Komentarz do Konstytucji RP art. 2

Spis treści:

Wykaz skrótów
Komentowany przepis Konstytucji RP
Wprowadzenie

Artykuł 2

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Geneza wprowadzenia zasady państwa prawnego
4. Kontekst ogólnokonstytucyjny
5. Istota zasady demokratycznego państwa prawnego
6. Zasady stanowiące elementy demokratycznego państwa prawnego
7. Zasada państwa demokratycznego
8. Zasada sprawiedliwości społecznej
9. Zasada proporcjonalności (zakaz nadmiernej ingerencji)
10. Zasada praworządności
11. Zasada nadrzędności Konstytucji, zwierzchnictwa ustawy oraz wykonawczego charakteru aktów prawnych organów administracji rządowej
12. Zasada odpowiedniej vacatio legis
13. Zasada ochrony praw nabytych
14. Zasada ochrony interesów w toku
15. Zasada niedziałania prawa wstecz
16. Zasada zakazu domniemywania kompetencji
17. Zasada bezpieczeństwa prawnego
18. Zasada racjonalności działań prawodawcy oraz zasada przyzwoitej legislacji
19. Zasada dostatecznej określoności prawa
20. Zasada ochrony zaufania obywateli do państwa
21. Ochrona ekspektatyw maksymalnie ukształtowanych
22. Zasada respektowania prawa międzynarodowego
23. Zasada szerokiej ochrony godności ludzkiej
24. Zasada ciągłości władzy publicznej

Bibliografia opracowań naukowych

Przeczytaj fragment

Bibliografia opracowań naukowych 

Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa 1991.  
Alberski R., Trybunał Konstytucyjny w polskich systemach politycznych,
Wrocław 2010.
Augustyniak M., Założenie racjonalnego prawodawcy w kontekście teorii
i praktyki prawniczej, „Актуальні проблеми правознавства”, 2019,
nr 4.
Bäcker  R.,  Totalitaryzm  w  Polsce  lat  1948–1956,  „Czasy  Nowożytne”
1999, nr 6.
Bałaban A., Granice interpretacji zasady demokratycznego państwa praw-
nego, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018 z. 1.
Banaszak B., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca
2011 r. (sygn. akt K 9/11), „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.  
Banaszak B., Konstytucja RP a prawo międzynarodowe, [w:] Konstytucja  
i  władza  we  współczesnym  świecie.  Doktryna  −  prawo  –  praktyka:
prace  dedykowane  Profesorowi  Wojciechowi  Sokolewiczowi  na  sie-
demdziesięciolecie urodzin, (red.) M. Kruk, J. Trzciński, J. Wawrzyniak,
Warszawa 2002.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa
2012. 182     Bibliografia
Banaszak B.,  Porównawcze prawo konstytucyjne współczesnych państw
demokratycznych, Warszawa 2007.
Banaszak B., Prawa człowieka i obywatela w nowej Konstytucji Rzeczypo-
spolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 1997, nr 5
Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2012.
Banaszak B., Zasada demokratycznego państwa prawnego a kwestia praw
i wolności jednostki, [w:] Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP.
Tom.  I.  Idee  i  zasady  przewodnie  konstytucyjnej  regulacji  wolności  
i praw jednostki, (red.) M. Jabłoński, Warszawa 2010.
Bankowicz M., Demokracja. Zasady, procedury, instytucje, Kraków 2006.  
Bankowicz M., Niedemokratyzmy, Kraków 2011.
Bartoszewicz M., Wokół problematyki art. 13 Konstytucji RP, „Państwo  
i Prawo” 2005, z. 4.
Bień-Kacała A., Zasada praworządności i jej gwarancje w Konstytucji RP  
z 1997 r., [w:] Praworządność i jej gwarancje, (red.) D. Kala, Warszawa
2009.
Biernat T., Legislacja. Analiza procesu, Kraków 2014.
Biernat T., Zasada the rule of law a definiowanie pojęcia państwa prawa,
[w:]  Demokratyczne  państwo prawa.  Zagadnienia  wybrane,  (red.)
M. Aleksandrowicz, A. Jamróz, L. Jamróz, Białystok 2014.
Biśta I.J., Zasada poszanowania godności człowieka i jej wpływ na inter-
pretację konstytucyjnego uregulowania praw i wolności jednostki, [w:]
Wolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I: Idee i zasady prze-
wodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP, (red.)
M. Jabłoński, Warszawa 2010.
Blicharz  J.,  Związek  między  zasadą  równości  a  zasadą  sprawiedliwości
społecznej w polskiej Konstytucji i orzecznictwie Trybunału Konstytu-
cyjnego. Próba spojrzenia ogólnego, „Acta Universitatis Wratislavien-
sis” 2018, nr 114.
Bogdanowicz M., Pojęcie, treść i ochrona praworządności w prawie Unii
Europejskiej, [w:] Wniosek Komisji Europejskiej w sprawie wszczęcia  
w stosunku do Polski procedury z art. 7 TUE, (red.) J. Barcz, A. Za-
widzka, Warszawa 2018. Bibliografia     183
Bożek  M.,  Konstytucjonalizm,  [w:]  Wielki  słownik  parlamentarny,  (red.)  
J. Szymanek, Warszawa 2018.
Bożyk S., Kadencja parlamentu we współczesnych systemach konstytucyj-
nych, „Białostockie Studia Prawnicze” 2010, nr 7.
Brzozowski W., Krzywoń A., Dylematy polskiego prawa wyborczego po re-
formie 2011 r., „Przegląd Legislacyjny” 2012, nr 2.
Bułajewski  S.,  Zasady  prawidłowej  legislacji  podczas  tworzenia  aktów
prawa miejscowego w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2015, nr 29.
Chauvin T., Sprawiedliwość społeczna – człowiek i wspólnota w świetle
prawa i społecznej nauki Kościoła, „Forum Prawnicze” 2020.
