Ekologiczny kapitał w perspektywie społeczeństwa wiedzy XXI wieku

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Wokół zagadnienia kapitału społecznego interdyscyplinarności nauk

1.1. Kapitał społeczny w wymiarze ekonomiczno-socjologicznym
1.2. Zrównoważony rozwój jako fundament zmian społecznych
1.3. Kapitał społeczny w wymiarze etyki i filozofii przyrodniczej

Rozdział 2. Partycypacja społeczna na rzecz edukacji dla zrównoważonego rozwoju

2.1. Edukacja dla zrównoważonego rozwoju jako kierunkowskaz działań w XXI wieku
2.2. Świadomość ekologiczna społeczeństwa wiedzy w perspektywie badań przeprowadzonych przez przedstawicieli m.st. Warszawy
2.3. Rola kultury ekologicznej w edukacji globalnej

Rozdział 3. Katastrofy przyrodnicze jako motywator do zmian społecznych

3.1. Reakcje na kryzys ekologiczny
3.2. Refleksje i charakterystyka społeczności lokalnych w zakresie wartości budowania kapitału ekologicznego

Rozdział 4. Popularyzacja ekologicznego kapitału społecznego dla środowiska i zdrowia człowieka

4.1. Rola pedagogów w pomnażaniu ekologicznego kapitału społecznego
4.2. Dialog społeczny jako forma ochrony środowiska
4.3. Edukacja demokratyczna realizowana przez organizacje pozarządowe
4.4. Heteroedukacja odwrócona w służbie edukacji dla zrównoważonego rozwoju
4.5. Strategie uczenia wobec dzieci i osób dorosłych w ramach edukacji obywatelskiej

Rozdział 5. Rekomendacje w zakresie budowania kapitału ekologicznego

Zakończenie
Bibliografia
Załącznik

Przeczytaj fragment

1.  Adamczyk A., Strategia zrównoważonego rozwoju transportu 2030, Ministerstwo
Transportu, Warszawa 2018.
2.  Adamkiewicz L., Mucha D., Polskie przedszkola w smogu. Analiza wpływu zanie-
czyszczenia powietrza w Polsce na zdrowie dzieci poniżej 5. roku życia, Greenpeace,
Fundacja #13 centrum zmian klimatu i zrównoważonego rozwoju, Warszawa 2017.
3.  Adamowicz M., Dresler E., Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich na przykładzie
wybranych gmin województwa lubelskiego, Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we
Wrocławiu nr 549, Wrocław 2006.
4.  Albińska E., Człowiek w środowisku przyrodniczym i społecznym. Zarys problematyki
ekologii społecznej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005.
5.  Ayala-Carcedo F.J., González-Barros M.R.Y., Economic underdevelopment and sustain-
able development in the world: Conditioning factors, problems and opportunities, En-
vironment, Development and Sustainability, 2005, no. 7.
6.  ARC, Adaptacja do zmian klimatu. Badanie jakościowe, Warszawa 2018.
7.  Bałachowicz J., Tuszyńska L. (red.), Edukacja przyrodnicza w terenie w stronę pedago-
giki zrównoważonego rozwoju. Skrypt napisany na potrzeby projektu, APS, Warszawa
2015.
8.  Bańka A., Społeczna psychologia środowiskowa, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”,
Warszawa 2002.
9.  Bartkowski T., Kształtowanie i ochrona środowiska człowieka, Wydawnictwo Nauko-
we PWN, Warszawa 1979.
10.  Bartkowski J., Kapitał społeczny i jego oddziaływanie na rozwój w ujęciu socjolo-
gicznym, w: M. Herbst (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny,  
Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2007.
11.  Bereźnicka M., Kultura pedagogiczna rodziców w społeczeństwie informacyjnym, Wy-
dawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków 2015.
12.  Bilawskij G.O., Padun M.M., Priorytety i pryncypia ekologicznej oświaty w Ukrainie,
Warszawa 2004.
13.  Birch A., Malim T., Psychologia rozwojowa w zarysie. Od niemowlęctwa do starości,
PWN, Warszawa 1998.
14.  Biuro Infrastruktury Urzędu m.st. Warszawy, Coraz lepsza Warszawa. Dzięki Twoim
opiniom, Jak Warszawa przygotowuje się na zmiany klimatu? Raport z konsultacji
społecznych, Warszawa 2019.Bibliografia 135
15.  Blumer H., Interakcjonizm symboliczny, tłum. Grażyna Woroniecka, Nomos, Kraków
(oryginalne wydanie, Blumer, H. 1969. Symbolic Interaction. Englewood Cliffs, N.J.:
Prentice-Hall).
16.  Bohner G., Wanke M., Postawy i zmiana postaw, Gdańskie Wydawnictwo Psycho-
logiczne, Gdańsk 2004.
17.  Bołtromiuk A., Polacy w zwierciadle ekologicznym. Raport z badań nad świadomością
ekologiczną Polaków w 2008 r., Wydawnictwo Instytutu na rzecz Ekorozwoju, War-
szawa 2008.
18.  Bourdieu P., Social Space and Symbolic Power, Sociological Theory, 1989, t. 7, nr 1.
19.  Bourdieu P., Wacquant J., Logika pól, w: A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki,  
M. Ziółkowski (red.), Współczesne teorie socjologiczne, Scholar, Warszawa 2006.
20.  Boyle R., A Free Enquiry Into the Vulgarly Received Notion of Nature, w: M.A. Stewart
(red.), Selected Philosophical Papers of Robert Boyle, Hackett Publishing Company,
Indianapolis–Cambridge 1991.
21.  Brol R., Kapitał społeczny w gospodarce lokalnej, w: R. Brol (red.), Gospodarka lokal-
na i regionalna w teorii i praktyce, Prace naukowe UE we Wrocławiu, nr 3 (1203),
Wrocław 2008.
22.  Buchard-Dziubińska M., Rzeńca A., Drzazga D., Zrównoważony rozwój – naturalny
wybór, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2014.
23.  Buchcic E., Przygotowanie nauczycieli do wdrażania zasad zrównoważonego rozwo-
ju, w: D. Cichy (red.), Edukacja środowiskowa wzmocnieniem zrównoważonego rozwo-
ju, Instytut Badań Edukacyjnych. Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, Warszawa 2000.
24.  Buchcic E., Edukacja ekologiczna priorytetem wykształcenia współczesnego człowieka,
Studia Ecologiae et Bioethicae, 2009, nr 7, 1.
25.  Buchcic E., Edukacja na rzecz zrównoważonego rozwoju zadaniem szkolnictwa wyż-
szego, Forum Pedagogiczne, cz. 2. Półrocznik, UKSW, Warszawa 2016.
26.  Burger T., Świadomość ekologiczna społeczeństwa polskiego u progu XXI wieku, Raport
1/2000, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa 2000.
27.  Chudzyński J., Podstawy psychologiczne zachowań prośrodowiskowych, w: R.F. Sa-
dowski, Z. Łepko (red.), Theoria i praxis zrównoważonego rozwoju. 30 lat od ogło-
szenia Raportu Brundtland, Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego, Warszawa
2017.
28.  Cichy D., Tuszyńska L., Świadomość i poglądy społeczeństwa regionu mazowieckiego na
ochronę środowiska i rozwój zrównoważony, Problemy Ekologii, Wydawnictwo Górno-
śląskiej Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Kard. A. Hlonda, R. 11, 2011, nr 3.
29.  Climate Action Network Europe CAN, GEAL, Sandbag, WWF, Europe’s dark cloud. How
coal-burning countries are making their neighbours sick, Europe 2016.
