Komentarz do Konstytucji RP art. 51, 76

Spis treści:

Wykaz skrótów
Komentowane przepisy Konstytucji RP

Artykuł 51

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Prawo do ochrony danych osobowych w dokumentach i umowach międzynarodowych
3.1. Ochrona danych osobowych w prawie międzynarodowym
3.2. Ochrona danych osobowych w prawie Unii Europejskiej
4. Geneza konstytucyjnych rozwiązań dotyczących zasad ochrony i ujawniania informacji osobowych
5. Kontekst ogólnokonstytucyjny
6. Ogólna charakterystyka treści art. 51
6.1. Zagadnienia terminologiczne i wprowadzające
6.2. Typy i stopniowanie informacji dotyczących jednostki
6.3. Autonomia informacyjna jednostki jako wolność, publiczne prawo podmiotowe i dobro osobiste
6.3.1. Autonomia informacyjna jako wolność
6.3.2. Autonomia informacyjna jako wartość konstytucyjna i dobro osobiste
6.3.3. Autonomia informacyjna jako zbiór praw podmiotowych
6.4. Zakres podmiotowy i horyzontalne obowiązywanie
6.4.1. Adresaci pierwszoplanowi (bezpośredni)
6.4.2. Podmioty zobowiązane oraz obowiązywanie horyzontalne
6.5. Zagrożenia dla autonomii informacyjnej jednostki wynikające z rozwoju nowoczesnych technologii
7. Ujawnianie informacji o osobie (art. 51 ust. 1)
8. Pozyskiwanie, gromadzenie, ujawnianie informacji o obywatelach przez władze publiczne (art. 51 ust. 2)
8.1. Specyfika art. 52 ust. 2
8.2. Podstawowe pojęcia wykorzystane w art. 51 ust. 2
8.3. Przesłanki stosowania art. 51 ust. 2
8.4. Zakres podmiotowy
9. Prawo jednostki do dostępu do dotyczących jej dokumentów i zbiorów danych (art. 51 ust. 3)
9.1. Specyfika art. 51 ust. 3 i jego stosowanie
9.2. Podstawowe pojęcia wykorzystane w art. 51 ust. 3
10. Prawo do żądania sprostowania wadliwych informacji dotyczących jednostki (art. 51 ust. 4)
10.1. Specyfika treści art. 51 ust. 4
10.2. Informacje nieprawdziwe, niepełne, zebrane w sposób sprzeczny z ustawą
10.3. Zakres podmiotowy
10.4. Dopuszczalność ograniczenia żądań wynikających z art. 51 ust. 4
11. Gromadzenie i udostępnianie informacji na zasadach określonych w ustawie (art. 51 ust. 5)
11.1. Zasada legalizmu odnosząca się do ujawniania, pozyskiwania, gromadzenia i udostępniania informacji o osobie
11.2. Ochrona autonomii informacyjnej jednostki w ustawach
11.3. Ograniczenie autonomii informacyjnej jednostki
11.3.1. Ustawowe ograniczenie autonomii informacyjnej jednostki a art. 31 ust. 3 Konstytucji RP
11.3.2. Ograniczenie autonomii informacyjnej w czasie obowiązywania stanów nadzwyczajnych

Artykuł 76

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Geneza konstytucyjnych regulacji dotyczących ochrony konsumentów, użytkowników i najemców
4. Kontekst ogólnokonstytucyjny
5. Charakterystyka treści art. 76
5.1. Zagadnienia ogólne
5.2. Funkcje art. 76 i zakres obowiązków organów władzy publicznej
6. Adresaci i beneficjenci
6.1. Organy władzy publicznej
6.2. Beneficjenci (konsument, użytkownik i najemca)
6.2.1. Konsument
6.2.2. Użytkownik i najemca
7. Przedmiot ochrony oraz zagrożenia
7.1. Zdrowie, prywatność, bezpieczeństwo
7.2. Działania zagrażające beneficjentom oraz nieuczciwe praktyki rynkowe
8. Granice ochrony wyznaczone przez ustawy
8.1. Ograniczenia wynikające z art. 76 zd. 2
8.2. Artykuł 76 a artykuł 81

