Komentarz do Konstytucji RP art. 144

Spis treści:

Wykaz skrótów
Komentowany przepis Konstytucji RP

Artykuł 144

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Pojęcie kontrasygnaty oraz pojęcie prerogatywy
4. Geneza instytucji kontrasygnaty w Anglii, Wielkiej Brytanii i we Francji
5. Geneza kontrasygnaty aktów urzędowych głowy państwa  w Polsce
5.1. Kontrasygnata w XVIII- i XIX-wiecznych polskich konstytucjach
5.2. Kontrasygnata w okresie od 22 listopada 1918 r. do 23 kwietnia 1935 r.
5.2.1. Kontrasygnata w rozwiązaniach ustrojowych poprzedzających wejście w życie Konstytucji marcowej
5.2.2. Zakres kontrasygnaty w Konstytucji marcowej. Pojęcie aktów rządowych
5.2.3. Tryb udzielenia kontrasygnaty w Konstytucji marcowej. Kontrasygnata podwójna
5.2.4. Skutki braku kontrasygnaty
5.2.5. Znaczenie kontrasygnaty w Konstytucji marcowej
5.3. Kontrasygnata w Konstytucji z 23 kwietnia 1935 r.
5.3.1. Zakres kontrasygnaty w Konstytucji kwietniowej
5.3.2. Znaczenie kontrasygnaty w Konstytucji kwietniowej
5.4. Kontrasygnata w okresie od 1944 r. do uchwalenia Konstytucji z 1997 r.
5.4.1. Kontrasygnata w okresie Polski Ludowej
5.4.2. Kontrasygnata w okresie transformacji ustrojowej (od noweli kwietniowej z 1989 r. do Małej Konstytucji z 1992 r.)
5.4.3.  Kontrasygnata w Małej Konstytucji z 17 października 1992 r.
5.4.3.1. Zakres kontrasygnaty oraz pojęcie aktów prawnych
5.4.3.2. Akty wolne od kontrasygnaty
5.4.3.3. Podmioty kontrasygnujące i tryb udzielania kontrasygnaty
5.4.3.4. Skutki braku kontrasygnaty i jej znaczenie
6. Kontekst ogólnokonstytucyjny
7. Istota aktów urzędowych Prezydenta
8. Forma wydawania aktów urzędowych
9. Uprawnienia osobiste Prezydenta – istota katalogu
10. Kontrasygnata – udzielanie i charakter prawny
11. Skutki braku kontrasygnaty
12. Odpowiedzialność za akt kontrasygnowany
13. Możliwość wycofania udzielonej wcześniej kontrasygnaty
14. Sądowa kontrola prerogatyw Prezydenta

Bibliografia opracowań naukowych

Ajnenkiel A., Polskie konstytucje, Warszawa 1982.
Ajnenkiel A., Sejmy i konstytucje w Polsce 1918–1939, Warszawa 1968.
Anson W.R., The Law and the Custom of the Constitution, vol. II, Oxford 1935.
Balicki R., Weto prezydenckie jako element postępowania legislacyjnego, „Przegląd Sejmowy” 1999, z. 3.
Balzer O., Konstytucja trzeciego maja. Reformy społeczne i polityczne Ustawy Rządowej z 1791 r., Kraków [b.d.w.]. 
Bałaban A., Sześć funkcji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 2007.
Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2001.
Bardach J., Ze wspomnień i pism byłego premiera, „Przegląd Historyczny” 1973.
Bień-Kacała A., Jeszcze o aktach prawa wewnętrznego. Z Adamem Krzywoniem nieco polemicznie, „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 3.
Bień-Kacała A., Źródła prawa wewnętrznego w Konstytucji RP z 1997 r. – aspekt formalny, [w:] Źródła prawa w Rzeczypospolitej Polskiej. W 15 lat 
po wejściu w życie Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku, (red.) A. Bałaban, J. Ciapała, P. Mijał, Szczecin 2013.195 Bibliografia
Biskupski K., Założenia ustrojowe współczesnej Francji ze szczególnym uwzględnieniem urzędu Prezydenta Republiki, Toruń 1963.
