Komentarz do Konstytucji RP art. 40

Spis treści:

Wykaz skrótów
Komentowany przepis Konstytucji RP
Wprowadzenie

Artykuł 40

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Zakaz stosowania tortur w polskich konstytucjach – ujęcie historyczne
4. Historia prac nad dzisiejszym brzmieniem art. 40 Konstytucji RP
5. Przepisy konstytucyjne korespondujące z art. 40 Konstytucji RP
6. Zakres ochrony art. 40 Konstytucji RP
6.1. Podmiot ochrony
6.2. Przedmiot ochrony
6.2.1. Wolność od bycia torturowanym
6.2.2. Wolność od nieludzkiego traktowania
6.2.3. Wolność od poniżającego traktowania
6.2.4. Wolność od nakładania kar nieludzkich lub poniżających
6.2.5. Tortury a godność człowieka
7. Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur – podstawy działania
7.1. Zadania krajowych mechanizmów prewencji wynikające z OPCAT
7.2. Krajowy Mechanizm Prewencji Tortur – praktyka polska
7.3. Wizytacje Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur w 2022 r.
8. Definicja tortur w przepisach międzynarodowych
9. Tortury a terroryzm
9.1. Głosy za legalizacją torturowania
9.2. Standard przesłuchań a tortury (na przykładzie działań USA po ataku na WTC)
9.3. Raport Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w sprawie przesłuchań
9.4. Kazus Daschnera
9.5. „Tykająca bomba”
10. Tortury a polskie prawo karne
11. Artykuł 40 Konstytucji RP a prymat prawa międzynarodowego
12. Wpływ przepisów odnośnie do zakazu tortur na odbywanie i wykonywanie kary pozbawienia wolności
12.1. Oddziaływanie art. 40 Konstytucji RP na orzekanie i odbywanie kary pozbawienia wolności
12.2. Wybrane orzecznictwo ETPCz w kontekście kary pozbawienia wolności orzeczonej bez prawa do warunkowego przedterminowego zwolnienia
12.3. Możliwe konsekwencje dalszego funkcjonowania art. 77 § 3 i 4 k.k.
12.4. Warunki odbywania kary a art. 40 Konstytucji RP i art. 3 EKPCz
12.5. Tymczasowe aresztowanie a nieludzkie traktowanie