Chauvin T., Winczorek J., Winczorek P., Wprowadzenie klauzuli państwa
prawnego do porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej, [w:]
Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, (red.)
S. Wronkowska, Warszawa 2006.
Chlipała M., Zasada proporcjonalności nadzoru nad działalnością samo-
rządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2014, nr 3.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 11, 13, Warszawa 2019.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 30, 31, 32, 33, Warszawa
2019.
Chmaj M., Rakowska-Trela A., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 97, 98,
Warszawa 2020.
Chmaj  M.,  Zientarski  P.,  Ochrona  słusznych  interesów  ubezpieczonych  
a prawa ubezpieczycieli, „Wiadomości Ubezpieczeniowe” 2015 nr 1.
Chojnicka K., Olszewski E., Historia doktryn politycznych i prawnych, Po-
znań 2004.
Ciepły  F.,  Konstytucyjne  aspekty  prawnokarnej  ochrony  godności  ofiar  
i sprawców przestępstw, „Acta Iuris Stetinensis” 2017 nr 4.
Complak K., Rozważania o sprawiedliwości, „Prokuratura i Prawo” 2004,
nr 3.
Complak K., Uwagi o godności człowieka oraz jej ochrona w świetle nowej
konstytucji, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 5.
Czaplicki W., O potrzebie stabilności prawa wyborczego. Wybrane zagad-
nienia, Toruń 2009. 184     Bibliografia
Czerwiński M., Pająk M., Zasada ochrony zaufania do państwa i stanowio-
nego przezeń prawa podatkowego jako rezultat orzecznictwa Trybu-
nału Konstytucyjnego, [w:] Wpływ orzecznictwa Trybunału Konstytu-
cyjnego na działalność władzy ustawodawczej, (red.) A. Niżnik-Mucha,
Kraków 2015.
Deryng A., Zasada poszanowania godności osoby ludzkiej w praktyce kon-
stytucyjnej  Rzecznika  Praw  Obywatelskich,  [w:]  Wpływ  standardów
międzynarodowych na rozwój demokracji i ochronę praw człowieka.
Tom 3, (red.) J. Jaskiernia, Warszawa 2013.
Domańska A., Zasady sprawiedliwości społecznej we współczesnym pol-
skim prawie konstytucyjnym, Łódź 2001.
Dowgier R., Wejście w życie i obowiązywanie ustawy podatkowej, „Biało-
stockie Studia Prawnicze”, 2010, t. 7.
Dowgier  R.,  Zasada  lex  retro  non  agit  w prawie  podatkowym –  uwagi
na tle sprawy K 4/19, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 4.
Dowgier R., Zasada demokratycznego państwa prawnego jako fundament
stanowienia prawa podatkowego, [w:] Konstytucyjne uwarunkowania
tworzenia  i  stosowania  prawa  finansowego  i  podatkowego,  (red.)  
P.J. Lewkowicz, J. Stankiewicz, Białystok 2010.
Dudek D., Konstytucja i zaufanie, „Przegląd Sejmowy” 2020 nr 1 (156).
Dylewska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konsty-
tucyjnego  po  wejściu  w  życie  Konstytucji  RP  z  2  kwietnia  1997  r.,
„Przegląd Sejmowy” 2001, nr 1.
Dziadzio A., Koncepcja państwa prawa w XIX w. Idea i rzeczywistość, „Cza-
sopismo Prawno-Historyczne” 2005, z. 1.
Działocha K., Zalasiński T., Zasada prawidłowej legislacji jako podstawa
kontroli konstytucyjności prawa, „Przegląd Legislacyjny” 2006, nr 3.
Działocha, Jarosz-Żukowska S., „Wartości konstytucyjne” w orzecznictwie
Trybunału  Konstytucyjnego,  [w:]  Studia  z  prawa  konstytucyjnego.
Księga jubileuszowa dedykowana Prof. zw. dr. hab. Wiesławowi Skrzy-
dle, (red.) J. Posłuszny, J. Buczkowski, K. Eckhardt, Przemyśl 2009.
Dziedziak W., Godność człowieka jako podstawa sprawiedliwości, „Anna-
les Universitatis Mariae-Curie Skłodowska” 2019, vol. LXVI, 1. Bibliografia     185
Dziedziak W., Vacatio legis, [w:] Encyklopedia politologii. Tom 2. Ustroje
państwowe, (red.) W. Skrzydło, M. Chmaj, Zakamycze, 2000.
Falski J., Ewolucja wykładni zasady równości w orzecznictwie Trybunału
Konstytucyjnego, „Państwo i Prawo” 2000, z. 1.
Fedorowicz M., Ustawa po akcesji Polski do Unii Europejskiej (zagadnienia
wybrane), „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004, nr 2.
Fleszer D., Godność i prywatność osoby w świetle Konstytucji Rzeczypo-
spolitej Polskiej, „Roczniki Administracji i Prawa” 2015, tom 1, nr XV.
Florczak-Wątor M., O pojęciu „ekspektatywa maksymalnie ukształtowana”,
[w:] P. Tuleja, M. Florczak-Wątor, S. Kubas, Prawa człowieka – spo-
łeczeństwo obywatelskie – państwo demokratyczne, Warszawa 2010.
Florczak-Wątor M., Artykuł 2, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.
Komentarz, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2019.
Folak Ł., Zasada proporcjonalności w tworzeniu prawa administracyjnego,
„Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2017, z. 4.  
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2019.
Gorlewska  E.,  Profile  pojęcia  „godność”  w  Konstytucji  Rzeczypospolitej
Polskiej, [w:] Socjolekt, idiolekt, idiostyl, Historia i współczesność, (red.)  
M. Sokólska, Białystok 2017.
Górzyńska T.,  Zasada praworządności i  legalności,  [w:]  Zasady podsta-
wowe polskiej konstytucji, (red.) W. Sokolewicz, Warszawa 1998.  