Borkowski T., System rządu w nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
Brodziński W., Republika Rumunii, [w:] Wzajemne stosunki między władzą ustawodawczą a wykonawczą (Białoruś, Czechy, Litwa, Rumunia, 
Słowacja, Węgry), W. Brodziński, D. Górecki, K. Skotnicki, T. Szymczak, Łódź 1996.
Car S., Kontrasygnata, „Gazeta Sądowa Warszawska” 1923, nr 10–13.
Car S., O Kontrasygnacie. Referat wygłoszony na posiedzeniu Komisji Konstytucyjnej dnia 27 marca 1933 roku, „Nowe Państwo” 1933, t. 3, z. 1.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 109, 110, 111, Warszawa 2020.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 112, 113, 114, Warszawa 2021.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 131, 132, 133, Warszawa 2023.
Chmaj M., O możliwości wycofania przez Prezydenta wniosku do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej oraz wniosku o ponowne 
rozpatrzenie ustawy, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2022, nr 6.
Chmaj M., Rakowska-Trela A., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 97, 98, Warszawa 2020. 
Chmaj M., Urbaniak M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 2, Warszawa 2022.
Chmielarz-Grochal A., Kontrola sądowoadministracyjna aktu Prezydenta RP stwierdzającego datę przejścia sędziego w stan spoczynku. Glosa do wyroku NSA z dnia 30 września 2020 r., II GSK 295/20, „Państwo i Prawo” 2022, z. 4.
Chorążewska A., Grądzka I., Prerogatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i zakres jego władzy samodzielnej do powoływania sędziów, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2024, nr 3.
Chorążewska A., Modele prezydentury w praktyce politycznej po wejściu w życie Konstytucji RP z 1997 r., Warszawa 2008.
Ciapała J., Prawo laski Prezydenta RP jako problem konstytucyjny, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2024, nr 4.
Ciapała J., Prezydent w systemie ustrojowym Polski (1989–1997), Warszawa 1999.
Ciapała J., Udział Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w ustawodawstwie, „Przegląd Sejmowy” 1997, nr 3.
Ciapała J., Uwagi w sprawie prawnych form działania Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] XL Ogólnopolska Konferencja Katedr Prawa Konstytucyjnego, 2–6 czerwca 1998 r., Kazimierz Dolny nad Wisłą, (red.)  W. Skrzydło, R. Mojak, Lublin 1998.
Complak K., System rządu w projekcie Konstytucji RP Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, „Państwo i Prawo” 1996, z. 11.
Comte H., Zwierzenia adiutanta. W Belwederze i na Zamku, Warszawa 1976.
Cybichowski Z., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1925.
Czarny P., Artykuł 131, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2019.
Czarny P., Artykuł 142, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2019.
Czarny P., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2024.
Dąbrowski M., Quis custodiet ipsos custodes – polemika z artykułem autorstwa Anny Chorążewskiej oraz Ilony Grądzkiej, Prerogatywy Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i zakres jego władzy samodzielnej do powoływania sędziów, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2024, nr 3, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2025, nr 2.
Dąbrowski M., Legal Acts of the President in selected Polish constitutions, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2018, nr 6.
Deryng A., Akty rządowe głowy państwa, Lwów 1934.
Deryng A., Prawo polityczne, Lwów 1936, cz. II.
Deryng A., Równowaga władzy ustawodawczej i władzy wykonawczej a nowa konstytucja polska, Lublin 1937.
Domagała M., Instytucja Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w świetle małej konstytucji z 17 X 1992 r., [w:] Instytucja prezydenta we współczesnym świecie. Materiały na konferencję, Warszawa – Senat RP, 22–23 lutego 1983, Warszawa 1993.
Domagała M., System kanclerski i możliwości jego zastosowania w nowej Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Konstytucyjne systemy rządów. Możliwości adaptacji do warunków polskich, (red.) M. Domagała, Warszawa 1997.
Działocha K., Mała Konstytucja z 1947 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, (red.) M. Kallas, 
Warszawa 1990.
Dziekoński T., Historia Anglii podług najlepszych źródeł napisana, Warszawa 1847.
Dziemidok-Olszewska B., Instytucja prezydenta w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, Lublin 2003.
Esmein A., Prawo konstytucyjne, Warszawa 1921.
