Ekonomiczne uwarunkowania funkcjonowania parków narodowych w Polsce

Spis treści:

Wstęp

Rozdział I. DZIAŁALNOŚĆ PARKÓW NARODOWYCH NA TLE TEORII EKONOMII

1. Przyroda i jej ochrona w ujęciu teorii ekonomii
2. Ochrona zasobów przyrody i gospodarowanie w parkach narodowych w ujęciu teorii ekonomii
3. Kategoria ekonomiczna dobra a pojęcie i funkcje parku narodowego
4. Działalność parków narodowych w kontekście zrównoważonego i trwałego rozwoju społeczno-gospodarczego

Rozdział II. PARK NARODOWY JAKO FORMA OCHRONY PRZYRODY BĘDĄCA PODMIOTEM SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH

1. Idea oraz społeczno-gospodarcze uwarunkowania i następstwa ochrony przyrody w parkach narodowych
2. Uwarunkowania prawne organizacji i zarządzania parkiem narodowym
3. Zasady finansowania parków narodowych
4. Ogólna charakterystyka parków narodowych w Polsce

Rozdział III. METODYKA BADAŃ NAD FINANSOWANIEM PARKÓW NARODOWYCH W POLSCE

1. Dotychczasowy stan badań nad finansowaniem parków narodowych
2. Charakterystyka metod pozyskania i opracowania informacji do badań
3. Metody badawcze i narzędzia analityczne

Rozdział IV. FINANSOWANIE PARKÓW NARODOWYCH W POLSCE W ŚWIETLE BADAŃ EMPIRYCZNYCH

1. Przychody parków narodowych w Polsce w latach 2010-2015
2. Wielkość i struktura kosztów działalności parków narodowych w Polsce w latach 2012-2015
3. Wynik finansowy netto

Rozdział V. KIERUNKI ZMIAN W FINANSOWANIU PARKÓW NARODOWYCH W ŚWIETLE PRZEPROWADZONYCH BADAŃ

1. Źródła przychodu decydujące o modelu finansowania parków narodowych
2. Znaczenie dotacji z budżetu państwa w ocenie przeprowadzonych badań
3. Działalność gospodarcza parków narodowych w świetle przeprowadzonych badań
4. Proponowany model finansowania parków narodowych w wyniku przeprowadzonych badań

Wnioski   
Spis tabel, wykresów oraz schematów
Literatura

Anderson G., Śleszyński J. (red.), Ekonomiczna wycena środowiska przyrodniczego, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 1996.
Athanas A., Vorhies F., Ghersi F., Shadie P., Shultis J., Guidelines for Financing Protected
Areas in East Asia, IUCN, Gland and Cambridge 2001.
Agenda 21 for the Travel and Tourism Industry. Towards Environmentally Sustainable Development, WTO, WTTC, Earth Council, London 1997.
Ambrosiewicz M., Wigierskie serwituty, „Wigry” 2002, nr 1.
Arellano M., Bond S., Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations, „Review of Economic Studies” 1991, nr 58.
Asteriou D., Hall S.G., Applied Econometrics. A modern approach, Revised edition, Palgrave Macmillan 2007.
Babbie E., Podstawy badań społecznych, PWN, Warszawa 2009.
Babczuk A., Borys G., Krawiec W., Ekspertyza w sprawie wypracowania koncepcji przekształcenia parków narodowych w instytucje gospodarki budżetowej, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2009.
Babczuk A., Borys G., Krawiec W., Ekspertyza w sprawie wypracowania koncepcji organizacyjno-prawnej systemu finansowania działalności parków narodowych oraz zasad jego wdrożenia, Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2008.
Babczuk A., Kachniarz M., System finansowania parków narodowych w Polsce. Stan obecny i kierunki pożądanych zmian, raport wykonany i sfinansowany na zlecenie Związku Pracodawców Polskich Parków Narodowych, Jelenia Góra 2015.
Babczuk A., Krawiec W., Ekspertyza w sprawie wypracowania koncepcji organizacyjno-prawnej systemu finansowania działalności parków narodowych oraz zasad jego wdrożenia, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław 2008.
Babczuk A., Krawiec W., Reforma sektora finansów publicznych a funkcjonowanie parków narodowych, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, „Nauki
o Finansach” 2009, nr 1.
Bartkowiak R., Historia myśli ekonomicznej, PWE, Warszawa 2003.
Becla A., Czaja S., Zielińska A., Analiza kosztów-korzyści w wycenie środowiska przyrodniczego, Difin, Warszawa 2012.
Begg D., Fischer S., Dornbusch R., Mikroekonomia, PWE, Warszawa 2007.
Białecka M., Zaufal B., Ekorozwój szansą przetrwania cywilizacji, Materiały z Konferencji Polskiego Klubu Ekologicznego, 4–5 czerwiec 1985 roku, Polski Klub Ekologiczny, Wyd. AGH, Kraków 1986.
Bierens H.J., VAR models with exogenous variables, 2004, www.personal.psu.edu
Biosphere reserves: The Seville Strategy and the Statutory Framework of the World Network, UNESCO, Paris 1996.