Grabowska S., Formy demokracji bezpośredniej w wybranych państwach
europejskich, Rzeszów 2009.
Grabowska S.,  Modele  odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta we
współczesnych państwach europejskich, Toruń 2012.
Grabowska S., Odpowiedzialność konstytucyjna, [w:] Konstytucja Rzeczy-
pospolitej  Polskiej.  Komentarz  encyklopedyczny,  (red.)  W.  Skrzydło,  
S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Graczyk R., Konstytucja dla Polski. Tradycje, doświadczenia, spory, Kraków
1997.
Grajewski K., Wybrane aspekty odpowiedzialności prezesa najwyższej izby
kontroli w świetle art. 198 ust. 1 oraz art. 206 Konstytucji, „Gdańskie
Studia Prawnicze” 2017, nr 2. 186     Bibliografia
Granat M., Godność człowieka z art. 30 Konstytucji jako wartość i norma
prawna, „Państwo i Prawo” 2014, z. 8.
Granat M., Prawo konstytucyjne. Pytania i odpowiedzi, Warszawa 2021.
Grzeszczak  R.,  Skuteczność  unijnych  procedur  ochrony  praworządności  
w stosunku do państw członkowskich, „Państwo i Prawo” 2019, z. 6.
Haman J., Demokracja. Decyzje, wybory, Warszawa 2003.
Hermeliński  W.,  Nita-Światłowska  B.,  Zakaz  wstecznego  stosowania
przepisów prawnokarnych – uwagi w kontekście nowelizacji kodeksu
karnego rozszerzającej domniemanie przestępczego pochodzenia mie-
nia, „Palestra” 2019 nr 3.
Izdebski H., Domniemanie zadań samorządu terytorialnego i domniemanie
zadań gminy w obrębie samorządu terytorialnego – klauzule generalne
dotyczące zadań samorządu, „Samorząd Terytorialny” 2015, nr 1-2.
Izdebski  H.,  Konstytucjonalizm  –  legicentryzm  –  ustawowy  nihilizm
prawny. O powołaniu naszych czasów do nauki konstytucji, „Państwo
i Prawo” 2016, z. 6.
Izdebski H., Zasada proporcjonalności a władza dyskrecjonalna admini-
stracji publicznej w świetle polskiego orzecznictwa sądowego, „Zeszyty
Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” 2010, nr 1.
Jabłoński M., Ochrona tajemnic w polskim porządku prawnym – tajemnica
radcowska i adwokacka, „Przegląd Prawa i Administracji” 2013, t. XCV.
Jabłoński M., Rozważania na temat znaczenia pojęcia godności człowieka
w polskim porządku konstytucyjnym, [w:] Prawa i wolności obywatel-
skie w Konstytucji RP, (red.) B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Jackowski M., Ochrona praw nabytych w polskim systemie konstytucyj-
nym, Warszawa 2009.
Jackowski M., Zasada ochrony praw nabytych w polskim prawie konstytu-
cyjnym, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 1.
Jakubowski P., Cisza legislacyjna – zasada prawa wyborczego w Rzeczy-
pospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 4.
Jamróz A., Od państwa liberalno-demokratycznego do demokratycznego
państwa prawa. Próba syntezy, [w:] Prawa jednostki w demokratycznym
państwie  prawa.  Zagadnienia  wybrane,  (red.)  A.  Jamróz,  L.  Jamróz,
Białystok 2016. Bibliografia     187
Jarentowski M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 li-
stopada 2006 r. (sygn. akt K 31/06), „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 2.
Jaskiernia J., Funkcje Konstytucji RP w dobie integracji europejskiej i rady-
kalnych przemian politycznych, Toruń 2020.
Jaskiernia J., Spór o rozumienie klauzuli generalnej demokratycznego pań-
stwa prawnego z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Filo-
zoficzne i teoretyczne zagadnienia demokratycznego państwa prawnego,
(red.) M. Andruszkiewicz, A. Breczko, S. Oliwniak, Białystok 2015.
Jaskiernia J., Zasada demokratycznego państwa prawnego w sejmowym
postępowaniu ustawodawczym, Warszawa 1999.
Karakulski J., Klauzula demokratycznego państwa prawnego jako funda-
ment limitacji ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności jednostki,
„Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 1.
Kardas P., Konstytucyjne i ustawowe aspekty ochrony tajemnicy zawodo-
wej  powierzanej  przedstawicielom  zawodów  zaufania  publicznego,
„Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2014 z. 4.
Karp J., Minich D., Sposoby wyrażania zasad prawnych w Konstytucji RP  
z 1997 roku na przykładzie art. 2, [w:] Ustroje. Historia i współczesność.
Polska – Europa – Ameryka Łacińska. Księga jubileuszowa dedykowana
profesorowi  Jackowi  Czajowskiemu,  (red.)  M.  Grzybowski,  G.  Kuca,  
P. Mikuli, Kraków 2013.
Karp J., Sprawiedliwość społeczna. Szkice ze współczesnej teorii konstytu-
cjonalizmu i praktyki polskiego prawa ustrojowego, Kraków 2004.
Koksanowicz G., Zasada określoności przepisów w procesie stanowienia
prawa, „Studia Iuridica Lubliniensia” 2014, nr 22.
Kordela  M.,  Formalna  interpretacji  klauzuli  demokratycznego  państwa
prawnego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Zasada de-
mokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, (red.) S. Wron-
kowska, Warszawa 2006.  
Kordela  M.,  Formalne  państwo  prawne,  [w:]  Demokratyczne  państwo
prawa.  Zagadnienia  wybrane,  (red.)  M.  Aleksandrowicz,  A.  Jamróz,  
L. Jamróz, Białystok 2014. 188     Bibliografia
Kordela M., Państwo praworządne i państwo prawne – stosunek pojęć,
[w:] Państwo prawa. Demokratyczne państwo prawne, (red.) J. Kowal-
ski, Warszawa 2008.
