Ciąża prawidłowa i wysokiego ryzyka. Dobrostan psychiczny i jego wyznaczniki

Spis treści:

Wprowadzenie

Rozdział 1. Medyczne i psychologiczne aspekty funkcjonowania kobiety w ciąży prawidłowej i wysokiego ryzyka

1.1. Ciąża prawidłowa jako okres zmian w życiu kobiety
1.1.1. Zmiany somatyczne w prawidłowym przebiegu ciąży
1.1.2. Psychologiczne aspekty funkcjonowania kobiet w ciąży
1.2. Ciąża wysokiego ryzyka i specyficzne problemy kobiet
1.2.1. Ciąża wysokiego ryzyka i jej diagnoza z medycznego punktu widzenia
1.2.2. Funkcjonowanie psychiczne kobiet w ciąży wysokiego ryzyka
1.3. Stres w okresie ciąży i specyfika doświadczanych emocji
1.4. Ciąża jako wydarzenie krytyczne w cyklu życia kobiety i rodziny
1.4.1. Ciąża w perspektywie rozwojowej
1.4.2. Ciąża jako kryzys sytuacyjny
1.5. Podsumowanie i wnioski

Rozdział 2. Adaptacja do sytuacji ciąży i rodzicielstwa prenatalnego – wybrane determinanty oraz modele teoretyczne

2.1. Proces mierzenia się z kryzysem w świetle wybranych modeli teoretycznych
2.1.1. Paradygmat Kryzysu Hoff
2.1.2. Model Double ABCX i adaptacja do kryzysu
2.2. Adaptacja do sytuacji ciąży
2.3. Adaptacja do rodzicielstwa w okresie ciąży – czynniki warunkujące oraz wybrane modele teoretyczne
2.3.1. Kształtowanie się rodzicielstwa w świetle modeli teoretycznych
2.3.2. Modele wyjaśniające kształtowanie dobrostanu subiektywnego rodziców
2.3.3. Specyfika rodzicielstwa w okresie ciąży
2.3.4. Postawy macierzyńskie w okresie prenatalnego rozwoju dziecka
2.4. Podsumowanie i wnioski

Rozdział 3. Dobrostan psychiczny jako wyznacznik pozytywnej adaptacji w sytuacji ciąży

3.1. Dobrostan jednostki – główne nurty badawcze
3.2. Poczucie dobrostanu i jego stabilność a proces adaptacji do zmian
3.3. Dobrostan psychiczny kobiet ciężarnych w świetle dotychczasowych badań
3.4. Podsumowanie i wnioski

Rozdział 4. Zasoby pomocne w budowaniu dobrostanu kobiet w ciąży

4.1. Definicje i rodzaje zasobów
4.2. Zasoby indywidualne – Ego-resiliency
4.3. Zasoby relacyjne – wsparcie społeczne i wsparcie partnera
4.4. Mechanizmy wpływu zasobów na zdrowie i dobrostan
4.4.1. Modele wyjaśniające proces adaptacji do zmian
4.4.2. Modele wyjaśniające proces adaptacji do zmian w grupie kobiet ciężarnych
4.5. Podsumowanie i wnioski

Rozdział 5. Problematyka badań własnych

5.1. Osiąganie dobrostanu psychicznego w okresie ciąży: koncepcja własna
5.2. Problem i cel badawczy
5.3. Pytania badawcze
5.3.1. Pytania dotyczące porównań międzygrupowych
5.3.2. Pytania dotyczące zależności bezpośrednich między zmiennymi
5.3.3. Pytania dotyczące zależności pośrednich między zmiennymi
5.4. Kierunki analiz statystycznych
5.5. Narzędzia badawcze
5.5.1. Wskaźnik oceny ciąży prawidłowej vs ciąży wysokiego ryzyka
5.5.2. Wskaźnik oceny Doświadczanych Zmian
5.5.3. Skala Niepokoju Prenatalnego
5.5.4. Kwestionariusz Postaw wobec Macierzyństwa i Ciąży (PRE-MAMA)
5.5.5. Skala Ego-Resiliency ER89-R12
5.5.6. Skala Oceny Wsparcia w Bliskich Związkach SIRRS-R
5.5.7. Skala Dobrostanu Psychicznego PWB
5.6. Grupa badana
5.7. Organizacja i przebieg badań

Rozdział 6. Charakterystyka kobiet w ciąży prawidłowej i wysokiego ryzyka

6.1. Analiza różnic pod względem socjodemograficznym
6.2. Różnice pomiędzy kobietami w ciąży prawidłowej i wysokiego ryzyka w funkcjonowaniu psychologicznym
6.3. Podsumowanie najważniejszych wniosków dotyczących analiz porównawczych

Rozdział 7. Wyznaczniki dobrostanu psychicznego kobiet w ciąży prawidłowej i wysokiego ryzyka

7.1. Predyktory dobrostanu psychicznego w modelu zależności bezpośrednich
7.1.1. Autonomia
7.1.2. Cel życiowy
7.1.3. Rozwój osobisty
7.1.4. Akceptacja siebie
7.1.5. Panowanie nad środowiskiem
7.1.6. Pozytywne relacje z innymi
7.1.7. Najistotniejsze wnioski z analizy predykcji dobrostanu psychicznego kobiet ciężarnych
7.2. Współwystępowanie zależności mediacyjnych i moderacyjnych: weryfikacja modelu całościowego
7.2.1. Autonomia
7.2.2. Cel życiowy
7.2.3. Rozwój osobisty
7.2.4. Akceptacja siebie
7.2.5. Panowanie nad środowiskiem
7.2.6. Pozytywne relacje z innymi

Rozdział 8. Podsumowanie i interpretacja wyników oraz kierunki dalszych badań

8.1. Najważniejsze wnioski z badań i interpretacja wyników
8.2. Ograniczenia prowadzonych badań i kierunki dalszych badań
8.3. Aplikacyjny charakter wniosków z badań własnych

Bibliografia
Spis tabel
Spis rycin
Załącznik 1. Statystyki opisowe poszczególnych zmiennych przyjętych w modelu oraz macierz korelacji

Wprowadzenie

prof. dr hab. Mariola Bidzan:

(…) duże znaczenie ma publikacja Pani dr Michaliny Ilskiej, która w swojej książce przedstawia rolę zasobów indywidualnych i relacyjnych w budowaniu dobrostanu kobiet w ciąży, zarówno prawidłowej, jak i wysokiego ryzyka. (…) Autorka zdaje sobie sprawę, iż zasoby kobiet w ciąży prawidłowej i wysokiego ryzyka mogą się różnić, a ich dobrostan może być kształtowany przez różne czynniki, zarówno indywidualne, jak i relacyjne (…).

dr hab. prof. UO Alicja Kalus:

Publikacja dotyczy istotnego zagadnienia, jakim jest budowanie dobrostanu kobiet w ciąży, i co bardzo interesujące i społecznie ważne, także w ciąży wysokiego ryzyka. Okres ciąży może być dla kobiety, jak również dla jej partnera doświadczeniem trudnym, w którym należy poszukiwać nowych zasobów, właściwych dla zaistniałej sytuacji. Podejmowanie ciąży jako wydarzenia o charakterze normatywnym ma swoją tradycję w badaniach społecznych. Nowatorskim jawi się podejmowanie ciąży jako wydarzenia normatywnego z rozwojowego punktu widzenia, a zarazem trudnego, noszącego znamiona kryzysu.