30.  Coleman S., Foundations of Social Theory, Harvard University Press, Cambridge 1990.
31.  Czaja S., Informacja jako podstawa kształtowania zrównoważonego rozwoju i gos-
podarki opartej na wiedzy, [w:] B. Poskrobko (red.), Zrównoważony rozwój gospodarki
opartej na wiedzy, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Białymstoku, Biały-
stok 2009. 136 Bibliografia
32.  Czaczkowska J., Polska strategia edukacji ekologicznej, Przyroda Polska, 1996, nr 2.
33.  Czarnecka A., Rola i zadania regionalnych centrów edukacji ekologicznej w drodze do
ekorozwoju Polski, W: Przyroda i Człowiek, zeszyt specjalny, materiały Ogólnopolskiej
Konferencji „Edukacja ekologiczna wobec współczesności”, 1995.
34.  Demel M., O wychowaniu zdrowotnym, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych,
Warszawa 1968.
35.  Demel M., Pedagogika zdrowia, Chowanna 1, T. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląs-
kiego, Katowice 2002.
36.  Demeshkant N., Świadomość środowiskowa studentów wyższych uczelni rolniczych
Polski i Ukrainy oraz ich gotowość do podejmowania proekologicznych działań zawo-
dowych, Wydawnictwo Uniwersytet Przyrodniczy, Wrocław 2011.
37.  Dobrzański G., Dobrzańska B.M., Trwały i zrównoważony rozwój, w: G. Dobrzański,  
B. Dobrzańska, D. Kiełczewski (red.), Ochrona środowiska przyrodniczego, Wydaw-
nictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
38.  Dołęga J., Czartoszewski J. (red.), Edukacja ekologiczna w rodzinie, Episteme, 2000,
nr 9, Olecko.
39.  Dołęga J.M., Znaczenie podstaw moralnych społeczeństwa we wdrażaniu zrównowa-
żonego rozwoju, w: D. Cichy (red.), Edukacja środowiskowa wzmocnieniem zrówno-
ważonego rozwoju, Instytut Badań Edukacyjnych. Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP,
Warszawa 2000.
40.  Duczkowska-Małysz K., Typologia obszarów wiejskich ‒ kryteria delimitacji w świe-
tle doświadczeń krajów Unii Europejskiej, w: Z. Więckowicz (red.), Przekształcenia
obszarów wiejskich makroregionu Południowo-Zachodniego, tom. I, Typologia gmin
pod względem poziomu i warunków rozwoju, Wydawnictwo Akademii Rolniczej we
Wrocławiu, Wrocław 1998.
41.  EEA, Report, Financing urban adaptation to climate change, European Environment
Agency, 2017, no. .
42.  Encyklika Laudato Si Ojca Świętego Franciszka poświęcona trosce o wspólny dom,
2015.
43.  Europejska Komisja Gospodarcza ONZ, Strategia Edukacji dla Zrównoważonego Roz-
woju, Warszawa 2008.
44.  Falkowska A., Ogrody społecznościowe jako forma edukacji ekologicznej wśród ini-
cjatyw lokalnych – unikalność łączenia pedagogiki z ekologią w ramach obchodów
Jubileuszu APS, Facta Ficta Journalist, 2021, nr 2–8, https://factafictajournal.files.
wordpress.com/2021/12/facta-ficta-nr-2-8-2021-edukacja.pdf
45.  Fukuyama F., Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu, przekł. Anna Śliwa,
Leszek Śliwa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
46.  Fukuyama F., Kapitał społeczny, [w:] Kultura ma znaczenie. Jak wartości w pływają
na rozwój społeczeństw, Zysk i S-ka, Poznań 2002.
47.  Gajuś-Lankamer E., Wójcik A.M., Rola i zadania szkół wyższych w edukacji dla zrówno-
ważonego rozwoju, w: L. Tuszyńska (red.), Edukacja środowiskowa w społeczeństwie
wiedzy, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2010.Bibliografia 137
48.  Gawryszewski A., Ludność Warszawy w XX wieku, Instytut Geografii i Przestrzennego
Zagospodarowania PAN im. Stanisława Leszczyckiego, Warszawa 2009.
49.  Giza-Poleszczuk A., Marody M., Rychard, A., Strategie i system. Polacy w obliczu zmiany
społecznej, IFiS PAN, Warszawa 2000.
50.  Gładka A., Zatoński T., Wpływ zanieczyszczenia powietrza na choroby układu oddecho-
wego, Kosmos Problemy Nauk Biologicznych, Polskie Towarzystwo Przyrodników
im. Kopernika, Warszawa 2013.
51.  Goetel W., Sozologia ‒ nauka o ochronie przyrody i jej zasobów, Kosmos A 15, 1966.
52.  Halamska M., Kapitał społeczny wsi: próba rekonstrukcji, Przegląd Socjologiczny,
2008, nr 57(1).
53.  Hałas E., Konecki K.T., Konstruowanie jaźni i społeczeństwa. Europejskie warianty
interakcjonizmu symbolicznego, Scholar, Warszawa 2005.
54.  Hajduk Z., Metodologiczne typy filozofii przyrody a filozofia przyrodoznawstwa, Rocz-
niki Filozoficzne, 1985, nr 33.
55.  Hoyningen–Huene P., Naturbegriff – Wissensideal – Experiment. Warumist die neu-
zeitliche Naturwissenschaft technisch verwertbar?, Zeitschrift für Wissenschaftsfor-
schung, 1989, nr 5.
56.  Hoyningen-Huene P., Systematicity: The Nature of Science, Oxford 2013.
57.  Hull Z., Myślenie ekologiczne podstawą edukacji dla rozwoju, w: K. Dubel (red.), Edu-
kacja ekologiczna wobec współczesności i wyzwań przyszłości, Opolskie Centrum
Edukacji Ekologicznej, Opole–Pokrzywna 1995.
58.  Husén T., Oświata i wychowanie w roku 2000, Warszawa 1974.
59.  Ilustrowana Encyklopedia Powszechna, Zielona Sowa, Kraków 2006.
60.  Ingarden R., Książeczka o człowieku, przekł. Danuta Gierulanka, Adam Węgrzecki,
Lucyna Kowalik, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987.
61.  Jagodzińska M., Buchcic E., Nauczyciel przyrodnik. Zasoby, konteksty, działanie peda-
gogiczne, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Płocku, Płock 2011.
62.  Jagodzińska M., Buchcic E., Wykorzystanie dorobku Raportu Brundtland w edukacji dla
zrównoważonego rozwoju, w: R.F. Sadowski, Z. Łepko (red.), Theoria i praxis zrówno-
ważonego rozwoju. 30 lat od ogłoszenia Raportu Brundtland, Towarzystwo Naukowe
Franciszka Salezego, Warszawa 2017.
63.  Jakubowski K., Łaciak M., Łaciak T., Zapolska O., Maj O., Warzyńska A., Poławska M.,
Roman E. (2018), Spacerownik dla dużych i małych odkrywców natury. Mikro-wypra-
wy nad Wisłę i nie tylko, Wydawnictwo Zarząd Dzielnicy m.st. Warszawy, Fundacja
Dzieci w Naturę, Kraków.
64.  Janikowski R., Zrównoważony rozwój jako przedmiot kształcenia ogólnego, w: T. Borys
(red.), Edukacja dla zrównoważonego rozwoju, Wydawnictwo Ekonomia i Środowi-
sko, Jelenia Góra–Białystok 2006.
65.  Janke A.W., Sens rodzinności człowieka a sens życia i sens wychowania, w: A.M. Tcho-
rzewski, P. Zwierzchowski (red.), Sens życia ‒ sens wychowania. Dylematy człowieka
przełomu wieków, WERS, Bydgoszcz 2001.
