Komentarz do Konstytucji RP art. 145, 156

Spis treści:

Wykaz skrótów
Komentowane przepisy Konstytucji RP
Wprowadzenie

Artykuł 145

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Uwagi wprowadzające i kontekst historyczny
4. Możliwe płaszczyzny naruszeń Konstytucji RP
5. Trybunał Stanu w polskich realiach ustrojowych
5.1. Kalendarium aktów prawnych związanych z funkcjonowaniem Trybunału Stanu
5.2. Kontekst historyczny
5.3. Postępowania realizowane przed Trybunałem Stanu
6. Konstytucyjne umocowanie,  zakres działania, charakter prawny sędziów, funkcje i cele Trybunału Stanu
7. Właściwość Trybunału Stanu
8. Akcesoryjny i temporalny charakter odpowiedzialności Prezydenta RP przed Trybunałem Stanu
9. Ramy ogólnej odpowiedzialności konstytucyjnej
10. W związku z „zajmowanym stanowiskiem” lub „w zakresie urzędowania”
11. Postępowanie wobec Prezydenta RP, który przestał sprawować urząd
12. Możliwość ponoszenia odpowiedzialności karnej przez Prezydenta RP
13. Postawienie Prezydenta RP w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu a ciągłość prezydentury
14. Spoczywanie biegu przedawnienia
15. Odpowiedzialność za wykroczenie
16. Prezydent RP jako świadek w postępowaniu karnym

Artykuł 156

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Kontekst historyczny
4. Ministrowie w Konstytucji RP
5. Charakterystyka odpowiedzialności członków rządu
6. Podmiotowy i przedmiotowy zakres odpowiedzialności członków Rady Ministrów
7.  Postępowanie przed Trybunałem Stanu w stosunku do Prezydenta RP i członków Rady Ministrów