Kornaszewska J., Zasada „lex retro non agit”. Czy prawo nie działa wstecz?,
„Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 2.
Kościelniak G., Bezpieczeństwo prawne jednostki a bezprawie legislacyjne
– wybrane zagadnienia, „Studia Prawnicze. Rozprawy i Materiały”
2013, nr 2.
Kowalczyk S., U podstaw demokracji. Zagadnienia aksjologiczne, Lublin 2001.
Kowalska M., Uwarunkowania prawne w zakresie zastępstwa Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej, „Białostockie Studia Prawnicze” 2016, z. 20, t. 2.
Kozłowski K.,  Zakaz wprowadzania „istotnych zmian” w prawie wybor-
czym w okresie poprzedzającym wybory – rozważania na tle orzecz-
nictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Legislacyjny” 2019, nr 2.
Krzynówek-Arndt  A.,  Państwo  prawa  w  klasycznej  tradycji  zachodniej  
i późnej nowoczesności w kontekście sporów wokół klauzuli demokra-
tycznego państwa prawnego, „Przegląd Sejmowy” 2018, nr 3.
Krzywoń A., Konstytucyjna zasada proporcjonalności a ustrój samorządu
terytorialnego – rozważania na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego
o sygn. akt K 14/11, „Przegląd Legislacyjny” 2013, nr 2.
Kubas  S.,  Aktualne  dylematy  parlamentarnego  prawa  wyborczego  (wy-
brane zagadnienia), „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 5.
Kubiak A., Państwo prawne. Idea, postulaty i dylematy, „Państwo i Prawo”
1991, z. 7.
Kuciński J., Wołpiuk W.J., Zasady ustroju politycznego państwa w Konsty-
tucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012.
Kulicki  J.,  Zasady  przyzwoitej  legislacji  w  procesie  stanowienia  prawa  
podatkowego, „Analizy BAS” 2010, nr 4.
Laskowska M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca
2011 r. (sygn. akt K 9/11), „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.
Leszczyński L., Maroń G., Pojęcie i treść zasad prawa oraz generalnych
klauzul  odsyłających.  Uwagi  porównawcze,  „Annales  Universitatis
Mariae Curie-Skłodowska Lubiln-Polonia Sectio G”, 2013, vol. LX, 1. Bibliografia     189
Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Kraków 2001.
Liżewski B., Wykonanie wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka
w porządku krajowym jako realizacja zasady demokratycznego pań-
stwa prawnego, [w:] Filozoficzne i teoretyczne zagadnienia demokra-
tycznego  państwa  prawnego,  (red.)  M.  Andruszkiewicz,  A.  Breczko,  
S. Oliwniak, Białystok 2015.
Lubertowicz M., Lex iniustissima non est lex. Formuła Gustava Radbrucha
jako alternatywa dla międzynarodowego systemu ochrony praw czło-
wieka, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie” 2010, tom IV.
Ławrynowicz-Miklaszewicz M., Aksjologia wolności, „Przegląd Prawni-
czy, Ekonomiczny i Społeczny” 2014 nr 3.
Łukowiak D., Konstytucyjne ramy kadencyjności organów władzy publicz-
nej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020 nr 1.
Machnikowska A., Doktrynalne standardy państwa prawnego, „Gdańskie
Studia Prawnicze” 2009, nr 1.
Madeja A., Wykładnia prounijna w orzecznictwie Polskiego Trybunału Kon-
stytucyjnego (1997–2005), „Studia Iuridica Toruniensia” 2011, vol. 8.
Malinowska I., Źródła prawa w Konstytucji RP z 1997 r., „Przegląd Sej-
mowy” 2017, nr 6.
Maliszewska-Nienartowicz J., Rozwój zasady proporcjonalności w euro-
pejskim prawie wspólnotowym, „Studia Europejskie” 2006, nr 1.
Maliszewska-Nienartowicz J., Sądowe stosowanie wspólnotowej zasady
proporcjonalności, „Europejski Przegląd Sądowy” 2009, nr 1.
Maliszewska-Nienartowicz J., Zasada proporcjonalności w prawie wspól-
not europejskich, Toruń 2007.
Małajny I., Małajny R.M., Zasada demokratycznego i sprawiedliwego pań-
stwa prawa (uwagi porządkujące na tle art. 2 Konstytucji III RP), „Gdań-
skie Studia Prawnicze” 2012, nr 1.
Marcisz P., Taborowski M., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz umoc-
nienia praworządności. Krytyczna analiza analizy krytycznej (artykuł
polemiczny), „Państwo i Prawo” 2017, z. 12.
Maroń G., Zasady prawa jako składnik kultury prawnej, [w:] Konwergencja
czy dywergencja kultur i systemów prawnych?, (red.) O. Nawrot, S. Sy-
kun, J. Zajadło, Warszawa 2012. 190     Bibliografia
Masternak-Kubiak M., Odesłania do prawa międzynarodowego w Konsty-
tucji RP, Wrocław 2013.
Masternak-Kubiak M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
3 listopada 2006 r. (sygn. akt K 31/06), „Przegląd Sejmowy” 2007, nr 2.
Masternak-Kubiak M., Znaczenie zasady proporcjonalności w procesie in-
westycyjno-budowlanym,  [w:]  Aktualne  wyzwania  ochrony  wolności  
i praw jednostki. Prace uczniów i pracowników dedykowane Profeso-
rowi Bogusławowi Banaszakowi, (red.) M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukow-
ska, Wrocław 2014.
Mazurkiewicz M., Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego jako inspira-
cja w pracach nad Konstytucją z dnia 2 kwietnia 1997 r., [w:] Księga
XX-lecia  orzecznictwa  Trybunału  Konstytucyjnego,  (red.)  M.  Zubik,
Warszawa 2006.
Mączyński  M.,  Prawne  ujęcie  godności,  [w:]  Godność  człowieka,  (red.)  
