Kryzys psychiczny. Odzyskiwanie zdrowia, wsparcie społeczne, praca socjalna

Spis treści:

O serii

O pracy socjalnej z osobami chorującymi psychicznie – raz jeszcze
Hubert Kaszyński

Rozdział 1. Od wykluczenia do integracji – nowe perspektywy we wspieraniu osób z doświadczeniem choroby psychicznej
Paweł Bronowski

1.1. Wykluczenie i stygmatyzacja
1.2. Proces zdrowienia i umacnianie
1.3. Czynniki utrudniające proces zdrowienia

Rozdział 2. Wspieranie procesu zdrowienia w praktyce
Paweł Bronowski

2.1. Lecznictwo psychiatryczne
2.2. Niemedyczne środowiskowe programy wsparcia
2.2.1. Środowiskowe domy samopomocy
2.2.2. Warsztaty terapii zajęciowej
2.2.3. Ośrodki wsparcia
2.2.4. Specjalistyczne usługi opiekuńcze
2.2.5. Kluby
2.2.6. Mieszkania chronione
2.2.7. Programy wzmacniające kwalifikacje
2.2.8. Chronione zatrudnienie
2.2.9. Inicjatywy samopomocowe
2.3. Partnerstwo jako zasada współpracy

Rozdział 3. O kryzysie psychicznym i jego korelatach
Hubert Kaszyński, Olga Maciejewska

3.1. Perspektywa indywidualna
3.1.1. Istota kryzysu
3.1.2. Jak inni mogą pomóc w kryzysie?
3.1.3. Czym jest zdrowie psychiczne?
3.1.4. Jak można odzyskać zdrowie psychiczne?
3.2. Perspektywa instytucjonalna
3.2.1. W kierunku aplikacyjnego modelu odzyskiwania zdrowia
3.2.2. Znaczenie kontekstu instytucjonalnego
3.2.3. Imperatyw współpracy międzyinstytucjonalnej
3.2.4. Zasady prowadzenia dialogów „na granicach”

Rozdział 4. Praca socjalna z osobami z doświadczeniem choroby psychicznej – uwagi praktyczne
Hubert Kaszyński, Paweł Bronowski, Olga Maciejewska

4.1. Zgoda i samostanowienie
4.2. Praca socjalna z „osobą i rodziną”
4.3. Praca socjalna w dialogu
4.4. Praca socjalna jako odsłanianie
4.4.1. Zaproszenie do współpracy
4.4.2. Zgoda na współpracę
4.4.3. „Wśród ludzi”, czyli opis tożsamości społecznej chorego
4.4.4. „Co robić?”, czyli umowa o współpracy
4.4.5. Rodzina i bliscy jako sojusznicy w zdrowieniu
4.4.6. Dalsze osoby i instytucje wspierające zdrowienie
4.5. Praca socjalna jako reflektowanie i porządkowanie

Glosa, czyli to, co pozostaje na marginesach
Hubert Kaszyński

Aneks. Rekomendowana literatura z pierwszej ręki
Bibliografia
Autorzy

O pracy socjalnej z osobami chorującymi psychicznie – raz jeszcze

prof. dr hab. Kazimiera Wódz:

Zespół autorski złożony z trojga przedstawicieli nauk społecznych zajmujących się zawodowo zagadnieniami zdrowia psychicznego i pomocy dla osób chorujących psychicznie przygotował publikację, która ma być źródłem inspiracji i pogłębionej refleksji nad praktyką dla pracowników socjalnych, ale także innych profesji pomocowych oraz organizacji społecznych, współtworzących w środowisku lokalnym sieć wsparcia dla osób doświadczonych kryzysem psychicznym.