Bibliografia opracowań naukowych

Bibliografia opracowań naukowych

Adamczyk M., Pastuszka S., Konstytucje polskie w rozwoju dziejowym 1791–1982, Warszawa 1985.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
Balicki R., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red.) M. Haczkowska, Warszawa 2014.
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2009.
Bator A., Integracja prawoznawstwa a rozumienie kompetencji w szczegółowych naukach prawnych, [w:] Kompetencja ze stanowiska teorii i filozofii prawa, (red.) W. Jedlicki, Wrocław 2004.
Bogdan G., Relacja pojęć przestępstwa i przestępstwa skarbowego w polskim prawie karnym, „Przegląd Sądowy” 1997, nr 5.
Bojarski M., Świda Z., Podstawy materialnego i procesowego prawa o wykroczeniach, 3 wyd., Wrocław 2002.
Borucki M., Konstytucje polskie 1791–1997, Warszawa 2002.
Brzozowski W., Obejście konstytucji, „Państwo i Prawo” 2014, z. 9.
Chauvin T., Stawecki T., Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa, Warszawa 2016.
Chorążewska A., Model prezydentury w praktyce politycznej po wejściu w życie Konstytucji RP z 1997 r., Warszawa 2008.
Chrzczonowicz P., Problem odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Republiki Włoskiej, [w:] Konstytucjonalizm Włoski i Polski w aktualnych fazach ich przemian,  (red.) Z. Witkowski, Toruń 2005.
Ciapała J., Prezydent w systemie ustrojowym Polski (1989–1997), Warszawa 1999.
Ciapała J., Zagadnienie odpowiedzialności prawnej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6.
Daszkiewicz W., Proces karny. Część ogólna, Poznań 1996.
Dąbrowski K., Odpowiedzialność Prezydenta za wykroczenia, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2017, nr 1.
Dudek D., Autorytet  rezydenta a Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Lublin 2013.
Duszka-Jakimko H., Haczkowska M., Odpowiedzialność Prezydenta RP. Kategorie prawne i pozaprawne, [w:] Pozycja ustrojowa prezydenta na przykładzie wybranych państw Europy Środkowo-Wschodniej i Niemiec,  (red.)
A. Frankiewicz, S.L. Stadniczenko, Opole 2009.
Działocha K., Naruszenie konstytucji, jako podstawa odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, „Acta Universitatis Wratislaviensis”, Prawo CL, Wrocław 1988.
Działocha K., Zalasiński T., Trybunał Stanu, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. 5, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2007.
Dziemidok-Olszewska B., Instytucja prezydenta w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2003.
Filar M., Niektóre węzłowe problemy orzecznictwa Trybunału Stanu III Rzeczypospolitej, [w:] Ze sztandarem prawa przez świat. Księga dedykowana Profesorowi W. Wagnerowi z okazji 85-lecia urodzin, (red.) R. Tokarczyk, K. Motyka, Kraków 2002.
Filar M., Zawinienie deliktu konstytucyjnego, [w:] Rozważania o prawie karnym. Księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin Profesora Aleksandra Ratajczaka, Poznań 1999.
Gardocka T., Jagiełło D., Funkcja stabilizacyjna Konstytucji RP na przykładzie konkordatu między Rzeczpospolitą polską a Stolicą Apostolską, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 6.
Gardocka T., Jagiełło D., Kodeks postępowania karnego. Krótki komentarz dla studiujących, Warszawa 2018.
Gardocki L., Gardocka T., Jagiełło D., Kodeks karny. Krótki komentarz dla studiujących, Warszawa 2020.
Gardocki L., Prawo karne, wyd. 22, Warszawa 2021.
Gardocki L., Tylko przed Trybunałem Stanu, „Rzeczpospolita” z 13 września 1999 r. nr 214 (5379).
Garlicki L., Murzynowski A., Sądownictwo i jego organizacja w nowej Konstytucji, [w:] Konstytucyjne podstawy wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych, Warszawa 1989.
Garlicki L., Pojęcie i cechy sądu w świetle Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, [w:] Trzecia Władza. Sady i trybunały w Polsce. Materiały jubileuszowego L Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego.
Gdynia, 24–26 kwietnia 2008 r.,  (red.) A. Szmyt, Gdańsk 2008.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2009.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, wyd. 8, Warszawa 2004.
Gensikowski P., Postępowanie w sprawach o wykroczenia. Komentarz, Warszawa 2016, wyd. 1.
Grabowska S., Modele odpowiedzialności konstytucyjnej prezydenta we współczesnych państwach europejskich, Toruń 2012.
Grajewski K., Immunitet parlamentarny w prawie polskim, Warszawa 2001.
Grajewski K., Odpowiedzialność posłów i senatorów na tle zasady mandatu wolnego, Warszawa 2009.
Grajewski K., Opinia w sprawie zastosowania art. 7a ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora w kontekście instytucji przedawnienia karalności wykroczeń, [w:] Status posła w opiniach Biura Analiz Sejmowych (2007–2015). Tom 1. Wybór opinii prawnych do artykułów 1–24 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. z 2011, nr 7, poz. 29, ze zm.), (red.) J. Mordwiłko, Warszawa 2015.