Bibliografia opracowań naukowych

Bibliografia opracowań naukowych

Banaszak B., Jabłoński M., Komentarz do art. 51 Konstytucji RP, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. J. Boć, Wrocław 1998.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
Barciak J., Prawo do prywatności, Warszawa 2004.
Banaszewska A., Prawo do prywatności we współczesnym świecie, „Białostockie Studia Prawnicze” 2013, nr 13.
Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komentarz, Kraków 2007.
Barta J., Fajgielski P., Markiewicz R., Ochrona danych osobowych. Komen-tarz, Warszawa 2011.
Behr J., Źródła prawa ochrony danych osobowych, [w:] Środki prawne ochrony danych osobowych, red. M. Błażewski, J. Behr, Wrocław 2018.
Behr J., Wyodrębnienie się prawa do ochrony danych osobowych, [w:] Środki prawne ochrony danych osobowych, red. M. Błażewski, J. Behr, Wrocław 2018.
Białecki M., Doktryna „owoców zatrutego drzewa” (fruits of the poisonous tree) w postępowaniu cywilnym, [w:] Współczesne problemy prawa cywilnego procesowego. Zbiór studiów, red. K. Flaga-Gieruszyńska, A. Klich, Toruń 2015.
Bielak-Jomaa E., Źródła prawa ochrony danych osobowych, [w:] Prawo ochrony danych osobowych, red. T.A.J. Banyś, E. Bielak-Jomaa, M. Kuba, J. Łuczak, Warszawa 2016.
Blonski D., Florczak-Wątor M., Problem horyzontalnej skuteczności prawa do ochrony danych osobowych w świetle przepisów konstytucyjnych Polski i Szwajcarii, „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 1.
Błotny M., Prawo do ochrony danych osobowych w Konstytucji RP na tle prawa Unii Europejskiej oraz orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii 
Europejskiej w sprawie C-362/114 Schrems v. Data Protection Commissioner, „Zeszyty Naukowe Prawa Konstytucyjnego” 2017, nr 10.
Borecka J., Geneza prawnej ochrony danych osobowych i pojęcie danych osobowych, „Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie” 2006, nr IV.
Brandeis L.D., Warren S.D., The Right to Privacy, „Harvard Law Review” 1890, nr 5, vol. IV.
Bułajewski S., Dąbrowski M., Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne, [w:] Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce, red. M. Chmaj, Warszawa 2023.
Chaba D., Kluza J., Prawo do bycia zapomnianym a zatarcie skazania, „Zeszyty Prawnicze” 2024, nr 24.2.
Chmaj M., Zasada wolności oraz przesłanka ograniczenia konstytucyjnych wolności i praw, [w:] Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce, red. M. Chmaj, Warszawa 2023.
Dąbrowski D., Konstytucyjna zasada ochrony konsumenta (art. 76 Konstytucji RP) w orzecznictwie Sądu Najwyższego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2023, nr 3(73).
Degórska K., Prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego, [w:] Prawa i wolności I i II generacji, red. A. Florczak, B. Bolechów, Toruń 2006.
Domaradzki, S., Khvostova, M. Pupovac, D., Karel Vasak’s Generations of Rights and the Contemporary Human Rights Discourse, „Human Rights Reviev” 2019, nr 20.
Drozd A., Ustawa o ochronie danych osobowych. Komentarz. Wzory pism i przepisy, Warszawa 2008.
Gajda A., Przystąpienie Unii Europejskiej do Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace” 2013, nr 1(13).
Gajda A., Ochrona danych osobowych i kierunki zmian w tej dziedzinie w prawie Unii Europejskiej, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia i Prace” 2014, nr 4.
Galewicz W., Zdrowie jako prawo człowieka, „Diametros” 2014, nr 42.
Garlicki L., Derlatka M., Komentarz do art. 76, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II. Art. 30–86, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Gavison R., Privacy and the Limits of Law, „The Yale Law Journal” 1980, vol. 89, nr 3.
Gonschior A., Ochrona danych osobowych a prawo do prywatności w Unii Europejskiej, [w:] Aktualne problemy prawa Unii Europejskiej i prawa międzynarodowego – aspekty teoretyczne i praktyczne, red. D. Kornobis-Romanowska, Wrocław 2017.