66.  Jankowski D., Autoedukacja wyzwaniem współczesności, Adam Marszałek, Toruń 1999. 138 Bibliografia
67.  Jankowski D., Edukacja wobec zmiany, Adam Marszałek, Toruń 2003.
68.  Jensen G., Spalanie węgla w domowych piecach. Zagrożenia zdrowotne, Heal Pro-
moting Environmental Policy that Contributes to Good Health 2014.
69.  Jensen G., Raport Health and Environment Alliance Niepłacony rachunek. Jak ener-
getyka węglowa niszczy nasze zdrowie, Health and Environment Alliance, Warsza-
wa–Bruksela 2013.
70.  Jeżowski P., Kapitał naturalny i trwałość w ekonomii środowiska i ekonomii ekologicz-
nej, Katedra Ekonomii Środowiska i Zasobów Naturalnych, Szkoła Główna Handlowa
w Warszawie, Warszawa 2008.
71.  Jedlewska B., Animatorzy kultury wobec wyzwań edukacyjnych, Wydawnictwo Uni-
wersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 1999.
72.  Jonas H., Zasada odpowiedzialności, Platan, Kraków 1996.
73.  Jurgiel A., Obywatelskość jako funkcja edukacji dorosłych, w: E.A. Wesołowska (red.),
Edukacja dorosłych w erze globalizmu, Materiały IV Zjazdu PTP sekcja II, Novum,
Płock 2002.
74.  Kancelaria Senatu, Konsultacje społeczne jako narzędzie partycypacji publicznej, Opra-
cowania tematyczne OT-666, 2019.
75.  Kalinowska A., Ekologia wybór przyszłości, Editions Spotkania, Warszawa 1993.
76.  Kaniewska M., Klimski M., Edukacja globalna wzmocnieniem procesu budowania so-
lidarnego i sprawiedliwego świata, w: R.F. Sadowski, Z. Łepko (red.), Theoria i praxis
zrównoważonego rozwoju. 30 lat od ogłoszenia Raportu Brundtland, Towarzystwo
Naukowe Franciszka Salezego, Warszawa 2017.
77.  Kiełczewski D., Ekologia społeczna, Ekonomia i Środowisko, Białystok 2001.
78.  Konstańczak S., Ekologia versus ideologia. O polskich problemach z recepcją raportu
Gro Harlem Brundtland, w: R.F. Sadowski, Z. Łepko (red.), Theoria i praxis zrówno-
ważonego rozwoju. 30 lat od ogłoszenia Raportu Brundtland, Towarzystwo Naukowe
Franciszka Salezego, Warszawa 2017, https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/sena-
topracowania/171/plik/ot_666.pdf
79.  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997 r.  
Nr 78, poz. 483).
80.  Korczak E., Edukacja środowiskowa w klasach 1–3 szkoły podstawowej, w: J. Gzyl,  
W. Jarosz, E. Korczak, E. Kulka, Z. Nowińska, Nasze środowisko – jak w nim żyć. Podsta-
wy teoretyczne edukacji ekologicznej uczniów klas 1–3 szkoły podstawowej,  Katowice
1996.
81.  Korporowicz L., Ekologia humanistyczna, w: J. Faliński, J.B. Faliński, A. Kalinowska,  
L. Korporowicz, F. Plit, Podstawy Ochrony Środowiska: Nauka ruchy społeczne w ochro-
nie środowiska, WSiP, Warszawa 1994.
82.  Borzucka-Sitkiewicz K., Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna, w: E. Syrek, K. Bo-
rzucka-Sitkiewicz, Edukacja zdrowotna, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne,
Warszawa 2009.
83.  Koyré A., Narodziny nowożytnego przyrodoznawstwa, przeł. Leszczyński D., Studia
Philosophica Wratislaviensia, 2008, nr 3, 1.Bibliografia 139
84.  Kropidłowska M., Czy energia może być zdrowa? Wiatr kontra węgiel, Health and
Environment Alliance (HEAL) Polska, Warszawa 2017.
85.  Kropidłowska M. (red.), Ocena oddziaływania na zdrowie. Charakterystyka, zastoso-
wanie na świecie i perspektywa rozwoju w Polsce, Health and Environment Alliance
(HEAL) Polska, Warszawa 2017.
86.  Kulpa-Puczyńska A. (2016), Poradnictwo zawodowe w edukacji pozaszkolnej, zorien-
towane na rozwój świadomości ekologicznej społeczeństwa, w: B. Baraniak, J. Brze-
ziński, R. Kowalski, A. Kulpa-Puczyńska, D. Nawrat (red.), Poradnictwo zawodowe
w kształtowaniu świadomości ekologicznej społeczeństwa. Od teorii do praktyki, Wy-
dawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
87.  Kwiatkowska-Kowal B., Koncepcja zadaniowa kształcenia nauczycieli w uniwersyte-
tach. W: H. Kwiatkowska, A.A. Kotusiewicz (red.), Nauczyciele nauczycieli, Warsza-
wa–Łódź 1992.
88.  Kwieciński Z., Edukacja jako wartość odzyskiwana wspólnie (Głos w dyskusji o uspo-
łecznieniu szkoły), Edukacja, 1991, nr 1.
89.  Lalak D., Pilch T. (red.), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej,
Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa 1999.
90.  Lewowicki T., Szkic do teorii zachowań tożsamościowych, w: T. Lewowicki, E. Ogródz-
ka-Mazur (red.), W poszukiwaniu teorii przydatnych w badaniach międzykulturowych,
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Cieszyn 2000.
91.  Lemańska A., Cele i zadania filozofii przyrody, Roczniki Filozoficzne, 2006, 54, nr 1.
92.  Louv R., Ostatnie dziecko lasu, Mamania, 2020.
93.  Łobocki M., Wprowadzenie do metodologii badań pedagogicznych, Oficyna Wydaw-
nicza ,,Impuls”, Kraków 1999.
94.  Łobocki M., Metody i techniki badań pedagogicznych, Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”,
Kraków 2000.
95.  Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Oficyna Wydawnicza ,,Impuls”, Kraków
2003.
96.  Łuszczyński J., Zarządzanie edukacyjne a wychowanie uczniów w szkole, Wydawnic-
two Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2011.
97.  Marzec-Holka K., Guzy-Steinke H., Joachimowska M., Rutkowska A., Pedagog społecz-
ny ‒ humanista, o środowisku, rodzinie, edukacji i wartościach,, W: M. Konopczyńska,
W. Theiss, M. Winiarski(red.), Pedagogika społeczna. Przestrzenie życia i edukacji,
Pedagogium Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Warszawa 2010.
98.  Malewski M., Edukacja dorosłych w pojęciowym zgiełku. Próba rekonstrukcji zmienia-
jącej się racjonalności andragogiki, w: E.A. Wesołowska (red.), Edukacja dorosłych
w erze globalizmu, Materiały IV Zjazdu PTP sekcja II, Wydawnictwo Naukowe Novum,
Płock 2002.
99.  Malewski M., Od nauczania do uczenia się. O paradygmatycznej zmianie w andrago-
gice, Wrocław 2010: Dolnośląska Szkoła Wyższa.140 Bibliografia
100.  Marzec-Holka K., Guzy-Steinke H., Joachimowska M., Rutkowska A., Pedagog społecz-
ny ‒ humanista, o środowisku, rodzinie, edukacji i wartościach, w: Konpoczyńska M.,
Theiss W., Winiarski M. (red.), Pedagogika społeczna. Przestrzenie życia i edukacji,
Pedagogium Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej, Warszawa 2010.
101.  Mazur H. (red.), Miasto na plus. Eseje o polskich przestrzeniach miejskich, Wysoki
Zamek, Kraków 2017.
