Komentarz do Konstytucji RP art. 115, 118, 119

Spis treści:

Wykaz skrótów
Komentowane przepisy Konstytucji RP

Artykuł 115

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Istota i zakres funkcji kontrolnej Sejmu
4. Geneza interpelacji i zapytań w polskim prawie konstytucyjnym
5. Kontekst ogólnokonstytucyjny
6. Istota interpelacji i zapytań
7. Interpelacje – zakres i przedmiot
8. Zapytania – zakres i przedmiot
9. Pytania w sprawach bieżących
10. Informacja bieżąca
11. Adresaci interpelacji, zapytań i pytań w sprawach bieżących
12. Termin udzielania odpowiedzi na interpelacje i zapytania
13. Skutki prawne nieudzielenia odpowiedzi lub udzielenia odpowiedzi po terminie
14. Uprawnienia wynikające z art. 115 a kompetencje Senatu i senatorów
 
Artykuł 118

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Geneza prawa inicjatywy ustawodawczej w Polsce
4. Kontekst ogólnokonstytucyjny
5. Ustawa jako akt normatywny
6. Miejsce ustawy w systemie źródeł powszechnie obowiązującego prawa RP
7. Ustawa a ustawodawstwo delegowane
8. Istota prawa inicjatywy ustawodawczej
9. Podmioty posiadające prawo inicjatywy ustawodawczej
10. Ograniczenia przedmiotowe inicjatywy ustawodawczej
11. Poselska inicjatywa ustawodawcza
12. Inicjatywa ustawodawcza Senatu
13. Inicjatywa ustawodawcza Prezydenta
14. Inicjatywa ustawodawcza Rady Ministrów
15. Inicjatywa ustawodawcza grupy co najmniej 100 tys. obywateli
16. Projekt ustawy
17. Obowiązek przedstawienia skutków finansowych wykonania ustawy
 
Artykuł 119

1. Uregulowania w poprzednich konstytucjach
2. Uregulowania w innych państwach Unii Europejskiej
3. Geneza konstytucyjnego określenia trybu prac nad ustawą
4. Kontekst ogólnokonstytucyjny
5. Zasada trzech czytań
6. Forum odbywania czytań projektu
7. Poprawka do projektu ustawy
8. Podmioty mające prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy
9. Forum i zakres czasowy zgłaszania poprawek do projektu ustawy
10. Prawo Marszałka Sejmu do odmówienia poddania pod głosowanie poprawki
11. Prawo wnioskodawcy do wycofania projektu ustawy
 
Bibliografia opracowań naukowych

Bibliografia  opracowań naukowych 

Adamski E., Zbiór zasadniczych uprawnień Marszałka Sejmu i Prezydium
Sejmu w  świetle przepisów konstytucyjnych, ustaw oraz Regulaminu
Sejmu, [w:] Prawa i obowiązki posła, Warszawa 1993.
Balicki  R.,  Konstytucyjne  uwarunkowania  stabilności  Rady  Ministrów,
„Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2018, z. 1.
Bałaban A., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 89–92, Warszawa 2021.
Banaszak B., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca
2011 r. (sygn. akt K 9/11), „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.  
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa
2009.
Banaszak  B.,  Porównawcze  prawo  konstytucyjne współczesnych  państw
demokratycznych, Warszawa 2007.
Banaszak B., Preisner A., Prawo konstytucyjne. Wprowadzenie, Wrocław
1993.
Banaszak B., Przesłanki istnienia Senatu w Polsce, [w:] Kierunki zmian po-
zycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, (red.) A. Bisztyga, P. Zientarski,
Warszawa 2014.
Barański M., Odpowiedzialność konstytucyjna w Rzeczypospolitej Polskiej,
[w:] Sądownictwo konstytucyjne w państwach Grupy Wyszehradzkiej: Bibliografia     173
 