Adamik M., Sensu sens, Wydawnictwo Helion, Warszawa 2015.
Anczewska  M.,  Wiórka  J.,  Umacnianie  –  nadzieja  czy  uprzedzenia,  Instytut  Psychiatrii
i Neurologii, Warszawa 2009.
Anthonovsky A., Rozwikłanie tajemnicy zdrowia i choroby. Jak radzić sobie ze stresem i nie
zachorować, tłum. H. Grzegołowska-Klarkowska, Fundacja IPN, Warszawa 1995.
Anthony W.E., Recovery from mental illness: The guiding vision of the mental health service
system in 1990s, „Psychosocial Rehabilitation Journal” 1993, nr 16(4).
Babicki  M.,  Kotowicz  K.,  Piotrowski  P.,  Stramecki  F.,  Kobyłko  A,  Rymaszewska  J.,
Obszary  stygmatyzacji  i  dyskryminacji  osób  chorujących  psychicznie  wśród  respondentów
internetowych w Polsce, „Psychiatria Polska” 2018, nr 52(1).
Brimblecombe N., Asylum nursing in the UK at the end of the Victorian era: Hill End Asylum,
„Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing” 2005, nr 12.
Bronowski P., Środowiskowe systemy wsparcia w procesie zdrowienia osób chorych psychicznie,
Wydawnictwo APS, Warszawa 2012.
Bronowski P., Środowiskowe programy wsparcia w procesie zdrowienia osób chorujących psy-
chicznie, Wydawnictwo APS, Warszawa 2018.
Bronowski P., Bednarzak J., Grupa Wsparcia TROP – pięć lat doświadczeń, „Zeszyty Pracy
Socjalnej” 2018, Tom 23, nr 1.
Bronowski P., Chotkowska K., Rowicka M., Kluby pacjenta – niedoceniane programy wspar-
cia, „Postępy Psychiatrii i Neurologii” 2017, nr 26(4).
Bronowski P., Sawicka M., Charzyńska K., Home care services in the community treatment of
mentally ill persons, „Archives of Psychiatry and Psychotherapy” 2011, nr 3.
Bronowski P., Sawicka M., Kluczyńska S., Sieci społeczne osób chorujących psychicznie objętych
środowiskowym programem wsparcia i rehabilitacji, „Postępy Psychiatrii i Neurologii”
2008, nr 4.
Bronowski P., Sawicka M., Kluczyńska S., Kosznik Waląg K., The use of the Internet to break
mental disability, „Archives of Polish Psychiatry and Psychotherapy” 2010, nr 2.
Bronowski P., Sawicka M., Rowicka M., Jarmakowicz M., Sieci społeczne i poziom funkcjo-
nowania społecznego uczestników warsztatów terapii zajęciowej i środowiskowych domów Bibliografia 146
samopomocy – dwóch podstawowych placówek wsparcia dla osób chorujących psychicznie,
„Psychiatria Polska” 2017, nr 51(1).
Bronowski P., Sawicka M., Rozya P., Who are shelter housing users and what do they expect?,
„Advances in Psychiatry and Neurology” 2016, nr 25.
Bronowski P., Załuska M., Social support of chronically mentally ill patients, „Archives of
Psychiatry and Psychotherapy” 2008, nr 2.
Brown C., Rempfer M., Hamera E., Correlates of insider and outsider conceptualizations of
recovery, „Psychiatric Rehabilitation Journal” 2008, nr 32.
Brown G.W., Bone S., Dalison L., Wing J.K., Schizophrenia and social care, Oxford Univer-
sity Press, London 1966.
Castelein S., Bruggeman R., van Busschbach J.T., van der Gaag M., Stant A.D., Knegte-
ring H., et al., The effectiveness of peer support groups in psychosis: a randomized controlled
trial, „Acta Psychiatrica Scandinavica” 2018, nr 118.
Chmielowski A., Pisma  Adama  Chmielowskiego  św.  Brata  Alberta  (1845–1916), Instytut
Wydawniczy Księży Misjonarzy, Kraków 2004.
Chory w kryzysie psychicznym. Czy centra zdrowia psychicznego poprawią sytuację pacjentów?
rozmowa  z  lekarzem  Markiem  Balickim,  psychiatrą,  „Gazeta  Wyborcza”,  „Tylko
Zdrowie”, nr 75, wydanie z dnia 29.03.2019.
Corrigan P., Towards an integrated, structural model of psychiatric rehabilitation, „Psychiatric
Rehabilitation Journal” 2003, nr 26, 4.
Cybula-Fujiwara A., Merecz-Kot D., Walusiak-Skorupa J., Marcinkiewicz A., Wiszniew-
ska M., Pracownik z chorobą psychiczną – możliwości i bariery w pracy zawodowej, „Medy-
cyna Pracy” 2015, nr 15, 66(1).
Dąbrowski K., W poszukiwaniu zdrowia psychicznego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe,
Warszawa 1989.
Doel M., Social Work in 42 Objects (and More), Kirwin Maclean Associates, Lichfield 2017.
Duchliński P., Hołub G., Oblicza doświadczenia aksjologicznego. Studia i rozprawy, Akade-