R. Łętocha, Oświęcim 2012.
Mikołajewicz J., Smolak M., Zasada demokratycznego państwa prawnego
w aksjologii Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Państwo prawa.
Demokratyczne państwo prawne, (red.) J. Kowalski, Warszawa 2008.
Mojski W., Generalne klauzule odsyłające we współczesnym polskim pra-
wie konstytucyjnym. Zarys problematyki, „Annales Universitatis Ma-
riae Curie-Skłodowska” 2016, vol. LXIII,2.
Morawska E., Klauzula państwa prawnego w Konstytucji RP na tle orzecz-
nictwa Trybunału Konstytucyjnego, Toruń 2003.
Morawska E.H., Zasada proporcjonalności jako konstytutywny element pa-
radygmatu zasady państwa prawnego, [w:] Minikomentarz dla Maksi-
profesora.  Księga  jubileuszowa  profesora  Leszka  Garlickiego,  (red.)  
M. Zubik, Warszawa 2017.
Morawska E.H., Zasada proporcjonalności, [w:] Na straży państwa prawa.
Trzydzieści lat orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, (red.) L. Gar-
licki, M. Derlatka, M. Wiącek, Warszawa 2016.
Morawski L., Spór o pojęcie państwa prawnego, „Państwo i Prawo” 1994, z. 4.
Mrozek J.J., Godność osoby ludzkiej jako źródło praw człowieka i obywa-
tela, „Civitas et Lex” 2014, nr 1. Bibliografia     191
Nikołajew J., Godność człowieka jako źródło jego praw i wolności a prawo
do  wolności  sumienia  i  religii więźniów,  „Przegląd  Prawno-Ekono-
miczny” 2016, tom 3, nr 36.
Nowak  L.,  Interpretacja  prawnicza.  Studium  z  metodologii  prawoznaw-
stwa, Warszawa 1973.
Oniszczuk J., Filozofia i teoria prawa, Warszawa 2012.
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Try-
bunału Konstytucyjnego, Zakamycze 2000.
Oniszczuk J., Wolności i prawa socjalne oraz orzecznictwo konstytucyjne,
Warszawa 2005.
Ostropolski T., Zasada proporcjonalności a europejski nakaz aresztowa-
nia, „Europejski Przegląd Sądowy” 2013, nr 3.
Patyra S., Tajemnica zawodowa radcy prawnego w procesie karnym – konsty-
tucyjne gwarancje i ustawowe zagrożenia, „Radca Prawny” 2018, nr 4.  
Pawłowski S., Konstytucyjność obniżenia i zróżnicowania powszechnego
wieku emerytalnego, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. XL.
Pazura A., Zasada równości wobec prawa – naruszenia a dyskryminacja,
„Prawa Człowieka, Humanistyczne Zeszyty Naukowe” 2013, nr 16.
Piechowiak M., W sprawie stosowalności klauzuli limitacyjnej a art. 31
ust. 3 Konstytucji RP do art. 38 dotyczącego ochrony życia, [w:] Dyle-
maty praw człowieka, (red.) T. Gardocka, J. Sobczak, Toruń 2008.
Pikuła Ł.J., Bezpieczeństwo prawne jako podstawowa wartość prawa w syste-
mie prawa, „Przegląd Prawno-Ekonomiczny” 2017, nr 2.
Piotrowski R., Kompetencje prawotwórcze parlamentu i rządu w demokra-
tycznym państwie prawnym, [w:] Tworzenie prawa w demokratycznym
państwie prawnym, (red.) H. Suchocka, Warszawa 1992.
Piotrowski  R.,  Konstytucja  i  referendum,  [w:]  Konstytucjonalizm  polski.
Refleksje okazji jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej
profesora Andrzeja Szmyta, (red.) A. Gajda, K. Grajewski, A. Rytel-Wa-
rzocha, P. Uziębło, M.M. Wiszowaty, Gdańsk 2020.
Podkowik  J.,  Bezpośrednie  konstytucyjne  granice  wolności  człowieka,
„Państwo i Prawo” 2017, z. 8.
Podsiadlik C., Skudynowski P., Bezprawie normatywne (wybrane zagad-
nienia), „Państwo i Prawo” 2010, z. 10. 192     Bibliografia
Potrzeszcz J., „Formuła radbrucha” a „formuła cathreina”, „Roczniki Nauk
Prawnych” 2011, tom XXI, nr 2.
Potrzeszcz J., Bezpieczeństwo prawne w orzecznictwie polskiego Trybu-
nału Konstytucyjnego, „Roczniki Nauk Prawnych” 2006, t. XVI, nr 1.
Potrzeszcz  J.,  Podmiot  bierny  a  podmiot  czynny  bezpieczeństwa  praw-
nego, „Teka Komisji Prawniczej – OL PAN”, 2015.
Przedańska J., Ab ovo, czyli o koncepcji państwa prawa, [w:] Administracja
publiczna pod rządami prawa. Księga pamiątkowa z okazji 70-lecia uro-
dzin prof. zw. dra hab. Adama Błasia, (red.) J. Korczak, Wrocław 2016.
Pułło A., Idee konstytucjonalizmu i państwa konstytucyjnego, „Gdańskie
Studia Prawnicze” 2010, nr 2.
Pułło A., Państwo prawne (uwagi w związku z art. 1 Konstytucji RP), [w:]
Z teorii i praktyki konstytucjonalizmu. Prace ofiarowane Profesorowi
Andrzejowi Gwiżdżowi, „Studia Iuridica” 1995, t. 28.
Pułło M., Ekspektatywa jako przedmiot ochrony w procesie tworzenia i sto-
sowania norm prawa administracyjnego na przykładzie ustawy o świad-
czeniach rodzinnych, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, nr XXXI.
Radbruch G., Ustawowe bezprawie i ponadustawowe prawo, [w:] G. Rad-
bruch, Filozofia prawa, tłum. E. Nowak, Warszawa 2009.