Bibliografia opracowań naukowych

Bibliografia opracowań naukowych

Ackerman S., CIA’s brutal and ineffective use of torture revealed in landmark report, „The Guardian” z 9 grudnia 2014 r.
Andziak R., Dobra ocena polskich zakładów karnych, „Rzeczpospolita” z 17 lipca 1996 r., nr 165.
Barcik J., Akt terrorystyczny i jego sprawca w świetle prawa międzynarodowego i wewnętrznego, Warszawa 2004.
Barcik J., Brytyjskie ustawodawstwo antyterrorystyczne po 11 września 2001 r., „Państwo i Prawo” 2003, nr 11.
Barcik J., Obowiązywanie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w świetle brytyjskich legislacji antyterrorystycznych, „Studia Prawnicze” 2004, z. 1(59).
Barcik J., Status prawny Talibów i członków al-Qaedy zatrzymanych przez władze USA, „Państwo i Prawo” 2003, nr 1.
Beccaria C., O przestępstwach i karach, tłum. E.S. Rappaport, Warszawa 1959.
Berutowicz W., Znaczenie Kongresów Narodów Zjednoczonych w sprawie zapobiegania przestępczości i postępowania z przestępcami, [w:] Problematyka przestępczości na V Kongresie Narodów Zjednoczonych, (red.) B. Hołyst, Warszawa 1976.142 Bibliografia
Biśta I.J., Zakaz tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, (red.) M. Jabłoński, Wrocław 2014.
Boć J. (red.), Konstytucje Rzeczpospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 r., Wrocław 1998.
Bodnar A., Skuteczność Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w Polsce, [w:] Skuteczność prawa, (red.) T. Giaro, Warszawa 2010.
Bolechów B., Terroryzm i antyterroryzm a prawa człowieka, [w:] Prawa człowieka a stosunki międzynarodowe, (red.) A. Florczak, B. Bolechów, Toruń 2006.
Bosek L., Glosa do wyroku TK z 26 maja 2007 r., SK 25/07, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 6.
Chlebowicz P., Przejawy populizmu penalnego w polskiej polityce kryminalnej, „Studia Prawnoustrojowe” 2009, nr 9.
Ciemieniewski J., Podkomisja redakcyjna, posiedzenie 10 stycznia 1995 r., Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego z 1995 r., nr 11.
Czapliński W., Konwencja z Prüm – albo kilka uwag o granicy między prawami człowieka a bezpieczeństwem państwa, [w:] Prawo XXI wieku – księga pamiątkowa 50-lecia Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk, (red.) W. Czapliński, Scholar, Warszawa 2006.
Daniluk P., Zakaz tortur, okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania oraz niedobrowolnych eksperymentów naukowych w kontekście leczenia bez zgody, „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.
Danner M., Tales from Torture’s Dark World, „The New York Times” z 15 marca 2009 r., https://www.nytimes.com/2009/03/15/opinion/15danner.html (dostęp: 26.10.2023).
Danner M., US Torture: Voices from the Black Sites, „New York Review of Books” z 9 kwietnia 2009 r. https://www.nybooks.com/articles/2009/04/09/us-torture-voices-from-the-black-sites/ (dostęp: 31.10.2023).
Daranowski P., Indecki K., Akty tortur w polskim prawie karnym. Uwagi de lege ferenda, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 1992,  nr 50.
Dean J. W., The Torture Memo by Judge Jay S. Bybee That Haunted Alberto  Gonzales’s Confirmation Hearings, https://supreme.findlaw.com/legal-commentary/the-torture-memo-by-judge-jay-s-bybee-that-haunted-
alberto-gonzaless-confirmation-hearings.html (dostęp: 4.11.2023).
Dershowitz A. M., Pre-emption: Preventive, coercive, or both? Dershowitz of Harvard debates Cole of Georgetown about legitimacy of tactics, 4.10.2007.
Dershowitz A.M., Want to torture? Get a warrant, „The San Francisco Chronicle” January 22, 2002.
Dershowitz A.M., Why Terrorism Works: Understanding the Threat, Responding to the Challenge, Yale University Press 2003.
Dinstein Y., The Rights to Life, Psychical Integrity and Liberty, [w:] The International Bill of Right The Convenant on Civil and Political Rights, (red.) L. Heinkin, Nowy York 1981.
Filipiak Z., Zarys praktyki praw człowieka w Tybecie, „Studia Iuridica Toru-nensia” 2006, t. 3.
Flemming M., Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych, Warszawa 2003.
Gardocki L., Prawo karne, wyd. 23, Warszawa 2023.
Garlicki L. (red.), Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych
wolności, t. 1, Komentarz do artykułów 1–18, Warszawa 2010, t. 1.
Garlicki L., Przesłanki ograniczania konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), „Państwo i Prawo” 2001, z. 10.