perspektywa politologiczno-prawna, (red.) M. Barański, A. Czyż, R. Raj-
czyk, Katowice 2015.
Bień-Kacała A.,  Zasada  dyskontynuacji  prac  parlamentarnych.  Wybrane
problemy, „Studia Iuridica Toruniensia” 2008, t. 4.
Bińkowska-Artowicz B., Dopuszczalność skargi do sądu administracyjnego
na  bezczynność  lub  przewlekłe  prowadzenie  postępowania  w  przy-
padku braku odpowiedzi na interpelację, zapytanie oraz  interwencję
poselską, „Zeszyty Prawnicze BAS” 2021, nr 1.
Bisztyga A., O upodmiotowieniu Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Kie-
runki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, (Red.) A. Bisztyga,
P. Zientarski, Warszawa 2014.  
Borski M., Glajcar R., Przywora B., Postępowanie ustawodawcze w Polsce
– prawo, zwyczaje i praktyka, Częstochowa 2015.
Borski M., Inicjatywa ludowa instrumentem presji na prawodawcę? „Prze-
gląd Prawa Publicznego” 2016, nr 7–8.
Borski M., Nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym – wybrane za-
gadnienia, „Przegląd Prawa Publicznego” 2015, nr 7–8.
Bożyk  S.,  Konstytucyjne  ramy  inicjatywy  ustawodawczej w  parlamencie
Rzeczypospolitej Polskiej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2018, t. XL.
Bożyk S., Tryb ustawodawczy w Sejmie RP i w parlamentach państw Unii
Europejskiej, Warszawa 2013.
Buczkowski J., Czynne prawo wyborcze, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej
Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, (red.) W. Skrzydło, S. Grabowska,
R. Grabowski, Warszawa 2009.
Burda A., Polskie prawo państwowe, Warszawa 1977.
Capik  A.,  Gniewek  A.,  Wprowadzenie  do  prawa  Europejskiej  Inicjatywy
Obywatelskiej, Kraków 2012.
Chmaj M., Juchniewicz J., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 102, 103, 104,
Warszawa 2020.
Chmaj M., Juchniewicz J., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 225, 226, War-
szawa 2020.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 105, 106, 107, 108, Warszawa
2020.  174     Bibliografia
Chmaj  M.,  Komentarz  do  Konstytucji  RP. Art.  109,  110,  111,  Warszawa
2020.
Chmaj  M.,  Komentarz  do  Konstytucji  RP. Art.  112,  113,  114,  Warszawa
2021.
Chmaj  M.,  Komentarz  do  Konstytucji  RP. Art.  30,  31,  32,  33,  Warszawa
2019.
Chmaj M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 61, 62, Warszawa 2020.
Chmaj M., Rakowska-Trela A., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 95, 96,
Warszawa 2020.  
Chmaj M., Urbaniak M., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 2, Warszawa
2022.
Chruściak R., Dwuizbowość parlamentu, [w:] Parlament. Model konstytu-
cyjny a praktyka ustrojowa, (red.) Z. Jarosz, Warszawa 2006.  
Chybalski P., Artykuł 32, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczypo-
spolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Chybalski P., Artykuł 34 ust. 1–7, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Chybalski P., Artykuł 49, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczypo-
spolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Chybalski P., Artykuł 50, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczypo-
spolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Chybalski P., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 listo-
pada 2013 r. (sygn. akt K 31/12), „Przegląd Sejmowy” 2014, nr 4.
Chybalski P., Informacja bieżąca, [w:] Wielki słownik parlamentarny, (red.)
J. Szymanek, Warszawa 2018.  
Chybalski P., Opinia prawna w sprawie możliwości ewentualnego podjęcia
przez Prezydium Sejmu uchwały wykładniczej dotyczącej ograniczania
liczby interpelacji i zapytań poselskich w tej samej „sprawie”, „Zeszyty
Prawnicze BAS” 2013, nr 3.
Chybalski P., Poprawka w postępowaniu ustawodawczym w świetle Kon-
stytucji RP, Warszawa 2014.
Chybalski P., Poprawka, [w:] Wielki słownik parlamentarny, (red.) J. Szyma-
nek, Warszawa 2018. Bibliografia     175
 
