplomatyczny. Między tradycją a nowoczesnością, Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, Warszawa 2015.
Pałeczki, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Pałeczki [dostęp: 13.04.2018].
Penrnal E., Savoir-vivre w podróży. Poradnik dla turystów i biznesmenów, Prószyński i S-ka, Warszawa 2001.
Pietkiewicz E., Protokół dyplomatyczny, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 1998.
Piras C., Roetzel B., Lady. Kobieta elegancka, Rosner i Wspólnicy, Warszawa 2003.
Pisarek W., Słownik języka niby-polskiego, czyli błędy językowe w prasie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1978.
Płuciennik P., Najdroższe herbaty na świecie. Najbardziej cenione herbaty świata, Czajnikowy.pl, http://www.czajnikowy.com.pl/najdrozsze-herbaty-na-swiecie-najbardziej-cenione-herbaty-swiata/ [dostęp: 13.04.2018].
Podlejski Z., Wizyta biskupa incognito- anegdota, Kapucyni.pl, https://kapucyni.pl/czytelnia/duchowo/inne/1237-wizyta-biskupa-incognito-anegdota [dostęp: 13.04.2018].
Pomoc: Powszechne błędy językowe, Wikipedia, https://pl.wikipedia.org/wiki/Pomoc:Powszechne_błędy_językowe [dostęp: 13.04.2018].
Precedencja szefów misji dyplomatycznych, strona Ministerstwa Spraw Zagranicznych, http://www.msz.gov.pl/en/p/msz_en/ministry/diplomatic_protocol/order_of_precedence_of_heads_of_missions/order_of_precedence_of_heads_of_missions [dostęp: 13.04.2018].
Przewodnik po redagowaniu pism urzędowych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, strona Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, https://dsc.kprm.gov.pl/sites/default/files/przewodnik_po_redagowaniu_pism_urzedowych_w_kprm_cz_1.pdf [dostęp: 13.04.2018]
Przy stole, http://www.nieznanahistoria.pl/przy-stole/ [dostęp: 13.04.2018].
Rada Języka Polskiego, http://www.rjp.pan.pl/index.php [dostęp: 13.04.2018].
Reynolds S., Valelntine D., Przewodnik – komunikacja międzykulturowa, Wolters Klu-wer, Warszawa 2009.
Robbins S.P., Judge T.A., Zachowania w organizacji, tłum. A. Ehrlich, Polskie Wydaw-nictwo Ekonomiczne, Warszawa 2011.
Roetzel B., Gentelman. A timeless fashion, Könemann Verlagsgesellschaft mbH, Köln 1999.
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z 10 lutego 2017 r. w sprawie tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów, warunków, wydawania oraz niezbędnych elementów dyplomów ukończenia studiów i świadectw ukończenia studiów podyplomowych oraz wzoru suplementu dyplomu, http://www.dn.uj.edu.pl/documents/1333504/4068027/10.02.2017_rozp.MNiSW_dyplomy.pdf/13d1a0d1-eea8-4118-9d43-b59223e0b94f [dostęp: 13.04.2018].
Sampson E., Jak tworzyć własny wizerunek, PWE, Warszawa 1996.
Sienkiewicz H., Krzyżacy, Wydawnictwo Dragon, Białystok 2016.
Spencer J., Pruss A., Profesjonalna sekretarka. Funkcje menedżerskie, Polskie Wydaw-nictwo Ekonomiczne, Warszawa 1999.
Spencer J., Pruss A., Profesjonalna sekretarka. Komunikacja interpersonalna, PWE, Warszawa 1999.
Strefa wiedzy, strona: Polski Komitet Olimpijski, http://www.olimpijski.pl/pl/68,strefa-wiedzy.html [dostęp: 13.04.2018].
Sutor J., Etykieta dyplomatyczna z elementami protokołu i ceremoniałów, Wolters Klu-wer, Warszawa 2016.
Sutor J., Korespondencja dyplomatyczna, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2004.
Sykuna S., Zajadło J. (red.), Leksykon prawa i protokołu dyplomatycznego. 100 podsta-wowych pojęć, C.H. Beck, Warszawa 2011.
Szczepańczyk, Innowacyjne sposoby wykorzystania mediów społecznościowych w komunikacji M. wewnętrznej i zewnętrznej organizacji, „Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach” 2014, nr 183, cz. 2, s. 186, http://www.ue.katowice.pl/fileadmin/_migrated/content_uploads/17_M.Szczepanczyk_Innowacyjne_sposoby_wykorzystania....pdf [dostęp: 13.04.2018].