Radziewicz P., Wzruszenie „domniemania konstytucyjności” aktu norma-
tywnego przez Trybunał Konstytucyjny, „Przegląd Sejmowy” 2008 nr 5.
Rakowska-Trela A., Zasada demokratycznego państwa prawnego a zmiany
w prawie wyborczym, „Studia Wyborcze” 2018, nr 25.
Roszkiewicz Z., Zakaz domniemywania kompetencji i wyjątki od tego za-
kazu  w  prawie  konstytucyjnym,  międzynarodowym  i  europejskim,
https://depotuw.ceon.pl/handle/item/3616.  
Rudnicki  S.,  Ekspektatywa  nabycia  własności  nieruchomości  w  świetle
orzecznictwa sądowego, „Rejent” 2003, nr 10.
Rulka M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 paździer-
nika 2009 r. (sygn. akt Kp 3/09), „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 6.
Rulka M., Wpływ dorobku Komisji Weneckiej na prawodawstwo krajowe,
„Europejski Przegląd Sądowy” 2016, nr 5. Bibliografia     193
Rychlewska A., Zasada nullum crimen sine lege na tle współczesnej idei
państwa prawa, „Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych” 2017,
z. 3.
Rymarz F., Zasada ochrony przyrodzonej i niezbywalnej godności czło-
wieka w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sądowy”
2003, nr 6.
Sartori G., Teoria demokracji, Warszawa 1994.
Sierpowska I., Wolność, godność i prawo do samostanowienia a udzielanie
świadczeń z pomocy społecznej, „Wrocławskie Studia Erazmiańskie”
2016, nr X.
Skotnicki K., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca
2011 r. (sygn. akt K 9/11), „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.
Skotnicki K., W sprawie wybranych kwestii dotyczących finansów partii
politycznych, „Przegląd Sejmowy” 2009 nr 4.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa
2009.
Skrzydło W., Przemiany polityczne i ustrojowe w Polsce na przełomie lat
osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, [w:] Zarys prawa konstytucyj-
nego, (red.) W. Skrzydło, Lublin – Rzeszów 1993.
Sobczak J., Praworządność, [w:] Encyklopedia politologii. Tom 2. Ustroje
państwowe, (red.) W. Skrzydło, M. Chmaj, Zakamycze 2000.
Sokolewicz  W.,  Artykuł  13,  [w:]  Konstytucja  Rzeczypospolitej  Polskiej.  
Komentarz, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2007.
Sokolewicz W., Rzeczpospolita Polska – demokratyczne państwo prawne,
„Państwo i Prawo” 1990, z. 4.
Sokolewicz W., Zubik M., Artykuł 2, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Pol-
skiej. Komentarz. I. Wstęp, art. 1-29, (red.) L. Garlicki, M. Zubik, War-
szawa 2016.
Sozański J., Zasada demokratycznego państwa prawnego w polskiej prak-
tyce prawnej, „Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula” 2014, nr 4.
Stadniczeńko S.L., Wspólnota obywatelska – społeczeństwo obywatelskie
bytem autonomicznym w demokratycznym państwie prawa, [w:] Pań-
stwo demokratyczne, prawne i socjalne, „Studia Społeczne, Polityczne
i Ekonomiczne”, t. 4, Kraków 2014. 194     Bibliografia
Stecko S., Prawo do świadczeń z pomocy społecznej w świetle Konstytucji
RP, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021 nr 2
Stefaniuk M., „Ważny interes (publiczny, społeczny, państwa)” jako waru-
nek odstępstwa od zasady zachowania odpowiedniej vacatio legis, [w:]
Demokratyczne państwo prawa. Zagadnienia wybrane, (red.) M. Alek-
sandrowicz, A. Jamróz, L. Jamróz, Białystok 2014.  
Stefaniuk M., Zasada odpowiedniego vacatio legis jako element zasady
ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa,
„Studia Iuridica Lublinensia” 2016, vol. XXV, 1.
Stepniak K., Wpływ aksjologii oraz myśli filozoficznej na rozwój demokra-
cji, „Studia Prawnicze i Administracyjne” 2019, nr 30.
Stępkowski A., Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej.
Sądowa kontrola władzy dyskrecjonalnej w nowoczesnej Europie, War-
szawa 2010.
Stępniak K., Relacje między Zasadami Techniki Prawodawczej a Zasadami
Poprawnej Legislacji w procesie stanowienia prawa, „Przegląd Prawa
Konstytucyjnego” 2017, nr 1.
Strzyczkowski K., Zasada państwa sprawiedliwości społecznej jako zasada
publicznego  prawa  gospodarczego,  „Ruch  Prawniczy,  Ekonomiczny  
i Socjologiczny” 2007 z. 4.
Suchocka H., Aktualność wartości chronionych przez Konstytucję z 1997
r., „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, nr 2.
Suchocka H., Kański L., Zmiany konstytucyjnej regulacji sądownictwa i
prokuratury dokonane w 1989 r., „Państwo i Prawo” 1991, z. 1.
Symonides J., Powszechna Deklaracja Praw Człowieka (po 60 latach od jej
przyjęcia), „Państwo i Prawo” 2008, z. 12.
Syryt A., Oddziaływanie prawa międzynarodowego na sądownictwo kon-
stytucyjne w Polsce – perspektywa konstytucyjna, Warszawa 2019.
Szadok-Bratuń A., Minirefleksje nad maksirefleksjami, czyli o aksjologicz-
nych  aspektach  praworządności,  „Przegląd  Prawa  i  Administracji”
2018, nr 114.
Szuniewicz M., Ochrona bezpieczeństwa państwa jako przesłanka ograni-
czenia  praw  i  wolności  jednostki  w  świetle  Europejskiej  Konwencji
Praw Człowieka, Warszawa 2016. Bibliografia     195
Szydło M., Opinia prawna na temat projektu ustawy o zmianie niektórych
ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecz-
nych, „Zeszyty Prawnicze” 2011, nr 2.