Finkel L., O Konstytucji 3 maja w setną rocznicę jej nadania, Lwów 1891.
Frankiewicz A., Kontrasygnata aktów urzędowych Prezydenta RP, Kraków 2004.
Frankiewicz A., Kontrasygnata jako wyznacznik systemu rządów, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2010, nr 2–3.
Galster J., Prezydent Federalny w świetle Ustawy Zasadniczej i praktyki konstytucyjnej RFN, [w:] Instytucja prezydenta we współczesnym świecie. 
Materiały na Konferencję, Warszawa – Senat RP, 22–23 lutego 1993, Warszawa 1993.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2024.
Gdulewicz A.,  Gwiżdż A.,  Witkowski  Z.,  Konstytucja  Rzeczypospolitej z 1935 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, (red.) M. Kallas, Warszawa 1990.
Gdulewicz E., Instytucja prezydenta we Francji V Republiki, [w:] Instytucja Prezydenta we współczesnym świecie. Materiały na Konferencję, Warszawa – Senat RP, 22–23 lutego 1993, Warszawa 1993.
Górecki D., Wpływ polskich tradycji ustrojowych na współczesne rozwiązania konstytucyjne, [w:] Konstytucyjne systemy rządów, (red.) M. Domagała, Warszawa 1997.
Górski G., Księstwo Warszawskie i Królestwo Polskie. Autonomia Galicji, [w:] 
Górski G., Salmonowicz S., Historia ustrojów państw, Warszawa 2001.
Granat M., Czy powołanie przez Prezydenta RP Marszałka Seniora wymaga kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów?, [w:] Regulamin Sejmu w opi-
niach Biura Analiz Sejmowych, (red.) W. Odrowąż-Sypniewski, Warszawa 2010.
Grodziski S., Polska w czasach przełomu (1764–1815), Kraków 1999.
Gromski W., W sprawie pojęcia aktu normatywnego (uwagi na tle glos do orzeczenia TK z 19 VI 1992, U 6/92), „Państwo i Prawo” 1993, z. 9.
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postępowanie karne, Warszawa 2011.
Grzybowski K., Demokracja francuska, Kraków 1947.
Grzybowski K., Ustrój Polski współczesnej 1944–1948, Kraków 1948.
Gwiżdż A., Zasady i tryb kontrasygnowania aktów prawnych Prezydenta Rzeczypospolitej, „Biuletyn Rady Legislacyjnej” 1994, nr 1.
H.Ch., O Konstytucji 3-go maja, Warszawa 1916.
Hallam H., The Constitutional History of England from the accession of Henry VII to the death of George II, vol. I, London 1877.
Heltman W., Półśrodki konstytucyjne 3 maja 1791 roku (Poitiers 1831), [w:] Konstytucja 3 maja 1791 roku z uwagami podawanymi jej twórcom oraz dwoma późniejszymi tejże konstytucji ocenami, Lipsk 1865.
Jabłoński M., Jarosz-Żukowska S., Prawo konstytucyjne w formie pytań i odpowiedzi, Wrocław 2002.
Jajdelski W., Prerogatywy królewskie w Zjednoczonym Królestwie, „Państwo i Prawo” 2024, z. 11.
Jarosz Z., Prawne i praktyczne problemy kontrasygnaty, „Biuletyn Rady Legislacyjnej” 1994, z. 1.
Jaśkowska M., Uznanie administracyjne a inne formy władzy dyskrecjonalnej administracji publicznej, [w:] System Prawa Administracyjnego, t. 1: 
Instytucje prawa administracyjnego, (red.) R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, Warszawa 2010.
Jaworski W.L., Ankieta o konstytucji z 17 marca 1921 r., Kraków 1924.
Jennings I., Cabinet government, Cambridge 1961.
Jennings I., The Queen ‘s Government, London 1960.
Jędrzejczak M., Koncepcje ograniczające swobodę organu w ramach uznania administracyjnego, „Przegląd Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny” 2012, nr 3. Wołowski K., Prezydent Republiki w powojennej Francji, Warszawa-Poznań 1973.
Kaczmarczyk-Kłak K., Prawo laski w Polsce na tle porównawczym: dawniej i współcześnie, Rzeszów 2013.