Szczepańska M., Polska królestwem zupy, Puls Biznesu, https://www.pb.pl/polska-krolestwem-zupy-705012 [dostęp: 13.04.2018].
Szlakiem herbaty z mlekiem, strona Ex Oriente Lux, http://www.exorientelux.pl/szlakiem-herbaty-z-mlekiem [dostęp: 13.04.2018].
Szymczak W., Dyplomatyka, savoir-vivre, [w:] B. Czechowska-Derkacz, M. Zimnak, Rzecznik prasowy. Oczekiwania i możliwości. Perspektywa teoretyczna i praktyczna, Difin, Warszawa 2015.
Śliwerski B., Akademicki savoir-vivre, blog Bogusława Śliwerskiego, http://sliwerskipedagog.blogspot.com/2010/01/akademicki-savoir-vivre.html [dostęp: 13.04.2018].
Tatarkiewicz Ł., Uroczystości Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1976 (maszyno-pis – Biuro Rektoratu Uniwersytetu Warszawskiego).
Top 10 Most Expensive Alcoholic Drinks In The World, YouTube, https://www.youtube.com/watch?v=5oVDC9QSqRY [dostęp: 13.04.2018].
Turbasa J., ABC męskiej elegancji, Wydawnictwo AA, Kraków 2001.
Uczelnie – wykazy, strona internetowa: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, http://www.nauka.gov.pl/uczelnie/ [dostęp: 13.04.2018].
Urban J., Whisky. Vademecum, Wydawnictwo Olesiejuk, Warszawa 2016.
Ustawa z 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 2015 r., poz. 1485), http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20150001485 [dostęp: 13.04.2018].
Ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553), http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU19970880553 [dostęp: 13.04.2018].
Walecka-Jankowska K., Uczelniany savoir-vivre, Politechnika Wrocławska, http://www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy/walecka/uczelniany_savoir_vivre.pdf [dostęp: 13.04.2018].
Walewski Ł., Pośpiech M., Ambasadorowie. Czego nie powie Ci królowa, Wydawnictwo Sine Qua Non, Kraków 2016.
Walewski Ł., Przywitaj się z królową. Gafy, wpadki, faux pas i inne historie, Sine Qua Non, Kraków 2015.
Wizyta regenta Węgier Miklosa Horthyego w Polsce, Narodowe Archiwum Cyfrowe, https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/47714/ [dostęp: 13.04.2018].
Wójcik M., 99 najgłupszych praw świata, Interia, http://facet.interia.pl/styl-zycia/ciekawostki/news-99-najglupszych-praw-swiata,nId,449299 [dostęp: 13.04.2018].
Wręczanie kwiatów, EIOBA, http://www.eioba.pl/a/2act/kwiatowy-savoir-vivre [dostęp: 13.04.2018].
Wrona J., Znamierowski A., Flagi państwowe i narodowe. Kształt flag państw współcze-snego świata, „Flaga. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego” 2001, nr 16/17, s. 5–8.
Zanim wyruszysz w nieznany świat, Travelbit. Centrala polskich globtroterów, http://www.travelbit.pl/zanim-wyruszysz-w-nieznany-swiat/ [dostęp: 13.04.2018].
Zapis stenograficzny (1768) z 231. posiedzenia Komisji Spraw Zagranicznych w dniu 24 maja 2005 r., archiwalna strona Senatu RP, http://ww2.senat.pl/k5/kom/ksz/2005/231-
sz.htm [dostęp: 13.04.2018].
Zaproszenie na Uroczystą Wydziałową Inaugurację Roku Akademickiego 2017/18 http://wns.sggw.pl/zaproszenie-na-wydzialowa-inauguracje-roku-akademickiego-20-172018/ [dostęp: 13.04.2018].
Zemme H.V., Pułapki savoir-vivre’u. Jak w porę dostrzec niebezpieczeństwo i uniknąć przykrej wpadki, Bellona, Warszawa 2008.
Zenderowski R., Koziński B., Różnice kulturowe w biznesie, CeDeWu, Warszawa 2016.
Zgółka H., Zgółka T., Językowy savoir-vivre. Praktyczny poradnik posługiwania się polszczyzną w sytuacjach oficjalnych i towarzyskich, Książka i Wiedza, Warszawa 2001.
Żuchowski H.R., Czarna księga gaf towarzyskich, Polichymnia, Lublin 2001.

Literatura uzupełniająca – dokumenty

„Polski Przegląd Dyplomatyczny” wydawany przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.
Gruszczyk M., Etykieta flagowa, www.marynistyka.pl
Konwencja wiedeńska o stosunkach dyplomatycznych z 18 kwietnia 1961 roku (Dz.U. z 1965 r. Nr 37, poz. 232).

Materiały dodatkowe