Ślebzak K., Ochrona emerytalnych praw nabytych, Warszawa 2009.
Tabernacka M., Pewność sytuacji jednostki w demokratycznym państwie
prawnym, [w:] Administracja publiczna pod rządami prawa. Księga pa-
miątkowa z okazji 70-lecia urodzin prof. zw. dra hab. Adama Błasia,
(red.) J. Korczak, Wrocław 2016.
Taborowski  M.,  Aspekty  proceduralne  postępowania  w  sprawie  prawo-
rządności wobec Polski, [w:] Wniosek Komisji Europejskiej w sprawie
wszczęcia w stosunku do Polski procedury z art. 7 TUE, (red.) J. Barcz,
A. Zawidzka, Warszawa 2018.
Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkow-
skich w prawie Unii Europejskiej. Studium przebudzenia systemu po-
nadnarodowego, Warszawa 2019.
Taborowski M., Wyzwania Unii Europejskiej dotyczące poszanowania rzą-
dów prawa, [w:] Prawne aspekty i wyzwania Unii Europejskiej, (red.)  
Ł. Pisarczyk, Warszawa 2018.
Tkacz S., Tobor Z., Problematyka praworządności w teorii prawa Kazimierza
Opałka, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2020, z. 1.
Tkaczyk E., Zaskarżenie do Trybunału Konstytucyjnego przepisu noweli-
zującego  w  okresie  jego  vacatio  legis.  Studium  teoretyczno-prawne,
„Studia Prawnicze i Administracyjne” 2017, nr 22.
Tomaszewski J., Prezydent RP jako gwarant ciągłości władzy państwowej,
„Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr 20.
Trzciński J., Konstytucyjna zasada proporcjonalności w orzecznictwie są-
dów administracyjnych, [w:] Minikomentarz dla Maksiprofesora. Księga
jubileuszowa profesora Leszka Garlickiego, (red.) M. Zubik, Warszawa
2017.
Tuleja P., Artykuł 2, [w:] Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1-86,
(red.) M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Tuleja P., Stosowanie Konstytucji RP w świetle zasady jej nadrzędności
(wybrane problemy), Kraków 2003. 196     Bibliografia
Tuleja P., Zastane pojęcie państwa prawnego, [w:] Zasada demokratycz-
nego państwa prawnego w Konstytucji RP, (red.) S. Wronkowska, War-
szawa 2006.
Turczyn A., Konstytucyjna zasada związania prawem międzynarodowym,
„Rzeczypospolita” 3 maja 2021.
Urbaniak K., Wybory jako demokratyczny sposób kreowania organów wła-
dzy publicznej a dobro wspólne, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i So-
cjologiczny” 2018, nr 1.
Uziębło  P.,  Demokratyczne  państwo  prawa  jako  filar  funkcjonowania
współczesnych państw, „Studia Elbląskie” 2010, nr XI.
Uziębło P., Glosa do wyroku TK z dnia 3 listopada 2006 r., K 31/06. Kon-
stytucyjność zmian samorządowej ordynacji wyborczej, „Gdańskie Stu-
dia Prawnicze” 2007, nr 2.
Uziębło P., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 4, 125, Warszawa 2021.
Uziębło P., Konstytucjonalizm, [w:] Leksykon współczesnej teorii i filozofii
prawa. 100 podstawowych pojęć, (red.) J. Zajadło, Warszawa 2017.
Uziębło P.,  Państwo prawa, [w:] Leksykon współczesnej teorii i filozofii
prawa, (red.) J. Zajadło (red.), Warszawa 2007.
Węglińska J., Zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i do stano-
wionego przez nie prawa jako dyrektywa poprawnej legislacji, „Prawo
w działaniu. Sprawy cywilne” 2020, nr 42.
Wiązek P., Mit i paradygmat racjonalnego prawodawcy w świetle wybra-
nych przykładów orzecznictwa oraz legislacji Sejmu VIII kadencji, „Acta
Universitatis Wratislaviensis” 2020, t. CXX.
Widłak  T.,  Nauka  prawa  międzynarodowego  Hansa  Kelsena,  „Państwo  
i Prawo” 2020, z. 3.
Wierczyński G., Komentarz do ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych
i niektórych innych aktów prawnych, [w:] G. Wierczyński, Redagowa-
nie i ogłaszanie aktów normatywnych. Komentarz, Warszawa 2016.
Wilejczyk  M.,  Integralna  filozofia  prawa  Ronalda  Dworkina  a  problem
klauzul generalnych. Klauzule generalne jako odesłania wewnątrzsys-
temowe, „Państwo i Prawo” 2019, z. 2. Bibliografia     197
Winiarz M., Godność człowieka a egzekucja opróżnienia lokalu mieszkal-
nego, „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” 2009, nr 12.
Wiszowaty M.M., Czy istnieją polskie tradycje państwa prawa? Prolego-
mena do badań, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 3.  
Witkowski Z. (red.), Prawo konstytucyjne, Toruń 2013.
Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka
w Konstytucji RP, Kraków 1999.
Wojtyczek K., Ochrona godności człowieka, wolności i równości przy po-
mocy skargi konstytucyjnej w polskim systemie prawnym, [w:] Godność
człowieka jako kategoria prawna, (red.) K. Complak, Wrocław 2001.
Wojtyczek K., Zasada proporcjonalności, [w:] Prawa i wolności obywatel-
skie w Konstytucji RP, (red.) B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Woleński J., O formule Radbrucha, „Principia” 2015, LXI–LXII.
Wołodkiewicz W., Lex retro non agit. Sformułowanie w polskiej doktrynie
prawniczej, „Zeszyty Naukowe UKSW” 2001, nr 1.  