Bibliografia
Accortt, E.E., Cheadle, A.C.D., Dunkel-Schetter, Ch. (2015). Prenatal Depression
and Adverse Birth Outcomes: An Updated Systematic Review. Maternal Child
Health Journal, doi 10.1007/s10995-014-1637-2.
Adamczak, B. (1985). Postawa wobec rodzicielstwa – konceptualizacja i konsekwen-
cje badawcze, Problemy Rodziny, 3, 8–12.
Adejumo, A.O. (2008). Influence of Social Support, Work Overload, and Parity on
Pregnant Career Women’s Psychological Well-Being, Journal of Applied Biobe-
havioral Research, 13(4), 215–228.
Alessandri, G., Vecchione, M., Caprara, G., Letzring, T.D. (2012). The Ego Resiliency
Scale Revised A Crosscultural Study in Italy, Spain, and the United States, Euro-
pean Journal of Psychological Assessment; 28(2), 139–146, doi: 10.1027/1015-
5759/a000102.
Alderdice, F., Lynn, F., Lobel, M., (2012). A review and psychometric evaluation of
pregnancy-specific  stress  measures.  Journal  of  Psychosomatic  Obstetrics  and
Gynecology, 33(2), 62–77.
Alderdice, F., Savage-McGlynn, E., Martin, C., McAuliffe F., Hunter A., Untersche-
ider, J., Daly, S., Geary, M., Kennelly, M., O’Donoghue, K., Morrison, J.J, Burke,
G., Dicker, P., Tully, E., Malone, F. (2013). The Prenatal Distress Questionnaire:
An investigation of factor structure in a high-risk population. Journal of Repro-
ductive & Infant Psychology 31 (5), 456–464
Alhusen, J.L. (2008). A Literature Update on Maternal-Fetal Attachment Journal of
Obstetric and Gynecol Neonatal Nursing. 37(3), 315–328, doi: 10.1111/j.1552-
-6909.2008.00241.x.
Anand, B., Mansukhani, Ch., Gujral, K., Pradhan, M. (2017). Importance of deve-
loping a new modified high-risk pregnancy scoring system, Indian Obstetric &
Gynaecology, 7(1), 10-14.
Badura-Madej, W. (1999). Wybrane zagadnienia interwencji kryzysowej: poradnik
dla pracowników socjalnych, Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Bajaj, B., Pande, N. (2016). Mediating role of resilience in the impact of mindfulness
on life satisfaction and affect as indices of subjective well-being, Personality and
Individual Differences, 93, 63-67, doi: org/10.1016/j.paid.2015.09.005.
Baran, A. (2013). The role of resiliency in the process of adaptation to life after heart
transplantation. Archives of Psychiatry and Psychotherapy, 2, 45-52.
Barimani,  M.,  Vikstrom,  A.,  Rosander,  M.,  Frykedal,  K.F.  (2017).  Facilitating  and
inhibiting factors in transition to parenthood – ways in which health professio-
nals can support parents, Scand Journal of Caring Sciences; 31, 537–546, doi:
10.1111/scs.12367.
Barry, R., Bunde, M., Brock, R. L., Lawrence, E. (2009). Validity and utility of a mul-
tidimensional model of received support in intimate relationships. Journal of
Family Psychology, 23, 48–57, doi:10.1037/a0014174.
Baumeister, R.F., Heatherton, T.F. (1996). Self-Regulation Failure: An Overview, Psy-
chology Inquiry, 7(1), 1-15.
Bassi,  M.,  Fave,  A.D.,  Cetin,  I.,  Melchiorri,  E.,  Pozzo,  M.,  Vescovelli,  F.,  Ruini,  
Ch. (2017). Psychological well-being and depression from pregnancy to post-
partum among primiparous and multiparous women, Journal of Reproductive
and Infant Psychology, 35(2), 183-195, doi: 10.1080/02646838.2017.1290222.
Belsky, J. (1984). The determinants of parenting: a process model. Child develop-
ment. 55(1), 83–96.
Belsky,  J,  Rovine,  M.  (1990).  Patterns  of  marital  change  across  the  transition  to
parenthood: Pregnancy to three years postpartum. Journal of Marriage and the
Family, 52, 5–19.
Beutel, M., Glaesmer, H., Decker, O., Fischbeck, S., Brahler, E. (2009). Life satis-
faction, distress, and resiliency across the life span of women, Menopause, 16,
1132–1138.
Bernazzani, O., Saucier, J.F., David, H., Borgeat, F. (1997). Psychosocial factors rela-
ted to emotional disturbances during pregnancy. Journal of Psychosomatic Rese-
arch, 42(4), 391–402.
Beutel, M.E., Glaesmer, H., Decker, O., Fischbeck, S., Brähler, E. (2009). Life satis-
faction, distress, and resiliency across the life span of women, Menopause 16(6),
1132–1138 doi: 10.1097/gme.0b013e3181a857f8.
Bidzan, M., Bieleninik, Ł., Zadolska, A. i Salwach, D. (2009). Bond with a child in the
prenatal period in case of prematurely born children [w]: K. Turowski, Wellness
and success (s. 35–54). Lublin: NeuroCentrum.
Bielawska-Batorowicz, E. (1990). Attitudes to motherhood of women in high-risk and
normal pregnancy, Journal of Reproductive and Infant Psychology 8(1), 3–9.
Bielawska-Batorowicz,  E.  (2006).  Psychologiczne  aspekty  prokreacji.  Katowice:
Wydawnictwo Śląsk.
Bielawska-Batorowicz, E., Siddiqui, A. (2008). A study of prenatal attachment with
Swedish and Polish expectant mothers, Journal of Reproductive and Infant Psy-
chology, 26(4), 373–384, doi: 10.1080/02646830802426144.
Bieleninik,  Ł.,  Preis,  J.  i  Bidzan,  M.  (2010).  Uwarunkowania  więzi  emocjonalnej
z dzieckiem w okresie prenatalnym w ciążach wielopłodowych i pojedyńczych.
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia (3), 223–231.
Block, J. H., Block, J. (1980). The role of ego-control and ego-resiliency in the orga-
nization of behavior. In W.A. Collins (Ed.), Minnesota symposia on child psycho-
logy, 13, 39–101.
Block, J.L., Kremen, A.M. (1996). IQ and ego-resiliency: conceptual and empirical
connections  and  separateness.  Journal  of  Personality  and  Social  Psychology,
40, 349–361.
Bonnano, G.A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: have we underestima-
ted  the  human  capacity  to  thrive  after  extremely  aversive  events?  American
Psychologist, 59(1), 20–28.
Boehm, J.K., Peterson, Ch., Kivimaki, M., Kubzansky, L. (2011). A Prospective Study
of Positive Psychological Well-Being and Coronary Heart Disease. Health Psy-
chology 30 (3), 259–267.
Bor,  W.,  Brennan,  P.A.,  Williams,  G.M.,  Najman,  J.M.,  O’Callaghan,  M.A.  (2003).
Mother’s attitude towards her infant and child behavior five years later. Austra-
lian and New Zealand Journal of Psychiatry, 37, 748–755.
Borucka, A., Ostaszewski, K. (2008). Koncepcja resiliency. Kluczowe pojęcia i wybrane
zagadnaienia, Medycyna Wieku Rozwojowego, 12(4), 587–597.
Bręborowicz, G.H., Gadzinowski, J. (2010). Zasady organizacji opieki perinatalnej.
[w:] G.H. Bręborowicz (red.) Ciąża wysokiego ryzyka (s. 15–31), Poznań: Ośro-
dek Wydawnictw Naukowych.
Brock, R.L., Lawrence, E. (2010). A unified and multifaceted approach to exami-
ning support transactions in marriage. w K. S. Pearlman (red.), Marriage: Roles,
stability and conflicts (s. 31–54). New York, NY: Nova Science Publishers, Inc.
Brock R.L., O’Hara M.W., Hart K.J., McCabe J.E., Williamson J.A., Laplante D.P., Yu
Ch., King S. (2014) Partner Support and Maternal Depression in the Context of
the Iowa Floods, Journal of Family Psychology, 28(6): 832–843, doi: 10.1037/
fam0000027.
Brooks, K.P., Dunkel-Schetter, Ch. (2011). Social negativity and health: conceptual
and measurement issues. Social and Personality Psychology Compass, 5(11),
904–918.
Brzezińska, A.I., Appelt, K., Ziółkowska, B. (2016). Psychologia Rozwoju Człowieka,
Warszawa: GWP.
Cheng, C.Y., Pickler, R.H. (2009). Maternal psychological well-being and salivary cor-
tisol in late pregnancy and early post-partum. Stress and Health, 26, 215–224.
doi:10.1002/smi.1285.
Cheng, E.R., Rifas-Shiman, S.L., Perkins, M.E., Rich-Edwards, J.W., Gillman, M.W.,
Wright, R., Taveras, E.M. (2016). The Influence of Antenatal Partner Support
on Pregnancy Outcomes, Womens Health (Larchmt). J1; 25(7), 672–679, doi:
10.1089/jwh.2015.5462.
Chung, H., (2008). Resiliency and character strengths among college students. [roz-
prawa doktorska] pobrano z: www.docin.com/p-229857703.html
Claesson,  I.  M.,  Klein,  S.,  Sydsjö,  G.,  Josefsson,  A.  (2014).  Physical  activity  and
psychological well-being in obese pregnant and postpartum women attending
a  weight-gain  restriction  programme.  Midwifery,  30,  11–16.  doi:10.1016/j.
midw.2012.11.006.
Clauson, M., (1996). Uncertainty and stress in women hospitalized with high-risk
pregnancy, Clinical Nursing Research 5(3), 309–25.
Cole, N.N., Nonterah, C.W., Utsey, S.O., Hook, J.N., Hubbard, R.R. Opare-Henaku,
A., Fischer, N.L. (2015). Predictor and Moderator Effects of Ego Resilience and
Mindfulness on the Relationship Between Academic Stress and Psychological
Well-Being in a Sample of Ghanaian College Students, Journal of Black Psycho-
logy, 41(4) 340–357, doi: 10.1177/0095798414537939.
Coleman, P., Nelson, E.S., Sundre, D.L. (1999). The relationship between prenatal