Geremek R., Łamanie prawem, https://www.wprost.pl/tygodnik/42309/Lamanie-prawem.html (dostęp: 28. 11.2023).
Ginbar Y., Why Not Torture Terrorists? Moral, Practical, and Legal Aspects of the “Ticking Bomb” Justification for Torture , Oxford University Press 2008.
Harel A., Sharon A., Necessity Knows No Law: On Extreme Cases and Un-Codifiable Necessities, 1 grudnia 2010, https://ssrn.com/abstract=1718549, http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1718549 (dostęp: 31.10.2023).
Henckaerts J. M., Doswald-Beck L., Customary International Humanitarian Law. Rules, Cambridge 2005.144 Bibliografia
Hofmański P., Europejska Konwencja Praw Człowieka i jej znaczenie dla prawa karnego materialnego, procesowego i wykonawczego, Białystok 1993.
Ignatieff M., Will the Quest for Security Kill the Human Rights Era?, „International Herald Tribune” z 6 lutego 2002 r.
Jagiełło D., Domniemanie niewinności a media (Dlaczego dzisiejsza regulacja jest fikcją w odniesieniu do osób powszechnie znanych?), [w:] In dubio pro humanitate. W stulecie urodzin Profesora Mariana Cieślaka, Olsztyn 2023.
Jagiełło D., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 41 i 45, Warszawa 2020.
Jagiełło D., Kontrowersyjne techniki przesłuchań osób oskarżonych o terroryzm, [w:] Pozyskiwanie informacji w walce z terroryzmem, (red.) P. Herbowski, D. Słapczyńska, D. Jagiełło, Warszawa 2017.
Jagiełło D., Zaliczenie okresu „zatrzymania” w izbie wytrzeźwień na poczet kary – uwagi praktyczne, [w:] Izby wytrzeźwień a prawa człowieka, (red.) T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2013.
Jasiński F., Polityka antyterrorystyczna Unii Europejskiej po 11 marca 2004 roku, „Sprawy Międzynarodowe” 2004, nr 1.
Jastrzębski M., Prawne i polityczne implikacje sprawy więzień CIA w Polsce: orzeczenia Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach Al-Nashiri i Husayn (Abu Zubaydah) przeciwko Polsce, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2016, nr 6.
Klementowski M., Skrętowicz E., Z dziejów zniesienia tortur w Polsce, „Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne” 1979, vol. 9.
Kremplewski A., Lustracje Europejskiego Komitetu Zapobiegania Torturom, Nieludzkiemu oraz Poniżającemu Postępowaniu albo Karaniu, [w:] Monitorowanie policji i więzień. Prawa osób pozbawionych wolności, (red.) A. Rzepliński, Warszawa 1995.
Kremplewski A., Rzepliński A., Prawo do godnego traktowania w instytucjach izolacyjnych. Sprawozdanie z lustracji, Warszawa 1996.
Królikowski M., Szczucki K., Komentarz do art. 40, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, (red.) M. Safjan, L. Bosek,Warszawa 2016.
Królikowski M., Wiliński P., Izydorczyk J., Znojek M., Prawo karne międzynarodowe. Wybór źródeł, Warszawa 2010.145 Bibliografia
Kuźniar R., 11 września – interpretacje i implikacje, „Sprawy Międzynarodowe” 2002, nr 1.
Łopatka A., Wolność od tortur, okrutnego, nieludzkiego i poniżającego traktowania, [w:] Międzynarodowe prawo praw człowieka, Warszawa 1998.
M. Masternak-Kubiak, Miejsce i znaczenie międzynarodowych źródeł prawa praw człowieka w polskim porządku konstytucyjnoprawnym, [w:] Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I, (red.) M. Jabłoński,
Warszawa 2010.
Machacek R., Prewencyjny system ochronny w państwach Rady Europy na tle Europejskiej Konwencji przeciwko Torturom, „Państwo i Prawo” 1997, z. 9.
Maćkowiak P., Prawa człowieka a zagadnienie tortur, [w:] Problematyka przestępczości na VI Kongresie Narodów Zjednoczonych, Caracas, 25 sierpnia – 5 września 1980, (red.) B. Hołyst, Warszawa 1983.
Mayer J., Annals of the Pentagon. The Memo. How an internal effort to ban the abuse and torture of detainees was thwarted, „The New Yorker”; http://www.newyorker.com/fact/content/articles/060227fa_fact (dostęp dnia 17.03.2006).
McCoy A. W., A Question of Torture: CIA Interrogation from the Cold War to the War on Terror, New York 2006.
McGreal C., Former senior Bush official on torture: ‘I think what they did was wrong’, „The Guardian” z 5 kwietnia 2012.
Melezini M. (red.), System Prawa Karnego, t. 6, Warszawa 2016.
Meyer J., The Black Sites, „The New Yorker” z 13 sierpnia 2007 r., http://www.newyorker.com/reporting/2007/08/13/070813fa_fact_mayer (dostęp: 30.10.2023).
Moeckli D., Human Rights and Non-discrimination in the „War on terror”, Oxford University Press, 2008.