102.  Mazurkiewicz G., Przywództwo edukacyjne. Odpowiedzialne zarządzanie edukacją
wobec wyzwań współczesności, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kra-
ków 2011.
103.  Mazurkiewicz G., Przywództwo dla uczenia się. Jak wyjść poza schemat?, w: Kwiat-
kowski S., Madaliński-Michalak J. (red.), Przywództwo edukacyjne w szkole i jej oto-
czeniu Nowosad, Difin, Warszawa 2011.
104.  Mazurkiewicz G., Edukacja i przywództwo. Modele mentalne jako bariery rozwoju,
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012.
105.  Mazurkiewicz G., Edukacja jako odpowiedź. Odpowiedzialni nauczyciele w zmienia-
jącym się świecie, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2014.
106.  Mazurkiewicz G., Przywództwo edukacyjne – ambitny projekt zmiany, w: S.M. Kwiat-
kowski, J. Madalińska-Michalak (red.), Przywództwo edukacyjne. Współczesne wy-
zwania, ABC a Wolters  Kluwer business, Warszawa 2014.
107.  Mazurkiewicz G., Przywództwo edukacyjne. Zmiana paradygmatu, w: G. Mazurkie-
wicz (red.), Przywództwo edukacyjne. Zaproszenie do dialogu, Wydawnictwo Uni-
wersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2015.
108.  Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Strategia rozwoju kapitału spo-
łecznego 2020, Warszawa 2013, http://ks.mkidn.gov.pl/media/download_galle-
ry/20130520SRKS_na_ stronie_ internetowej.pdf (dostęp: 22.09.2022).
109.  Miasto Stołeczne Warszawa, załącznik do uchwały nr XXI/522/2015 Rady m.st.
Warszawy z dnia 10 grudnia 2015, Plan gospodarki niskoemisyjnej dla m.st. War-
szawy, Urząd m.st. Warszawy, Warszawa 2015.
110.  Miasto Stołeczne Warszawa, Biuro Marketingu Miasta, Raport z badania. Opinie
warszawiaków na temat zmian klimat oraz warunków życia w sąsiedztwie, War-
szawa 2016.
111.  Miasto Stołeczne Warszawa. Adaptacje do zmian klimatu. Badanie jakościowe,
Urząd m.st. Warszawy, Warszawa 2016.
112.  Miasto Stołeczne Warszawa, Raport z badania. Opinie warszawiaków na temat
zmian klimatu oraz warunków życia w sąsiedztwie, Urząd m.st. Warszawy, War-
szawa 2016.
113.  Miasto stołeczne Warszawa, Strategia adaptacji do zmian klimatu dla m.st. Warsza-
wy do roku 2030 z perspektywą do roku 2050. Miejski plan adaptacji, ADAPTCITY.
NFOSiGW, Warszawa 2019.
114.  Mielczarek A., Skuteczność edukacji środowiskowej w nauczaniu wczesnoszkolnym,
w: D. Cichy (red.), Edukacja środowiskowa wzmocnieniem zrównoważonego rozwoju,
Instytut Badań Edukacyjnych, Wyższa Szkoła Pedagogiczna ZNP, Warszawa 2000.Bibliografia 141
115.  Mielczarek A.W., Wychowanie dla zrównoważonego rozwoju w nauczaniu zintegro-
wanym szkoły podstawowej, Studia Ecologiae et Bioethicae, 2008, nr 6.
116.  Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, 2011, Strategia Rozwoju Kapitału
Społecznego 2011–2020.
117.  Ministerstwo Środowiska, Przez edukację do zrównoważonego rozwoju. Narodowa
Strategia Edukacji Ekologicznej, Warszawa 2001.
118.  Ministerstwo Środowiska, Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkań-
ców Polski. Badanie trackingowe, Raport TNS Polska dla Ministerstwa Środowiska,
Warszawa 2014.
119.  Merton R.K., Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przekł. Ewa T. Morawska,
Jerzy Wertenstein-Żuławski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
120.  Muszyński H., Zarys teorii wychowania, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, War-
szawa 1977.
121.  Muszyński H., Przekonania w życiu jednostki i społeczeństwa, w: A. Matysik-Błasz-
czyk, E. Włodarczyk, Pedagogika w społeczeństwie – społeczeństwo w pedagogice,
Wydawnictwo UAM, Poznań 2006.
122.  Napiontek O., Szkoła – przestrzeń obywatelskiego uczestnictwa, w: A. Koradsiewicz,
P. Sadura, Edukacja obywatelska w działaniu, Wydawnictwo Naukowe Scholar, War-
szawa 2013.
123.  Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, Wydawnictwo Na-
ukowe PWN, Warszawa 2006.
124.  Okoń W., Słownik pedagogiczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1981.
125.  Okoń W., Nowy słownik Pedagogiczny, „Żak”, Warszawa 2001.
126.   Ossowski S., O osobliwościach nauk społecznych, PWN, Warszawa 1962.
127.  Papuziński A., Edukacja ekologiczna z socjalnej kondycji polskiej rodzin, w: J.M. Dołę-
ga, J.W. Czartoszewski (red.), Edukacja ekologiczna w rodzinie, Wszechnica Mazurska
Acta Univeristatis Masurriensis, Olecko 2000, Episeteme 9.
128.  Papuziński A., Świadomość ekologiczna w świetle teorii i praktyki (Zarys politolo-
gicznego modelu świadomości ekologicznej), Uniwersytet Kazimierza Wielkiego
w Bydgoszczy, Problematyka Ekorozwoju, 2006, vol. 1, nr 1.
129.  Paśko I., O świadomości ekologicznej, w: K. Gąsiorek (red.), Z teorii i praktyki edu-
kacji dziecka: inspiracje dla nauczycieli przedszkoli i klas I–III szkoły podstawowej,
Uniwersytet Pedagogiczny, Kraków 2011.
130.  Pawłowski A., Wielowymiarowość zrównoważonego rozwoju, Problemy Ekorozwoju,
2006, vol. 1, nr 1.
131.  Penza Z., Zestaw ratunkowy. Podręczny zestaw form zielnik łagodzących konsekwen-
cje zmian klimatu, Magazyn Miasta, 2019, nr 9, online: http:// magazynmiasta.
pl/2019/06/13/zestaw-ratunkowy/ (dostęp: 13.06.2020).
132.  Piątek Z., Przyrodnicze i społeczno-historyczne warunki równoważenia ładu ludzkie-
go świata, Problemy Ekorozwoju, 2007, vol. 2, nr 2.
133.  Pilch T., Środowisko lokalne – struktura, funkcje, przemiany, [w:] T. Pilch, I. Lepalczyk
(red.), Pedagogika społeczna, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 1995.142 Bibliografia
134.  Poskrobko B., Baran A., Zarządzanie środowiskiem, Polskie Wydawnictwo Ekono-
miczne, Warszawa 2007.
135.  Prawo oświatowe (Dz. U. z 2017 r. poz. 59).
136.  Putnam R., Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach
Zjednoczonych, Wydawnictwo WAiP, Warszawa 2008.
137.  Rembierz M., Pedagogiczny potencjał i edukacyjne wyzwania krytycznej ekologii –
o dwoistości pedagogiczno-ekologicznych tropów Papieża Franciszka w kontekście
pedagogicznego przesłania Heleny Radlińskiej, Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomor-
skiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 2014, nr 9, Transdyscyplinarne studia o kul-
turze (i) edukacji.
138.   https://www.pine.org.pl/wp-content/uploads/pdf/polacy_w_zwierciadle_ekol.pdf
139.  Raport PBS przygotowany dla Ministerstwa Środowiska, Badanie świadomości i za-
chowań ekologicznych mieszkańców Polski Badanie trackingowe – pomiar: paździer-
nik 2013, Sopot 2013.