Kaczmarczyk-Kłak K., Prezydenckie prawo laski w ukraińskim systemie prawa – zakres i wykonywanie, „Przegląd Sejmowy” 2022, nr 6.
Kamińska K., Anglia od XVII do XX wieku, [w:] Historia powszechna ustrojów państwowych, K. Kamińska, A. Gaca, Toruń 2002.
Kamiński M., Granice konstytucyjne instytucji kontrasygnaty aktów urzędowych Prezydenta RP, „Przegląd Sejmowy” 2023, nr 5.
Kappes A., Prerogatywa prezydencka – magiczna moc czy sprzeczność z Konstytucją?, „Państwo i Prawo” 2024, z. 12. 
Katner W., Spojrzenie na tzw. prerogatywy Prezydenta RP przez pryzmat zasady ex iniuria ius non oritur, „Państwo i Prawo” 2024, z. 12.
Kądziela Ł., Rok realizacji reform majowych (1791–1792), [w:] „Rok Monarchii Konstytucyjnej”. Piśmiennictwo polskie lat 1791–1792 wobec Konstytucji 3 maja, (red.) T. Kostkiewiczowa, Warszawa 1992.
Keir D.L., The constitutional history of modern Britain 1485–1937, London 1947.
Klajnerman I., Nowy ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1948.
Kmieciak Z., Koncepcja władzy prerogatywnej prezydenta a przywracanie praworządności, „Państwo i Prawo” 2024, z. 11.
Kmieciak Z., O pojęciu tzw. prerogatyw prezydenckich raz jeszcze, „Państwo i Prawo” 2024, z. 1.
Kmieciak Z., Prezydent RP jako organ administrujący a pojęcie jego prerogatyw, „Państwo i Prawo” 2023, z. 7.
Kmieciak Z., Rozłączność kompetencji organów władzy w świetle orzecznictwa sądowego w przedmiocie ochrony praworządności, „Państwo i Prawo” 2020, z. 10.
Knappen M. M., Constitutional and legal history of England, New York 1942.
Komarnicki W., Ustrój państwowy Polski współczesnej, Wilno 1937.
Komarnicki W., Ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1934.
Komarnicki W., Uwagi prawnicze o projekcie nowej Konstytucji polskiej, „Rocznik Prawniczy Wileński” 1935 r., t. VII.
Konic H., Archiwum Akt Nowych, PRM, Rkt 25, t. 6.
Konopczyński W., Rząd a Sejm w dawnej Rzeczypospolitej, [w:] Pamiętnik V Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Warszawie. 28 listopada do 4 grudnia 1930 r., Lwów 1930.
Konopczyński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989.
Koranyi K., Powszechna historia państwa i prawa, t. IV, Warszawa 1967.
Kowalski M., Kognicja sądowoadministracyjna a odmowa powołania na stanowisko sędziego – kilka refleksji na tle postanowienia NSA z dnia 7 grudnia 2017 r. o sygn. akt I OSK 857/17, „Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem” 2019, nr 3.
Kozłowski K., Prawo łaski Prezydenta RP. Historia, regulacja, praktyka, Warszawa 2013.
Kruk M., Historyczno-porównawcze aspekty rządowej kontrasygnaty aktów prezydenta, „Biuletyn Rady Legislacyjnej” 1994, nr 1. 
Kruk M., Prerogatywy Prezydenta RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, (red.) W. Skrzydło, S. Grabowska,  
R. Grabowski, Warszawa 2009.
Krukowski S., Mała Konstytucja z 1919 r., [w:] Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, (red.) M. Kallas, 
Warszawa 1990.
Krzywoń A., Podstawa prawna do wydania aktu prawa wewnętrznego (na tle art. 93 ust. 2 Konstytucji), „Przegląd Sejmowy” 2015, nr 2.
Kubacki O., Kilka uwag o prerogatywie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do nadawania orderów i odznaczeń, „Studia Prawno-Ekonomiczne” 2023, nr 126.
Kubicki T., Matuszewski J., Uwagi o podręczniku niepotrzebnym. W związku 
z pracą Grzegorza Górskiego i Stanisława Salmonowicza, „Historia ustrojów państw”, 2002, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 2003.