Blaszczuk-Zawiła M., Rozwój baz danych, [w:] Kaliszuk E. (red.), Mierzenie wartości dodanej w handlu zagranicznym. Nowe koncepcje, metody, wyzwania, IBRKK, Warszawa 2013.
Blaug M., Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne, PWN, Warszawa 2000.
Bołtromiuk A., Ekonomiczny kontekst funkcjonowania Białowieskiego Parku Narodowego i sąsiadujących gmin, „Wieś i Rolnictwo” 2010, nr 4.
Bołtromiuk A., Zrównoważony rozwój obszarów przyrodniczo cennych. Gospodarcze i społeczne aspekty funkcjonowania sieci Natura 2000 w parkach narodowych, t 2, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok 2011.
Borrini-Feyerabend G., Kothari A., Oviedo G., Indigenious and local communities and protected areas: towards equity and enhanced conservation. Guidance on policy and practice for co-managed protected areas and community conserved areas. Best Practice Protected Area Guidelines Series No. 11, IUCN, Gland and Cambridge 2004.
Borrini-Feyerabend G., Collaborative management of protected areas, [w:] S. Stolton,
N. Dudley, Partnerships form protection. New strategies for planning and management for protected areas, WWF and IUCN, Earthscan, London 1999.
Boulding K.E., Economics as a science, McGraw-Hill, New York 1970.
Breymeyer A.(red.), Rezerwaty biosfery w Polsce, Komitet Narodowy UNESCO-MAB przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2009.
Brzeziński W., Ochrona prawna naturalnego środowiska człowieka, PWN, Warszawa 1975.
Brzozowska A., Teorie przedsiębiorczości, [w:] K. Klincewicz (red.), Zarządzanie, organizacje i organizowanie – przegląd perspektyw teoretycznych, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, 2016, http://timo.wz.uw.edu.pl/zoo
Bundesamt für Naturschutz 2016 nach Daten der Schutzgebiete und Länder. www.bfn.de.
Byström J., Müller D.K., Tourism labor market impacts of national parks. The case of Swedish Lapland, „Zeitschrift für Wirtschaftsgeographie”, Jg.(58) 2014, Heft 2–3.
Costanza R. i in., The value of the world`s ecosystem and natural capital, „Nature” 1997, nr 287.
Croissant Y., Millo G., Panel data econometrics in R: The plm package, „Journal of Statistical Software” 2008, nr 27(2).
Cullinane T.C., Huber C., Koontz L., 2013 National Park visitor spending effects: economic contributions to local communities, states, and the nation. Natural Resource Report NPS/NRSS/EQD/NRR—2014/824, National Park Service, Fort Collins, Colorado 2014.
Czaja S., Fiedor B., Jakubczyk Z., Ekologiczne uwarunkowania wzrostu gospodarczego
w ujęciu współczesnej teorii ekonomii, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok–Kraków 1993.
Czaja S., Becla A., Włodarczyk J., Poskrobko T., Wyzwania współczesnej ekonomii. Wybrane problemy, Difin, Warszawa 2012.
Czubakowska K., Gabrusewicz W., Nowak E., Przychody, koszty, wynik finansowy przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2009.
Daly H.E., Sustainable development: from concept and theory to operational principles, [w:]
K. Davis, M.S. Bernatam (red.), Resources, environment, and population, Population Council and Oxford University Press, New York 1990.
Dąbrowski P., Społeczne funkcje rezerwatów biosfery, [w:] B. Domański, W. Kurek (red.), Gospodarka i przestrzeń, prace dedykowane Profesor Danucie Ptaszyckiej-Jackowskiej, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009.
Dembek W., Melke A., Michalski R., Przewoźny M., Potrzeba utworzenia Parku Narodowego Pogórza Karpackiego, [w:] Z. Mirek, A. Nikel (red.), Ochrona przyrody w Polsce wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych, Komitet Ochrony Przyrody PAN, Kraków 2014.
Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D., Ochrona środowiska przyrodniczego, PWN, Warszawa 2012.
Driml S., McLennan C., Handbook on measuring the economic value of tourism to national parks, CRC for Sustainable Tourism 2010.
Duda M., Przekształcenie gospodarstw pomocniczych w jednostki gospodarki budżetowej, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” 2011, LXXIII, z. 1.
Dudley N. (red.), Guidelines for applying protected area management categories, IUCN, Gland 2008.
Dyrektywa Rady 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (Dz. Urz. WE L 103 z dnia 25 kwietnia 1979 r.).
Dyrektywa Rady 92/43/EWG z 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992 r.).
Eagles P., Hillel O., Improving Protected Area Finance through Tourism, [w:] Protected Areas in Today’s World: Their Values and Benefits for the Welfare of the Planet. Secretariat of the Convention on Biological Diversity, Technical Series No. 36, Montreal 2008.
Economic Impact of Parks Canada. The Outspan Group Inc., Amherst Island 2011.
Emerton L., Bishop J., Thomas L., Sustainable Financing of Protected Areas: A Global Review of Challenges and Options, IUCN, Gland and Cambridge 2006.
Faliński J., Naukowe podstawy działań na rzecz ochrony przyrody i ochrony środowiska, [w:] Podstawy ochrony środowiska, t. 1, Nauka i ruchy społeczne w ochronie środowiska naturalnego,. WSiP, Warszawa 1994.