140.  Rogall H., Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka, Zysk i S-ka, Poznań
2010.
141.  Różański K., Antropogeniczne zmiany klimatu: mit czy rzeczywistość? Materiały
XXXVI Zjazdu Fizyków Polskich, wykłady sekcyjne, Toruń 2001.
142.  Sadik-Khan J., Solomonow S., Walka o ulice: jak odzyskać miasto dla ludzi, przekł.
Weronika Mincer, Marta Żakowska, Wysoki Zamek, Kraków 2017.
143.  Sandner J., Wybrane problemy holistycznej edukacji środowiskowej w świetle idei
zrównoważonego rozwoju, Studia Ecologiae et Bioethicae, 2010, vol. 8, nr 1.
144.  Schratz M., Tworzenie zmiany od wewnątrz. Przywództwo jako uczenie się z wyłania-
jącej się przyszłości, w: S. Kwiatkowski, J. Madalińska-Michalak (red.), Przywództwo
eduka cyjne. Współczesne wyzwania, Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
145.  Siniarska A., Wolański N., Czym jest współczesna ekologia człowieka, Studia Ecologiae
et Bioethicae 2003, nr 1.
146.  Sampson, Scott D., Kalosze pełne kijanek, przekł. Joanna Żywina, Vivante, Białystok
2016.
147.   Siniarska A., Wolański N., Czym jest współczesna ekologia człowieka, Studia Ecolo-
giae et Bioethicae 2003, nr 1.
148.  Sitarska B., Autoedukacja jako droga do samokształcenia w erze globalizmu, w:  
E.A. Wesołowska (red.), Edukacja dorosłych w erze globalizmu, Materiały IV Zjazdu
PTP sekcja II, Novum, Płock 2002.
149.  Segiet K., Słupska-Kwiatkowska K. (red.), Animacja środowiska a edukacja i wycho-
wanie na potrzeby jutra, Gnieźnieńska Wyższa Szkoła Humanistyczno-Menadżerska
Milenium, Gniezno 2010.
150.  Skarbek W., Wybrane zagadnienia socjologii ogólnej i socjologii edukacji, Naukowe
Wydawnictwo Piotrkowskie, Piotrków Trybunalski 2003.
151.  Skąpska G., Społeczeństwo obywatelskie: kontekst i płaszczyzny funkcjonowania, w:
S. Mazur, A. Pacut, A. Szczepanik, B. Szopa, Ekonomia społeczna, nr 1, Wydawnictwo
Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2007.152.  Skolimowski H., Filozofia życia, Pusty Obłok, Warszawa 1993.
153.  Stoczkowska R., Obrębska M., Kowalski R., Maluchnik-Pucek M., Nieformalna edu-
kacja środowiskowa na przykładzie regionalnej prasy w województwie lubelskim,
Studia Ecologiae et Bioethicae, 2006, nr 4, s. 405-406.
154.  Strumińska-Doktór A., Europejskie trendy kształtowania świadomości środowiskowej
różnych grup społecznych, w: L. Tuszyńska (red.), Edukacja środowiskowa społecz-
ności lokalnych w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, : Wydawnictwo Uniwer-
sytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.
155.  Strumińska-Doktór A., Droga do świadomości ekologicznej, Studia Ecologiae et Bio-
ethicae, 2006, nr 4.
156.  Strumińska-Doktór A., Dylematy wychowania XXI wieku a rozwój zrównoważony,
Studia Ecologiae et Bioethicae, 2008, nr 6, s. 359–369.
157.  Szacka B., Wprowadzenie do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa.
158.  Szafer W., Ogrody szkolne, Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyż-
szych, Lwów 2003.
159.  Szczepański J., Socjologia. Rozwój problematyki i metod, Warszawa 1969.
160.  Szewczuk W., Psychologiczne podstawy zasad wychowania, Państwowe Zakłady Wy-
dawnictw Szkolnych, Warszawa 1972.
161.  Sztompka P., O pojęciu kapitał społeczny, Departament Polityki Regionalnej, Urząd
Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolskie Studia Regionalne 2010,
nr 1/18.
162.  Szuman S., O właściwym sposobie i skuteczności okolicznościowego uczenia dzieci,
w: L. Wołoszynowa (red.), Materiały do nauczania psychologii, seria III, t. I, PWN,
Warszawa 1965.
163.  Szumigraj M. (2011), Poradnictwo kariery-systemy i sieci, Oficyna Wydawnicza Łoś-
graf, Warszawa.
164.  Szymańska D., Inteligentne miasta – idea, koncepcje i wdrożenia, w: D. Szymańska,
M. Korolko (red.), Inteligentne miasta. Idea, koncepcje i wdrożenia, Wydawnictwo
Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2015.
165.  Szymański M.J., Edukacyjne wyzwania globalizacji, Edukacja, 2002, nr 4.
166.  Szymański M.J., Socjologia edukacji. Zarys problematyki, Impuls, Kraków 2013.
167.  Ślipko T., Etyczne motywacje działań ekologicznych, w: P. Dutkiewicz (red.), Ochrona
środowiska w świetle filozofii wartości, Uniwersytet Jagielloński, Kraków 1992.
168.  Tischner J., Etyka Solidarności, Znak, Kraków 2005.
169.  Theiss W., Mała ojczyzna, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2001.
170.  The World Bank and Institute for Health Metrics and Evaluation University of Wa-
shington, The Cost of Air Pollution, Strengthening the Economic Case for Action,
International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank, Seattle
2016.
171.  Tomaszczyk J., Społeczeństwo informacji i wiedzy, Praktyka i Teoria Informacji Na-
ukowej i Techniczne, t. XVIII, 2010, nr 2.
172.  Tomaszewski T., Psychologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1977.
Bibliografia 143144 Bibliografia
173.  Tönnies F., Wspólnota i społeczeństwo, tłum. D. Niklas, w: Derczyński i in. (red.),
Elementy teorii socjologicznych, Warszawa 1975.
174.  Tulchinsky T.H., Varavikova E.A., The new public health, Acadamic Press, New York
2000.
175.  Tuszyńska L., Łyczkowski M., Strategie zrównoważonego rozwoju w świadomości
warszawskich nauczycieli, w: D. Cichy (red.), Edukacja środowiskowa wzmocnieniem
zrównoważonego rozwoju, Instytut Badań Edukacyjnych, Wyższa Szkoła Pedago-
giczna ZNP, Warszawa 2000.
176.  Tuszyńska L., Edukacja ekologiczna dla nauczycieli i studentów, Wyższa Szkoła Pe-
dagogiczna TWP, Warszawa 2006.
177.  Tuszyńska L. (red.), Koncepcja zrównoważonego rozwoju w kształceniu nauczycieli
klas początkowych, Wydawnictwo APS, Warszawa 2006.
178.  Tuszyńska L., Diagnoza stanu edukacji środowiskowej społeczności lokalnych w wy-
branych regionach Polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa
2008.
179.  Tuszyńska L., Przyroda jako wartość wczesnej edukacji dziecka na drodze zrówno-
ważonego rozwoju, w: L. Tuszyńska (red.), Koncepcja zrównoważonego rozwoju.
Kształcenie nauczycieli klas początkowych, Wydawnictwo APS, Warszawa 2016.
180.  Tuszyńska L., Pedagogika zrównoważonego rozwoju z przyrodą w tle, Adam Mar-
szałek, Toruń 2018.
181.  Tyburski W., Etyka środowiskowa i jej wkład w budowanie świadomości sprzyjającej
wdrażaniu idei zrównoważonego rozwoju, w: W. Tyburski (red.), Zasady kształtowa-
nia postaw sprzyjających wdrażaniu zrównoważonego rozwoju, UMK, Toruń 2011.