Granat M., Normatywny model odpowiedzialności konstytucyjnej w praktyce, [w:] Sądy i trybunały w konstytucji i praktyce,  (red.) W. Skrzydło, Warszawa 2005.
Grzegorczyk P., Immunitet państwa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010.
Grzegorczyk T., Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia. Komentarz, wyd. V, Warszawa 2012.
Hoc S., Prezydent jako świadek w postępowaniu sądowym, [w:] Rzetelny proces karny. Księga jubileuszowa Profesor Zofii Świdy , (red.) J. Skorupka, Warszawa 2009.
Jagiełło D., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 41, 45, Warszawa 2020.
Janusz-Pohl B., Immunitety w polskim postępowaniu karnym, Warszawa 2009.
Jasiński W., Standard niezależnego i ustanowionego ustawą sądu, [w:] Rada Europy a przemiany demokratyczne w państwach Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1989–2009,  (red.) J. Jaskiernia, Toruń 2010.
Kierkegaard S., Albo-albo, C.A. Reitzels Boghandel 1843 r. Pierwsze wydanie polskie: Wydawnictwo PWN z 1973 r., w przekładzie A. Buchner, J. Iwaszkiewicz, K. Toeplitz.
Kierończyk P., Odpowiedzialność konstytucyjna (Trybunał Stanu), [w:] Leksykon prawa konstytucyjnego. 100 podstawowych pojęć, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2016.
Kmiecik R., Jeszcze raz w sprawie abolicji indywidualnej, „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 12.
Knoppek K., Przesłuchanie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jako świadka w postepowaniu sądowym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2002, nr 25.
Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, (red.) M. Mozgawa, LEX 2017.
Kondratiewa-Bryzik J., Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w Federacji Rosyjskiej, [w:] Formy odpowiedzialności konstytucyjnej w państwach europejskich, (red.) S. Grabowska, R. Grabowski, Toruń 2010.
Konieczniak P., Czyn jako podstawa odpowiedzialności w prawie karnym, Kraków 2002.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,  (red.) L. Garlicki, t. V,  Warszawa 2007.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,  (red.) L. Garlicki, Warszawa 2001, t. II.
Konstytucje państw Unii Europejskiej, (red.) L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2011.
Korpanty J. (red.), Mały słownik łacińsko-polski, Warszawa 2007.
Kruk M., Wykonywanie obowiązków prezydenta RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, (red.) W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Krzymuski E., [w:] Ankieta Jaworskiego o Konstytucji marcowej, cyt. za: W. Komarnicki, Ustrój państwowy Polski współczesnej. Geneza i system, Wilno 1937.
Kulik M., Przedawnienie karalności i przedawnienie wykonania kary w polskim prawie karnym, Warszawa 2014.
Lang W., Pojęcia prawne i prawnicze, [w:] Teoria państwa i prawa, W. Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Warszawa 1986.
Laskowska M., Sokolewicz W., Odpowiedzialność członków Rady Ministrów w Konstytucji RP na tle porównawczym, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego”, seria Prawo, 2002, nr 6.
Leśnodorski B., Dzieło Sejmu Czteroletniego, Wrocław 1951.
Marek A., Marek-Ossowska A., Prawo wykroczeń (materialne i procesowe), wyd. 8, Warszawa 2019.
Marszałkowska-Krześ E., Krześ S., Wzywa się na świadka, Rzeczpospolita 2000.
Michalski W., Immunitety w polskim procesie karnym, Warszawa 1970.
Milczarek M., Odpowiedzialność karna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 1.
Mojak R., Instytucja Prezydenta RP w okresie przekształceń ustrojowych, Lublin 1995.
Murzynowski A., Ułaskawienie w Polsce Ludowej, Warszawa 1965.
Naleziński B., [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2019.
Naleziński B., Organy władzy sądowniczej, [w:] Prawo konstytucyjne, (red.) P. Sarnecki, wyd. IV, Warszawa 2002.
Nowikowski I., Odwołalność czynności procesowych stron w polskim procesie karnym, Lublin 2001.
Odrowąż-Sypniewski W., Odpowiedzialność konstytucyjna członków organów kolegialnych, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 6.
Odrowąż-Sypniewski W., Opinia prawna dotycząca momentu wstrzymania biegu przedawnienia na skutek ochrony wynikającej z immunitetu parlamentarnego, [w:] Status posła w opiniach Biura Analiz Sejmowych (2007–2015). Tom 1. Wybór opinii prawnych do artykułów 1–24 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. z 2011, nr 7, poz.
29, ze zm.), (red.) J. Mordwiłko, Warszawa 2015.
Opaliński B., Trybunał Stanu w polskim porządku ustrojowym. Zagadnienia wybrane, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2011.
Pietrzak M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce w okresie przemian ustrojowych, „Państwo i Prawo” 1995, z. 3.
Pietrzak M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce, Warszawa 1992.
Podstawowe problemy stosowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Raport końcowy z badań,  (red.) K. Działocha, Warszawa 2006.