Grzybowski K., Autonomia informacyjna jednostki a zgoda na przetwarzanie przez pracodawcę danych osobowych, „Przegląd Sejmowy” 2020, nr 6.
Grzybowski S., Ochrona dóbr osobistych według przepisów ogólnych prawa cywilnego, Warszawa 1957.
Jabłoński M., Prywatność jako przesłanka ograniczenia dostępu do informacji publicznej, „Przegląd Prawa i Administracji” 2007, nr 86.
Jabłoński M., Węgrzyn J., Rzucidło J., Znaczenie Protokołu nr 7 do Traktatu z Lizbony dla procesów integracyjnych w Unii Europejskiej, „Przegląd Prawa i Administracji” 2011, nr 86.
Jabłoński  M.,  Kornobis-Romanowska  D., Wygoda  K.,  Obowiązywanie i stosowanie postanowień ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych w polskim porządku prawnym, Wrocław 2017.
Jabłoński M., Sakowska-Baryła M., Wygoda K., Czy jesteśmy gotowi na stosowanie RODO. Wybrane zagadnienia z zakresu funkcjonowania administracji publicznej, Wrocław 2018.
Jabłoński M., Wygoda K., Reforma ochrony danych osobowych – konsekwencje ograniczenia stosowania ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych w sferze publiczno-prawnej (zagadnienia wybrane), [w:] Dookoła Wojtek… Księga pamiątkowa poświęcona Doktorowi Arturowi Wojciechowi Preisnerowi, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018.
Jabłoński M., Wygoda K., Praktyczne znaczenie podstawowych pojęć RODO – wybrane zagadnienia, Wrocław 2019.
Jabłoński M., Dostęp do wyroku i uzasadnienia jako element treści prawa do sądu – analiza z punktu widzenia wdrożenia nowych technologii, [w:] 
Identyfikacja treści prawa do sądu , O. Hałub-Kowalczyk, M. Jabłoński, M. Radajewski, Wrocław 2019.
Jabłoński M., Wygoda K., Legalność pozyskiwania i przetwarzania danych osobowych w sferze publicznej. Aspekty praktyczne, Warszawa 2021.
Jabłoński M., Węgrzyn J., Prawo do bycia zapomnianym, Wrocław 2021.
Jagielska M., Jagielski M., Możliwości interpretacyjne Konstytucji RP w świetle europejskiego prawa ochrony konsumenta. Konstytucyjne i wspólnotowe uwarunkowania rozwoju prawa konsumenckiego, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku a członkostwo Polski w Unii Europejskiej, red. C. Mik, Toruń 1999. 
Janiszewska B., Komentarz do art. 23 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część ogólna, cz. 1 (art. 1–55(4), red. J. Gudowski, Warszawa 2021.
Kielin J., Maziarz A., Realizacja konstytucyjnego obowiązku ochrony praw konsumentów, „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 4(99).
Kołodziejek B., Interpretacja zjawiska naruszania interesów konsumenta w warunkach gospodarki planowej, [w:] Interesy konsumentów a działalność handlu. Materiały z konferencji Warszawa–Jadwisin 29–30 X 1973, Warszawa 1975.
Kopff A., Koncepcja prawa do intymności i do prywatności życia osobistego (zagadnienia konstrukcyjne), „Studia Cywilistyczne” 1972, nr 20.
Kopff A., Ochrona sfery życia prywatnego jednostki w świetle doktryny i orzecznictwa, „Zeszyty Naukowe UJ. Prace Prawnicze” 1982, nr 100.
Kropiwnicki R., Wokół wartości i zasad konstytucyjnych, [w:] Dookoła Wojtek… Księga pamiątkowa poświęcona Doktorowi Arturowi Wojciechowi Preisnerowi, red. R. Balicki, M. Jabłoński, Wrocław 2018.
Krzysztofek M., „Prawo do bycia zapomnianym” i inne aspekty prywatności w epoce Internetu w prawie UE, „Europejski Przegląd Sądowy” 2012, nr 8.
Lamik W., Prawo do bycia zapomnianym w aspekcie ochrony dóbr osobistych, „Monitor Prawniczy” 2019, nr 1.
Lipowicz I., Konstytucyjne prawo do informacji a wolność informacji, [w:] Wolność informacji i jej granice, red. G. Szpor, Katowice 1997.
Lipowicz I., Komentarz do art. 51 Konstytucji RP, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, red. J. Boć, Wrocław 1998.
Lipowicz I., Konstytucyjne podstawy ochrony danych osobowych [w:] Ochrona danych osobowych w Polsce z perspektywy dziesięciolecia, red. P. Fajgajewski, Lublin 2008.