Kulczyński L., [w:] Ankieta konstytucyjna Sejmu RP, Warszawa 1931.
Kumaniecki K.W., Nowa konstytucja polska, Kraków 1935.
Kutrzeba S., Konstytucja trzeciego maja 1791 roku, Kraków ok. 1925.
Langrod J.S., Zagadnienia polityczno-ustrojowe Francji, Kraków 1947.
Leśnodorski B., Dzieło Sejmu Czteroletniego, Wrocław 1951.
Leśnodorski B., Początki monarchii konstytucyjnej, [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. 2, (red.) J. Bardach, Warszawa 1971.
Leśnodorski B., Polska w dobie zaborów, [w:] Historia ustroju i prawa polskiego, J. Bardach, B. Leśnodorski, M. Pietrzak, Warszawa 2001.
Libiszowska Z., Model angielski w publicystyce polskiego oświecenia, [w:] Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Sprawozdanie z czynności i posiedzeń naukowych, Łódź 1970.
Łętowska E., Prerogatywa prezydencka jako przedmiot dyskursu prawniczego, „Państwo i Prawo” 2024, z. 12.
Maciejewski T., Historia powszechna ustroju i prawa, Warszawa 2000.
Mackenzie K., The English Parliament, [b.m.w.], 1968.
Mackintosh J.P., The British Cabinet, London 1962.
Makowski J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1924.
Maurois A., Dzieje Anglii, Warszawa 1938.
Meszorer A., Brytyjski system parlamentarny w zarysie, Warszawa 1962.
Michałek K., Art. 139 Konstytucji w odniesieniu do możliwości zastosowania prawa łaski wobec osób nieskazanych prawomocnym wyrokiem sądu, „Roczniki Administracji i Prawa” 2024.
Mojak R., Instytucja Prezydenta RP w okresie przekształceń ustrojowych, Lublin 1995.
Mojak R., Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w świetle nowej Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
Mojak R., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Polskie prawo konstytucyjne, (red.) W. Skrzydło, Lublin 2003.
Mojak R., Stanowisko konstytucyjne Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w Małej Konstytucji z 1992 r., „Przegląd Sejmowy” 1993, nr 2.
Morabito M., Bourmaud D., Historia konstytucyjna i polityczna Francji (1789–1958), Białystok 1996.
Naleziński B., Wojtyczek K., Glosa do orzeczenia TK z 19 IV 1992, „Państwo i Prawo” 1993.
Naleziński B., Wojtyczek K., Konsekwencje wadliwości aktów normatywnych w polskim systemie prawnym, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1993.
Nowodworski F., Archiwum Akt Nowych, Rkt 25, t. 6.
Opaliński B., Kontrasygnata aktów głowy państwa w polskim konstytucjonalizmie, „Ius Novum” 2011, nr 3.
Opaliński B., Rola Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w procesie stanowienia ustaw na tle praktyki ustrojowej Konstytucji III RP, Warszawa 2014.
Pajewski J., Gabinety II Rzeczypospolitej, Szczecin 1991.
Pastuszko G., Ustrojowy model zastępstwa prezydenta według postanowień Konstytucji RP z 1997 r., Warszawa 2022.
Paszkudzki A., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 marca 1921 z uwzględnieniem zmian ustalonych ustawą z dnia 2 sierpnia 1926. 
Komentarz, Lwów-Warszawa 1927.
Patyra S., Prawnoustrojowy status Prezesa Rady Ministrów w świetle Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2002.
Patyra S., Uwagi o nowym kształcie kontrasygnaty w Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku, [w:] Konstytucyjny ustrój państwa. Księga jubileuszowa Profesora Wiesława Skrzydły, (red.) T. Bojarski, E. Gdulewicz, J. Szreniawski, Lublin 2000.
Peretiatkowicz A., Państwo współczesne. Wiadomości ogólne. Ustrój polityczny Anglii, Stanów Zjednoczonych, Francji, Związku Radzieckiego, 
Polski, Poznań 1948.
Phillips O.H., Constitutional laws of Great Britain. The British Empire and Commonwealth, London 1946.
Pietrzak M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Polsce, Warszawa 1992.