Chybalski P., Zapytanie poselskie, [w:] Wielki słownik parlamentarny, (red.)
J. Szymanek, Warszawa 2018.  
Ciapała J., Uwagi w sprawie udziału Senatu w stanowieniu ustaw, [w:] Kie-
runki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, (red.) A. Bisztyga,  
P. Zientarski, Warszawa 2014.
Ciemniewski J., Badanie zgodności ustaw z Konstytucją w procesie legisla-
cyjnym, [w:] Tryb ustawodawczy a jakość prawa, (red.) J. Wawrzyniak,
Warszawa 2005.
Ciemniewski J., Dwuizbowość w systemie konstytucyjnym III Rzeczypospo-
litej, „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 5.
Czarny P., Opinia prawna dotycząca udzielania przez Prokuratora Krajo-
wego (pierwszego zastępcę Prokuratora Generalnego) odpowiedzi na
interpelacje i zapytania poselskie, „Zeszyty Prawnicze BAS” 2017, nr 1.
Czeszejko-Sochacki Z., Prawo parlamentarne w Polsce, Warszawa 1997.
Dobrowolski M., Ustrojowy model dwuizbowej struktury polskiego parla-
mentu, [w:], Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, (red.)
A. Bisztyga, P. Zientarski Warszawa 2014.
Działocha K., Zagadnienia kompetencji i trybu tworzenia prawa przez na-
czelne organy administracji rządowej w orzecznictwie Trybunału Kon-
stytucyjnego, [w:] Polskie zmiany ustrojowe w literaturze prawniczej,
(red.) R. Balicki, B. Banaszak, M. Jabłoński, Wrocław 1997.
Eckhardt K., Instytucja obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej w Rzeczy-
pospolitej Polskiej, [w:] Konstytucyjne podstawy budowania i rozwoju
społeczeństwa obywatelskiego w Polsce i na Ukrainie: dobre praktyki,
(red.) J. Posłuszny, Rzeszów–Przemyśl 2013.
Eckhardt K., Rozporządzenie z mocą ustawy, [w:] Konstytucja Rzeczypo-
spolitej Polskiej. Komentarz encyklopedyczny, (red.) W. Skrzydło, S. Gra-
bowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Fedorowicz M., Ustawa po akcesji Polski do Unii Europejskiej (zagadnienia
wybrane), „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2004, nr 2.
Gajda A., Publikacja treści interpelacji poselskiej i odpowiedzi na nią z per-
spektywy ograniczeń prawa  dostępu do  informacji publicznej, „Prze-
gląd Sejmowy” 2020, nr 3. 176     Bibliografia
Garlicki L., Artykuł 115, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komen-
tarz, t. II, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2001.
Garlicki L., Artykuł 118, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komen-
tarz, t. II, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2001.
Garlicki L., Artykuł 119, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komen-
tarz, t. II, (red.) L. Garlicki, Warszawa 2001.
Garlicki L., Artykuł 26, [w:] Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Pol-
skiej, (red.) L. Garlicki, Warszawa 1996, cz. 2.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2020.  
Garlicki L., Rada Ministrów: powoływanie – kontrola – odpowiedzialność,
[w:] Rada Ministrów. Organizacja i funkcjonowanie, (red.) A. Bałaban,
Kraków 2002.  
Garlicki  L.,  Rozporządzenia  z  mocą  ustawy  (na  tle  „Małej  Konstytucji”  
z 17.X.1992 r.), Warszawa 1993, Kancelaria Sejmu, BSiE – Raport nr 41.
Garlicki L., Szepietowska B., System źródeł prawa w Polsce, [w:] L. Garlicki,
B. Hebzdyńska, R. Szafarz, B. Szepietowska, Źródła prawa w Rzeczypo-
spolitej Polskiej, Warszawa 1997.
Garlicki L., Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych, „Studia Iuridica”
1995, t. 28.
Gdulewicz E., Interpelacja poselska, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Pol-
skiej.  Komentarz  encyklopedyczny,  (red.) W.  Skrzydło,  S.  Grabowska,  
R. Grabowski, Warszawa 2009.
Gdulewicz E., Zapytanie poselskie, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Pol-
skiej.  Komentarz  encyklopedyczny,  (red.) W.  Skrzydło,  S.  Grabowska,  
R. Grabowski, Warszawa 2009.
Gierach E., Artykuł 36, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczypospo-
litej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Gierach E., Artykuł 37, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczypospo-
litej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.  
Gierach E., Opinia prawna w sprawie konsekwencji braku odpowiedzi na
interpelację poselską, „Zeszyty Prawnicze BAS” 2016, nr 1.
Grabowska S., Formy demokracji bezpośredniej w wybranych państwach
europejskich, Rzeszów 2009. Bibliografia     177
 