expectation and postnatal attitudes among first-time mothers. Journal of repro-
ductive and Infant Psychology, 17(1), 27–39.
Collins, N.L., Dunkel-Schetter, Ch., Lobel, M., Scrimshaw, S.C. (1993). Social Sup-
port in Pregnancy: Psychosocial Correlates of Birth Outcomes and Postpartum
Depression. Journal of Personality and Social Psychology, 65 (6): 1243–1258.
Cohen, S., Wills, T.A. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis.
Psychological Bulletin. (2), 310–357.
Côté-Arsenault, D., Donato, K. (2011). Emotional cushioning in pregnancy after per-
inatal loss. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 29(1), 81–92.
Coussons-Read, M.E., Lobel, M., Carey, J.C., Kreither, M.O., D’Anna, K., Argys, L.,
Ross, R.G., Brandt, Ch., Cole, S. (2012). The occurrence of preterm delivery is
linked to pregnancy-specific distress and elevated inflammatory markers across
gestation,  Brain,  Behavior,  and  Immunity,  26  (4),  doi:  650-659,10.1016/j.
bbi.2012.02.009.
Cowan, C., Cowan, P. (1995). Interventions to ease the transition to parenthood: why
they are needed and what they can do. Family Relations, 44, 412–423.
Cowan, P. Cowan, C. (2000). When partners become parents: The big life change for
couples. Mahwah, NJ: Erlbaum.
Cummins R.A., Gullone E., Lau A.L.D. (2002). A Model of Subjective Well-Being
Homeostasis:  The  Role  of  Personality.  W:  Gullone  E.,  Cummins  R.A.  (red.)
The Universality of Subjective Wellbeing Indicators. Social Indicators Research
Series, T16. Springer, Dordrecht.
Cummins, R.A. (2003). Normative life satisfaction: Measurement issues and a home-
ostatic model. Social Indicators Research, 64(2), 225–256.
Cummins, R.A. (2010). Subjective wellbeing, homeostatically protected mood and
depression: A synthesis. Journal of Happiness Studies, 11, 1–17. doi:10.1007/
s10902-009-9167-0.
Cummins, R., Wooden, M. (2013). Personal Resilience in Times of Crisis: The Impli-
cations, SWB Homeostasis and Set-Points, Journal of Happiness Studies doi:
10.1007/s10902-013-9481-4.
Cummins,  R.A.,  Li,  N.,  Wooden,  M.  Stokes,  M.  (2014).  A  Demonstration  of  Set-
-Points  for  Subjective  Wellbeing,  Journal  of  Happiness  Studies  15,  183,  doi:
10.1007/s10902-013-9444-9.
Cutrona, C.E., Suhr, J.A. (1992). Controllability of stressful events and satisfaction
with  spouse  support  behaviors.  Communication  Research,  19,  154–174.  doi:
10.1177/009365092019002002.
Czapiński, J. (2012). Psychologiczne teorie szczęścia. [w:] J. Czapiński (red.) Psy-
chologia pozytywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s.
51–102). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Czarnecka-Iwańczuk,  M.  (2010).  Psychologiczne  aspekty  ciąży  wysokiego  ryzyka
I sytuacji utraty ciąży. [w:] G.H. Bręborowicz (red.) Ciąża wysokiego ryzyka (s.
1165–1186), Poznań: Ośrodek Wydawnictw Naukowych.
Da  Costa,  D.,  Larouche,  J.,  Dritsa,  M.  Brender,  W.  (1999).  Variations  in  stress
levels over the course of pregnancy: factors associated with elevated hassles,
state anxiety and pregnancy-specific stress, Journal of Psychosomatic Research,
47(6), 609–621.
Davies, S.J., Lum, J.A.G., Skouteris, H., Byrne, L.K., & Hayden, M.J. (2018). Cogni-
tive impairment during pregnancy: A meta-analysis. Medical Journal of Austra-
lia, 208(1), 35–40.
Deave, T. (2005). Associations between child development and women’s attitudes
to pregnancy and motherhood, Journal of Reproductive and Infant Psychology,
23(1), 63–75.
Deave, T., Johnson, D., Ingram, J. (2008). Transition to parenthood: the needs of
parents  in  pregnancy  and  early  parenthood.  BMC  Pregnancy  and  Childbirth,
8(30), doi: 10.1186/1471-2393-8-30de.
Dibaba, Y., Fantahun, M., Hindin, M.J. (2013). The association of unwanted pre-
gnancy and social support with depressive symptoms in pregnancy: evidence
from rural Southwestern Ethiopia, BMC Pregnancy and Childbirth 13,135–148.
Dias,  L.,  Lobel,  M.  (1997).  Social  Comparison  in  Medically  High-Risk  Pregnant
Women, Journal of Applied Social Psychology, 27(18), 1629–1649.
Diener, E., Suh, E.M., Lukas, R., Smith, H. (1999). Subjective well-being: Three
Decades of Progress. Psychological Bulletin, 125(2), 276–302.
Diener, E., Lucas, R., Scollon, C.N. (2006). Beyond the hedonic treadmill: revising
the adaptation theory of well-being, The American psychologist, 61(4), 305-314.
Diener,  E.,  Lukas,  R.,  Oishi  S.  (2008).  Dobrostan  psychiczny.  Nauka  o  szczęściu
i zadowoleniu z życia. [w:] J. Czapiński (red.) Psychologia pozytywna. Nauka
o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 35–50), Warszawa: Wydawnic-
two Naukowe PWN.
DiPietro, J.A. (2004). The Role of Prenatal Maternal Stress in Child. Current Directions
in Psychological Science 13(2), 71–74, doi: 10.1111/j.0963-7214.2004.00277.x.
DiPietro, J.A., Novak, M.F., Costigan, K.A., Atella L.D., Reusing S.P. (2006). Maternal
psychological distress during pregnancy in relation to child development at age
two. Child Development, 77(3), 573–587.
Dodge, R., Daly, A., Huyton, J., Sanders, L. (2012). The challenge of defining wellbe -
ing. International Journal of Wellbeing, 2(3), 222–235.
Dollberg, G.G., Rozenfeld, Kupfermincz, M. (2016) Early Parental Adaptation, Pre-
natal Distress, and High-Risk Pregnancy, Journal of Pediatric Psychology, 41(8),
915–929 doi: 10.1093/jpepsy/jsw028.
Dudle, D., Belange, C., Wright, J., Sabourin, S. (2002). High-risk pregnancies, psy-
chological distress, and dyadic adjustment. Journal of Reproductive and Infant
Psychology, 20(2), 101–123.
Dulude, D., Wright, J., Belanger, C. (2000). The effects of pregnancy complications
on the parental adaptation process. Journal of Reproductive and Infant Psycho-
logy, 18(1), 5–20.
Dunkel-Schetter, Ch., Bennett, T.L. (1990). Differentiating the cognitive and beha-
vioral aspects of social support. [w:] B.R. Sarason, I.G. Sarason, G.R. Pierce,
(red.) Social support: An interactional view (s. 267–296). New York: John Wiley
& Sons, Inc.
Dunkel-Schetter, Ch., Sagrestano, L.M., Feldman, P., Killingsworth, C. (1996). Social
support and pregnancy. a comprehensive review focusing on ethnicity and cul-
ture. w Pierce, G.R., Sarason, B.R., Sarason, I.G. (red.) Handbook of social sup-
port and the family (s. 375–412), New York: Plenum Press.
Dunkel-Schetter, Ch., Gurung, R., Lobel, M., Wadawa, P. (2000). Stress processes
in pregnancy and birth: psychological, biological, and sociocultural influences.
w A. Brum, T. Revenson (red.) Hanbook of Health Psychology (s.495-518). New
Jersey: Hilsdale.
Dunkel-Schetter, C. (2011). Psychological Science on Pregnancy: Stress Processes,
Biopsychosocial Models, and Emerging Research Issues. The Annual Review of
Psychology, 62, 531–558.
Dunkel-Schetter C, Dolbier C. (2011). Resilience in the context of chronic stress
and health in adults. Social Personality Psychology Compass 5/9, 634-652, doi:
10.1111/j.1751-9004.2011.00379.x.
Dunkel-Schetter Ch., Tanner, L. (2012). Anxiety, depression and stress in pregnancy:
implications for mothers, children, research, and practice Current Opinion Psy-
chiatry, 25(2), 141–148, doi:10.1097/YCO.0b013e3283503680.
Dyrdal, G.M., Røysamb, E., Bang Nes, R.B., Vittersø, J. (2011). Can a Happy Rela-
tionship Predict a Happy Life? A Population-Based Study of Maternal Well-Being
During the Life Transition of Pregnancy, Infancy, and Toddlerhood. Journal of
Happiness Studies, 12(6), 947–962.
Dyrdal, G.M., Lucas, R.E. (2012). Reaction and Adaptation to the Birth of a Child:
A Couple-Level Analysis, Developmental Psychology, 49(4), 1-13, doi: 10.1037/
a0028335.
Ensel, W.M., Lin, N. (1991). The life stress paradigm and Psychological Distress,
Journal of Health and Social Behavior, 32, 321–342.
Farkas, D., Orosz, G. (2015). Ego-Resiliency Reloaded: A Three-Component Model
of General Resiliency. PLoS ONE, 10(3), doi: 10.1371/journal.pone.0120883.
Fava, G.A., Grandi, S., Michelacci, L., Saviotti, F., Conti, S., Bovicelli, L., Trombini,
G., Orlandi, C. (1990). Hypochondriacal fears and beliefs in pregnancy. Acta
psychiatrica Scandinavica; 82(1), 70–72.
Fave, A.D., Pozzo, M., Bassi, M., Cetin, I. (2013). Longitudinal Study on Motherhood
and Well-Being: Developmental and Clinical Implications, Terapia Psicológica,
31(1), 21–33.
Felcyn-Koczewska, M., Ogińska-Bulik, N. (2011) Rola prężności w rozwoju potrau-
matycznym  osób  w  żałobie  w  L.  Golińska,  E.  Bielawska-Batorowicz  (red.)