Famielec J., Straty i korzyści ekologiczne w gospodarce narodowej, PWN, Warszawa–Kraków 1999.
Fiedor B., Przyczynek do ekonomicznej teorii zanieczyszczenia i ochrony środowiska, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków–Łódź 1990.
Fiedor B. (red.), Podstawy ekonomii środowiska i zasobów naturalnych, C.H. Beck, Warszawa 2002.
Finansowanie parków narodowych ze środków funduszu leśnego, Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych, Warszawa 2016.
Fischer A.C., Peterson F. M., The Environment in Economics: A Survey, „Journal of Economics Literature” 1976, vol. 14, nr 1.
Foszcz J., Piechnik R., Ksiądz Bogusław Królikowski twórcą projektu parku narodowego w Tatrach, „Zeszyty Tatrzańskie”, 100 lat Sekcji Ochrony Przyrody TT, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane 2013.
Fronczak K., Nie ten adres. „Echa Leśne”. Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa 2015, nr 3(62).
Funkcjonowanie parków narodowych w zakresie zachowania, zrównoważonego użyt-kowania oraz odnawiania zasobów przyrody. Informacja o wynikach kontroli, nr ewid. 94/2006/P05134/LKR, Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Krakowie, Kraków 2006.
Funkcjonowanie parków narodowych. Informacja o wynikach kontroli, nr ewid. 196/
2013/P13/123/KSI, NIK, Warszawa 2014.
Getzner M., The economic impact of national parks: the perception of key actors in Austrian national parks, „International Journal of Sustainable Development” 2003, nr 6(2).
Getzner M., Economic and cultural values related to Protected Areas. Part A: Valuation of Ecosystem Services in Tatra (PL) and Slovensky Raj (SK) national parks. Final report, WWF, Klagenfurt University, Klagenfurt 2009.
Giergiczny M., Rekreacyjna wartość Białowieskiego Parku Narodowego, „Ekonomia i Środowisko” 2009, nr 2(36).
Goetel W., Ochrona przyrody (notatka), „Przegląd Turystyczny” 1925, nr 2.
Górka K., Kontrowersje terminologiczne w zakresie ekonomiki ochrony środowiska i ekonomii ekologicznej, „Ekonomia i Środowisko” 2010, nr 2(38).
Górka K., Zasoby naturalne, [w:] P. Trzepacz (red.), Zrównoważony rozwój-wyzwania globalne, IGiGP UJ, Kraków 2012.
Górka K., Poskrobko B., Radecki W., Ochrona środowiska, PWE, Warszawa 2001.
Grabowski T., Kotyła A., Transgraniczny rezerwat biosfery Roztocze. 2019.  http://roztoczanskipn.pl/pl/monitoring-i-nauka/badania-naukowe/45-aktualnosci/501-transgraniczny-rezerwat-biosfery-roztocze, dostęp: 15.06.2020.
Greene W.H., Econometric Analysis, Pearson Education Inc.2012.
Gruszecki K., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
Gruszecki T., Przedsiębiorca w teorii ekonomii, CEDOR, Warszawa 1994.
Hadley M. (red.), Biosphere reserves: special places for people and nature, UNESCO, Paris 2002.
Hardin G., Tragedy of commons, „Science” December 13, 1968, vol. 162, nr 3859, tłumaczenie: Hardin G., Tragedia dóbr wspólnych, [w:] Środowisko – Społeczeństwo- Gospodarka, Biblioteka „Ekonomia i Środowisko” nr 4, Kraków 1992.
Hausner J., Żylicz T., Aksjologiczne podstawy i systemowo – ekonomiczne reguły racjonalnej gospodarki i polityki leśnej. Narodowy Program Leśny, Panel Ekspertów „Rozwój” Lasy
i gospodarka leśna jako instrumenty ekonomicznego i społecznego rozwoju kraju,
17 września 2014.
Hebda I., Kłyś G, Nowak A., O utworzenie Parku Narodowego „Puszcza Śląska”. Acta Geographica Silesiana, 21. WNoZ UŚ, Sosnowiec 2016.
Hibszer A., Partyka A., Między ochroną przyrody gospodarką-bliżej ochrony. Konflikty człowiek-przyroda na obszarach prawnie chronionych w Polsce. Polskie Towarzystwo Geograficzne, Ojcowski Park Narodowy, Sosnowiec – Ojców 2005.
Hibszer A., Parki narodowe w świadomości i działaniach społeczności lokalnych, Uniwersytet Śląski, Katowice 2013.
Holtz-Eakin D., Newey W., Rosen H., Estimating Vector Autoregressions with Panel Data, „Econometrica” 1988, vol. 56, issue 6.
Hotelling H., List z 18 lipca 1947 do Newton`a B. Drury`ego opublikowany w raporcie: The Economics of Public Recreation: An Economic Study of the Monetary Evaluation of Recreation in the National Parks, 1949. Land and Recreational Planning Division, National Park Service, Washington, D.C. 1949.
Informacja o wynikach kontroli w zakresie zachowania, zrównoważonego użytkowania oraz odnawiania zasobów przyrody, nr ewid. 94/2006/P05134/LKR, Najwyższa Izba Kontroli, Delegatura w Krakowie, Kraków 2006.
