Komentarz do Konstytucji RP art. 37, 82, 83

Spis treści:

Wykaz skrótów
Komentowane przepisy Konstytucji RP

Artykuł 37

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Geneza zasady powszechności korzystania z konstytucyjnie zapewnionych wolności i praw
4. Kontekst ogólnokonstytucyjny
5. Zakres podmiotowy zasady powszechności korzystania z konstytucyjnie zapewnionych wolności i praw
6. Wolności i prawa zapewnione konstytucyjnie – zakres przedmiotowy
7. Wyjątki od zasady powszechności korzystania z konstytucyjnie zapewnionych wolności i praw
8. Zasada powszechności korzystania z konstytucyjnie zapewnionych wolności i praw w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego

Artykuł 82

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Geneza obowiązków
4. Kontekst ogólnokonstytucyjny
5. Zakres podmiotowy obowiązków
6. Treść obowiązku wierności Rzeczypospolitej Polskiej
7. Treść obowiązku troski o dobro wspólne
8. Obowiązek wierności Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego
9. Obowiązek troski o dobro wspólne w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego

Artykuł 83

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Geneza obowiązku przestrzegania prawa
4. Kontekst ogólnokonstytucyjny
5. Zakres podmiotowy obowiązku przestrzegania prawa
6. Treść obowiązku przestrzegania prawa
7. Obowiązek przestrzegania prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego

Bibliografia

Balicki R., Obowiązek troski o dobro wspólne, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, W. Skrzydło, S. Grabowska,
R. Grabowski (red.), Warszawa 2009.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
Banaszak B., Jabłoński M., Komentarz do artykułu 37, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, J. Boć
(red.), Wrocław 1998.
Banaszak B., Jabłoński M., Komentarz do art. 82, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, J. Boć (red.),
Warszawa 1998.
Banaszak B., Jabłoński M., Komentarz do art. 83, [w:] Konstytucje Rzeczypospolitej oraz komentarz do Konstytucji RP z 1997 roku, J. Boć (red.),
Wrocław 1998.
Białocerkiewicz J., Glosa do wyroku TK z dnia 15 listopada 2000 r., „Przegląd Sejmowy” 1999.
Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego nr 1359/II z dnia 7 marca 1995 r., https://orka.sejm.gov.pl/biuletyn.nsf (dostęp:
22.11.2024).
Biuletyn Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego nr 140/II z dnia 11 kwietnia 1995 r., https://orka.sejm.gov.pl/biuletyn.nsf
1460/II z dnia 11 kwietnia 1995 (dostęp: 22.11.2024).
Brzozowski W., Konstytucyjna zasada dobra wspólnego, „Państwo i Prawo” 2006, z. 11.
Chlebny J., Ochrona tymczasowa przed wydaleniem cudzoziemca, „Zeszyty Naczelnego Sądu Administracyjnego” 2013, nr 6.
Dąbrowski M., Zatrudnianie obcokrajowców – obywateli UE w polskiej administracji samorządowej, „Państwo i Prawo” 2009, nr 11.
Dąbrowski M., Stosowanie czy przestrzeganie norm konstytucji w ujęciu horyzontalnym – zagadnienia terminologiczne, „Przegląd Konstytucyjny” 2020, nr 4.
Derek M., Granice przestrzennego obowiązywania polskiej ustawy karnej, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 3.
Dębowska A., Florczak-Wątor M., Domniemanie konstytucyjności ustawy w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Konstytucyjny” 2017, nr 2.
Dobro wspólne. Teoria i Praktyka, W. Arendt, Ks. F. Longchamps de Bérier, K. Szczycki (red.), Warszawa 2013.
Działocha K., Komentarz do art. 82, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom III, L. Garlicki (red.), Warszawa 2003.
Działocha K., Łukaszczuk A., Dylematy konstytucyjnej regulacji obowiązków jednostki w Konstytucji RP, [w:] Aktualne wyzwania ochrony wolności i praw jednostki, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska (red.), Wrocław 2014.
Działocha K., Łukaszczuk A., Komentarz do art. 83, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom II, L. Garlicki, M. Zubik (red.),
wyd. 2, Warszawa 2016.
Florczak-Wątor M., Komentarz do art. 37, [w:] Konstytucja RP. Komentarz. Tom I. Art. 1–86, M. Safjan, L. Bosek (red.), Warszawa 2016.
Florczak-Wątor M., Komentarz do art. 82, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, P. Tuleja (red.), wyd. 2, Warszawa 2023.
Florczak-Wątor M., Komentarz do art. 83, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, P. Tuleja (red.), wyd. 2, Warszawa 2023.
Gałka J., Obowiązek wierności Rzeczypospolitej Polskiej w tradycji ustrojowej i pracach nad Konstytucją RP, Warszawa 2021.
Garlicki L., Komentarz do art. 30, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom I, L. Garlicki (red.), Warszawa 1999.
Garlicki L., Komentarz do art. 37, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom III, L. Garlicki (red.), Warszawa 2003.
Garlicki L., Wojtyczek K., Komentarz do art. 31, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom II, L. Garlicki, M. Zubik (red.),  
wyd. 2, Warszawa 2016.
Garlicki L., Zubik M., Komentarz do art. 37, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom II, L. Garlicki, M. Zubik (red.) wyd. 2,
Warszawa 2016.
Haczkowska M., Komentarz do art. 82, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, M. Haczkowska (red.), Warszawa 2014.
Haczkowska M., Komentarz do art. 83, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, M. Haczkowska (red.), Warszawa 2014.
Hoc S., Naruszenie tajemnicy państwowej, „Gazeta Sądowa” 2004, nr 4.
Jabłoński M., Zasada zróżnicowania zakresu realizacji konstytucyjnych wolności i praw jednostki w oparciu o kryterium obywatelstwa polskiego, [w:] Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP, tom I, M. Jabłoński (red.), Warszawa 2010.
Kaczmarczyk-Kłak K., Rzeczpospolita jako dobro wspólne, „Teka Komisji Prawniczej PAN. Oddział w Lublinie” 2020, tom XIII, nr 1.
Kociubiński P., Zakres podmiotowy prawa własności, [w:] Powojenne przekształcenia własnościowe w świetle konstytucji, Warszawa 2013.
Królikowski J., Pojęcie dobra wspólnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w pierwszych
dekadach XXI wieku wobec wyzwań politycznych, S. Biernat (red.), Warszawa 2013.
Lipowicz T., Dobro wspólne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017, nr 79 (3).
Łazor J., Polska polityka migracyjna wobec cudzoziemców 1918–2012, [w:] Polityka migracyjna: historia i współczesne wyzwania, K. Górak-Sosnowska, J. Łazor (red.), Warszawa 2016.
Łącki P., „Lex iniusta non est lex” czy „lex iniustissima non est lex”? J. Finnis i R. Alexy o obowiązywaniu niesprawiedliwego prawa, „Państwo i Prawo” 2018, nr 9.
Łętowska E., Glosa do postanowienia NSA z 19 maja 2000 r., V SA 2509/99, OSP 2000, nr 11.
Młynarska-Sobaczewska A., Dobro wspólne jako kategoria normatywna, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica” 2009.
Mycielski A., Polskie prawo polityczne (Konstytucja z 17.III.1921 r.), Kraków 1947.
Niemczyk M., Idea niegodziwości prawa a konstytucyjny obowiązek jego przestrzegania, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 6.
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Kraków 2000.
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI wieku, Kraków 2004.
Pastuszko G., Artykuł 83 Konstytucji RP. Obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Obowiązki człowieka i obywatela w Konstytucji RP z 1997 roku, A. Trubalski (red.), Warszawa 2020.
Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warszawa 2012.
Piechowiak M., Komentarz do art. 1, [w:] Konstytucja RP, tom I, M. Safjan, L. Bosek (red.), Warszawa 2016.
Polak P., Trzciński J., Konstytucyjna zasada godności człowieka w świetle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, tom XL.
Projekty Konstytucji 1993–1997. Część II, J. Chruściak (red.), Warszawa 1997.
Sakowicz A., Komentarz do art. 83, [w:] Konstytucja RP, tom I, Komentarz do art. 1–86, M. Safjan, L. Bosek (red.), Warszawa 2016.
Sarnecki P., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2011.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
Słownik języka polskiego PWN, W. Doroszewski (red.), https://doroszewski.pwn.pl/haslo/dobro/;  https://doroszewski.pwn.pl/haslo/
wsp%C3%B3lny/ (dostęp: 22.11.2024).
Trociuk S., Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Komentarz, wyd. 2, LEX/el. 2020.
Tuleja P., Komentarz do art. 1, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, P. Tuleja (red.), wyd. 2, Warszawa 2023.
Tuleja P., Komentarz do art. 37, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, P. Tuleja (red.), wyd. 2, Warszawa 2023.
Winczorek P., Autorytet konstytucji, [w:] O państwie, prawie i polityce, Warszawa 2012.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000.
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Kraków 1999.
Załucka B., Artykuł 82 Konstytucji RP. Wierność RP i troska o dobro wspólne, [w:] Obowiązki człowieka i obywatela w Konstytucji RP z 1997 r.,  
A. Trubalski (red.), Warszawa 2020.
Zdyb M., Dobro wspólne w perspektywie art. 1 Konstytucji RP, [w:] Trybunał Konstytucyjny Księga XV-lecia, F. Rymarz, A. Jankiewicz (red.), Warszawa
2001.
Zieliński M., Obowiązki konstytucyjne a ustrój państwa, [w:] Aktualne wyzwania ochrony wolności i praw jednostki. Prace uczniów i współpracowników dedykowane Profesorowi Bogusławowi Banaszakowi, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska (red.), Wrocław 2014.
Zięba-Załucka H., Konstytucyjny obowiązek przestrzegania prawa a obywatelskie nieposłuszeństwo, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 2(54).
Zięba-Załucka H., Obowiązki obywatelskie w Rzeczypospolitej Polskiej, „Themis Polska Nova” 2011, nr 1(1).
Zubik M., Sokolewicz W., Komentarz do art. 1, [w:] Konstytucja Rzeczypo-spolitej Polskiej. Komentarz, tom I, L. Garlicki, M. Zubik (red.), wyd. 2,
Warszawa 2016.