Rodzina i praca w warunkach kryzysu (s. 511–524). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Feldman, P.J., Dunkel-Schetter, C., Sandman, C.A., Wadhwa, P.D. (2002). Maternal
social support predicts birth weight and fetal growth in human pregnancy. Psy-
chosomatic medicine, 62(5), 715–25.
Fillo, J., Simpson, J.A., Rholes, W.S., Kohn, J.L. (2015). Dads doing diapers: Indivi-
dual and relational outcomes associated with the division of child care across
the transition to parenthood. Journal of Personality and Social Psychology, 108,
298–316, doi: 10.1037/a0038572.
Fredrickson, B. (2001). The role of positive emotions in positive psychology: The bro-
aden-and build theory of positive emotions. American Psychologist, 56, 218–226.
Gausia, K., Ryder, D., Ali, M., Fisher C.., Moran, A, Koblinsky M. (2012). Obstetric
complications and psychological well-being: Experiences of Bangladeshi women
during pregnancy and childbirth. Journal of Health, Population and Nutrition
30(2), 172–180. doi:10.3329/jhpn.v30i2.11310.
Ghosh,  J.K.,  Wilhelm,  M.H.,  Dunkel-Schetter,  Ch.,  Lombardi,  C.A.,  Ritz,  B.R.
(2010). Paternal support and preterm birth, and the moderation of effects of
chronic stress: a study in Los Angeles county mothers, Archives of Womens Men-
tal Health. 13(4), 327–38.
Gjerdingen,  D.K.  (2003).  First-time  parents’  prenatal  to  postpartum  changes  in
health, and the relation of postpartum health to work and partner characteri-
stics. The Journal of the American Board of Family Practice, 16(4), 304–311.
Giurgescu, C., Penckofer, S., Maurer, M.C., Fred, B (2006). Impact of Uncertainty,
Social Support, and Prenatal Coping on the Psychological Well-being of High-
-risk Pregnant Women Nursing Research, 55(5), 356–365.
Glazier, R.H., Elgar, F.J., Goel, V., Holzapfel, S. (2009). Stress, social support, and emotio-
nal distress in a community sample of pregnant women, Journal of Psychosomatic
Obstetrics & Gynecology, 25(3–4), 247–255, doi: 10.1080/01674820400024406.
Gupton,  A.,  Heaman,  M.,  Cheung,  L.W.  (2001).  Complicated  and  uncomplicated
pregnancies: women’s perception of risk. Journal Obstet Gynecol Neonatal Nur-
sing; 30, 192–201.
Gurung, R.A., Dunkel-Schetter, Ch., Collins, N., Rini, Ch., Hobel, C.J. (2005). Psy-
chosocial predictors of prenatal anxiety. Journal of Social and Clinical Psycho-
logy 24(4), 497–519.
Rocznik Demograficzny 2018 (2018) GUS Warszawa.
Gourounti K., Karpathiotaki N., Vaslamatzis G. (2015). Psychosocial Stress in High
Risk Pregnancy. A review. International Archives of Medicine, Section: Psychia-
try and Mental Health, 8(95), 1-9, doi: 10.3823/1694.
Gracka-Tomaszewska,  M.  (2014).  Drogi  do  macierzyństwa.  Reprezentacja  siebie
i reprezentacja dziecka w umyśle kobiety jako podstawa macierzyństwa. War-
szawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Gregor, K., Banaś, E., Malec, M., Ilska, M., Jagielska, A., Rak, K., Czuba, B., Cnota,
W. (2019). Lęk porodowy – czynniki ryzyka oraz jego wpływ na przebieg porodu,
połogu oraz stan noworodka. Ginekologia i położnictwo – medical project, 1(51),
40-44
Hattie, J.A., Myers, J.E., Sweeney, T.J. (2004). A Factor Structure of Wellness: The-
ory, Assessment, Analysis, and Practice. Journal of Counseling & Development,
82, 354–364.
Hayes A.F. (2018). Introduction to Mediation, Moderation, and Conditional Process
Analysis. A Regression-Based Approach. Second Edition. London: The Guilford
Press.
Headey, B. (2006). Subjective Well-Being: Revisions to Dynamic Equilibrium The-
ory using National Panel Data and Panel Regression Methods, Social Indicators
Research, 79(3), 369–403, doi: 10.1007/s11205-005-5381-2.
Heinicke, C.M. (2002). The transition to parenthood. w M.H. Bornstein (red.) Hand-
book of Parenting: Volume 3 Being and Becoming a Parent (s.363-383). London:
Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Henry, J.D., Rendell, P.J. (2007). A review of the impact of pregnancy on memory
function. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology; 29, 793–803.
Heszen, I., Sęk, H. (2012). Psychologia Zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe
PWN.
Heszen, I. (2013). Psychologia stresu. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hobfoll,  S.  (2002).  Social  and  Psychological  resources  and  adaptation.  Review  of
General Psychology, 6(4), 307–324.
Hobfoll SE (2006) Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu . Gdańsk:
GWP.
Hoffenaar, P.J., van Balen, F., Hermanns, J. (2010). The Impact of Having a Baby
on the Level and Content of Women’s Well-Being. Social Indicators Research,
97(2), 279–295, doi: 10.1007/s11205-009-9503-0.
Huizink, A.C., Menting, B., Oosterman, M., Verhage, M.L., Kunseler, F.C., Schuen-
gel, C. (2014). The interrelationship between pregnancy specific anxiety and
general anxiety across pregnancy: a longitudinal study. Journal of Psychosomatic
Obstetric Gynecology, 35, 92–100.
Hughes, P., Turton, P., Hopper, E., McGauley G. (2001). Disorganized attachment
behavior among infants born subsequent to stillbirth. Journal of Child Psycho-
logy and Psychiatry, 42(6), 791–801.
Hutchinson, D.M., Alati, R., Najman, J.M., Mattick, R.P., Bor, W., O’Callaghan, M.,
Williams, G.M. (2008). Maternal attitudes in pregnancy predict drinking ini-
tiation in adolescence. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 42,
324–334.
Ilska, M., Przybyła-Basista, H. (2014). Measurment of women’s prenatal attitudes
toward maternity and pregnancy and analysis of their predictors. Health Psycho-
logy Report, 2(3), 176–188.
Ilska, M., Przybyła-Basista, H. (2018). Partner support, ego-resiliency, maternal pre-
natal attitudes towards motherhood and pregnancy and psychological well-being
during low and high-risk pregnancies. Nieopublikowany maszynopis.
Ilska, M., Kołodziej-Zaleska, A., Ilski, A. (2015). Obawy prenatalne kobiet w ciąży pra-
widłowej i zagrożonej – analiza wpływu czynników ryzyka i czynników ochron-
nych, Ginekologia i Położnictwo – Medical Project, 2(36), 61–70.
Ilska, M., Przybyła-Basista, H. (2015). Kultura wizualna a kształtowanie się rodziciel-
stwa w prenatalnym okresie rozwoju, Chowanna, 2/2015, 161–181.
Ilska, M., Przybyła-Basista, H. (2016). Skala oceny wsparcia w bliskich związkach
Sirrs – Revised (Barry, Bunde, Brock, Lawrence, 2009) polska adaptacja narzę-
dzia do oceny otrzymywanego wsparcia partnera, xxv Jubileuszowa Ogólnopol-
ska Konferencja Psychologii Pozwojowej. Rozwój przez edukację w biegu życia:
obszary nadal nierozpoznane. Kraków, 16–18 czerwca 2016.
Ilska,  M.,  Przybyła-Basista,  H.  (2017).  Partner  support  as  a  mediator  of  the  rela-
tionship between prenatal concerns and psychological well-being in pregnant
women. Health Psychology Report, 5(4), 285–295, doi:10.5114/hpr.2017.68235.
Ickovics, J.R., Kershaw, T.S., Westdahl, C., Magriples, U., Massey, Z., Reynolds, H.,
Rising, S. S. (2007). Group Prenatal Care and Perinatal Outcomes: A Rando-
mized  Controlled  Trial.  Obstetrics  and  Gynecology,  110  (2-1),  330–339,  doi:
10.1097/01.AOG.0000275284.24298.23.
James, R., Gilliland, B. (2005). Strategie interwencji kryzysowej: pomoc psycholo-
giczna  poprzedzająca  terapię.  Warszawa  Państwowa  Agencja  Rozwiązywania
Problemów Alkoholowych: Wydaw. Edukacyjne PARPA.
Jesse, D.E., Kim, H., Herndon, C. (2014). Social Support and Self-Esteem as Media-
tors Between Stress and Antepartum Depressive Symptoms in Rural Pregnant
Women, Research in Nursing & Health, 37, 241–252.
de  Jong-Pleij,  E.A.P.,  Ribbert,  L.S.M.,  Pistorius,  L.R.,  Tromp,  E.,  Mulder,  E.J.H.,
Bilardo,  C.M.  (2013).  Three-dimensional  ultrasound  and  maternal  bonding,
a third trimester study and a review, Prenatal Diagnosis, 33, 81–88, doi: 10.1002/
pd.4013.
Juczyński, Z. (2009). Pomnażanie i wzbogacanie zasobów własnego zdrowia. Polskie
Forum Psychologiczne, 14(1) 17–32.
Kaczmarek,  Ł.D.,  Sęk,  H.,  Ziarko,  M.  (2011).  Sprężystość  psychiczna  i  zmienne
pośredniczące w jej wpływie na zdrowie, Przegląd Psychologiczny, 54(1) 29–46.
Kaczmarek, Ł.D., Sęk, H., Ziarko M., Marzec, M. (2012). Mechanisms of psycho-
logical  resiliency  in  women  after  mastectomy.  Contemporary  Oncology,  16,  
341–344. doi: 10.5114/wo.2012.30065.
Kaczmarek, Ł.D. (2016). Pozytywne interwencje psychologiczne. Dobrostan a zacho-
wania intencjonalne. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-KA
Kalinka, J., Bitner, A. (2015). Nieprawidłowy czas trwania ciąży [w:] G.H. Bręboro-
wicz (red.), Położnictwo i Ginekologia T. 1 (s. 100–115). Warszawa: PZWL.