mia Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Kraków 2011.
Frank A.W., The Wounded Storytellers: Body, Illness, and Ethics, The University of Chicago
Press, Chicago–London 1997.
Frankl V.E., Wola sensu. Założenia i zastosowanie logoterapii, tłum. A. Wolnicka, Wydawnic-
two Czarna Owca, Warszawa 2019.
Gadamer H.G., O skrytości zdrowia, tłum. A. Przyłębski, Media Rodzina, Poznań 2011.
Gerard D., Chiarugi and Pinel considered: soul’s brain/person’s mind, „Journal of the History
of the Behavioral Sciences” 1997, nr 33(4).
Glover H., Recovery, Lifelong Learning, Empowerment and social Inclusion: Is a new Para-
digm Emerging?, [w:] P. Ryan, S. Ramon, T. Greacen, Empowerment, Lifelong Learning
and Recovery in Mental Health. Towards a New Paradigm, Palgrave Macmillan, London
2012.
Goffman E., Instytucje totalne, tłum. O. Waśkiewicz, J. Łaszcz, Gdańskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdańsk 2011.
Neale J.M., Davison G.C., Abnormal psychology, John Wiley&Sons Inc., New York 2001.Bibliografia 147
Gotz  A.,  Obciążeni.  Eutanazja  w  nazistowskich  Niemczech,  tłum.  Viktor  Grotowicz,
Wydawnictwo Czarne 2015.
Harding C.M., Brooks G.W. Ashikaga T., The Vermont longitudinal study of persons with
severe mental illness. II Long term outcomes of subjects who respectively met DSM III criteria
for schizophrenia, „American Journal of Psychiatry” 1987, nr 144.
Hirsch M., The Generation of Postmemory, „Poetics Today” 2008, nr 29.
Hoffman E., After Such Knowledge: A Meditation on the Aftermath of the Holocaust, Vintage,
New York 2005.
Hölling I., About the impossibility of a single (ex-)user and survivor of psychiatry position, „Acta
Psychiatrica Scandinavica ” 2001, nr 104(410).
Jacobson N., Greenley D., What is recovery? A conceptual model and explication, „Psychiatric
Services” 2001, nr 52.
Janion  M.,  Bohater,  spisek,  śmierć.  Wykłady  żydowskie,  Wydawnictwo  W.A.B.,  Warszawa
2009.
Janko A., Mała Zagłada, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2015.
Jarkiewicz A., Rekonstrukcja działań pracowników socjalnych z osobami zaburzonymi psychicz-
nie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017.
Kaszyński H., Edukacja  społeczna  na  rzecz  zdrowia  psychicznego.  Wskazania  dla  praktyki,
[w:] K. Frysztacki (red.), Krakowskie studia pracy socjalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2013.
Kaszyński H., Praca socjalna z osobami chorującymi psychicznie, Wydawnictwo Uniwersy-
tetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
Kaszyński H., O uwarunkowaniach rozwojowych klinicznej pracy socjalnej w Polsce, „Pro-
blemy Polityki Społecznej” 2016, nr 35(4).
Kaszyński H., Maciejewska O., Praca socjalna z osobami z zaburzeniami psychicznymi. Reko-
mendacje dla kształcenia w „nowej” specjalizacji, „Zeszyty Pracy Socjalnej” 2016, Tom
21, nr 4.
 Kaszyński H., Sens i istota pracy socjalnej [w:] K. Frysztacki (red.), Praca socjalna 30 wykła-
dów, Wydawnictwo Naukowe PWN SA, Warszawa 2019.
Kaszyński H., Ornacka K., Maciejewska O., Open spaces for dialogue promoting mental health
as a social work education methodology, „Social Work Education” 2019, V. 38.
Kaźmierczak T., Koprodukcja usług publicznych (koncepcja, badania, rola w świadczeniu usług
adresowanych do osób wykluczonych społecznie, warunki upowszechnienia), http://www.
eapn.org.pl/publikacje/ekspertyzy/ [dostęp: 16.07.2019].
Kesey K., Lot nad kukułczym gniazdem, tłum. T. Mirkowicz, Albatros, Warszawa 2005.
Kępiński A, Rytm życia, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2000.
Kociołek R., Kaszyński H., Biblioterapia jako metoda promocja zdrowia psychicznego, [w:]
M. Szpunar (red.), Badania w pracy socjalnej, ANWI Andrzej Szymański, Gdańsk 2014.
Kołbik I., Wywiad rodzinny z użyciem genogramu, [w:] B. de Barbaro (red.), Wprowadzenie
do systemowego rozumienia rodziny, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kra-
ków 1999, s. 97–109.
Laing R., The Politics of Experience, Random House, New York 1967.Bibliografia 148
Laloux F., Pracować inaczej, tłum. M. Konieczniak, Studio Emka, Warszawa 2016.