Pietrzak M., Rządy parlamentarne w Polsce w latach 1919–1926, Warszawa 1969.
Plucknett T.F.T., English Constitutional History, London 1960.
Pollard A.F., The history of England, Oxford 1941.
Polniaszek F., O ustroju państwa polskiego, Warszawa 1920.
Popławska E., Odpowiedzialność Prezydenta V Republiki Francuskiej, „Państwo i Prawo” 1991. 
Preisner A., Kontrasygnata, [w:] Encyklopedia prawa, (red.) Kalina-Prasznic U., Warszawa 2000.
Preisner A., Kontrasygnata, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, (red.) W. Skrzydło, S. Garbowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Rakowska A., Kontrasygnata aktów głowy państwa w wybranych państwach europejskich, Toruń 2009.
Rączka M., Rozwiązanie parlamentu przed upływem kadencji w polskim i włoskim prawie konstytucyjnym, Toruń 2010.
Rogowicz J., Istota władzy głowy państwa, Warszawa 1932.
Rogoziński P., Instytucja ułaskawienia w prawie polskim, Warszawa 2009.
Rost A., Instytucje polskiego prawa konstytucyjnego, Poznań 2005.
Rozmaryn S., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1951.
Rozpędowski A., Prawo laski jako konstytucyjne uprawnienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2019, nr 1.
Rostworowski E., Historia powszechna. Wiek XVIII, Warszawa 1995.
Rostworowski E., Ostatni król Rzeczypospolitej. Geneza i upadek Konstytucji 3 maja, Warszawa 1966.
Rostworowski M., Archiwum Akt Nowych, Rkt 25, t. 6.
Sagan S., Prawo konstytucyjne RP, Warszawa 1999.
Sarnecki P., Artykuł 131, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom I, (red.) L. Garlicki, Warszawa 1999.
Sarnecki P., Artykuł 140, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom I, (red.) L. Garlicki, Warszawa 1999.
Sarnecki P., Artykuł 144, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, tom I, (red.) L. Garlicki, Warszawa 1999.
Sarnecki P., Ekspertyza na temat: kontrasygnata i brak kontrasygnaty w świetle Małej Konstytucji na przykładzie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, „Przegląd Sejmowy” 1994, nr 3.
Sarnecki P., Funkcjonowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., „Przegląd Sejmowy” 2007, z. 4.
Sarnecki P., Glosa do uchwały Trybunału Konstytucyjnego z 5 września 1995 r., „Przegląd Sejmowy” 1995, nr 4.
Sarnecki P., Kontrasygnata aktów prawnych Prezydenta RP, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 2.
Sarnecki P., Prezydent jako organ czuwający nad przestrzeganiem Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1990, z. 11.
Sarnecki P., Prezydent Republiki w rozwiązaniach konstytucyjnych państw Europy Środkowej i Wschodniej, [w:] Konstytucja i gwarancje jej przestrzegania. Księga pamiątkowa ku czci prof. Janiny Zakrzewskiej, (red.) J. Trzciński, A. Jankiewicz, Warszawa 1996.
Sarnecki P., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz do przepisów, Kraków 2000.
Sarnecki P., Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, Warszawa 2013.
Sarnecki P., Weto ustawodawcze Prezydenta RP wobec ustaw konstytucyjnych, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 1963, Prawo CCLVII, Wrocław 1997.
Sczaniecki M., Powszechna historia państwa i prawa, Warszawa 1997.
Seidler G.L., Władza ustawodawcza i wykonawcza w polskich konstrukcjach ustrojowych 1917–1947, Kraków 1948.
Siemieński J., Konstytucja trzeciego maja 1791 r., Zamość 1921.
Sikorska-Dzięgielewska K., Państwo konstytucyjne. Anglia od XVII do XX wieku, [w:] Historia ustroju państwa, K. Krasowski, M. Krzymowski, K. Sikorska-Dzięgielewska, J. Walachowicz, Poznań 2002.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2013.
Skrzydło W., Przemiany polityczno-ustrojowe w Polsce na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, [w:] Prawo konstytucyjne, W. Skrzydło (red.), Lublin 1994.