Popławska E., Opróżnienie urzędu Prezydenta RP (art. 128, 131), [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, (red.)  W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Redelbach A., Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii państwa i prawa, Warszawa 1993.
Sakowicz A., Steinborn S., [w:] Konstytucja RP. Tom 2. Komentarz. Art. 87–243, (red.) M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Sarnecki P., Uwaga nr 2 do art. 145 Konstytucji, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,  (red.) L. Garlicki, t. I, Warszawa 1999.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Praktyczne komentarze, Warszawa 2007.
Słomka T., Prezydent Rzeczypospolitej po 1989 roku. Ujęcie porównawcze, Warszawa 2005.
Sokolewicz W., Opinia w sprawie możliwości przesłuchania Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przez sejmową komisję śledczą, „Przegląd Sejmowy” 2004, z. 1.
Steinborn S., Odwoływalność oświadczeń woli a porozumienia w polskim procesie karnym, „Palestra” 2001, nr 7–8.
Steinborn S., Opinia w sprawie wymogów formalnych wstępnych wniosków o pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej byłego Prezesa Rady Ministrów Jarosława Kaczyńskiego i byłego Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora Generalnego Zbigniewa Ziobry, „Zeszyty Prawnicze Biura Analiz Sejmowych” 2013, nr 1.
Szeliga Z., Odpowiedzialność parlamentarzystów, Prezydenta, Rady Ministrów oraz jej członków w świetle Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., Lublin 2003.
Szumiło-Kulczycka D., Odpowiedzialność́ karna przed Trybunałem Stanu, „Przegląd Sejmowy” 2001, nr 4.
Świda-Łagiewska Z., Zasady odpowiedzialności konstytucyjnej i system kar, [w:] Trybunał Stanu w PRL, (red.) Z. Świda-Łagiewska, Warszawa 1983.
Trzciński J., Opinia w sprawie możliwości przesłuchania Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przez sejmową komisję śledczą, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 60, z. 1.
Ustawa o Trybunale Stanu. Komentarz, (red.) G. Pastuszko, Warszawa 2013.
Ustawa o Trybunale Stanu. Komentarz, (red.) K. Grajewski, S. Steinborn, Warszawa 2020.
Wajda D., Uwagi o potrzebie reformy Trybunału Stanu, „Przegląd Sejmowy” 2008, z. 2.
Warylewski J., Prawo karne. Część ogólna, Warszawa 2009.
Wiatr J.J., Prawo i polityka: z dziejów odpowiedzialności konstytucyjnej w III Rzeczypospolitej, [w:] Prawo – władza – społeczeństwo – polityka. Księga jubileuszowa Profesora Krzysztofa Pałeckiego, (red.) M. Borucka-Arctowa, Toruń 2006.
Wolter W., Nauka o przestępstwie. Analiza prawna na podstawie przepisów części ogólnej kodeksu karnego z 1969 roku, Warszawa 1973.
Wronkowska S., Ziembiński Z., Zarys teorii prawa, Poznań 2001.
Zaleśny J., Prawne i polityczne aspekty odpowiedzialności konstytucyjnej w Polsce po 1989 r., „Studia Politologiczne” 2013, nr 28.
Zaleśny J., Konstytucyjne koncepcje odpowiedzialności, [w:] Konstytucja RP z 1997 r. na tle zasad współczesnego państwa prawnego. Zagadnienia wybrane, (red.) M. Kruk, Warszawa 2006.
Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna w Europie Środkowo-Wschodniej, [w:] Zagadnienia konstytucjonalizmu krajów Europy Środkowo-Wschodniej,  (red.) T. Mołdawa, Warszawa 2003.
Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna w Federacji Rosyjskiej, [w:] Federacja Rosyjska 1991–2001,  (red.) J. Adamowski, A. Skrzypek, Warszawa 2002.
Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna w prawie polskim okresu transformacji ustrojowej, Toruń 2004.
Zaleśny J., Odpowiedzialność konstytucyjna. Praktyka III RP, Warszawa 2004.
Zaleśny J., Prawne i polityczne aspekty odpowiedzialności konstytucyjnej w Polsce po 1989 r., „Studia Politologiczne” 2013, nr 28.
Zarzycki W., Temida Sejmowa. Z dziejów Sądu Sejmowego w Polsce przedrozbiorowej, Warszawa 2000.
Zawłocki R., Pojęcie i istota deliktu konstytucyjnego jako podstawy odpowiedzialności konstytucyjnej przez Trybunałem Stanu, „Monitor Prawniczy” 2018, nr 18.
Zbrojewska M., Karnoprocesowe aspekty postępowania przed komisją śledczą, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 1.
Ziembiński Z., Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1972.
Zrębiec D., Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności konstytucyjnej w nowej Konstytucji RP (wybrane zagadnienia), „Annales Universitatis Marie Curie-Skłodowska”, Sectio G, vol. XLV, Lublin 1999.
Zubik M., Organizacja wewnętrzna Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2003.
Zubik M., Trybunał Stanu – stan Trybunału (Słów kilka o polskim sądzie nad notablami), [w:] Trzecia władza. Sądy i trybunały w Polsce. Materiały Jubileuszowego L Ogólnopolskiego Zjazdu Katedr i Zakładów Prawa Konstytucyjnego. Gdynia, 24–26 kwietnia 2008 roku, (red.) A. Szmyt, Gdańsk 2008.
Zubik M., Trybunały po dziesięciu latach obowiązywania Konstytucji III RP, „Przegląd Sejmowy” 2007, z. 4.