Łakomiec K., Konstytucyjna ochrona prywatności. Dane dotyczące zdrowia, Warszawa 2020.
Łętowska E., Prawo umów konsumenckich, Warszawa 1999.
Łętowska E., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 lutego 2000 r. (sygn. akt III CZP 26/99), „Przegląd Sejmowy” 2000, nr 6.
Malczyńska-Biały M., Ochrona praw konsumenta w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1952–1989, „Politeja” 2020, nr 3(66).
Małajny R.M., Konstytucjonalizm a przedmiotowy zakres Konstytucji, [w:] Konstytucjonalizacja zasad i instytucji ustrojowych, red. P. Sarnecki, Warszawa 1997.
Matlak A., Cywilnoprawna ochrona wizerunku, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2004, nr 2.
Mazuruk P., Ochrona konsumenta w Rzeczypospolitej Polskiej w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej, „Polskie Stowarzyszenie Zarządzania Wiedzą. Seria: Studia i Materiały” 2011, nr 51.
Mączyński A., Konstytucyjne podstawy ochrony praw konsumentów, [w:] Prawa człowieka – społeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Pawłowi Sarneckiemu, red. P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubasa, Warszawa 2010.
Mednis A., Prawo do prywatności a interes publiczny, Warszawa 2006.
Mednis A., Ochrona danych genetycznych jako danych osobowych, „Studia Iuridica” 2018, nr 73. 
Mielnik Z., Prawo do prywatności (zagadnienia wybrane), „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1996, z. 2.
Mikłaszewicz P., Komentarz do art. 76, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016, Lex.
Młynarska-Sobaczewska A., Trzy wymiary prywatności. Sfera prywatna i publiczna, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2013, nr 1.
Mroczyński-Szmaj Ł., Realizacja konstytucyjnej gwarancji bezpieczeństwa konsumenta przez władze publiczne w dobie COVID-19 na rynku usług finansowych i rynku energii. Zagadnienia wybrane , „Acta Iuridica Resoviensia” 2021, nr 3(34).
Mulawa B., Ochrona danych osobowych jako podstawowe prawo każdego obywatela. Uwagi na tle ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO), [w:] Wyzwania gospodarcze, społeczne i polityczne w globalnej gospodarce, red. M. Wiśniewska, K. Kalińska, Włocławek 2018.
Olejniczak-Szałowska E., Prawo ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, [w:] Materialne prawo administracyjne. Pojęcia, instytucje, zasady, red. M. Stahl, Warszawa 2002.
Ossowska-Salamonowicz D., Ochrona danych osobowych w działalności dziennikarskiej, Olsztyn 2015.
Ożóg S., Standard ochrony danych osobowych w Polsce – omówienie wybranych elementów, „Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego” 2010, nr 1.
Pachuca-Smulska B., Zasada ochrony konsumenta z art. 76 Konstytucji na tle prawa Unii Europejskiej, [w:] Administracja a zarządzanie, red. A. Kołodziejska, A. Korzeniowska-Polak, Warszawa 2019.
Piechowiak M., W sprawie aksjologicznej spójności Konstytucji RP. Dobro wspólne czy godność człowieka?, [w:] Synteza prawa polskiego od roku 1989, red. T. Guz, J. Głuchowski, M.R. Pałubska, Warszawa 2013.
Preisner A., Zamiast zakończenia. Rozwój technologiczny a przyszłość praw jednostki, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Przybyszewska-Szter B., Ochrona prawna życia prywatnego i swobody poruszania się, [w:] Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce, red. M. Chmaj, Warszawa 2023.
Pyciak M., Prawo do prywatności, „Studia Erasmiana Wratislaviensia” 2010, nr 4.
Romanowski M., Weber-Elżanowska A.M., Prawo członka organu spółki do „bycia zapomnianym” – glosa do wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 9.3.2017 r., C-398/15, Camera di Commercio, Industria, Artigianto e Agricoltura di Lecce przeciwko Salvatore Manniemu, „Europejski Przegląd Sądowy” 2017, nr 8.
Rzucidło J., Prawo do prywatności i ochrona danych osobowych, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