Grabowska S., Inicjatywa ludowa (obywatelska), [w:] Konstytucja Rzeczy-
pospolitej  Polskiej.  Komentarz  encyklopedyczny,  (red.)  W.  Skrzydło,  
S. Grabowska, R. Grabowski Warszawa 2009.
Grabowska S., Modele regulacji ludowej inicjatywy ustawodawczej, „Stu-
dia Prawnoustrojowe” 2007, nr 1.
Grabowska S., Odpowiedzialność konstytucyjna, [w:] Konstytucja Rzeczy-
pospolitej  Polskiej.  Komentarz  encyklopedyczny,  (red.)  W.  Skrzydło,  
S. Grabowska, R. Grabowski, Warszawa 2009.
Grabowski R., Zróżnicowanie trybu zmiany konstytucji jako kryterium kla-
syfikacji konstytucji współczesnych państw europejskich, Rzeszów 2013.
Grajewski K., Artykuł 191, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczy-
pospolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Grajewski K., Artykuł 193, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczy-
pospolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Grajewski K., Artykuł 194, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczy-
pospolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Grajewski K., Artykuł 195, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczy-
pospolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Grajewski K., Artykuł 196, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczy-
pospolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Grajewski K., Odpowiedzialność posłów i senatorów na tle zasady man-
datu wolnego, Warszawa 2009.
Grajewski K., Status prawny posła i senatora, Warszawa 2016.
Granat M., Prawo konstytucyjne. Pytania i odpowiedzi, Warszawa 2021.
Grygorowicz W., Wpływ przepisów Konstytucji RP na możliwość ogranicze-
nia wydatków publicznych, „Przegląd Sejmowy” 2009, nr 5.  
Gubała M., Przykład prawa inspiracji ustawodawczej, „Kontrola Państwowa”
2016, nr 1.
Gulińska  E.,  Obywatelska  inicjatywa  ustawodawcza, „Rocznik  Samorzą-
dowy” 2015, t. 4.
Gwiżdż A., Ustawodawstwo i kompetencje prawotwórcze rządu (w świetle
ustawy konstytucyjnej z 17 października 1992 roku), [w:] „Mała Kon-
stytucja” w  procesie  przemian  ustrojowych w  Polsce,  (red.)  M.  Kruk,
Warszawa 1993. 178     Bibliografia
Izdebski H., Konstytucjonalizm – legicentryzm – ustawowy nihilizm prawny.
O powołaniu naszych czasów do nauki konstytucji, „Państwo i Prawo”
2016, z. 6.  
Jabłoński M., Obywatelskie prawo inicjatywy ustawodawczej, [w:] Prawa  
i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, (red.) B. Banaszak, A. Prei-
sner, Warszawa 2002.
Jamróz L., Refleksje nad ustrojową pozycją Senatu RP, [w:] Prawo, parla-
ment i egzekutywa we współczesnych systemach rządów, (red.) S. Bo-
żyk,, Białystok 2009.
Janusz-Pohl B., Immunitety w polskim postępowaniu karnym, Warszawa
2009.  
Jarosz Z., Model konstytucyjny władzy ustawodawczej a praktyka ustrojowa
– parlament, [w:] Podstawowe problemy stosowania Konstytucji Rze-
czypospolitej Polskiej. Raport wstępny, (red.) K. Działocha, Warszawa
2004.
Jarosz Z., Zawadzki S., Prawo konstytucyjne, Warszawa 1987.
Jaskiernia J., Kierunki doskonalenia sejmowego postępowania ustawodaw-
czego w warunkach demokratycznego państwa prawnego, [w:] Założe-
nia ustrojowe, struktura i funkcjonowanie parlamentu, (red.) A. Gwiżdż,
Warszawa 1997.
Jaskiernia  J.,  Zasady  demokratycznego  państwa  prawnego w  sejmowym
postępowaniu ustawodawczym, Warszawa 1999.
Juchniewicz J., Absolutorium jako realizacja funkcji kontrolnej Sejmu, Olsz-
tyn 2010.
Juchniewicz  J.,  Instrumenty  realizacji  funkcji  kontrolnej  Sejmu  –  próba
oceny skuteczności, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2013, nr 1.
Juchniewicz J., Sejmowa kontrola finansowej działalności państwa w la-
tach 1764–1792, „Studia Prawnoustrojowe” 2005, nr 5.  
Karolczak J.M., Sokolewicz W., Ustalanie porządku dziennego plenarnych
obrad Sejmu, [w:] Poseł jako ustawodawca, Warszawa 1993.
Koksanowicz G., Nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym w świetle
postanowień  regulaminu  Sejmu, „Przegląd  Prawa  Konstytucyjnego”
2012, nr 1. Bibliografia     179
 