182.  Urząd Miasta Stołecznego Warszawy, Biuro Ochrony Środowiska, Program edukacji
ekologicznej m.st. Warszawy dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym,
Warszawa 2002.
183.  Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21).
184.  Wolański N., Ekologia człowieka. Wrażliwość na czynniki środowiska i biologiczne
zmiany przystosowawcze, T. 1, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
185.  Wolter E., Środowisko jako kategoria pedagogiczno-ekologiczna, Forum Pedagogicz-
ne UKSW, 2011, nr 1.
186.  Wolter E., Szacunek dla życia wartością ekologiczną – pedagogiczne implikacje,
W Trosce o Życie, 2011, nr 2(6), Fides et Ratio.
187.  Wolter E., Wychowanie ekologiczne w edukacji globalnej, w: Z. Babicki, M. Kuleta-Hul-
boj (red.), Teoretyczne i praktyczne konteksty edukacji globalnej, UKSW, Warszawa
2016.
188.  Wolter E., Edukacja ekologiczna w Drugiej Rzeczypospolitej inspiracją dla praktyki
edukacyjnej w XXI wieku, Biuletyn Historii Wychowania, 2016, (34), s. 71–83. doi:
10.14746/bhw.2016.34.5.
189.  Woynarowska B., Edukacja zdrowotna. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Na-
ukowe PWN, Warszawa 2013.Bibliografia 145
190.  Wnuk Z., Edukacja Ekologiczna w Polsce, w: J.M. Dołęga, J.W. Czartoszewski, Ochrona
środowiska w filozofii i teologii, WTK, Warszawa 1990.
191.  WWF, 2050 Polska Dla Pokoleń Wybieramy przyszłość, The Boston Consulting Group,
Warszawa 2018.
192.  Zajda K., Czym jest kapitał społeczny mieszkańców polskiej wsi, jak go mierzyć i czy
warto inwestować w jego wzmocnienie? Acta Univesitat is Lodziens is folia sociolo-
gica, 2011, nr 37.
193.  Żabówka R., Kutajczyk T., Edukacja środowiskowa – chwilowa moda czy potrzeba
i konieczność?, Dzikie Życie, 1996, nr 9.
194.  Żeber-Dzikowska I., Opinie nauczycieli dotyczące edukacji ekologicznej prowadzo-
nej przez regionalne centrum edukacji ekologicznej w Płocku, Forum Pedagogiczne,
2016, cz. 2.
195.  Żeber-Dzikowska  I.,  Buchcic  E.,  Szanse  i  zagrożenia  edukacyjne  zglobalizowa-
nego  świata,  Prace  naukowe  Akademii  im.  Jana  Długosza  w  Częstochowie,
Pedagogika 2016, t. XXV, http://dlibra.bg.ajd.czest.pl:8080/dlibra/docmetada-
ta?id=4124&from=publication (dostęp: 6.12.2019).
196.  Żeber-Dzikowska I., Nauczyciel przyrodnik-polski i zarazem europejski?, w: I. Że-
ber-Dzikowska, D. Morka (red.), Szkolna i uniwersytecka edukacja przyrodnicza.
Wspólnie działania na rzecz zapewnienia jakości kształcenia, Akademia Pomorska
w Słupsku, Słupsk 2018.
Netografia
1.  https://klubjagiellonski.pl/2021/02/19/edukacja-ekologiczna-to-suma-wiedzy-po-
staw-i-umiejetnosci/ (dostęp: 25.05.2023)
2.  https://www.parp.gov.pl/storage/publications/pdf/15959.pdf (dostęp: 26.05.2023)
3.  https://odpowiedzialnybiznes.pl/artykuly/rola-partnerstwa-i-wspolpracy-na-
-rzecz-rozwoju-spolecznej-odpowiedzialnosci-uczelni-jak-inicjowac-wspolprace/
(dostęp: 22.05.2023)
4.  http://eduspaces.szkolazklasa.org.pl/partycypacja-w-szkole/ (dostęp: 27.05.2023)
5.  B. Śliwerski, Czy edukacja to to samo co oświata, http://sliwerski-pedagog.blogspot.
com/2013/04/czy-edukacja-to-to-samo-co-oswiata.html (dostęp: 20.11.2019)
6.   UNIC Warsaw Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie, Cele Zrównoważonego Rozwoju,
http://www.un.org.pl/ (dostęp: 08.02.2023)
7.  UNIC Warsaw Ośrodek Informacji ONZ w Warszawie Cel 11: Uczynić miasta i osie-
dla ludzkie bezpiecznymi, stabilnymi, zrównoważonymi oraz sprzyjającymi włączeniu
społecznemu, http://www.un.org.pl/cel11 (dostęp: 12.02.2023)
8.  Dziennik Gazeta Prawna, Bodnar: Smog prawo do czystego środowiska, https://
serwisy.gazetaprawna.pl/ekologia/artykuly/1456092,bodnar-smog-prawo-do-czy-
stego-srodowiska.html?fbclid=IwAR2V7A5UdQ1-brVpi9t-lx1drDfV70uwESHcjQO-
00USx2DfFca_6RVvcaY4 (dostęp: 10.03.2023)146 Bibliografia
9.  Biznes Alert, Warszawa zakaże palenia węglem w ramach walki ze smogiem, https://
biznesalert.pl/warszawa-zakaz-palenia-weglem-smog-srodowisko/?fbclid=IwA-
R2Yt3rdEXLajQ4Dy-lthFzeWfBGKqVuW1GlbimR8OSigbpkrMtGGNfqr5U (dostęp:
10.03.2023)