Kaźmierczak, M. (2015). Oblicza empatii w procesie adaptacji do rodzicielstwa, War-
szawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Keyes, C.L.M. (2002). The Mental Health Continuum: From Languishing to Flouri-
shing in Life, Journal of Health and Social Reaserch, 43, 207–222
Keyes, C.L.M., Shmotkin, D., Ryff, C.D. (2002). Optimizing well-being: The empi-
rical encounter of two traditions. Journal of Personality and Social Psychology,
82, 1007-1022. doi:10.1037/0022-3514.82.6.1007.
Keyes, C.L.M., Waterman, M.B. (2003). Dimensions of well-being and mental health
in adulthood. w M. Bornstein, L. Davidson, C.L.M. Keyes, K.A. Moore (red.),
Well being: Positive development across the life course (s. 477–497). London:
Lawrence Erlbaum Associaty.
Kempiak, J. (2010). Zmiany ustrojowe przebiegu ciąży. w G.H. Bręborowicz (red.)
Położnictwo i Ginekologia T.1 (s. 41–42). Warszawa: PZWL.
Kiehl, E.M., Carson, D.K., Dykes, A.K. (2007). Adaptation and resiliency in Swedish
families. Scandinavian Journal of Caring Science. 21(3), 329-37
Kivlighan, K., DiPietro, J., Costigan, K., Laudenslager, M. (2008). Diurnal rhythm of
cortisol during late pregnancy: associations with maternal psychological well-
-being and fetal growth. Psychoneuroendocrinology, 33, 1225–1235.
Kołodziej-Zaleska, A. (2019). Życie po rozwodzie. Zróżnicowany proces adaptacji.
Warszawa: Difin
Kołodziej-Zaleska, A., Przybyła-Basista, H. (2018). Ego-resiliency jako zasób osobisty
–  narzędzie  pomiaru  i  jego  wykorzystanie  w  badaniach  interdyscyplinarnych,
Czasopismo Psychologiczne, 24(1), 159–170, doi: 10.14691/CPPJ.24.1.159.
Koronacki, J., Mielniczu J. (2006). Statystyka dla studentów kierunków technicz-
nych i przyrodniczych. Warszawa: WNT.
Kokubu, M., Okano, T., Sugiyama, T. (2012). Postnatal depression, maternal bonding
failure, and negative attitudes towards pregnancy: a longitudinal study of pre-
gnant women in Japan. Archives of Women’s Mental Health, 15, 211–216.
Konopka, J., Suchocki, S., Puskarz, R., Obst, M. (2008). Cięcie cesarskie na życzenie
pacjentki  bez  wskazań  medycznych  w  opinii  kobiet  rodzących,  Perinatologia,
Neonatologia i Ginekologia, 1(1), 35–37.
Koss, J., Rudnik, A., Bidzan, M. (2014). Doświadczanie stresu a uzyskiwane wsparcie
społeczne przez kobiety w ciąży wysokiego ryzyka. Doniesienie wstępne, Family
Forum, 4, 183–201.
Koss, J., Bidzan, M., Smutek, J., Bidzan, L. (2016). Influence of Perinatal Depression
on Labor-Associated Fear and Emotional Attachment to the Child in High-Risk
Pregnancies and the First Days After Delivery. Medical science monitor: inter-
national medical journal of experimental and clinical research 22,1028-1037,
doi:10.12659/MSM.895410.
Kossakowska-Petrycka, K., Walęcka-Matyja, K. (2007). Psychologiczne uwarunkowa-
nia wystąpienia depresji poporodowej u kobiet w ciąży o przebiegu prawidłowym
i ciąży wysokiego ryzyka, Ginekologia Polska, 78, 544–548.
Kosińska-Kaczyńska,  K.,  Horosz,  E.,  Wielgoś,  M.  (2008).  Zaburzenia  afektywne
u  położnic  w  pierwszym  tygodniu  po  porodzie  –  analiza  rozpowszechnienia
i czynników ryzyka. Ginekologia Polska, 79, 182–185.
Kornas-Biela, D. (2009). Pedagogika prenatalna. Nowy obszar nauk o wychowaniu.
Lublin: Wydawnictwo KUL.
Kózka,  A.,  Przybyła-Basista,  H.  (2017).  Ego-resiliency  and  parental  satisfaction
among parents of children with down syndrome, The New Educational Review
48(2), 239–249, doi: 10.15804/tner.2017.48.2.19.
Kózka, A., Przybyła-Basista, H. (2018). Perceived stress, ego-resiliency, and relatio-
nal resources  as  predictors  of  psychological well-being in parents of children
with  Down  syndrome,  Health  Psychology  Report,  6(1),  50–59,  doi:  10.5114/
hpr.2018.71212.
Kramer, M.S., Lydon, J., Séguin, L., Goulet, L., Kahn, S.R., McNamara, H., Genest,
J., Dassa, C., Chen, M.F., Sharma, S., Meaney, M.J., Thomson, S., Van Uum, S.,
Koren, G., Dahhou, M., Lamoureux, J., Platt, R.W. (2009). Stress Pathways to
Spontaneous Preterm Birth: The Role of Stressors, Psychological Distress, and
Stress Hormones, American Journal of Epidemiology, 169(11), 1319–1326, doi:
10.1093/aje/kwp061.
Kroelinger,  C.D.,  Oths,  K.S.  (2000).  Partenr  suport  and  pregnancy  wantedness,
Birth, 27, 112–119.
Krok, D. (2009). Religijność a jakość życia w perspektywie mediatorów psychospo-
łecznych, Opole: Redakcja Wydawnictw WT UO.
Kubacka-Jasiecka, D. (2010). Interwencja kryzysowa: pomoc w kryzysach psycholo-
gicznych, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne
Kuryś, K. (2010). Urodzenie pierwszego dziecka jako wydarzenie krytyczne w życiu
kobiet i mężczyzn. Kraków: Impuls.
Lachance-Grzela, M., Bouchard, G. (2009). Marital status, pregnancy planning, and
role overload: a mediated-moderation model of parenting satisfaction, Journal of
Family Psychology; 23(5), 739–48. doi: 10.1037/a0016378.
Lachowska,  B.  (2013).  O  znaczeniu  modeli  teoretycznych  w  badaniach  rodziny,
Family Forum, 3, 11–23.
Layous, K., Lyubomirsky, S. (2014). The how, why, what, when, and who of happi-
ness: Mechanisms underlying the success of positive interventions. w J. Gruber,
J. Moscowitz (red.), Positive emotion: Integrating the light sides and dark sides
(s. 473–495). New York: Oxford University Press.
Lederman, R.P. (1996). Psychosocial adaptation in pregnancy: Assessment of seven
dimensions of maternal development, 2nd ed. New York: Springer
Lederman,  R.P.,  Weis,  K.L.  (2009).  Psychosocial  Adaptation  to  Pregnancy  Seven
Dimensions of Maternal Role Development, Springer.
Lee, S., Ayers, S., Hlden, D. (2012). Risk perception of women during high risk pre-
gnancy: A systematic review. Health, Risk & Society, 14(6), 511–531.
Lewicka,  M.,  Wójcik,  M.  (2013).  Charakterystyka  negatywnych  emocji  występują-
cych u kobiet w ciąży wysokiego ryzyka, European Journal of Medical Technolo-
gies, 1(1), 60–67.
Lewicka, M., Wdowiak, A., Sulima, M., Wójcik, M., Makara-Studzińska, M. (2013).
Ocena nasilenia negatywnych emocji przy użyciu skali DASS w grupie ciężar-
nych hospitalizowanych w oddziale patologii ciąży. Problemy Higieny i Epide-
miologii, 94(3), 459–464.
Lewicka,  M.,  Wójcik,  M.,  Sulima,  M.,  Makara-Studzińska,  M.  (2015).  Nasilenie
negatywnych  emocji  u  kobiet  ciężarnych  w  okresie  hospitalizacji,  Ann.  Acad.
Med. Siles, 69, 177–183, doi: 10.18794/aams/36771.
Leichtentritt, R.D., Blumenthal, N., Elyassi, A., Rotmensch, S. (2005). High-risk pre-
gnancy and hospitalization: the women’s voices. Health Soc Work, 30(1), 39–47.
Li, Y., Zeng, Y., Zhu, W., Cui, Y., Li, J. (2016). Path model of antenatal stress and
depressive  symptoms  among  Chinese  primipara  in  late  pregnancy,  BMC  Pre-
gnancy and Childbirth, 16:180-187, doi: 10.1186/s12884-016-0972-2.
Lichtenberg-Kokoszka, E. (2008). Ciąża zagadnieniem biomedycznym i psychope-
dagogicznym, Kraków: Wydawnictwo Impuls.
Lin, Ch., Cheng, Ch., Kuo, S., Chou, F. (2007). Development of a Chinese short form
of the Prenatal Self-Evaluation Questionnaire, Journal of Clinical Nursing, 18,
659–666, doi: 10.1111/j.1365-2702.2007.02201.x.
Liu, Y., Wang, Z. (2013). Resilience and affect balance as mediators between trait
emotional intelligence and life satisfaction, Personality and Individual Differen-
ces, 54(7), 850-855.
Lobel, M., DeVincent C.J., Kaminer A., Meyer B.A. (2000). The Impact of Prena-
tal Maternal Stress and Optimistic Disposition on Birth Outcomes in Medically
High-Risk Women, Health Psychology, 19(6), 541–553.
Lobel, M., Yali A.M., Zhu W., DeVincent C.J., Meyer B.A. (2002). Beneficial asso -
ciations between optimistic disposition and emotional distress in high-risk pre-
gnancy, Psychology and Health, 17(1), 77–95.
Lobel, M., Cannella, D.L., Graham, J.E., DeVincent, C., Schneider, J., Meyer, B.A.
(2008). Pregnancy-Specific Stress, Prenatal Health Behaviors, and Birth Outco -
mes. Health Psychology, 27(5), 604–615.
Lobel, M., Dunkel Schetter, Ch. (2016). Pregnancy and prenatal stress. w H. S. Fried-
man (red.), Encyclopedia of Mental Health, Second Edition (T. 3, s. 318-329).
Waltham, MA: Academic Press. doi:10.1016/B978-0-12-397045-9.00164-6.
Loke, A.Y., Poon, C.F. (2011). The health concerns and behaviours of primigravida:
comparing  advanced  age  pregnant  women  with  their  younger  counterparts.
Journal of Clinical Nursing, 20, 1141–1150.
Lopez, S.J., Pedrotti, J.T., Snyder, C.R. (2015). Positive Psychology. The Scientific