Kruk M., Funkcja kontrolna Sejmu RP, Warszawa 2008.
Kruk M., Prawo inicjatywy ustawodawczej w nowej Konstytucji RP, „Prze-
gląd Sejmowy” 1998, nr 2.
Kubuj K., Laskowska, Kontrola dopuszczalności projektu ustawy, [w:] Kon-
trola legalności ustawy w Sejmie, (red.) P. Radziewicz, Warszawa 2015.
Kubuj K., Rola Marszałka Sejmu w postępowaniu ustawodawczym, „Prze-
gląd Legislacyjny” 2004, nr 2.
Kubuj K., W sprawie statusu i uprawnień osoby upoważnionej do reprezen-
towania wnioskodawców w pracach nad poselskim projektem ustawy,
„Przegląd Sejmowy” 2014, nr 2.
Kuciński J., Sejmowa kontrola działalności rządu z perspektywy prawno-
ustrojowej i praktyki politycznej, Warszawa 2017.  
Kuciński J., Wołpiuk W.J., Zasady ustroju politycznego państwa w Konsty-
tucji z 1997 roku, Warszawa 2012.
Kuczma P., Konstytucjonalizacja funkcji sygnalizacyjnej Trybunału Konsty-
tucyjnego, [w:] Aktualne problemy reform konstytucyjnych, (red.) S. Bo-
żyk, Białystok 2013.
Kudej M., Instytucje polskiego prawa parlamentarnego z zakresu legislacji,
Katowice 1995.
Kudej M., Postępowanie ustawodawcze w Sejmie RP, Warszawa 2002.
Kudej M., Proces ustawodawczy w Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Postępo-
wanie ustawodawcze, (red.) E. Zwierzchowski, Warszawa 1993.
Kudej  M.,  Regulamin  Sejmu w  świetle  postanowień  Konstytucji  i zasad  
autonomii, [w:] Parlament. Model konstytucyjny a praktyka ustrojowa,
(red.) Z. Jarosz, Warszawa 2006.
Kudej M., Studia z zakresu prawa parlamentarnego PRL, Katowice 1989.  
Kupis M., Ewolucja instytucji interpelacji poselskiej w polskim parlamen-
taryzmie, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, nr. 1.
Laskowska M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca
2011 r. (sygn. akt K 9/11), „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.
Leszczyńska K., Referendum i obywatelska inicjatywa ustawodawcza w Trze-
ciej Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Stan i perspektywy demokracji bez-
pośredniej w Polsce, (red.) M. Marczewska-Rytko, Lublin 2010. 180     Bibliografia
Ławniczak  A.,  Masternak-Kubiak  M.,  Zasada  kadencyjności  –  wybrane
problemy, „Przegląd Sejmowy” 2002, nr 3.
Malinowska I., Źródła prawa w Konstytucji RP z 1997 r., „Przegląd Sej-
mowy” 2017, nr 6.
Marszałek-Kawa  J.,  Pozycja  ustrojowa  i  funkcje  Sejmu  Rzeczypospolitej
Polskiej po akcesji do Unii Europejskiej, Warszawa 2012.  
Mistygacz M., Rząd w procesie ustawodawczym w Polsce, Warszawa 2012.
Mojak R., Instytucja Prezydenta RP w okresie przekształceń ustrojowych
1989–1992, Warszawa 1994.
Mojak R.,  Parlament a rząd w ustroju Trzeciej  Rzeczypospolitej Polskiej,
Lublin 2007.
Mojak R., Parlamentarna kontrola Rady Ministrów i ministrów w świetle
Konstytucji RP, „Przegląd Sejmowy” 2008, nr 3.
Monteskiusz, O duchu praw, przełożył T. Żeleński (Boy), Kęty 1997.  
Mordwiłko J., Czy w świetle przepisów prawnych organ państwowy, do któ-
rego  została  skierowana  interpelacja  lub  zapytanie  poselskie,  może
uchylić się od udzielenia odpowiedzi?, [w:] Komentarz do Regulaminu
Sejmu, Warszawa 1997.  
Mordwiłko  J.,  Interpelacja  i  zapytania  poselskie  w  świetle  Konstytucji,  
Informacja BSE, nr 629, Warszawa 1998.
Mordwiłko J., Opinia prawna w sprawie interpretacji art. 121 ust. 3 Regula-
minu Sejmu, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu, Warszawa 1997, BSiE.  
Mordwiłko J., Opinia prawna w sprawie niektórych aspektów rozpatrywa-
nia interpelacji i zapytań poselskich przez Sejm, [w:] Komentarz do Re-
gulaminu Sejmu, Warszawa 1997, BSiE,  
Mordwiłko J., W sprawie dyskontynuacji prac nad obywatelskim projektem
ustawy wniesionym w danej kadencji Sejmu, a nierozpatrzonym w na-
stępnej kadencji Sejmu, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 1.
Mordwiłko J., Wpływ wygaśnięcia mandatu poselskiego na wycofanie po-
selskiego projektu ustawy, [w:] Regulamin Sejmu w opiniach Biura Ana-
liz Sejmowych. T. II, (red.) W. Odrowąż-Sypniewski, Warszawa 2010.
Mucha K., Wrzalik M., Pozbawienie czy ograniczenie czynnego prawa
wyborczego?:  wybrane  problemy,  [w:]  Aktualne  problemy  prawa Bibliografia     181
 