10.  SmogLab, M. Wandas, Ruch na ulicach mniejszy, a powietrze nadal zanieczyszczone?
Wyjaśniamy dlaczego, https://smoglab.pl/ruch-na-ulicach-mniejszy-a-powietrze-
-nadal-zanieczyszczone-wyjasniamy-dlaczego/?fbclid=IwAR2lEJ4jwUfyGEKQtX-J-
CE4sJUhsrjRpYYDLJS4fS_R6ay8q1WDVEj7KmrM (dostęp: 29.03.2020)
11.  TVN24 BiS, Nie można targować się z naturą, https://tvn24.pl/swiat/greta-thun-
berg-krytykuje-dzialanie-unii-europejskiej-na-rzecz-klimatu-4298424  (dostęp:
05.03.2020)
12.  WNP.Pl Energetyka, Czy radio i telewizja będą informować o zanieczyszczeniu po-
wietrza? http://energetyka.wnp.pl/czy-radio-i-telewizja-beda-informowac-o-zanie-
czyszczeniu-powietrza,269989_1_0_0.html (dostęp: 25.03.2023)
13.  Sozosfera.pl,  Rodzice  dla  klimatu  z  petycją  do  premiera,  https://sozosfera.pl/
srodowisko-i-gospodarka/rodzice-dla-klimatu-z-petycja-do-premiera/?fbclid=I-
wAR1vVI49Ys-JNLHH_TuqPPzIgnw-qFUQHZKWqfsame-EqIcwjifjsXlW1Sw (dostęp:
10.03.2020)
14.  Facebook, Fridays for Future, https://www.facebook.com/FridaysForFuturePL/
posts/518687372089825 (dostęp: 17.02.2020)
15.  Forsal.pl, A. Johnson, Dotknie nas susza rolnicza? Żywność podrożeje, jeśli wio-
sną  nie  będzie  regularnych  opadów  deszczu,  https://forsal.pl/gospodarka/
inflacja/artykuly/1451396,dotknie-nas-susza-rolnicza-zywnosc-podrozeje-jesli-
-wiosna-nie-bedzie-regularnych-opadow-deszczu.html?fbclid=IwAR0QhML-
sA0EfEDTXVqW7iEDq4F_bREW1PSuaY6LEqqc6YLAHu6jcevFOpcY  (dostęp:
17.02.2020)
16.  Chrońmy  klimat.pl,  Koalicja  Klimatyczna,  Rządowy  plan  walki  z  suszą  do  po-
prawki!  http://chronmyklimat.pl/wiadomosci/polityka-klimatyczna/rzado-
wy-plan-walki-z-susza-do-poprawki?fbclid=IwAR3oPufiV2Ulo8TeU0Sy1Vo6dB_iS-
9bAR2ONaJN6142bHIMHl_4vTCGzVIQ (dostęp: 10.03.2020)
17.  EkoCentrum Wrocław, Klimat do zmiany zajęcia edukacyjne w EkoCentrum, http://
new.eko.wroc.pl/2020/01/20/klimat-do-zmiany-zajecia-edukacyjne-w-ekocen-
trum-wroclaw/?fbclid=IwAR1IoPZQ7bTDsbZ2F3vdP0z1tFEKJLdkc9fiIYM-
226wOjdrvh4lnn6_-Lss (dostęp: 17.02.2020)
18.  TVN Warszawa, Sklep z papierosami dla dzieci ma przypomnieć o smogu, http://
tvnwarszawa.tvn24.pl/informacje,news,sklep-z-papierosami-dla-dzieci-ma-przypo-
minac-o-smogu,225156.html (dostępu: 23.04.2017)
19.  Warszawa Nasze miasto, Nie będzie wież antysmogowych, trudno jest zweryfiko-
wać ich skuteczność, http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/nie-bedzie-wiez-an-
tysmogowych-trudno-jest-zweryfikowac-ich,4094940,artgal,t,id,tm.html (dostęp:
28.04.2017)Bibliografia 147
20.  Budżet Obywatelski UM. Warszawa, Czyste powietrze na Tarchominie ‒ TAK dla
drzew,  https://app.twojbudzet.um.warszawa.pl/projekt/9167?user=  (dostęp:
22.03.2017)
21.  Budżet Obywatelski UM. Warszawa, Urządzenie do badania i pomiaru stanu jakości
powietrza (np. PM 2.5, PM10, NO2, O3, SO2), https://app.twojbudzet.um.warszawa.
pl/projekt/9233?user= (dostęp: 20.03.2017)
22.   https://app.twojbudzet.um.warszawa.pl/projekt/9578?user= (dostęp: 20.04.2017)
23.  Budżet Obywatelski UM. Warszawa, Mech zjadający smog, https://app.twojbudzet.
um.warszawa.pl/projekt/9028?user= (dostęp: 20.04.2017)
24.  Budżet Obywatelski UM. Warszawa, Ławki ekologiczne z instalacją zieloną, https://
app.twojbudzet.um.warszawa.pl/projekt/9676?user= (dostęp: 20.03.2017)
25.  TVN24, Smog nie pojawił się nagle. Rośnie świadomość, nie odczyty, http://tvnwar-
szawa.tvn24.pl/informacje,news,smog-nie-pojawil-sie-nagle-rosnie-swiadomosc-
-nie-odczyty,221816.html (dostęp: 11.05.2017)
26.  http://www.tilia.org.pl/ (dostęp: 24.05.2023)
27.  https://www.gov.pl/web/nfosigw/narodowy-fundusz-ochrony-srodowiska-i-go-
spodarki-wodnej (dostęp: 23.05.2023)
28.  https://ptgeo.org.pl/ (dostęp: 24.05.2023)
29.  https://www.otwarteklatki.pl/o-nas/?gclid=CjwKCAiAxP2eBhBiEiwA5puhNat-
-x8VqzpUMjZK4ISDFVuar5xMv160Ka5_qZaYkqaUUSR1YzFiDVBoCz8YQAvD_BwE
(dostęp: 24.05.2023)
30.  https://budynkijakludzie.plgbc.org.pl/ (dostęp: 20.05.2023)
31.  https://plgbc.org.pl/projekty/world-green-building-week/ (dostęp: 17.04.2023)
32.  https://eko-unia.org.pl/ekopatrioci/ (dostęp: 23.04.2023)
33.  Konsultacje społeczne w Warszawie (um.warszawa.pl) (dostęp: 10.04.2023)
34.  https://kmag.pl/article/zielony-zoliborz-w-warszawie-powstal-pierwszy-ekolo-
giczny-przystanek-autobusowy (dostęp: 12.04.2023)
35.  https://kmag.pl/article/zielony-zoliborz-w-warszawie-powstal-pierwszy-ekolo-
giczny-przystanek-autobusowy (dostęp: 16.04.2023).
36.  Żoliborskie „zielone” projekty z Budżetu Obywatelskiego 2022 ‒ Żoliborz (um.war-
szawa.pl) (dostęp: 15.05.2023).
37.  Sadzonka za elektrośmieci. W tym roku akcja również na Żoliborzu ‒ Gazeta Żolibo-
rza (gazetazoliborza.pl) (dostęp: 16.05.2023)
38.  Weźcie udział... ‒ Urząd Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy | Facebook (dostęp:
18.03.2023)
39.  https://architektura.um.warszawa.pl/-/jaki-plan-miejscowy-dla-okolic-ogrodu-
krasinskich?fbclid=IwAR0Jyqd5wx_w78QoaXMIJn-_LBnnsUBEfGAZeNAYNOwMd-
pvk5UOPp1BY9go (dostęp: 25.03.2023)
40.  https://tustolica.pl/budzet-obywatelski-dla-bemowa-wiaty-przystankowe_89972
(dostęp: 30.05.2023)
41.  Łąki kwietne w wielkim mieście ‒ Ursynów (um.warszawa.pl) (dostęp: 27.05.2023)148 Bibliografia
42.  Ursynowska EKO-prelekcja „Łąki kwietne na Ursynowie” ‒ Ursynów (um.warszawa.pl)
(dostęp: 19.04.2023)
43.  Dodatkowe terminy dyżurów doradcy energetycznego ‒ Ursynów (um.warszawa.pl)
(dostęp: 27.05.2023)
44.  www.ochota.um.warszawa.pl (dostęp: 1.04.2023)
45.  Ekodoradcy są już do dyspozycji mieszkańców ‒ Wilanów (um.warszawa.pl) (dostęp:
29.03.2023)
46.  https://wawer.um.warszawa.pl/-/godzina-dla-ziemi-wawer-gasi-swiatlo (dostęp:
01.04.2023)
47.  https://wawer.um.warszawa.pl/-/swiatowy-dzien-recyklingu (dostęp: 20.04.2023)
48.  https://wawer.um.warszawa.pl/-/nie-sypiemy-sola-ze-wzgledu-na-srodowisko
(dostęp: 10.03.2023)
49.  https://pragapn.um.warszawa.pl/-/eko-jesien2 (dostęp: 20.03.2023)
50.  https://www.twoja-praga.pl/info/informacje/4397.html (dostęp: 06.05.2023)
51.  https://www.greenpeace.org/india/en/power-the-pedal/ (dostęp: 23.05.2023)
52.  https://eu4afri.eu/sites/eu4afri.eu/files/2021-10/pavel-mikhalchuk_prezentacja.