and Practical Explorations of Human Stresngths. London: SAGE Publications.
Lu, Q., Lu, M.C., Dunkel-Schetter, C. (2005). Learning from success and failure in
psychosocial intervention: an evaluation of low birth weight prevention trials,
Journal of Health Psychology 10, 185-195, doi: 10.1177/1359105305049763.
Lu, L. (2006). The transition to parenthood: stress, resources, and gender differen-
ces in a Chinese society, Journal of Community Psychology, 34(4), 471–488.
Lucas, R.E., Diener, E., Suh, E. (1996). Discriminant validity of well-being measu-
res, Journal of personality and social psychology. 71(3), 616-628
Loke, A.Y., Poon, C.F. (2011). The health concerns and behaviours of primigravida:
comparing  advanced  age  pregnant  women  with  their  younger  counterparts.
Journal of Clinical Nursing, 20, 1141–1150.
Lykken, D.  (2008).  Wrodzony  potencjał szczęścia: jak i dlaczego ludzie różnią się
pod względem odczuwanego dobrostanu, w J. Czapiński (red.) Psychologia pozy-
tywna. Nauka o szczęściu, zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 257-284), War-
szawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lyubomirsky, S., Lepper, H.S. (1999). A measure of subjective happiness: Preliminary
reliability and construct validation, Social Indicators Research, 46(2), 137–155.
Lyubomirsky,  S.,  Sheldon,  K.  M.,  Schkade,  D.  (2005).  Pursuing  happiness:  The
architecture of sustainable change. Review of General Psychology, 9, 111-131.
doi:10.1037/1089-2680.9.2.111.
Lyubomirsky, S., Boehm, J.K. (2010). Human motives, happiness, and the puzzle of
parenthood: Commentary on Kenrick et al. (2010). Perspectives on Psychologi-
cal Science, 5, 327–334. doi:10.1177/ 1745691610369473.
Lyubomirsky, S. (2011). Hedonic adaptation to positive and negative experiences.
w S. Folkman (red.), The Oxford handbook of stress, health, and coping (s. 200
–224). New York: Oxford University Press.
Madar, A. (2013). Maternal Attitudes and Beliefs Scale: Development and Piloting.
Procedia – Social and Behavioral Sciences, 78, 415–419.
Makiełło-Jarża, G. (1972), Geneza i rozwój postawy macierzyńskiej, Zeszyty Naukowe
UJ. Prace Psychologiczno-Pedagogiczne, 17, 22–24.
Maliszewska,  K.,  Świątkowska-Freund,  M.,  Bidzan,  M.,  Preis,  K.  (2016).  Rela-
tionship, social support, and personality as psychosocial determinants of the
risk  for  postpartum  blues.  Ginekologia  Polska.  87,  442-447,  doi:  10.5603/
GP.2016.0023.
Maliszewska, K., Bidzan, M., Swiątkowska-Freund, M., Preis, K. (2017). Medical and
psychosocial determinants of risk of postpartum depression: a cross-sectional
study, Acta Neuropsychiatrica, 29(6), 347–355, doi:10.1017/neu.2017.4.
Malkoç, A., Yalçin, Y. (2015). Relationships among resilience, social support, coping,
and psychological well-being among university students, Turkish Psychological
Counseling and Guidance Journal, 5(43) 35–43.
Maliszewska,  K.,  Bidzan,  M.,  Świątkowsk-Freud,  M.,  Preis,  K.  (2016).  Personality
type, social support and other correlates of risk for affective disorders in early
puerperium. Ginekologia Polska, 87, 814–819, doi: 10.5603/GP.2016.0094.
Maloni,  J.A.,  Chance,  B.,  Zhang,  C.,  Cohen,  A.W.,  Betts,  D.,  Gange,  S.J.  (1993).
Physical and psychosocial side effects of antepartum hospital bed rest. Nursing
Research; 42, 197–203.
Mass, A., Vreeswijk, C., de Cock, E. (2012). „Expectant Parents”: Study protocol
of a longitudinal study concerning prenatal (risk) factors and postnatal infant
development,  parenting,  and  parent-infant  relationship.  BMC  Pregnancy  and
Childbirth, (12), 46–54.
Masten, AS. (1989). Resilience in development: Implications of the study of suc-
cessful adaptation for developmental psychopathology. w D. Cicchetti (red.) The
emergence of a discipline: Rochester symposium on developmental psychopatho-
logy. (T. 1. s. 261–294). NJ: Erlbaum; Hillsdale.
Masten, A.S., Cutuli, J.J., Herbers, J.E., Reed, M.J. (2009). Resilience in Develop-
ment w S.J. Lopez, C.R. Snyder, (red.) The Oxford Handbook of Positive Psy-
chology (2 ed.).
Mautner, E., Stern, C., Deutsch, M., Nagele, E., Greimel, E., Lang, U., Cervar-Zivko-
vic, M. (2013). The impact of resilience on psychological outcomes in women
after preeclampsia: an observational cohort study. Health Qual Life Outcomes
11, 19.
Metastasio, P., Fabi, R., Oliva, N., Serafini, M.A. (1995). The psychological aspects of
pregnancy, Minerva Ginecology, 47(1–2), 47–50.
Meireles, J.F., Neves, C.M., de Carvalho, P.H., Ferreira, M.E. (2015). Body dissatis-
faction among pregnant women: an integrative review of the literature. Cien
Saude Colet, 20(7), 2091-103, doi: 10.1590/1413-81232015207.05502014.
Melender, H., Lauri, S. (1999). Fears associated with pregnancy and childbirth – expe-
riences of women who have recently given birth. Midwifery, 15(3), 177–182.
Melender, H. (2002). Experiences of Fears Associated with Pregnancy and Child-
birth: A Study of 329 Pregnant Women. Birth, 29, 101–111.
Moore, K.A., Keyes, C.L.M. (2003). A brief history of the study of well-being in chil-
dren and adults. w M. Bornstein, L. Davidson, C.L.M. Keyes, K.A. Moore (red.),
Well being: Positive development across the life course. London: Lawrence Erl-
baum Associaty.
Moreno-Rosset,  C.,  Arnal-Remón,  B.,  Antequera-Jurado,  R.,  Ramírez-Uclés,  I.
(2016). Anxiety and psychological wellbeing in couples in transition to paren-
thood, Clínica y Salud, 27(1), 29–35, doi: 10.1016/j.clysa.2016.01.004.
de Montigny, P., de Montigny, F. (2013). Conceiving a first child: fathers’ perceptions
of contributing elements to their decision. Journal of Reproductive and Infant
Psychology, 31, 274–284, doi: 10.1080/02646868.2013.809519.
Naseem, K., Khurshid, S., Khan, S.F., Moeen, A., Farooq, M.U., Sheikh, S., Bajwa,
S., Tariq, N., Yawar, A. (2011). Health related quality of life in pregnant women:
a comparison between urban and rural populations. Journal Pakistan Med Asso-
ciation, 61(3), 308–312.
Nelson, A. M. (2003). Transition to Motherhood. Journal of Obstetric, Gynecologic, &
Neonatal Nursing, 32, 465–477, doi:10.1177/0884217503255199.
Nelson, S. K., Kushlev, K., Lyubomirsky, S. (2014). The Pains and Pleasures of Paren-
ting: When, Why, and How Is Parenthood Associated With More or Less Well-
-Being? Psychological Bulletin. 140(3), 846–895, doi: 10.1037/a0035444.
Nie, C., Dai, Q., Zhao, R., Dong, Y., Chen, Y., Ren, H. (2017). The impact of resi-
lience on psychological outcomes in women with threatened premature labor
and spouses: a crosssectional study in Southwest China. Health and Quality of
Life Outcomes 15, 26. doi: 10.1186/s12955-017-0603-2.
O’Connor, T.G., Monk, C., Fitelson, E.M. (2014). Practitioner Review: Maternal mood
in pregnancy and child development: implications for child psychology and psy-
chiatry J Child Psychol Psychiatry; 55(2), 99–111, doi:10.1111/jcpp.12153.
Ogińska-Bulik, N., Juczyński, Z. (2008). Skala pomiaru prężności – SPP-25 Nowiny
Psychologiczne, 3, 39–56.
O’Hara, McCabe J.E. (2013). Pospartum depresion: Curent status and future direc-
tions. Annual Review of Clinical Psychology, 9, 379–407.
Opozda D. (2011). Stan błogosławiony czy ciężar (?) – z psychopedagogicznej proble-
matyki postaw  wobec  „wczesnego  rodzicielstwa”. Uwagi wybrane. [w:] E. Lich-
tenberg-Kokoszka, J. Dzierżanowski, J. Ewa (red.) Ciąża czy stan błogosławiony?.
Kraków: Impuls.
Ong, A.D., Bergeman, C.S., Bisconti, T.L., Wallace, K.A. (2006). Psychological resilience,
positive emotions, and successful adaptation to stress in later life. Journal of Per-
sonality and Social Psychology, 91, 730–749. doi: 10.1037/0022-3514.91.4.730.
Ong, A.D., Zautra, A.J. (2009). Modeling Positive Human Health: From Covariance
Structures to Dynamic System w S. J. Lopez, C.R. Snyder (red.) Oxford Hand-
book of Positive Psychology (s. 97–113). Oxford University Press.
Ostaszewski, K., Rustecka-Krawczyk, A., & Wójcik, M. (2008). Czynniki chroniące
i czynniki ryzyka związane z zachowaniami problemowymi warszawskich gim-
nazjalistów: raport dla szkół i władz oświatowych Warszawy z realizacji pierw-
szego etapu badań pn. „Rola czynników ryzyka i czynników chroniących w roz-
woju  zachowań  problemowych  u  młodzieży  szkolnej:  badania  warszawskich
gimnazjalistów”. Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Pals, J. L. (1999). Identity consolidation in early adulthood: Relations with ego resi-
liency, the context of marriage, and personality change. Journal of Personality,
67, 295–329. doi:10.1111/1467-6494.00057.