wyborczego. Tom 2, (red.) E. Żelasko-Makowska, K. Mucha, B. Przy-
wora, M. Wrzalik, Częstochowa 2018.
Nowakowski M., Ustawodawstwo delegowane w polskim prawie konstytu-
cyjnym, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 3.
Odrowąż-Sypniewski W., Funkcja kontrolna Sejmu na tle zagadnienia roz-
działu władzy publicznej i zasady nadrzędności Konstytucji, „Przegląd
Sejmowy” 2008, nr 3.
Odrowąż-Sypniewski W., Opinia prawna w sprawie interpretacji art. 118
ust. 1 i art. 122 ust. 1 Regulaminu Sejmu, [w:] Komentarz do Regula-
minu Sejmu, Warszawa 1997, BSiE.
Odrowąż-Sypniewski W., Wykładnia art. 36 ust. 3 regulaminu Sejmu, [w:]
Regulamin  Sejmu  w  opiniach  Biura  Analiz  Sejmowych.  T.  II,  (red.)  
W. Odrowąż-Sypniewski, Warszawa 2010.  
Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybu-
nału Konstytucyjnego, Zakamycze 2000.
Orłowski W., O potrzebie optymalizacji procesu ustawodawczego w Polsce,
„Studia Iuridica Lublinensia” 2014, nr 22.
Orłowski W., Refleksje w sprawie charakteru mandatu parlamentarnego,
[w:] W kręgu problematyki władzy, państwa i prawa, Lublin 1996.
Pastuszko G., Zasada autonomii regulaminowej Sejmu, Senatu i Zgroma-
dzenia Narodowego w polskim prawie parlamentarnym. Rozważania na
tle uregulowań Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., Rzeszów 2019.
Patrzałek A., Szmyt A., Prawo wycofania projektu ustawy, [w:] Postępowa-
nie ustawodawcze w polskim prawie konstytucyjnym, (red.) J. Trzciński,
Warszawa 1994.
Patyra S., Akty o mocy ustawy w polskim porządku konstytucyjnym. Trady-
cja a współczesność, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2014, nr 2.
Patyra S., Inicjatywa ustawodawcza, [w:] Mała encyklopedia wiedzy poli-
tycznej, (red.) M. Chmaj, W. Sokół, Toruń 1996.
Patyra S., Kierunki zmian pozycji ustrojowej i funkcji Senatu RP, „Przegląd
Sejmowy” 2015, nr 1.
Patyra S., Marszałek Sejmu jako organ czuwający nad spokojem i porząd-
kiem na obszarze Sejmu – dylematy teorii i praktyki parlamentarnej,
„Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2020, nr 1. 182     Bibliografia
Piasecki A.K., Inicjatywa ustawodawcza w praktyce politycznej III RP, „Pań-
stwo i Społeczeństwo” 2010, nr 2.
Pietrzak J., Sejm RP. Tradycja i współczesność, Warszawa 1995.
Piotrowski R., Konstytucja i referendum, [w:] Konstytucjonalizm polski. Re-
fleksje z okazji jubileuszu 70-lecia urodzin i 45-lecia pracy naukowej
profesora Andrzeja Szmyta, (red.) A. Gajda, K. Grajewski, A. Rytel-Wa-
rzocha, P. Uziębło, M.M. Wiszowaty, Gdańsk 2020.
Piotrowski R., O potrzebie rozporządzeń z mocą ustawy w polskim syste-
mie tworzenia prawa, [w:] Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia
1997 roku, (red.) A. Bałaban, P. Mijal, Szczecin 2011.
Piotrowski R., Procedury ustalenia i zmiany porządku obrad izby w regu-
laminach  parlamentarnych, „Biuletyn  Ekspertyzy  i  Opinie  Prawne”
1996, nr 3.
Piotrowski R., Uwagi o zgodności z Konstytucją badania dopuszczalności
inicjatywy ustawodawczej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. XXXI.
Podgórska-Rykała J., Inicjatywa ustawodawcza na poziomie państwowym
i  europejskim  –  pozorny  instrument  uspołecznienia  procesu  prawo-
twórczego w koncepcji governance, „Przegląd Sejmowy” 2021, nr 2.
Pogłódek A., Przywora B., Glosa do wyroku TK z dnia 7 listopada 2013 r.,
K 31/12, „Krajowa Rada Sądownictwa” 2014, nr 3.
Potrzeszcz J., Bezpieczeństwo prawne w orzecznictwie polskiego Trybunału
Konstytucyjnego, „Roczniki Nauk Prawnych” 2006, t. XVI, nr 1.
Prokop K., Inicjatywa ustawodawcza, [w:] Wielki słownik parlamentarny,
(red.) J. Szymanek, Warszawa 2018.
Pułło A.,  Idee konstytucjonalizmu i państwa  konstytucyjnego, „Gdańskie
Studia Prawnicze” 2010, nr 2.
Radziewicz P., Art. 115, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komen-
tarz, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2019.
Radziewicz  P.,  Artykuł  118,  [w:]  Konstytucja  Rzeczypospolitej  Polskiej.
Komentarz, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2019.
Radziewicz  P.,  Artykuł  119,  [w:]  Konstytucja  Rzeczypospolitej  Polskiej.
Komentarz, (red.) P. Tuleja, Warszawa 2019.
Radziewicz P., Glosa do wyroku TK z 19 września 2008 r., „Przegląd Sej-
mowy” 2009, nr 2. Bibliografia     183
 