Informacja prasowa GDLP z dnia 2 stycznia 2017 r., „Lasy Państwowe wspierają parki narodowe”, kanał Lasów Państwowych na portalu internetowym youtube.com.
Kalecki M., Teoria dynamiki gospodarczej: rozprawa o cyklicznych i długofalowych zmianach gospodarki kapitalistycznej, PWN, Warszawa 1958.
Kalecki M., Uwagi o teorii wzrostu, [w:] J. Zawadzki, A. Łukaszewicz (red.), Teorie wzrostu ekonomicznego a współczesny kapitalizm, Książka i Wiedza, Warszawa 1962.
Kapp K.W., Environmental Disruption and Social Costs: A Challenge to Economics, „Kyklos” 1970, vol. 23.
Kiziukiewicz T., Rachunkowość jednostek sektora finansów publicznych i instytucji finansowych, PWE, Warszawa 2014.
Konopka M., Warunki i możliwości rozwoju ludności zamieszkującej na obrzeżach obszarów chronionych (Gmina Podgórzyn), Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu. Wrocław 2001, z. 905.
Korespondencja z dnia 16.05.2017 roku pomiędzy Ministerstwem Środowiska a Związkiem Leśników Polskich Parków Narodowych, nr DOP-WPN.0760.2.2017, http://zlppn.pl
Korespondencja z dnia 18.05.2016 roku pomiędzy Ministerstwem Środowiska a Związkiem Leśników Polskich Parków Narodowych. DLP-III.0760.4.2016, http://zlppn.pl.
Koszty pracy w gospodarce narodowej w 2012 r., GUS, Warszawa 2013.
Kot S.M., Jakubowski J., Sokołowski A., Statystyka, wydanie drugie, poprawione, Difin, Warszawa 2011.
Kraczyńska H., Widmo biedy w parkach, „Gazeta Krakowska” z 10 maja 2011 roku.
Krajowa strategia ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej oraz Program działań na lata 2007–2013. Załącznik do uchwały nr 270/2007 Rady Ministrów z dnia 26 października 2007 roku.
Królikowska K., Konflikty społeczne w polskich parkach narodowych, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2007.
Krutilla J.V., Conservation Reconsiderd, „The Amierican Economics Review” 1967, nr 57.
Kulczyk-Dynowska A., Projekty unijne realizowane na terenie obszaru prawnie chronionego a rozwój regionu o charakterze turystycznym na przykładzie Karkonoszy, Ekonomiczne Problemy Usług. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2012, nr 85(700).
Kulczyk-Dynowska A., Inwestycje infrastrukturalne Karkonoskiego Parku Narodowego a zrównoważony rozwój obszaru, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2013, nr 297.
Kulczyk-Dynowska A., Przestrzenne i finansowe aspekty funkcjonowania Białowieskiego Parku Narodowego, Prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2015, nr 391.
Kulczyk-Dynowska A., Przestrzenne i finansowe aspekty funkcjonowania Wigierskiego Parku Narodowego w kontekście obszarów wiejskich. „Europa Regionum”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 2015, nr 22.
Kulczyk-Dynowska A., The spatial and financial aspects of a protected area as exemplified by the Roztocze National Park, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2015, nr 394.
Kulczyk-Dynowska A., Przestrzenne i finansowe aspekty funkcjonowania obszaru chronionego–przykład Kampinoskiego Parku Narodowego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 2016, nr 418.
Kulczyk-Dynowska A., Przestrzenne i finansowe aspekty funkcjonowania obszaru chronionego – przykład Wolińskiego Parku Narodowego, Prace Naukowe Uniwersytetu Eko-
nomicznego we Wrocławiu, 2016, nr 418.
Kulczyk-Dynowska A., Gaura G., Spatial and financial aspects of a protected area functioning – the case of the Gorce National Park, Economic and Regional Studies, 2017, nr 1, tom 10.
Kurek W., Turystyka zrównoważona – turystyka przyszłości, [w:] J. Biliński, D. Sawaryn (red.), Turystyka czynnikiem integracji międzynarodowej, WSIiZ w Rzeszowie, Rzeszów 2003.
Lettner G., Projekt uratowania lasów Tatrzańskich, a szczególnie Zakopiańskich, od grożącego im zniszczenia. Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego rok 1885, Wydawnictwo Towarzystwa, t. X, Kraków 1885.
Loch J., Ostrożnie z tą przebudową, „Tatry” TPN 2013 nr 2(44).
Lubczyński L., Aktualna sytuacja parków narodowych w Polsce, [w:] B.W. Wołoszyn, T. Postawa (red.), Parki narodowe- ich funkcja w czasie i przestrzeni. Forum dyskusyjne,
Komitet Ochrony Przyrody PAN, Trzebinia 1999.
Łuszczyk M., Pomiar jakości życia w skali międzynarodowej, Fundacja UE w Krakowie, Kraków 2013.
Maddala G.S., Ekonometria, PWN, Warszawa 2008.
Maddala G.S., Kim I., Unit roots, cointegration and structural change, Cambridge University Press, 2002.