pdf (dostęp: 23.05.2023)
53.  https://www.wwf.pl/razem-dla-przyrody (dostęp: 23.05.2023)
54.  https://calapolskaczytadzieciom.pl/ocalimy-swiat/ (dostęp: 23.05.2023)
55.  https://www.wwf.pl/dieta-przyjazna-planecie (dostęp: 23.05.2023)
56.  https://www.wwf.pl/warsztaty-na-temat-zwalczania-przestepczosci-przeciwko-
-przyrodzie (dostęp: 23.05.2023)
57.  https://www.ccb.se/ (dostęp: 23.05.2023)
58.  https://fundacjamare.pl/ (dostęp: 24.05.2023)
59.  RE:GENERACJA rezerwatu przyrody w Wilanowie | Veolia (dostęp: 03.04.2023)
60.  Publiczny park na warszawskim Wilanowie zobowiązaniem klimatycznym Nhood
Polska ‒ Nhood Polska (dostęp: 10.01.2023)
61.  https://fundacjaarka.pl/ (dostęp: 24.05.2023)
62.  https://www.zrodla.org/ (dostęp: 24.05.2023)
63.  https://ratujmypszczoly.pl/ (dostęp: 24.05.2023)
64.  https://www.trashhack.org/ (dostęp: 20.02.2023)
65.  https://www.unesco.org/en/edna-expeditions (dostęp: 15.05.2023)
66.  https://www.unesco.pl/edukacja/dekada-edukacji-nt-zrownowazonego-rozwoju/
neste/2/article/37/zaproszenie-do-konkursu-na-projektowanie-zielonej-warsza-
wy/ (dostęp: 15.05.2023)
67.  OCENA ODDZIAŁYWANIA NA ZDROWIE www.healpolska.pl Charakterystyka, zasto-
sowanie na świecie i perspektywa rozwoju w Polsce, https://healpolska.pl/wp-con-
tent/uploads/2017/03/HEAL-Polska_Ocena-Oddzia%C5%82ywania-na-Zdrowie.
pdf (dostęp: 20.10.2023)
68.  https://um.warszawa.pl/-/klimat-na-widelcu-warsztaty-dla-uczniow-szkol-ponad-
podstawowych (dostęp: 27.05.2023)Bibliografia 149
69.  https://gethome.pl/blog/dzielnica-praga-polnoc/ (dostęp: 08.05.2023)
70.  https://otp.opole.pl (dostęp: 20.05.2023)
71.  https://warszawa.naszemiasto.pl/nowoczesna-i-ekologiczna-szkola-za-64-mln-zl-
-powstaje-w/ar/c1-9052577 (dostęp: 25.05.2023)
72.  https://repozytorium.uni.wroc.pl/Content/78377/Rodzina_i_szkola_jako_prze-
strzenie_budowania_kapitalu_spolecznego.pdf (dostęp: 12.04.2023)
73.  https://sp314.edupage.org/a/ekologia?eqa=c3Vic  GFnZT0wJnRleHQ9dGV4dCUy-
RnRleHQ4MSZ3aWQ9dGV4dDgxX0Jsb2dfMSZhaW RfdGV4dDgxX0Jsb2dfMT0zO-
CZiaWQ9dGV4dCUyRnRleHQ4 MQ%3D%3D (dostęp: 25.05.2023)
74.  https://www.sp154.waw.pl/galeria-2/ (dostęp: 25.05.2023)
75.  Zielony  Plecak  –  Szkoła  Podstawowa  nr  384  (ursynow.warszawa.pl)  (dostęp:
26.05.2023)
76.  Akcja z ekologią w tle z BNP Paribas Bank Polska | Fundacja Dzieci Rodzice Szkoła
(fdrs.org.pl) (dostęp: 25.05.2023)
77.  Z ekologią za pan brat! Koncert i konkurs w SP 318 ‒ haloursynow.pl (dostęp:
26.05.2023)
78.  https://um.warszawa.pl/waw/sasiedzka/-/3-tys-inicjatywy-mlodziezowe (dostęp:
13.04.2023)
79.  11 drzew na 11 listopada (wilanow.pl) (dostęp: 10.04.2023)
80.  Aktywna Rodzina w Wilanowie ‒ Aktualności ‒ Generalna Dyrekcja Ochrony Środo-
wiska (gdos.gov.pl) (dostęp: 26.05.2023)
81.  Kolejna łąka kwietna w Wilanowie wysiana! (dostęp: 11.04.2023)
82.  https://ursus.um.warszawa.pl/mlodziezowa-rada-dzielnicy (dostęp: 15.05.2023)
83.  https://bok.waw.pl/en/projekty/nastoletni-klub-dyskusyjny (dostęp: 20.05.2023)
84.  22 kwietnia to Dzień... ‒ Młodzieżowa Rada Dzielnicy Żoliborz | Facebook (dostęp:
23.05.2023)
85.  AKCJA ‚CIACH’ Przetnij... - Młodzieżowa Rada Dzielnicy Żoliborz | Facebook (dostęp:
26.05.2023)
86.  18 marca to Światowy Dzień Recyklingu.... - Szkoła Podstawowa nr 396 | Facebook
(dostęp: 23.05.2023)
87.  Wio... - Szkoła Podstawowa Nr 267 im. Juliusza Słowackiego w Warszawie | Facebook
(dostęp: 14.03.2023)
88.  AKCJA SADZENIA KWIATKÓW NA TERENIE NASZEJ SZKOŁY (sp65.waw.pl) (dostęp:
26.05.2023)
89.  https://drive.google.com/file/d/1ulym5iXXh8-zVvgTXcuYOvqqKILU4psV/view
(dostęp: 30.05.2023)
90.  https://plse.org.pl/ (dostęp: 24.05.2023)
91.  https://eko-unia.org.pl/ (dostęp: 24.05.2023)
92.  http://praworzeki.eko-unia.org.pl/ (dostęp: 25.05.2023)
93.  https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fostra-zielen.pl%2F%3Ffbclid%-
3DIwAR3Xw8NlkeYva_cw55H94PiT8hNlmNtc=-pzt5j9jYKu61zpYWqCPYuBj9Lo&h-150 Bibliografia
AT13cu-zqzgjvm7yCrOLIRCpb56hNWijOYFA_DgWYyDwEMUQ6jGPJz20_T6u-
WJGJDEG7PhOJX27mH3dpX0-By8bT2PnUsqUnoheemMZbm7iSbh7-GwT52
EM3EM1JQ6wuuRshsQ (dostęp: 24.05.2023)
94.  http://www.fwie.eco.pl/fwie/index.php?fbclid=IwAR2Ar6J-HWyMJX4kKxTPon08j-
Fjj0qVWHQWGDWaME82nhQcSJh4scDkdVMQ (dostęp: 15.05.2023)
95.  Festyn ekologiczny „Ursynowskie Kwiaty” 2022 - Warsaw Now! Najciekawsze Wy-
darzenia i Miejsca w Warszawie (dostęp: 12.05.2023)
96.  Ekodzielnia - przyjdź i zobacz, jak żyć zdrowo, ekologicznie i ekonomicznie - Ursynów
(um.warszawa.pl) (dostęp: 02.05.2023)
97.  Sprzątając  Ursynów,  sprzątamy  świat!  -  Ursynów  (um.warszawa.pl)  (dostęp:
20.04.2023)
98.  Dokarmianie ptaków - Ursynów (um.warszawa.pl) (dostęp: 02.02.2023)
99.  EKO LEGO - Zajęcia, Kursy online, Warsztaty, Kolonie | Znajdź kurs dla siebie w Strefie
Zajęć (strefazajec.pl) (dostęp: 02.05.2023)
100. Wielozmysły (wielozmysly.org) (dostęp: 23.03.2023)
101. https://bemowo.um.warszawa.pl/-/bajka-dla-dzieci-zakleta-ksiezniczka- (dostęp:
30.05.2023)
102. https://bemowo.um.warszawa.pl/-/iii-bemowski-piknik-naukowy-  (dostęp:
20.05.2023)