Radziewicz  P.,  Problem  nadużywania  instytucji  interpelacji  poselskiej
przez posłów, [w:] Regulamin Sejmu w opiniach Biura Analiz Sejmo-
wych, t. II, (red.) W. Odrowąż-Sypniewski, Warszawa 2010.
Rozmaryn S., Ustawa w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Warszawa 1964.  
Rulka M., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 paździer-
nika 2009 r. (sygn. akt Kp 3/09), „Przegląd Sejmowy” 2010, nr 6.
Sarnecki P., Kompetencje kontrolne Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, „Prze-
gląd Sejmowy” 2000, nr 6.
Sarnecki  P.,  Obywatelska  inicjatywa  ustawodawcza,  „Gdańskie  Studia
Prawnicze” 2004, t. XII.
Sarnecki P., Procedury odpowiedzialności politycznej rządu przed parla-
mentem, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2012, t. XXXI.  
Sarnecki  P.,  Rozporządzenie  z  mocą  ustawy  w  ustawie  konstytucyjnej  
z 17 X 1992, „Państwo i Prawo” 1993, z 3.
Sarnecki P., Senat RP a Sejm i Zgromadzenie Narodowe, Warszawa 1995.
Siemieński F., Kontrola Sejmu nad rozporządzeniami z mocą ustawy, [w:]
„Mała Konstytucja” w procesie przemian ustrojowych w Polsce, (red.)  
M. Kruk, Warszawa 1993.
Siemieński F., Prawo konstytucyjne, Poznań 1976.  
Składowski K., Rozporządzenie z mocą ustawy w Konstytucji Rzeczypospo-
litej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. Uwagi krytyczne, [w:] Aktualne pro-
blemy polskiego i litewskiego prawa konstytucyjnego, (red.) D. Górecki,
Łódź 2015.
Skotnicki K., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 lipca
2011 r. (sygn. akt K 9/11), „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 1.
Skotnicki K., Konstytucyjne i polityczne determinanty statusu posła i se-
natora, [w:] Parlament. Model konstytucyjny a praktyka ustrojowa, (red.)
Z. Jarosz, Warszawa 2006.
Skrzydło W., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa
2013.
Skrzydło W., Ustawodawstwo delegowane w polskim prawie konstytucyj-
nym, [w:] Sześć lat Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, doświadcze-
nia i inspiracje, (red.) L. Garlicki, A. Szmyt, Warszawa 2003. 184     Bibliografia
Sokolewicz W., Niektóre zagadnienia procedur parlamentarnych w świetle
orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Trybunał Konstytucyjny.
Księga XV-lecia, (red.) F. Rymarz, A. Jankiewicz, Warszawa 2001.
Sokolewicz W., Ustawa ratyfikacyjna, [w:] Prawo międzynarodowe i wspól-
notowe w wewnętrznym porządku prawnym, (red.) M. Kruk, Warszawa
1997.
Steinborn  S.,  Art.  23,  [w:]  Ustawa  o Trybunale  Stanu.  Komentarz,  (red.)  
K. Grajewski, S. Steinborn, Warszawa 2020.
Stębelski M., Kontrola sejmowa w polskim prawie konstytucyjnym, War-
szawa 2012.  
Szeliga Z., Odpowiedzialność parlamentarzystów, Prezydenta, Rady Mini-
strów oraz jej członków w świetle Konstytucji z 2 kwietnia 1997 roku,
Lublin 2003.  
Szeliga Z., Prawotwórcza rola Rady Ministrów RP w okresie przekształceń
ustrojowych, Lublin 1997.
Szepietowska B., Mordwiłko J., Interpelacje i zapytania poselskie – zakres
materialny  i  sprawy  proceduralne,  [w:]  Komentarz  do  Regulaminu
Sejmu, Warszawa 1997, BSiE.
Szepietowska B., Proces ustawodawczy, [w:] Parlament. Model konstytu-
cyjny a praktyka ustrojowa, (red.) Z. Jarosz, Warszawa 2006.
Szmyt A., Artykuł 34 ust. 8, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczy-
pospolitej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Szmyt A., Nadanie dopuszczalności projektu ustawy w trybie art. 43 ust. 8
regulaminu Sejmu, „Przegląd Sejmowy” 2012, nr 5.
Szmyt  A.,  Nowe  elementy  konstytucyjne  i  regulaminowe  postępowania
ustawodawczego, „Przegląd Sejmowy” 1998, nr 3.
Szmyt A., Obywatelska inicjatywa ustawodawcza, „Gdańskie Studia Praw-
nicze” 1998, t. III.
Szmyt A., Tryb stanowienia ustaw – szanse i zagrożenia, [w:] Zagadnienia
prawa parlamentarnego, (red.) M. Granat, Warszawa 2007.
Szmyt A., W sprawie regulaminowego określania sposobu wykonywania
konstytucyjnych  i  ustawowych  obowiązków  organów  państwowych  
wobec Sejmu, „Przegląd Sejmowy” 2000, nr 3. Bibliografia     185
 