Malthus T.R., Rozprawa o prawie ludności i jego oddziaływaniu na przyszły postęp społeczeństwa, Gebethner i Wolff, Warszawa 1925.
Marchlewski A., Utworzenie TPN i główne problemy jego działalności, „Zeszyty Tatrzańskie”, 100 lat Sekcji Ochrony Przyrody TT, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane 2013.
Marchlewski M., Pracowałem w tatrzańskich lasach. Seria „Tatry. Sprawy i ludzie”, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, tom III, Zakopane 2009.
Mayer M., Müller M., Woltering M., Arnegger J., Job H., The economic impact of tourism in six German national parks, „Landscape and Urban Planning” 2010, nr (97)2.
Meadows D.H., Meadows D.L., Randers J., Behrens W.J. III, Granice wzrostu, PWE, Warszawa 1973.
Meadows D.H., Randers J., Meadows D.L., The limits to growth: The 30-Year Update, Chelsea Green Publishing Company 2004.
Mesarovic M., Pestel E., Ludzkość w punkcie zwrotnym, PWE, Warszawa 1977.
Michajłow W., Sozologia i problemy środowiska życia człowieka, Ossolineum, Wrocław 1975.
Michałowski M., Zabierowski K., Ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego, Zakład Ochrony Przyrody PAN, PWN, Warszawa–Kraków 1978.
Mika M, Pawlusiński R., Zawilińska B., Park narodowy a gospodarka lokalna. Model relacji ekonomicznych na przykładzie Babiogórskiego Parku Narodowego, Instytut Geografii
i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.
Mizgajski A., Świadczenia ekosystemów jako rozwijające się pole badawcze i aplikacyjne, „Ekonomia i Środowisko” 2010, nr 1(37).
Musgrave R.A., Musgrave P.B., Public Finance in theory and practice, McGraw-Hill, New York 1984.
Nasza wspólna przyszłość, Raport Światowej Komisji do Spraw Środowiska i Rozwoju. PWE, Warszawa 1991.
North D.C., Institutions, Institutional Change and Economic Performance, Cambridge University Press, New York, 1990.
North D.C., Institutions, „Journal of Economic Perspectives” 1991, vol. 5, no. 1.
Nowak E. (red.), Budżetowanie kosztów, ODDK, Gdańsk 1999.
Obywatelski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody. Druk sejmowy nr 23, Warszawa 2011.
Ochrona środowiska, GUS, Warszawa 2013, 2014, 2015, 2016.
Ogólne sprawozdanie z czynności Państwowej Komisji Ochrony Przyrody za okres od
1 stycznia 1920 r. do 30 lipca 1921 r. „Ochrona Przyrody” 1921, R. 2.
Okołów G. (red.), Ochrona przyrody a funkcjonowanie społeczności lokalnych w Kampinoskim Parku Narodowym, Materiały pokonferencyjne. Kampinoski Park Narodowy, Izabelin 2011.
Olaczek R., Światowa Strategia Ochrony Przyrody. Ochrona żywych zasobów dla trwałego rozwoju, LOP, Warszawa 1985.
Olaczek R., Naturalność i różnorodność przyrody: której wartości przysługuje pierwszeństwo ochrony?, [w:] Z. Mirek, A. Nikel (red.), Ochrona przyrody w Polsce wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjnych, Komitet Ochrony Przyrody PAN, Kraków 2014.
Opinia w sprawie najpilniejszych wyzwań dotyczących ochrony przyrody w Polsce, w roku 2016, Warszawa, PROP/2016-04.
Osiniak T., Poskrobko B., Sadowski A., Wigierski Park Narodowy a jego mieszkańcy, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok – Kraków 1993.
Ostrom E., Hess Ch., Understanding Knowledge as a Commons: From Theory to Practice, MIT Press, Cambridge 2006.
Ostrom E., Dysponowanie wspólnymi zasobami, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
Owsiak S., Finanse publiczne. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2005.
Panasiuk D., Wycena środowiska metodą kosztów podróży w praktyce. Wartość turystyczna Pienińskiego Parku Narodowego, [w:] Ekonomia a rozwój zrównoważony. Wdrażanie, Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001, tom 2.
Parki narodowe w Polsce. Działalność organizacyjna i finansowanie w 2009 r. Ministerstwo Środowiska, Warszawa 2010.
Partyka J., Udostępnianie turystyczne parków narodowych w Polsce a krajobraz, Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego nr 14, Komisja Krajobrazu Kulturowego PTG, Sosnowiec 2010.
Pater B., Image and communication of Polish national parks, [w:] A. Nalepka, A. Ujwary-Gil, Business and non-profit organizations facing increased competition and growing customers’ demands, Wyższa Szkoła Biznesu – National-Louis University, Nowy Sącz 2012.
Pawlikowski J.G., Tatry parkiem narodowym, „Wierchy” 1923, tom I.
Pawlikowski J.G., Rozbudowa prawnych podstaw ochrony przyrody, „Ochrona Przyrody” 1934, R. 14.
Pawlikowski J.G., Kultura a natura i inne manifesty ekologiczne, Biblioteka Obywatela, Łódź 2010.
Pearce D., Economics, equity and sustainable development, „Futures” 1988, t. 20, nr 6.