Parysiewicz, B. (2000). Wychowawcza rola matki we współczesnej rodzinie polskiej
w świetle badań Katedry Pedagogiki Rodziny Katolickiego Uniwersytetu Lubel-
skiego. W.J. Jakubiak (red.) Partnerka, matka, opiekunka: kobieta w czasach
nowożytnych  (s.  207–208).  Bydgoszcz:  Wydawnictwa  Uczelniane  Wyższej
Szkoły Pedagogicznej.
Pawlicka,  P.,  Chrzan-Dętkoś,  M.,  Lutkiewicz,  K.,  (2013).  Resilience  of  expectant
mothers  and  order  of  pregnancy  as  moderators  of  mother-fetal  attachment.
Family Forum, 3, 139-152.
Pancer, S. M. (2000). Thinking ahead: Complexity of expectations and the transition
to parenthood. Journal of Personality, 68(2), 253–280.
Pidgeon, A.M., Keye, M. (2014). Relationship between Resilience, Mindfulness, and
Psychological Well-Being in University Students, International Journal of Libe-
ral Arts and Social Science, 2(5), 27–32.
Pilecka, B. (2004) Kryzys Psychologiczny wybrane zagadnienia. Kraków: Wydawnic-
two Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pilkington, P.D., Milne, L.C., Cairns, K.E., Lewis, J., Whelan, T.A. (2015). Modifiable
partner factors associated with perinatal depression and anxiety: A systematic
review and meta-analysis, Journal of Affective Disorders, 178, 165–180.
Pires  R.,  Araújo-Pedrosa  A.,  Cristina  Canavarro  M.  (2014).  Examining  the  Links
Between  Perceived  Impact  of  Pregnancy,  Depressive  Symptoms,  and  Quality
of  Life  During  Adolescent  Pregnancy:  The  Buffering  Role  of  Social  Support,
Maternal and Child Health Journal, 18(4), 789–800, doi: 10.1007/s10995-013-
1303-0.
Philippe, F.P., Laventure, S., Beaulieu-Pelletier, G., Lecours, S., Lekes, N. (2011).
Ego-Resiliency  as  a  Mediator  Between  Childhood  Trauma  and  Psychological
Symptoms.  Journal  of  Social  and  Clinical  Psychology,  30(6),  583-598.  doi:
10.1521/jscp.2011.30.6.583.
Pinquart, M., Schindler, I. (2007). Changes of life satisfaction in the transition to
retirement: A latent-class approach, Psychology of Aging, 22(3), 442–455.
Polomeno, V. (2006). Why is love so important in childbirth education? Internatio-
nal Journal of Childbirth Education, 21(1), 35–44.
Preis,  J.,  Bieleninik,  Ł.,  Bidzan,  M.  (2010).  Jakość  związku  małżeńskiego  matek
z ciążą wielopłodową i jednopłodową, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia,
3(2), 140–144.
Radochoński, M. (1987). Choroba a rodzina: adaptacja systemu rodzinnego do sytu-
acji stresowej wywołanej chorobą somatyczną, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej
Szkoły Pedagogicznej.
Rahman, K., Bowen, A., Muhajarine, N. (2014). Examining the Factors that Moderate
and Mediate the Effects on Depression during Pregnancy and Postpartum. Jour-
nal of Pregnancy and Child Health 1: 116. doi:10.4172/2376-127X.1000116.
Raphael-Leff, A. (2010). Mothers’ and fathers’ orientations: patterns of pregnancy,
parenting and the bonding process. W S. Tyano, M. Keren, H. Herman, J. Cox
(red.). Parenthood and Mental Health: A Bridge between Infant and Adult Psy-
chiatry (s. 9–22). Oxford: John Wiley & Sons, Ltd.
Reck C., Zimmer, K., Dubber, S., Zipser, B., Schlehe, B., Gawlik, S. (2013). The
influence of general anxiety and childbirth-specific anxiety on birth outcome.
Arch Womens Ment Health, 16, 363–369.
Richardson, G.E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal Clini-
cal Psychology 58, 307–321. doi: 10.1002/jclp.10020.
Rini, C.K., i Dunkel-Schetter, C. (1999). Psychological Adaptation and Birth Out-
comes : The Role of Personal Resources, Stress, and Sociocultural Context in
Pregnancy, 18(4), 333–345.
Rini, Ch., Killingsworth, Ch., Dunkel-Schetter, Ch., Wadhwa, P.D., Sandman, C.A.
(1999).  Psychological  Adaptation  and  Birth  Outcomes:  The  Role  of  Personal
Resources, Stress, and Sociocultural Context in Pregnancy. Health Psychology,
18(4), 333–345.
Rini, Ch., Dunkel-Schetter, Ch., Hobel, C.J., Glynn, L.M., Sandman, C.A., (2006).
Effective  social  support:  antecedents  and  consequences  of  partner  support
during pregnancy. Personal Relationships, 13, 207–229.
Ritter, C., Hobfoll, S.E., Lavin, J., Cameron, R.P., Hulsizer, M.R. (2000). Stress, psy-
chosocial resources, and depressive symptomatology during pregnancy in low-
-income, inner-city women. Health Psychology, 19(6), 576–585.
Roberts,  R.M.,  Muller,  T.,  Sweeney,  A.,  Bratkovic,  D.,  Gannoni,  A.  (2014).  Well-
-being in women with phenylketonuria: pregnancy-related stresses, coping stra-
tegies and supports. Molecular Genetics and Metabolism Reports 1, 148–157.
doi:10.1016/j.ymgmr.2014.03.002.
Rodrigues,  P.B.,  Zambaldi,  C.F.,  Cantilino,  A.,  Botelho,  E.,  Sougey,  E.B.  (2016).
Special features of high-risk pregnancies as factors in development of mental
distress: a review. Trends in Psychiatry and Psychotherapy, 38(3), 136-140.214 Bibliografia
Roesch, S.C., Dunkel-Schetter, C., Woo, G., Hobel, C.J. (2004). Modeling the types
and timing of stress in pregnancy. Anxiety, Stress & Coping: An International
Journal, 17, 87–102.
Rossi, N., Bisconti, T., Bergeman, C.S. (2007). The role of dispositional resilience in
regaining life satisfaction after the loss of spouse, Death Studies, 31(10), 863–883.
Rutkowska, A., Rolińska, A., Kwaśniewski, W., Makara-Studzińska, M., Kwaśniewska,
A. (2011). Lęk – jako stan i jako cecha u kobiet w ciąży prawidłowej i wysokiego
ryzyka, Current Problems of Psychiatry, 12(1), 56–59.
Rutkowska M. (red.) (2012). Rekomendacje dotyczące postępowania z matką oraz
noworodkiem  urodzonym  na  granicy  możliwości  przeżycia  z  uwzględnieniem
aspektów etycznych, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, 5(1), s. 5–13,
Ryan,  R.M.,  Deci,  E.L.  (2001).  On  happiness  and  human  potentials:  a  review  of
research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology,
52, 141–166.
Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning
of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57,
1069-1081. doi:10.1037/0022-3514.57.6.1069.
Ryff, C.D. Keyes, C.L.M. (1995). The structure of psychological well-being revisited.
Journal of Personality and Social Psychology, 69, 719–-727. doi:10.1037/0022-
3514.69.4.719.
Ryff, C.D., Schmutte, P.S., Lee, Y.H. (1996). How children turn out: Implications for
parental self-evaluation. [w:] C.D. Ryff, M. M. Seltzer (red.), The parental expe-
rience in midlife (s. 383-422). Chicago: University of Chicago Press.
Ryff, C.D., Singer, B., Love, G.D., Essex, M.J. (1998). Resilience in adulthood and
later  life:  Defining  features  and  dynamic  processes.  [w:]  J.  Lomranz  (red.),
Handbook of Aging and Mental Health (s. 69-96). New York: Springer-Verlag.
Ryff, C., Singer B. (2002) Paradoksy kondycji ludzkiej: dobrostan i zdrowie na drodze
ku śmierci” w: J. Czapiński (red.) Psychologia pozytywna, nauka o szczęściu,
zdrowiu, sile i cnotach człowieka (s. 147–162). Warszawa: PWN 2004.
Ryff,  C.D.,  Singer,  B.  (2003).  Flourishing  under  fire:  Resilience  as  a  prototype  of
challenged thriving. Keyes, CLM.; Haidt, J., (red.) Flourishing: Positive psycho-
logy and the life well-lived. (s. 15–36). Washington, DC: American Psychological
Association.
Ryff, C.D., Love, G.D., Urry, H.L., Muller, D., Rosenkranz, M.A., Friedman, E.M.,
Davidson,  R.J.,  Singer,  B.  (2006).  “Psychological  well-being  and  ill-being:  do
they have distinct or mirrored biological correlates?” Psychotherapy and psy-
chosomatics, 75(2), 85–95.
Ryff, C., Singer, B. (2008). Know thyself and become what you are: a eudaimonic
approach to psychological well-being, Journal of Happiness Studies 9, 13–39,
doi: 10.1007/s10902-006-9019-0.
Ryff, C.D., Friedman, E, Fuller-Rowell, T., Love, G., Morozink, J., Radler, B., Tsen-
kova, V., Miyamoto, Y. (2012). Varieties of resilience in MIDUS. Social and Per-
sonality Psychology Compass, 6(11), 792–806.
Ryff,  C.D.  (2014a).  Self-realisation  and  meaning  making  in  the  face  of  adversity:
a eudaimonic approach to human resilience Journal of Psychology in Africa,
24(1), 1–12, doi: 10.1080/14330237.2014.904098.
Ryff, C.D. (2014b). Psychological well-being revisited: Advances in Science and Prac-
tice, Psychother Psychosomatic, 83(1), 10–28 doi: 10.1159/000353263.
Ryff, C.D. (2017). Eudaimonic well-being, inequality, and health: Recent findings
and future directions. International Review of Economic 64, 159-178
Salisbury  A.,  Law  K.  LaGasse  L.,  Lester  B.,  (2003).  Maternal-Fetal  Attachment
JAMA; 289(13), 1701. doi:10.1001/jama.289.13.1701.