Szmyt A., W sprawie statusu i uprawnień osoby upoważnionej do repre-
zentowania  wnioskodawców  w  pracach  nad  poselskim  projektem
ustawy, „Przegląd Sejmowy” 2014, nr 2.
Szymanek J., Czytanie parlamentarne, [w:] Wielki słownik parlamentarny,
(red.) J. Szymanek, Warszawa 2018.
Szymanek J., Ludowa inicjatywa ustawodawcza (uwagi de lege lata), „Pań-
stwo i Prawo” 2001, z. 3.
Szymanek J., Zabezpieczenia konstytucji przed zmianą konstytucji, „Prawo
i Polityka” 2015, t. 6.
Tkaczyk E., Realizacja prawa inicjatywy ustawodawczej w polskim prawie
konstytucyjnym, Warszawa 2014.
Tokarczyk R.A., Sprawiedliwość: próba syntetycznej systematyzacji zagad-
nień, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2016, t. XXXV.
Uziębło P., Artykuł 14, [w:] Komentarz do ustawy o wykonywaniu mandatu
posła i senatora, (red.) K. Grajewski, Warszawa 2014.
Uziębło P., Demokracja partycypacyjna, Gdańsk 2009.  
Uziębło P., Inicjatywa ustawodawcza obywateli w Polsce na tle rozwiązań
ustrojowych państw obcych, Warszawa 2006.
Uziębło P., Inicjatywa ustawodawcza obywateli, Warszawa 2008.
Uziębło P., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 4, 125, Warszawa 2021.
Uziębło P., Konstrukcja instytucji demokracji bezpośredniej w Konstytucji
RP  na  tle  współczesnych  rozwiązań  ustrojowych, „Gdańskie  Studia
Prawnicze” 2004, t. XII.
Uziębło P., Konstytucjonalizm, [w:] Leksykon współczesnej teorii i filozofii
prawa. 100 podstawowych pojęć, (red.) J. Zajadło, Warszawa 2017.
Uziębło P., Prawne gwarancje zasady powszechności wyborów a wyzwa-
nia  współczesności,  [w:]  Aktualne  problemy  prawa wyborczego,  (red.)  
B. Banaszak, A. Bisztyga, A. Feja-Paszkiewicz, Zielona Góra 2015.
Uziębło P., Ustawa z 1999 roku o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej
przez obywateli, „Przegląd Sejmowy” 2000, nr 4.
Wawrzyniak J., Udział Prezydenta RP w ustawodawstwie, [w:] „Mała Kon-
stytucja” w procesie przemian ustrojowych w Polsce, (red.) M. Kruk,
Warszawa 1993.  186     Bibliografia
Wąsiewski G.J., Czy Polsce potrzebny jest Senat, „Studia Iuridica Torunien-
sia” 2012, t. 3.
Więckowska A., Wykonywanie inicjatywy ustawodawczej przez Prezydenta
Rzeczypospolitej Polskiej po wejściu w życie Konstytucji z 1997 r., „Prze-
gląd Sejmowy” 2004, nr 4.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia  
2 kwietnia 1997 roku, Warszawa 2008.
Witkowski Z., Kilka uwag w sprawie zakresu kompetencji Rady Ministrów
z art. 25 ust. 5 nowej Konstytucji RP, [w:] Konstytucja – wybory – par-
lament:  studia  ofiarowane  Zdzisławowi  Jaroszowi,  (red.)  L.  Garlicki,
Warszawa 2000.
Wronkowska S., W sprawie postępowania legislacyjnego w przepisach regula-
minu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej, „Przegląd Sejmowy” 2000, nr 2.
Zientarski P., Kierunki zmian funkcji Senatu RP, [w:] Kierunki zmian pozycji
ustrojowej i funkcji Senatu RP, (red.) A. Bisztyga, P. Zientarski, War-
szawa 2014.
Zubik M., Artykuł 119, [w:] Komentarz do Regulaminu Sejmu Rzeczypospo-
litej Polskiej, (red.) A. Szmyt, Warszawa 2018.
Zubik  M.,  Immunitet  parlamentarny  w  nowej  Konstytucji  RP, „Państwo  
i Prawo” 1997, z. 9.  
Zubik M., Organizacja pracy i struktura wewnętrzna Sejmu, [w:] Parlament.
Model konstytucyjny a praktyka ustrojowa, (red.) Z. Jarosz, Warszawa
2006.
Zubik M., Prawo konstytucyjne współczesnej Polski, Warszawa 2020.
Zubik M., Ustawa a bieżące potrzeby prowadzenia polityki państwa, „Prze-
gląd Legislacyjny” 2014, nr 2.