Akty prawne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526.
Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, t.j. Dz. U. z 2024 r.
poz. 248 z późn. zm.
Ustawa z dnia 28 stycznia 2016 r.  – Prawo o prokuraturze, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 390.
Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim, t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1989.
Ustawa z dnia 8 lipca 2005 r. o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2097.
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 334.
Ustawa z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944–1990 osób pełniących funkcje publiczne, Dz. U. z 1997 r. Nr 70, poz. 443 z późn. zm.
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 17.
Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 372 z późn. zm.
Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim, t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 z późn. zm.
Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 sierpnia 1926 r., Dz. U. 1926 Nr 83, poz. 465.
Ustawa z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 2278.

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

Wyrok TK z dnia 18 lipca 2013 r., SK 18/09, OTK-A 2013/6/80.
Wyrok TK z dnia 18 stycznia 2012 r., Kp 5/09, OTK-A 2012/1/5.
Postanowienie TK z dnia 13 grudnia 2011 r., Ts 174/11, OTK ZU 2A/2003/16.
Wyrok TK z dnia 20 kwietnia 2011 r., Kp 7/09, OTK-A 2011/3/26.
Postanowienie TK z dnia 21 grudnia 2010 r., Ts 16/10, OTK-supl. 2014/2/798.
Postanowienie TK z dnia 1 grudnia 2010 r., Ts 11/10, OTK-supl. 2014/2/796.
Postanowienie TK z dnia 1 grudnia 2010 r., Ts 292/08, OTK-supl. 2014/2/772.
Postanowienie TK z dnia 15 września 2010 r., Ts 396/08, OTK-B 2010/5/345.
Wyrok TK z dnia 16 marca 2010 r., K 24/08, OTK-A 2010/3/22
Postanowienie TK z dnia 16 grudnia 2009 r., Ts 348/08, OTK-supl. 2014/2/782.
Postanowienie TK z dnia 16 lipca 2009 r., Ts 396/08, OTK-B 2010/5/344.
Wyrok TK z dnia 1 września 2006 r., SK 14/05, OTK ZU 2006/8A/97.
Wyrok TK z dnia 20 marca 2006 r., K 17/05, OTK-A 2006/3/30.
Wyrok TK z dnia 11 maja 2005 r., K 18/04, OTK-A 2005/5/49.
Wyrok TK z dnia 19 października 2004 r., K 1/04, OTK-A 2004/9/93.
Wyrok TK z dnia 13 maja 2003 r., SK 21/02, OTK-A 2003/5/39.
Wyrok TK z dnia 27 maja 2002 r., K 20/01, OTK-A 2002/3/34.
Wyrok TK z dnia 6 marca 2002 r., P 7/00, OTK-A 2002/2/13.
Wyrok TK z dnia 12 listopada 2001 r., P 2/01, OTK 2001/8/249.
Wyrok TK z dnia 31 stycznia 2001 r., P 4/99, OTK ZU 2001/1/5.
Wyrok TK z dnia 3 lipca 2001 r., K 3/01, OTK 2001/5.
Wyrok TK z dnia 15 listopada 2000 r., P 12/99, OTK 2000/7/260.
Wyrok TK z dnia 18 kwietnia 2000 r., K 23/99, OTK 2000/3/89.
Wyrok TK z dnia 12 kwietnia 2000 r., K 8/98, OTK 2000/3/87.
Wyrok TK z dnia 10 lipca 2000 r., SK 21/99, OTK 2000/5/144.
Wyrok TK z dnia 30 lipca 2014 r., K 23/22, OTK-A 2014/7/80.
Wyrok TK z dnia 1 czerwca 1999 r., SK 20/98, OTK ZU 1999/5/93.
Wyrok TK z dnia 12 stycznia 1999 r., P 2/98, OTK ZU 1999/1/2.
Wyrok TK z dnia 10 listopada 1998 r., K 39/97, OTK 1998/6/99.
Orzeczenie TK z dnia 20 października 1992 r., K 1/92, OTK 1992/2/23.

Inne orzeczenia

Wyrok NSA z dnia 22 września 2023 r., III OSK 5540/21, LEX nr 3644557.
Wyrok NSA z dnia 28 lutego 2019 r., I OSK 523/17, LEX nr 2645740.
Postanowienie NSA z dnia 16 października 2015 r., I OSK 1992/14, LEX nr 2064204.
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 26 kwietnia 2024 r., II SAB/Kr 34/24, LEX nr 3718101.
Wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 stycznia 2020 r., II SAB/Kr 481/19, LEX nr 2895463.
Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 stycznia 2019 r., IV SA/Gl 422/18, LEX nr 2614710.
Postanowienie SN z dnia 16 lipca 2019 r., I NSNc 11/19.