Skrzydło W., Ustrój polityczny RP w świetle Konstytucji z 1997 r., Kraków 2002.
Skrzydło W., Ustrój polityczny V Republiki w okresie kohabitacji, „Studia Prawnicze” 1989, z. 2–3.
Sławiński A.A., Kognicja sądów administracyjnych wobec kontroli legalności prerogatywy Prezydenta RP do powoływania sędziów, „Przegląd Sejmowy” 2020, nr 3.
Smoktunowicz E. (red.), Wielka encyklopedia prawa, Białystok–Warszawa 2000.
Sobociński W., Senkowska-Gluck M., Księstwo Warszawskie, [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. III, (red.) J. Bardach, Warszawa 1981.
Sobolewski M., Niemiecka Republika Federalna. Uwagi wstępne, [w:] Konstytucje Finlandii, Niemieckiej Republiki Federalnej, Francji, (red.) A. Burda, 
M. Rybicki, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1971.  
Sokolewicz W., Artykuł 225, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2007.
Sokolewicz W., Kwietniowa zmiana Konstytucji, „Państwo i Prawo” 1989, z. 6.
Sokolewicz W., Pomiędzy systemem parlamentarno-gabinetowym a systemem prezydencko-parlamentarnym: prezydentura ograniczona, lecz aktywna w Polsce i w Rumunii, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 1.
Sokolewicz W., Rząd w przyszłej konstytucji, „Państwo i Prawo” 1990, z. 7.
Stankiewicz Z., Królestwo Polskie 1815-1863, [w:] Historia państwa i prawa Polski, t. III, (red.) J. Bardach, Warszawa 1981.
Starzewski M., Kilka dalszych zagadnień Konstytucji kwietniowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 1938, z. III.
Starzewski M., Uwagi o zwierzchnictwie sił zbrojnych oraz o prawie łaski Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, „Czasopismo Prawne i Ekonomiczne” 1936.
Starzewski M., Uwagi prawno-polityczne nad projektem konstytucji wicemarszałka Cara, Kraków 1934.
Starzyński S., [w:] Ankieta konstytucyjna Sejmu RP, Warszawa 1931.
Starzyński S., Analiza Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 23 kwietnia 1935 r., „Rocznik Prawniczy Wileński” 1936.
Steinberg S.H., A new dictionary of British history, London 1963.
Stembrowicz J., Z problematyki głowy państwa w Polsce, „Kultura i Społeczeństwo” 1977, nr 2.
Surówka A., Postanowienia Prezydenta RP, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, (red.) W. Skrzydło, S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Szczurowski B., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jako organ czuwający nad przestrzeganiem Konstytucji, Warszawa 2016.
Szmyt A., Zgoda Senatu na referendum zarządzane przez Prezydenta, „Acta Universitatis Wratislaviensis” No 1963, Prawo CCLVII, Wrocław 1997.
Szymczak T., Instytucja Prezydenta RP według noweli kwietniowej i w praktyce, „Państwo i Prawo” 1990, z. 10.
Szymczak T., Instytucja prezydenta w okresie przemian ustrojowych w Polsce (1989–1992), [w:] Instytucja prezydenta we współczesnym świecie. 
Materiały na Konferencję, Warszawa – Senat RP, 22–23 lutego 1993, Warszawa 1993.
Szymczak T., Kontrasygnata aktów prawnych prezydenta, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” 1965, Seria I, z. 38.
Szymczak T., Prawo konstytucyjne (wybrane zagadnienia), Łódź 1996.
Śliwiński A., Konstytucja trzeciego maja, Warszawa 1916.
Tate W.E., Blount C.H.C., British Institutions, Oxford 1995.
Thomson D., Democracy in France. The Third and Fourth Republic, Oxford 1954.
Topolski J., Polska w czasach nowożytnych. Od środkowoeuropejskiej potęgi do utraty niepodległości, Poznań 1999.
Tuleja P., Prerogatywa – pojęcie zastane konieczne dla wykładni Konstytucji?, „Państwo i Prawo” 2024, z. 12.
Wade E.C.S., Godfrey Phillips G., Constitutional law, London 1946.
