Etyka dziennikarska i dziennikarstwa

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział I. Regulatory życia społecznego  

Prawo, obyczaj, etyka   
Procedury zamiast etyki  
Technika – czwarty regulator  
Etyka – moralność – epistemologia   
Podsumowanie  

Rozdział II. Etyka profesjonalna i stosowana  

Zawody, profesje, dziedziny  
Etyka dziennikarska – definicje cząstkowe   
Kodeksy versus dylematy  
Etyka mediów  
Etyka i postmodernizm  
Postawy wobec etyk i dziennikarskiej  
Warsztat. Warunek sine qua non etyki w dziennikarstwie  
Epistemologia – wrażliwe miejsce etyki  
Podsumowanie  

Rozdział III. Etos i etyka. Przywileje, wartości i powinności  

Od etosu do etyki zawodowej  
Erozja etosu i zanik profesji  
Metoda Sokratesa i mądrość Sofistów   
Etos: kultura, natura i geny
Kultura newsroomu  
Aksjologia i wartości    
Deontologia i sądy powinnościowe  
Przestrzeń aksjologiczna i moralna ślepota  
Podsumowanie  

Rozdział IV. Media, dziennikarstwo i dziennikarze

Galimatias znaczeń  
Niewspółmierność medialna  
Media i dziennikarstwo deontologiczne i teleologiczne  
Media jako środowisko wiedzy i druga ścieżka edukacji  
Media jako władza – czwarta i pierwsza  
Media jako biznes i instytucja zaufania publicznego  
Problem licencji dziennikarskich i dumbing down   
A-etyczność. Tabloidy i tabloidyzacja   
Dziennikarskie elity, fachowcy, meteory i lumpendziennikarze  
Podsumowanie  

Rozdział V. Media i społeczeństwo  

Niezależność i obowiązki dziennikarzy   
Pułapki zdrowego rozsądku   
Sztuka bycia wśród ludzi  
Wspólnota i społeczeństwo. Współpraca, dialog i walka
Kłopoty z dobrem wspólnym  
Dziennikarstwo a opinia publiczna   
Ombudsmani – rzecznicy dialogu
Podsumowanie  

Rozdział VI. Dziennikarstwo i normatywność

Etyka hetero- i autonomiczna – niewspółmierne perspektywy
Opis i ocena
Normy etyki dziennikarskiej   
Rada Etyki Mediów i Karta etyczna mediów  
Kłopot y z normami
Krytyka kodeksów dziennikarskich  
Normy idealne i okazjonalne
Etyka a prawo   
Normy – etyczne minimum  
Kwadrat Pottera – wymagająca procedura  
Podsumowanie  

Rozdział VII. Charakter i odpowiedzialność

Kryzys epistemologiczny w etyce dziennikarskiej  
Etyka cnót – stawanie się człowiekiem  
Cnoty w sieci  
Kłopoty z cnotami  
Dylematy etyczne i konflikt wartości  
Konflikt interesów  
Cnoty deontologicznego dziennikarstwa   
Media i dziennikarstwo „tożsamościowe”  
Autorytety – wzorce osobowe  
Paradygmat drugiej osoby   
Działanie i jego konsekwencje   
Moc a odpowiedzialność
Dwa rodzaje odpowiedzialności   
Wolność i odpowiedzialność  
Podsumowanie   

Rozdział VIII. Wiedza i przekonania  

Dziennikarstwo i nauka   
Etyka przekonań, zasada oczywistości i ideały epistemiczne   
Paradoks Łysego Sponsora  
Too much information
Intencje i zasada rzetelności  
Informacja, wiedza i wiarygodność  
Obrazy, kreacje, fakty medialne, pseudoinformacje, wirusy i kaczki
Fakty, oceny, interpretacje
Podsumowanie  

Rozdział IX. Prawda  

Prawda – fałsz – złudzenia  
Co to jest prawda?
Punkty widzenia. Obiektywność, bezstronność, stronniczość  
Cnoty prawdy i intencja prawdy  
Gdy prawda zniewala   
Standardy prawdy dziennikarskiej
Podsumowanie

Rozdział X. Dobre dziennikarstwo  

Jakość – dobro zawężone  
Znaczenia i sensy dobra  
Minimum etyczne   
Podsumowanie

Rozdział XI. Dopowiedzenia i przykłady z praktyki

Bezstronność i stronniczość  
Charakter, dumbing down i supererogacja  
Charakter i Łysy Sponsor  
Etyka publiczności  
Forma. Zaproszenie do hejterstwa
Internet i anonimowość (1)  
Internet i anonimowość (2)  
Konflikt interesów  
Kryptoreklama  
Mistyfikacja  
Moc mediów
Obraz – egzamin z człowieczeństwa
Odwaga  
Off the record i embargo  
Poprawność polityczna  
Prawda i weredyzm  
Prowokacja dziennikarska

Zakończenie  

Prace cytowane i przywoływane

Indeks nazwisk
 

prof. dr hab. Tomasz Goban-Klas:

Aktualna, potrzebna i mądra książka „Etyka dziennikarska i dziennikarstwa” powinna stać się obowiązkową lekturą dla wszystkich dziennikarzy i ich naczelnych. Skorzystają z niej wiele praktycy public relations, politycy, a nade wszystko codzienni użytkownicy mediów, czyli my – obywatele.

Poszczególne tematy wskazane w rozdziałach powinny być nie tylko przedmiotem obowiązkowym na kierunkach dziennikarskich, ale i humanistyczno-społecznych, w tym zwłaszcza na politologii, w naukach o mediach, naukach o poznaniu i komunikacji społecznej itd.

red. Maciej Wierzyński:

Jaka jest rola społeczna mediów i dziennikarstwa? Mają informować czy zabawiać? Jak określić interes publiczny? Gdzie przebiega granica prywatności polityków? Pytań takich jest bez liku i książka Jana Pleszczyńskiego śmiało je podejmuje; rzadziej daje jednoznaczne odpowiedzi. Autor raczej zachęca do dyskusji niż rozstrzyga.

Książka „Etyka dziennikarska i dziennikarstwa” jest rzadkim wydarzeniem na polskim rynku wydawniczym. To nie jest w Polsce temat popularny. W kryzysie potęguje się pokusa chodzenia na skróty. Tym większą wartość ma książka, która przypomina o publicznych zobowiązaniach zawodu, do których wypełnienia gorset etyczny jest niezbędny.