Moïsi D., France and the Fighting Spirit, „Financial Times” z 3–4 listopada 2001 r.
Muskała M., Odstąpienie od przestępczości w teorii i praktyce resocjalizacyjnej, Poznań 2016.
Niełaczna M., Wolność bezwarunkowa — wokół problemu tortur. Polemika z argumentami Alana Dershowitza, zwolennika stosowania przemocyprzez państwo, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2008, z. 2.
Nita-Światłowska B., Możliwość orzeczenia kary dożywotniego pozbawienia wolności bez dostępu do warunkowego przedterminowego zwolnienia jako przeszkoda ekstradycyjna wynikająca z Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Warszawa 2013.
Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej. Komentarz do Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, wyd. V, Warszawa 2010.
Nyzio A., Populizm penalny w Polsce w latach 2007–2015 z perspektywy socjotechniki władzy, „Politeja” 2022, nr 1.
Olson E., Human Rights Seen as Loser In Terror War, „International Herald Tribune” z 21 marca 2002 r.
Paust J. J., Beyond The Law. The Bush Administration’s Unlawful Responses in the “War” on Terror, Cambridge 2007.
Piechowiak M., Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin 1999.
Pilch A., Prewencyjne wyłączenie warunkowego przedterminowego zwolnienia (na marginesie projektowanej zmiany  rt. 77  k.k.),  „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2018, nr 4.
Ploszka A., Zakaz tortur. Czy na pewno bezwzględny?, „Przegląd Prawniczy UW” 2012, nr I-II.
Przestępstwo tortur w Polsce. Omówienie wyroków w sprawach o przestępstwa z art. 246 oraz art. 247 k.k. które uprawomocniły się w 2020 r.,  (red.) H. Machińska, P. Kazimierski, Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa 2021.
Rzepliński A., Prawo do godnego traktowania w instytucjach izolacyjnych – raport Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, [w:] Prawo do godnego traktowania w instytucjach izolacyjnych. Sprawozdanie z lustracji, (red.) A. Rzepliński, A. Kremplewski, Warszawa 1996.
Rzepliński A., Wolność od tortur. Standard międzynarodowy i standard polski, [w:] A. Rzepliński, K. Wilamowski (red.), Zapobieganie torturom w instytucjach izolacyjnych Europy Centralnej i Wschodniej. Wybrane zagadnienia. Raport z działalności Programu Grupa Polska, Warszawa 2006.
Sandorski J., Opieka konsularna a opieka nad jeńcami wojennymi w świetle sprawy kombatantów afgańskich, [w:] Księga Jubileuszowa Profesora Tadeusza Jasudowicza, (red.) J. Białocerkiewicz, M. Balcerzak, A. Czeczko-Durlak, Toruń 2004.
Sarnecki P., Omówienie art. 40, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Tom II, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2001.
Skupiński J., Zakaz stosowania tortur lub nieludzkiego traktowania, [w:] Prawa człowieka. Model prawny, (red.) R.  Wieruszewski, Wrocław 1991.
Sobczak J., Komentarz do art. 4, [w:] Karta praw podstawowych w europejskim i krajowym porządku prawnym, (red.) A. Wróbel, Warszawa 2009.
Sofsky W., Traktat o przemocy, przekł. M. Adamski, Wrocław 1999.
Stankiewicz W., Terroryzm a prawa człowieka, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, Tom XIII.
Stańdo-Kawecka B., Cele i zasady działania Europejskiego Komitetu do spraw Zapobiegania Torturom, „Przegląd Więziennictwa Polskiego” 1999, nr 24–25.
Symonides J., Prawa człowieka wobec wyzwań XXI wieku, „Stosunki Międzynarodowe” 2002, nr 1–2 (t. 25).
Szpak A., Status prawny zatrzymanych w Guantanamo Buy, Toruń 2007.
Warylewski J., Tortury w służbie prawa. Przeszłość czy konieczność?, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, tom XIII.
Wiak K., Terrorism and Criminal Law, Lublin 2012.
Wieruszewski R., ONZ-etowski system ochrony praw człowieka, [w:]  
Systemy ochrony praw człowieka, B. Banaszak, A. Bisztyga, K. Complak, M. Jabłoński, R. Wieruszewski, K. Wójtowicz, Zakamycze 2003.
Wieruszewski R., Wolność czy bezpieczeństwo – dylematy na tle 60 rocznicy uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ, [w:] Dylematy praw człowieka, (red.) T. Gardocka, J. Sobczak, Warszawa 2008.
Wierzbicki P., Reguły Minimalne ONZ. Zasady i praktyka, [w:] Problematyka przestępczości na VI Kongresie Narodów Zjednoczonych, (red.) B. Hołyst, Warszawa 1983.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.
Zajadło J., Dyskusja na temat tortur w Stanach Zjednoczonych Ameryki, „Państwo i Prawo” 2006, z. 5.
Žižek S., Kariera żywych trupów, „Europa” 2017, nr 157.