Wade E.C.S., Piątkowska J., Monarchy, Cabinet, Government, Local Government, [w:] Britain and its institutions. Selected aspects, P. Kłoczkowski, 
J. Król, J. Piątkowska, Kraków 1986.
Wilga W., Powstanie i ewolucja instytucji kontrasygnaty, „Przegląd Sejmowy” 1996, nr 4.
Winczorek P., Majchrowski J., Ustrój państwowy Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1993.
Wiszowaty M.M., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2017 r., sygn. Akt I KZP 4/17. Granice prezydenckiego prawa łaski, „Przegląd Konstytucyjny” 2017, nr 4.
Witkowski Z., Kancelaria Cywilna Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 1922-1935, „Czasopismo Prawno-Historyczne” 1987, z. 1.
Witkowski Z., Prezydent Republiki w systemie ustrojowym współczesnych Włoch, Toruń 1991.
Witkowski Z., Prezydent Republiki Włoskiej (Wybrane zagadnienia koncepcji ustrojowej i praktyki), [w:] Instytucja prezydenta we współczesnym świecie. Materiały na Konferencję, Warszawa – Senat RP, 22–23 lutego 1993, Warszawa 1993.
Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej 1921–1935, Warszawa–Poznań–Toruń 1987.
Witkowski Z., Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Prawo konstytucyjne, J. Galster, W. Szyszkowski, Z. Wasik, Z. Witkowski, Toruń 1995.
Włodek T., Instytucja rozwiązania parlamentu w polskim prawie konstytucyjnym, Warszawa 2009.
Wojakowski J., Straż Praw, Warszawa 1982.
Wojtuń M., Lost in Translation. Kilka uwag o władzy prerogatywnej w demokratycznym państwie prawa, „Państwo i Prawo” 2024, z. 12.
Wojtyczek K., Prezydent Rzeczypospolitej, [w:] Prawo konstytucyjne RP, P. Sarnecki (red.), Warszawa 2002.
Wojtyczek K., Zasada kontrasygnaty w polskim prawie konstytucyjnym, [w:] Demokratyczne modele ustrojowe w rozwiązaniach konstytucyjnych, (red.) S. Gebethner, R. Chruściak, Warszawa 1997.
Wołowski K., Prezydent Republiki w powojennej Francji, Warszawa–Poznań 1973.
Wróbel W., Negatywne (blokujące) uprawnienia Prezydenta w świetle art. 144 ust. 2 Konstytucji, „Państwo i Prawo” 2024, z. 12. 
Wyrzykowski M., Ziółkowski M., O prerogatywach prezydenckich, czyli delegitymizacji przez uzurpację (polskie doświadczenia), „Państwo i Prawo” 2024, z. 12.
Zajadło J., Hasło „prerogatywa”, czyli o uzurpacji władzy, https://konstytucyjny.pl/jerzy-zajadlo-haslo-prerogatywa/
Zajadło J., Prerogatywa – ani zapomniane pojęcie języka prawniczego, ani figura retoryczna , „Państwo i Prawo” 2024, z. 12. 
Zakrzewska J., Ustrój polityczny Republiki Włoskiej, Warszawa 1986.
Ziembiński Z., „Akt normatywny” czy „akt prawotwórczy”, „Państwo i Prawo” 1993, z. 11–12.
Zięba-Załucka H., Instytucja Prezydenta RP, [w:] Prawo konstytucyjne. Wybrane zagadnienia, H. Zięba-Załucka, Rzeszów 1998.
Zięba-Załucka H., Władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2002.
Ziółkowski M., Prerogatywa Prezydenta RP do powoływania sędziów (uwagi o art. 144 ust. 3 pkt 17 i art. 179 Konstytucji), „Przegląd Sejmowy” 2013, nr 1.
Zubik M., Konieczność kontrasygnowania aktu Prezydenta RP powołującego Marszałka Seniora, [w:] Regulamin Sejmu w opiniach Biura Analiz Sejmowych, (red.) W. Odrowąż-Sypniewski, Warszawa 2010.
Zubik M., Opinia na temat konieczności kontrasygnaty aktu Prezydenta o wyznaczeniu Marszałka Seniora, „Biuletyn Ekspertyzy i Opinie Prawne Biura Studiów i Ekspertyz” 2002, nr 1.