Wronkowska  S.,  Charakter  prawny  klauzuli  demokratycznego  państwa
prawnego  (art.  2  Konstytucji  Rzeczypospolitej  Polskiej),  [w:] Zasada
demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji RP, (red.) S. Wron-
kowska, Warszawa 2006.
Wronkowska S., Ustawa o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych
innych aktów prawnych, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 5.
Wronkowska S., Zarys koncepcji państwa prawnego w polskiej literaturze
politycznej i prawnej, [w:] Polskie dyskusje o państwie prawa, (red.) S.
Wronkowska, Warszawa 1995.
Wronkowska  S.,  Zasady  przyzwoitej  legislacji  w  orzecznictwie  TK,  [w:]
Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, (red.) M. Zu-
bik, Warszawa 2006.
Wronkowska S., Zmiany w  systemie prawnym (Z zagadnień techniki i  po-
lityki legislacyjnej), „Państwo i  Prawo” 1991, z. 9.
Wrońska I., Skutek krajowy prawa międzynarodowego w polskim porządku
prawnym na przykładzie stosowania instrumentów międzynarodowej
ochrony praw człowieka, [w:] Umiędzynarodowienie krajowego obrotu 198     Bibliografia
prawnego, (red.)  I. Kraśnicka, W. Hryniewicka–Filipkowska, t. 2, Bia-
łystok 2017.
Wróbel  P.,  Postulat  sprawiedliwości  społecznej  a  idea  sprawiedliwości,
„Studia Socialia Cracoviensia” 2013, nr 1.
Wróblewska  I.,  Zasada  państwa  prawnego  w  orzecznictwie  Trybunału
Konstytucyjnego RP, Toruń 2010.
Wróblewski J.,  Wybrane zagadnienia metodologiczne dogmatyki prawa,
[w:]  Zagadnienia  metodologiczne  prawoznawstwa.  Materiały  z  sesji
naukowej, Łódź, 27–28 marca 1980 r., (red.) J. Wróblewski, Wrocław–
Warszawa 1982.
Wróblewski J., Z zagadnień pojęcia i ideologii państwa prawnego, „Pań-
stwo i Prawo” 1990, z. 6.
Würtenbergerjan T., Tkaczyński J.W., Nowe ramy Unii Europejskiej na rzecz
umocnienia  praworządności  (analiza  krytyczna),  „Państwo  i  Prawo”
2017, z. 9.
Wyrzykowski M., Legislacja – demokratyczne państwo prawa – radykalne
reformy polityczne i gospodarcze, „Państwo i Prawo” 1991, z. 5.
Wyrzykowski  M.,  Zasada  demokratycznego  państwa  prawnego  –  kilka
uwag, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego,
(red.) M. Zubik, Warszawa 2006.
Zajadło J., Idea równości we współczesnej filozofii prawa i filozofii polityki,
„Przegląd Sejmowy” 2011, nr 6.
Zakolska J., Problem klauzuli ograniczającej korzystanie z praw i wolności
człowieka w pracach konstytucyjnych, w poglądach doktryny i orzecz-
nictwa Trybunału Konstytucyjnego, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 5.
Zakolska J., Zasada proporcjonalności w orzecznictwie Trybunału Konsty-
tucyjnego, Warszawa 2008.
Zaleśny J., Określoność przepisów prawa na tle orzecznictwa Trybunału
Konstytucyjnego, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2011, nr 1.
Zaleśny J., Państwa prawnego zasada, [w:] Wielki słownik parlamentarny,
(red.) J. Szymanek, Warszawa 2018.
Zaleśny J., Zasady prawidłowej legislacji, „Studia Politologiczne” 2009,
nr 13. Bibliografia     199
Zamelski P., Społeczne aspekty prawa do dobrej legislacji, „Roczniki Nauk
Społecznych” 2015, nr 4.
Zegarlicki  J.,  Pewność  prawa  jako  istotna  wartość  państwa  prawnego,
„Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna” 2017, t. 6, nr 2.
Zieliński A., Pojmowanie godności ludzkiej w świetle praw ekonomicznych
i socjalnych, [w:] Godność człowieka jako kategoria prawa, (red.) K. Com-
plak, Wrocław 2001.
Zieliński M., Komentarz do zasad techniki prawodawczej, Warszawa 2004.
Zieliński M., Wykładnia prawa. Zasady, reguły, wskazówki, Warszawa 2006.
Zieliński T., Klauzule generalne w nowym porządku konstytucyjnym, „Pań-
stwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
Zmierczak M., Koncepcja państwa prawnego jako ograniczenia władzy na-
rodu, [w:] Zasada demokratycznego państwa prawnego w Konstytucji
RP, (red.) S. Wronkowska, Warszawa 2006.
Zmierczak M., Kształtowanie się koncepcji państwa prawnego (na przykła-
dzie niemieckiej myśli polityczno-prawnej), [w:] Polskie dyskusje o pań-
stwie prawa, (red.) S. Wronkowska, Warszawa 1995.
Zmierczak M., O pojmowaniu państwa prawa – perspektywa historyczna,
[w:]  Spory  wokół  teorii  i  praktyki  państwa  prawa,  (red.)  G.  Ulicka,
S. Wronkowska, Warszawa 2011.
Zubik M., Artykuł 2, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,
(red.) L. Garlicki, M. Derlatka, Warszawa 2016.
Zubik M., Okres „vacatio legis” na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyj-
nego  z  zakresu  prawa  pracy,  „Praca  i  Zabezpieczenie  Społeczne”
2004, nr 3.
Zubik M., Prawo konstytucyjne współczesnej polski, Warszawa 2020.
Zubik M., Ustawa a bieżące potrzeby prowadzenia polityki państwa, „Prze-
gląd Legislacyjny” 2014, nr 2.
Żurek J., Zasady lex retro non agit i nullum crimen sine lege, [w:] Realiza-
cja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim po-
rządku prawnym, (red.) M. Jabłoński, Wrocław 2014.