Safjan M., Prawo do prywatności i ochrona danych osobowych w społeczeństwie informatycznym, „Państwo i Prawo” 2002, nr 6.
Safjan M., Refleksje wokół konstytucyjnych uwarunkowań rozwoju ochrony dóbr osobistych, „Kwartalnik Prawa Prywatnego” 2002, z. 1.
Safjan M., Prawo do ochrony życia prywatnego i autonomia jednostki w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, Warszawa 2006.
Sakowicz A., Prywatność jako samoistne dobro prawne (per se), „Państwo i Prawo” 2006, nr 1.
Sakowska-Baryła M., Konstytualizacja prawa do ochrony danych osobowych w Polsce, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2016, nr 4.
Sarnecki P., Komentarz do art. 51 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Tom II. Art. 30–86, red. L. Garlicki, M. Zubik, Warszawa 2016.
Skorupka A., Dopuszczalność dowodu sprzecznego z prawem w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2021.
Srogosz T., Źródła prawa międzynarodowego, [w:] Prawo międzynarodowe publiczne, red. J. Barcik, T. Srogosz,, Warszawa 2017.
Stawicka A., Ochrona praw konsumentów w Polsce i w wybranych krajach, Warszawa 2018.
Stefanicki R., Konstytucjonalizacja ochrony konsumenta na tle standardów prawa wspólnotowego, „Państwo i Prawo” 2008, z. 3.
Sylwestrzak A., Komentarz do art. 23 k.c., [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. M. Balwicka-Szczyrba, Warszawa 2024.
Szczepański A., Pojęcie bezpieczeństwa i jego typologia – próba systematyzacji, „Zeszyty Naukowe Collegium Witelona” 2023, nr 48(3).
Święcka K., Prawo do publikacji informacji o działalności osób publicznych a ochrona prywatności, „Palestra” 2011, nr 10–11.
Święcka K., Okoliczności usprawiedliwiające publikację danych ze sfery prywatności w prawie polskim, „Studia Prawnicze PAN” 2011, nr 2(188).
Wacks R., Protection of Privacy, London 1980.
Węgrzyn J., Prawo konsumenta do informacji w Konstytucji RP i w prawie unijnym, Wrocław 2013.
Węgrzyn J., Ochrona praw konsumentów i innych osób przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, 
Wrocław 2014.
Wild M., Komentarz do art. 51 Konstytucji RP, [w:] Konstytucja RP. Komentarz do art. 1–86, t. I, red. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.
Wiśniewski L., Zakres ochrony prawnej wolności człowieka i warunki jej dopuszczalnych ograniczeń w praktyce, [w:] Wolności i prawa jednostki 
oraz ich gwarancje w praktyce, red. L. Wiśniewski, Warszawa 2006.
Wygoda K., Polska ustawa o ochronie danych osobowych jako jedna z gwarancji prawa do prywatności, „Humanistyczne Zeszyty Naukowe. Prawa Człowieka” 1998, nr 5.
Wygoda K., Ochrona danych osobowych i prawo do informacji o charakterze osobowym, [w:] Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Wygoda K., Prawo do ochrony danych osobowych w Konstytucji RP, [w:] Meritum. Ochrona danych osobowych, red. D. Łubasz, Warszawa 2020.
Wygoda K., Sakowska-Baryła M., Wasiak D., Konstytucyjna ochrona konsumentów, użytkowników i najemców a ochrona danych osobowych i wybrane zagadnienia uprawnień informacyjnych, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2024, nr 3.
Wyrozumska A., Znaczenie prawne zmiany statusu Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 2(85).
Wyżykowski M., Granice praw i wolności – granice władzy, [w:] Obywatel – jego wolności i prawa, red. B Oliwa-Radzikowska, Warszawa 1998.
Vašák K., Human Rights: A Thirty-Year Struggle: the Sustained Efforts to give Force of law to the Universal Declaration of Human Rights, „UNESCO Courier” 1977, nr 11.
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. I, A–J, Warszawa 2003.
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. II, K–O, Warszawa 2003.
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, t. IV, T–Ż, Warszawa 2003.
Young Y.B., Privacy, Chichester 1978.
Ziembiński Z., Wartości konstytucyjne, Warszawa 1993.
Zięba-Załucka H., Konstytucyjne aspekty bezpieczeństwa, „Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 2.