Liberadzka A., et al., Komentarz do: Medytacje nad treścią fantazmatu schizofrenii. W oszuki-
waniu granic destygmatyzacji, „Postępy Psychiatrii i Neurologii” 2015, nr 2(24).
Liberman R., Kopelewicz A., Ventura J., Zarate R., Mintz J., Operational criteria and factors
related to recovery from schizophrenia, „International Review of Psychiatry” 2002, nr 14.
Linhorst D., Eckert A., Conditions for empowering people with severe mental illness, „Social
Service Review” 2003, nr 6.
Linhorst D., Hamilton G., Young E., Eckert A., Opportunities and barriers to empowering
people with severe mental illness through participation in treatment planning, „Social Work”
2002, nr 4.
Lysaker P., Buck K., Is recovery from schizophrenia possible? An overview of concepts, evidence,
and clinical implications, „Primary Psychiatry” 2008, nr 15.
Lysaker P., Campbell K., Johannessen J., Hope, awareness of illness, and coping in schizophre-
nia spectrum disorders, „Journal of Nervous and Mental Disease” 2005, nr 193.
Nowak Adamczyk D., Studenci z zaburzeniami psychicznymi w przestrzeni akademickiej – sys-
tem wsparcia edukacyjnego na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, „Niepełnospraw-
ność – zagadnienia, problemy, rozwiązania” 2014, nr 4(13).
Omeni E., Barnes M., MacDonald D., Crawford M., Rose D., Service user involvement:
impact and participation: a survey of service user and staff perspectives, „BMC Health Servi-
ces Research” 2014, nr 14.
Pennebaker J.W., Smyth J.M., Terapia przez pisanie, tłum. A. Haduła, Wydawnictwo Uni-
wersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
Pevalin D., Goldberg D., Social precursors to onset and recovery from episodes of common men-
tal illness, „Psychological Medicine” 2013, Feb., 33(2).
Przeperski J., Konferencja Grupy Rodzinnej w teorii i praktyce pracy socjalnej z rodziną, Wydaw-
nictwo Edukacyjne AKAPIT, Toruń 2015.
Raport  Zespołu  Krajowego  Mechanizmu  Prewencji  Tortur  przy  Biurze  RPO.  https://www.
prawo.pl/prawnicy-sady/opieka-psychiatrycznej-dla-dzieci-raport-krajowego-
mechanizmu,456443.html [odczyt 10.11.2019]
Rapper J., Carter T., A review of the literature on peer support in mental health services, „Journal
of Mental Health” 2011, nr 20(4).
Scheff T., Being Mentally Ill: A Sociological Theory, Aldine Press, Chicago 1966.
Seikkula J., Arnkil T.E., Dialog sieci społecznych, tłum. A. Tanalska-Dulęba, Wydawnictwo
Paradygmat, Kraków 2018.
Seligman M.E.P., Authentic  Happiness:  Using  the  New  Positive  Psychology  to  Realize  Your
Potential for Lasting Fulfillment, Free Press/Simon and Schuster, New York 2002.
Shorter E., Historia psychiatrii. Od zakładu dla obłąkanych po erę prozacu, tłum. Piotr Turski,
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2005.
Szasz T., The Myth of Mental Illness, Harper and Row, New York 1960.
Szczupał B., Aktywizacja społeczno-zawodowa i zatrudnienie osób z zaburzeniami psychicz-
nymi  –  wybrane  uwarunkowania  i  rozwiązania  praktyczne,  „Annales  Universitatis
Mariae Curie-Skłodowska” 2015, nr 28(1). Bibliografia 149
Szmagalski J., Jedna czy wiele? Rozwój koncepcji pracy socjalnej na świecie, GARMOND, War-
szawa 2016, s. 26–27.
Tatarkiewicz W., O szczęściu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.
Thornicroft G., Tansella M., W stronę lepszej psychiatrycznej opieki zdrowotnej, tłum. M. Rob-
son, E. Gatt, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2010.
Tobiasz-Adamczyk B., Wybrane elementy zdrowia i choroby, Wydawnictwo Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Kraków 2000.
Torrey E., Nowhere to go: The tragic odyssey of the homeless mentally ill, Herper Row, New
York 1989.
Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, Dz.U. 2011 nr 231
poz. 1375.
WHO, WHOQOL Group 1994, Rapley, 2003.
WHO, Mental Health: New Understanding. New Hope. The Way Forward, World Health
Organization, 2001.
Załuska M., Prot K., Bronowski P., Psychiatria środowiskowa jako środowiskowa opieka nad
zdrowiem psychicznym, Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2007.