Philips A. (red.), Financing Protected Areas. Guidelines for Protected Area Managers, IUCN, Gland and Cambridge 2000.
Philips A .(red.), Eagles P.F.J., McCool S.F., Haynes C.D., Sustainable Tourism in Protected Areas. Guidelines for Planning and Management, World Commission on Protected Areas, IUCN, Gland 2002.
Piątek Z., Ekofilozofia, Wyd. UJ, Kraków 2008.
Pismo przesłane przez Związek Leśników Polskich Parków Narodowych na ręce Głównego Konserwatora Przyrody datowany na 9–10 listopada 2016, nr Ldz. 190/16, http://zlppn.pl
Podstawka M. (red.), Finanse, PWN, Warszawa 2010.
Polityka ekologiczna państwa w latach 2009–2012 z perspektywą do roku 2016. Mini-sterstwo Ochrony Środowiska, Warszawa 2008.
Popławski Ł, Obszary chronione a rozwój gmin wiejskich w opinii mieszkańców woje-wództwa świętokrzyskiego, [w:] K. Zimniewicz (red.), Bariery w zarządzaniu parkami krajobrazowymi w Polsce, PWE, Warszawa 2008.
Poskrobko B. (red.), Rejon Puszczy Białowieskiej. Mieszkańcy – Środowisko – Gospodarka. Studia i Materiały, nr 1, Politechnika Białostocka, Białystok 1996.
Poskrobko B., Poskrobko T., Zarządzanie środowiskiem w Polsce, PWE, Warszawa 2012.
Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2016 r., GUS, Warszawa 2016.
Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z planem działań na lata 2014–2020. Ministerstwo Środowiska. Projekt z dnia 23 maja 2014 r.
Program ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z Planem działań na lata 2015–2020. Zatwierdzony uchwałą nr 213 Rady Ministrów z dnia 6 listopada 2015 r. Monitor Polski 2015 poz. 1207.
Quesnay F., Pisma wybrane, Gebethner i Wolff, Warszawa 1928.
Rada UE zdjęła z Polski procedurę nadmiernego deficytu, „Puls Biznesu” z 19 czerwca 2015 roku.
Radecki W., Zarys dziejów prawnej ochrony przyrody i środowiska w Polsce. Oddział Akademicki PTTK w Krakowie, Regionalna Pracownia Krajoznawcza, Kraków 1990.
Radecki W., Ochrona prawna parków narodowych przed zagrożeniami zewnętrznymi. Prądnik, Prace i Materiały Muzeum im. prof. W. Szafera, 2007, nr 17.
Radecki W., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, wydanie III zmienione i uzupełnione. Difin, Warszawa 2012.
Radecki W., Parki narodowe w systemach prawnych ochrony przyrody polskim, czeskim
i słowackim. Część II – prawo obowiązujące, IUS Novum, Łazarski, Warszawa 2015, nr 1.
Radecki W., Danecka D., Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz, Difin, Warszawa 2018.
Rawls J., A theory of justice, Harvard University Press, Cambridge, 1971.
Repetto R. (red.), The Global Possible, Yale University Press, New Heaven 1985.
Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych, http://www.stat.gov.pl/gus/
5840_1634_PLK_HTML.htm, GUS.
Rorat J., Popławski Ł., Bariery rozwoju gmin wiejskich na obszarach chronionych, „Marketing i Rynek” 2014, nr 10.
Schumpeter J.A., Capitalism, socialism and democracy, Routledge, London–New York 2003.
Sierocka I., Wynagrodzenia pracowników parków narodowych, „Białostockie Studia Prawnicze” Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, zeszyt 18, Białystok 2015.
Sierpińska M., Niedbała B., Controlling operacyjny w przedsiębiorstwie, PWN, Warszawa 2003.
Sierpińska M., Jachna T., Metody podejmowania decyzji finansowych. Analiza przykładów
i przypadków, PWN, Warszawa 2007.
Simon J.E., Khan H. (red.), The Resourceful Earth. A Response to Global 2000, Basil Blackwell, New York 1984.
Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, PWN, Warszawa 1954.
Sobczyk M., Statystyka. Wydanie piąte uzupełnione, PWN, Warszawa 2007.
Sobczyk M., Statystyka opisowa, C.H. Beck, Warszawa 2010.
Sokołowski S., Tatry jako Park Narodowy, Państwowa Komisja Ochrony Przyrody, Kraków 1923.
Sprawozdania finansowo-gospodarcze, DGLP, Warszawa 2013, 2014, 2015, 2016.
Stankiewicz W., Historia myśli ekonomicznej, PWE, Warszawa 2007.
Stanowisko Rządu do obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody. Projekt z dnia 9 stycznia 2012 r. Druk sejmowy nr 23.
Stanowisko wspólne. Pismo sygnowane przez Związek Pracodawców Polskich Parków Narodowych i Związki działające w parkach narodowych z dnia 24 listopada 2015 roku, http://zlppn.pl/dok/25.11.2015.pdf
Statut Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe; http://bip.lasy.gov.pl.
Stoner J.A.F., Freeman R.E., Gilbert Jr D.R., Kierowanie, PWE, Warszawa 2011.
Szwajcarski Park Narodowy, www.nationalpark.ch
Świąteczny halny, „Tatry” 2014, nr 1(47).
Terlecka K., Górecki A., Ojcowski Park Narodowy a kształtowanie się postaw i świadomości ekologicznej jego mieszkańców. Prądnik, Ojców 1998 z. 11–12.
Tomaszewski K., Status oraz forma organizacyjno-prawna Państwowego Gospodarstwa Leśnego „Lasy Państwowe”, Referat na potrzeby prac nad Narodowym Programem
Leśnych. Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary, listopad 2014.
Transcript of Act Establishing Yellowstone National Park, 1872, www.ourdocuments.gov
Triglavski Narodni Park, www.tnp.si
Winiarska K.(red.), Budżet zadaniowy w teorii i praktyce. C.H. Beck, Warszawa 2012.
Winpenny J.T., Wartość środowiska. Metody wyceny ekonomicznej. PWE, Warszawa 1995.
Woś A., Ekonomika odnawialnych zasobów naturalnych, PWN, Warszawa 1995.
Woźniak M. (red.), Statystyka ogólna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2002.
Wspólnota Leśna Uprawnionych 8 Wsi, www.wspolnotalesna8wsi.pl.
Zając K., Zarys metod statystycznych. PWE Warszawa 1994.
Zakrzewska M., Wykonanie planów finansowych parków narodowych za rok 2013, Departament Ekonomiczny Ministerstwa Środowiska.
Zakrzewska M., Wykonanie planów finansowych parków narodowych za rok 2014, Departament Ekonomiczny Ministerstwa Środowiska.
Zakrzewska M., Wykonanie planów finansowych parków narodowych za rok 2015, Departament Ekonomiczny Ministerstwa Środowiska.
Zalewski Ł., Gospodarstwa pomocnicze nie mają motywacji, aby obniżać koszty, „Gazeta Prawna” z 23 września 2009 roku.
Zapewnienie bezpieczeństwa turystyki i rekreacji w górach. Informacja o wynikach kontroli, nr ewid. 179/2013/P/13/152/LKR, NIK, Warszawa 2014.
Zatrudnienie i wynagrodzenia w gospodarce narodowej, GUS Warszawa 2013, 2014, 2015, 2016.
Zawilińska B., Obszary chronione – bariery czy stymulanty rozwoju lokalnego?, [w:] A. Harańczyk (red.), Perspektywy rozwoju regionalnego Polski w okresie programowania po 2013 r., część II, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, T. CXL, PAN, Warszawa 2012.
Zawilińska B., Mika M., Ekonomiczna funkcja parków narodowych w gospodarce lokalnej. Założenia teoretyczne i koncepcja badań, [w:] T. Kudłacz, P. Lityński (red.), Gospodarowanie przestrzenią miast i regionów – uwarunkowania i kierunki, T. CLXI, PAN, Warszawa 2015.
Zielińska A., System wskaźników rozwoju zrównoważonego i ekorozwoju dla obszarów przyrodniczo cennych, „Ekonomia i Środowisko” 2013, nr 3(46).
Zoning schemes, UNESCO, www. unesco.org
Zwijacz-Kozica T., Po co powstał i trwa park narodowy, „Tatry” TPN, 2015, nr 1(51).
Żylicz T., Ekonomia środowiska i zasobów naturalnych, PWE, Warszawa 2004.
Żylicz T., Trwały rozwój, „Aura”, 2008 nr 5.
Żylicz T., „Silna” trwałość rozwoju, „Aura”, 2008 nr 6.
Żylicz T., „Słaba” trwałość rozwoju, „Aura”, 2008 nr 7.
Żylicz T., Efekty zewnętrzne, „Aura”, 2009, nr 6.
Żylicz T., Twierdzenie Coase`a, „Aura”, 2009, nr 7.
Żylicz T., Dobro zwane publicznym, „Aura”, 2009, nr 12.
Żylicz T., Klub i publiczność, „Aura”, 2010 nr 1.
Żylicz T., Sprawiedliwość międzypokoleniowa, „Aura”, 2013 nr 9.
Akty prawne
Komunikat Ministra Środowiska z dnia 12 marca 2015 roku w sprawie szczegółowych wytycznych w zakresie kontroli zarządczej dla działów administracji rządowej go-spodarka wodna i środowisko.
Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życia ptactwa wodnego, Ramsar, 2 lutego 1971 roku (Dz. U. z 1978 r. Nr 7, poz. 24).
Konwencja o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, Berno, 19 września 1979 roku (Dz. U. z 1996 r Nr 58, poz. 263).
Konwencja o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt, Bonn, 23 czerwca 1979 roku (Dz. U. z 2003 r. Nr 2, poz. 17).
Konwencja o różnorodności biologicznej sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 roku (Dz. U. z 2002 r. Nr 184, poz. 1532).
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa z dnia 23 maja 1932 roku o utworzeniu z Rezerwatu w Pieninach jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą „Park Narodowy w Pieninach” (M.P. z 1932 r. Nr 123, poz. 156).
Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 4 sierpnia 1932 roku o utworzeniu z Nadleśnictwa Rezerwat w Okręgu Dyrekcji Lasów Państwowych w Białowieży jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą „Park Narodowy w Białowieży” (M.P. z 1932 r. Nr 183, poz. 219).
Rozporządzenie Rady Ministrów z 21 listopada 1947 roku w sprawie utworzenia Białowieskiego Parku Narodowego (Dz. U. z 1947 r. Nr 74, poz. 469).
Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19 sierpnia 2004 roku w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów w których świadczone są usługi hotelar-skie. Załącznik 3 i 7 (Dz. U. z 2004 r. Nr 188, poz. 1945).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 grudnia 2004 roku w sprawie wzorów tablic (Dz. U. z 2004 r. Nr 268, poz. 2665).
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 kwietnia 2005 roku w sprawie nadania funkcjonariuszom Straży Parku w parkach narodowych oraz innym pracownikom parków narodowych, którym przysługują uprawnienia funkcjonariusza Straży Parku, uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz. U. z 2005 r. Nr 74, poz. 648).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 kwietnia 2005 roku w sprawie stano-wisk i wymagań kwalifikacyjnych, jakie powinni spełniać pracownicy zatrudnieni na poszczególnych stanowiskach w Służbach Parku Narodowego (Dz. U. z 2005 r. Nr 89, poz. 753).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 kwietnia 2005 roku w sprawie wzoru legitymacji służbowej i wzorów umundurowania pracowników Służb Parków Narodowych oraz oznak służbowych dla poszczególnych stanowisk (Dz. U. z 2005 r. Nr 89, poz. 754).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 maja 2005 roku w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla parku, rezerwatu przyrody i parku krajobrazowego, dokonywania zmian w tym planie oraz ochrony zasobów, tworów i składników przyrody (Dz. U. z 2005 r. Nr 94, poz. 794).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 maja 2005 roku w sprawie parków narodowych lub niektórych ich obszarów, gdzie za wstęp pobiera się opłaty (Dz. U. z 2005 r. Nr 91, poz. 765).
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 28 maja 2007 roku w sprawie zwrotu utraconych przez gminy dochodów z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 102, poz. 696).
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 roku w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 (Dz. U. z 2010 r. Nr 64 poz. 401).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 lipca 2012 roku w sprawie organizacji
i przeprowadzania naboru na stanowisko dyrektora parku narodowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 839).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2012 roku w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia gospodarki finansowej parku narodowego (Dz. U. z 2012 r., poz. 1212).
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 marca 2013 roku w sprawie parków narodowych lub niektórych ich obszarów, gdzie za wstęp pobiera się opłaty (Dz. U.
z 2013 r., poz. 400).
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9 grudnia 2016 roku w sprawie zwrotu utraconych przez gminy dochodów z tytułu zwolnienia z podatku od nieruchomości w parkach narodowych, rezerwatach przyrody oraz przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego (Dz. U. z 2016 r., poz. 2083).
Uchwała nr 67 Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2019 r. w sprawie przyjęcia „Polityki ekologicznej państwa 2030 – strategii rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej" M.P. 2019 poz. 794.
Ustawa z dnia 10 marca 1934 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 1934 r. Nr 31, poz. 274).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1949 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 1949 r. Nr 25, poz. 180).
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (Dz. U. z 1974 r. Nr 24, poz. 141).
Ustawa z dnia 12 lipca 1984 roku o planowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1984 r. Nr 35, poz. 185).
Ustawa z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym (Dz. U. z 1984 r. Nr 52, poz. 268).
Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 1991 r. Nr 9, poz. 31).
Ustawa z dnia 28 września 1991 roku o lasach (t.j. Dz. U. z 2014, poz. 1153).
Ustawa z dnia 16 października 1991 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 1991 r. Nr 114, poz. 492).
Ustawa z dnia 16 października 1991 roku o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079).
Ustawa z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U.
z 1992 r. Nr 21, poz. 86).
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku o zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 1994 r. Nr 89, poz. 415).
Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 roku o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 1997 r. Nr 121 poz. 769).
Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o zmianie ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r. Nr 3 poz. 21).
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627).
Ustawa z dnia 6 lipca 2001r o zachowaniu narodowego charakteru strategicznych zasobów naturalnych kraju (Dz. U. z 2001 r. Nr 97, poz. 1051).
Ustawa z dnia 30 października 2002 roku o podatku leśnym (Dz. U. z 2002 r. Nr 200, poz. 1682).
Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717).
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880).
Ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447).
Ustawa z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 249, poz. 2104).
Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., Nr 199, poz. 1227).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku – Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1241).
Ustawa z dnia 13 lipca 2012 roku o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r., poz. 985).
Ustawa z dnia 25 czerwca 2015 roku o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1045).
Ustawa budżetowa na rok 2016 z dnia 25 lutego 2016 roku (Dz. U. z 2016 r., poz. 278).
Zarządzenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 26 czerwca 1939 roku o uznaniu Lasów Państwowych na obszarze nadleśnictw Jaworzyna i Zakopane w krakowsko-śląskim okręgu lasów państwowych za lasy ochronne i utworzeniu jednostki organizacyjnej szczególnej pod nazwą „Park Przyrody w Tatrach” (M.P. z 1939 r. Nr 154, poz. 365).