Sagone, E., De Caroli, M.E., (2013). Relationships between psychological well-being
and resilience in middle and late adolescents. Procedia – Social and Behavioral
Sciences 141, 881–887.
Sandman, C.A., Davis, E.P., Buss, C., Glynn, L.M. (2012). Exposure to Prenatal Psy-
chobiological  Stress  Exerts  Programming  Influences  on  the  Mother  and  Her
Fetus. Neuroendocrinology, 95, 8–21.
Saraian, E., Sajjadian, I. (2016). Comparison of perceived social support and psy-
chological well-being between pregnant women with surrogacy, assisted repro-
ductive technology (ART) and natural fertility, Iranian Journal of Psychiatric
Nursing (IJPN), 4(2), 1–10.
Schwartz, B., Ward, A. (2007). Mieć się lepiej, ale czuć się gorzej: paradoks wyboru.
[w:] P.A. Linley, S. Joseph (red.) Psychologia pozytywna w praktyce (s. 59–87).
Warszawa: PWN .
Sęk, H. (red.). (1991). Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.
Sęk, H. (2001). Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe „Scholar”.
Sęk, H., Kaczmarek Ł, Ziarko M., Lewicka J. (2012) Sprężystość psychiczna a dobro-
stan  w  chorobie  przewlekłej  –  mediująca  rola  podmiotowego  umocowania
i radzenia sobie, Polskie Forum Psychologiczne, 17, 327–343.
Seligman M.E.P. (2011). Pełnia życia. Poznań: Media Rodzina.
Shaukat, J., Zafar, N., Kausar, R. (2016). Self-Compassion and Positive Psychological
Functioning in Women with Primary and Secondary Infertility, Bahria Journal
of Professional Psychology, 14(2), 01–19.
Sheldon, K.M. Lyubomirsky, S. (2007a). Trwały wzrost poziomu szczęścia: perspek-
tywy,  praktyki  i  zalecenia.  [w:]  P.A.  Linley,  S.  Joseph  (red.) Psychologia pozy-
tywna w praktyce (s. 87–111). Warszawa: Wydawnictwo naukowe PWN.
Sieber,  S.,  Germann,  N.,  Barbir,  A.,  Ehlert,  U.  (2006).  Emotional  well-being  and
predictors of birth-anxiety, self-efficacy, and psychosocial adaptation in healthy
pregnant women. Acta Obstericia et Gynecologica; 85, 1200-1207.
Siedlecki,  K.L.,  Salthouse,  T.A.,  Oishi,  S.,  Jeswani,  S.  (2013).  The  Relationship
Between Social Support and Subjective Well-Being Across Age. Social Indicators
Research, 1; 117(2), 561–576.
Silveira, M.L., Ertel, K.A., Dole, N., Chasan-Taber, L. (2015). The role of body image
in prenatal and postpartum depression: a review of the literature, Arch Womens
Ment Health. 18(3), 409–421. doi:10.1007/s00737-015-0525-0.
Sjöström, H., Langius-Eklöf, A., Hjertberg, R. (2004). Well-being and sense of cohe-
rence during pregnancy. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 83(12),
1112–1118.
Smoktunowicz, E. Cieślak, R., Żukowska, K. (2013), Role of perceived social support
in the context of occupational stress and work engagement, Psychological Stu-
dies 51 (4), 25-37, doi: 10.2478/v10167-010-00.
Sockol, L.E., Epperson, C.N., Barber, J.P. (2014). The relationship between maternal
attitudes and symptoms of depression and anxiety among pregnant and postpar-
tum first-time mothers. Archives of Women’s Mental Health, 17, 199-212.
Springer, K.W., Pudrovska, T., Hauser, R.M. (2011). Does Psychological Well-Being
Change with Age?: Longitudinal Tests of Age Variations and Further Exploration
of the Multidimensionality of Ryff’s Model of Psychological Well-Being. Social
Science Research, 40(1), 392–398. doi: 10.1016/j.ssresearch.2010.05.008.
Stapleton, L.R., Dunkel-Schetter, C., Westling, E., Rini, C., Glynn, L.M., Hobel, C.J.,
Sandman, C.A., (2012). Perceived partner support in pregnancy predicts lower
maternal and infant distress. Journal of Family Psychology 26(3), 453–463. doi:
10.1037/a0028332.
Suzuki, K.K., Minai, J., Yamagata, Z., (2007). Maternal negative attitudes towards
pregnancy as an independent risk factor for low birth weight. Journal of Obste-
trics and Gynecology Research, 33(4), 438–444.
Sęk, H. (2001). O wieloznacznych funkcjach wsparcia społecznego. [w:] L. Cierpiał-
kowska, H. Sęk (red.) Psychologia kliniczna i psychologia zdrowia (s. 13–33).
Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Sęk,  H.,  Cieślak,  R.  (2012).  Wsparcie  społeczne  –  sposoby  definiowania,  rodzaje
I  źródła  wsparcia,  wybrane  koncepcje  teoretyczne.  W:  H.  Sęk,  R.  Cieślak
(red.) Wsparcie społeczne, stres i zdrowie (s. 11-29). Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN.
Sęk, H., Kaczmarek, Ł., Ziarko, M., Pietrzykowska, E., Lewicka, J. (2012). Sprę-
żystość psychiczna a dobrostan w chorobie przewlekłej – mediująca rola pod-
miotowego  umocnienia  i  radzenia  sobie.  Polskie  Forum  Psychologiczne,  17,
327–343.
Shah, M.K., Gee, R.E., Theall, K.P. (2014). Partner support and impact on birth out-
comes among teen pregnancies in the United States. Journal of Pediatric and
Adolescent Gynecology, 27(1), 14–19. doi: 10.1016/j.jpag.2013.08.002.
Sheldon,  K.M.  and  Lyubomirsky,  S.  (2007),  Is  It  Possible  to  Become  Happier?
(And  If  So,  How?). Social and Personality Psychology Compass,  1,  129–145.
doi:10.1111/j.1751-9004.2007.00002.x.
Shaukat, J., Zafar, N., Kausar, R. (2015). Self-Compassion and Positive Psychological
Functioning in Women with Primary and Secondary Infertility, Bahria Journal
of Professional Psychology, 14(2), 01–19.
Silveira, M.L, Ertel, K.A., Dole, N., Chasan-Taber, L. (2015). The role of body image
in prenatal and postpartum depression: a review of the literature, Arch Womens
Ment Health, 18(3), 409–421.
Smoktunowicz,  E.,  Cieślak,  R.  i  Żukowska,  K.  (2013).  Rola  wsparcia  społecznego
w kontekście stresu organizacyjnego oraz zaangażowania w pracę. Studia psy-
chologiczne, 51(4), 25–37.
Springer, K. W., Pudrovska, T., Hauser, R. M. (2011). Does Psychological Well-Being
Change with Age? Longitudinal Tests of Age Variations and Further Exploration
of the Multidimensionality of Ryff’s Model of Psychological Well-Being. Social
Science Research, 40(1), 392–398. doi: 10.1016/j.ssresearch.2010.05.008.
Szpera-Goździewicz, A. (2015). Zmiany ustrojowe przebiegu ciąży. W: G.H. Bręboro-
wicz (red.) Położnictwo i Ginekologia T.1 (s. 45–59). Warszawa: PZWL.
Szymona-Pałkowska,  K.  (2005).  Psychologiczna  analiza  doświadczeń  rodziców
w sytuacji ciąży wysokiego ryzyka. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego
Uniwersytetu Lubelskiego.
Templeton, G.F. (2011). “A Two-Step Approach for Transforming Continuous Varia-
bles to Normal: Implications and Recommendations for IS Research” Commu-
nications of the AIS, Vol. 28, Article 4.
Testa,  R.  (2010).  She wants, he wants: Couples’s child  bearing  desires  in  Austria
(WorkingPaper 3/2010). Vienna Institute of Demography.
Tudiver, F., Tudiver, J. (1982). Pregnancy and psychological preparation for paren-
thood. Canadian Family Physician, 28, 1564–1568.
Tugade, M. M., Fredrickson, B. (2004). Resilient individuals use positive emotions
to bounce back from negative emotional experience. Journal of Personality and
Social Psychology, 86, 320-333. doi: 10.1037/0022-3514.86.2.320.
Twenge, J.M., Campbell, W.K., Foster, C.A. (2003). Parenthood and marital satisfac-
tion: A metaanalytic review. Journal of Marriage and Family, 65, 574–583.
Uchino,  B.N.,  Cacioppo,  J.T.,  Kiecolt-Glaser,  J.K.  (1996).  The  relationship  between
social support and physiological processes: A review with emphasis on underlying
mechanisms and implications for health. Psychological Bulletin, 119(3), 488–531.
Uchino, B. (2009)., Understanding the links between social support and physical
health: A life-span perspective with emphasis on the separability of perceived
and received support Journal Perspectives on Psychological Science 4(3), 236–
255 doi: 10.1111/j.1745-6924.2009.01122.x.
Urban,  J.  (2010).  Nieprawidłowy  czas  trwania  ciąży.  W:  G.H.  Bręborowicz  (red.)
Położnictwo i Ginekologia T. 1 (s. 77–87). Warszawa: PZWL.
Wan, M. W., Green J. (2009). The impact of maternal psychopathology on child-
-mother attachment. Archives of Women’s Mental Health, 12, 123–134.
Wan, M.W., Sharp D.J., Howard L.M., Abel K.M. (2011). Attitudes and adjustment to
the parental role in mothers following treatment for postnatal. Journal of Affec-
tive Disorders, 131(1–3), 284–292.
Waterman, A. (1993). Two Conceptions of Happiness: Contrasts of Personal Expres-
siveness  (Eudaimonia)  and  Hedonic  Enjoyment,  Journal  of  Personality  and
Social Psychology 64(4), 678–691, doi: 10.1037/0022-3514.64.4.678.
Ward,  C.,  Leong,  C.,  Low,  M.  (2004).  Personality  and  Sojourner  Adjustment.  An
Exploration of the Big Five and the Coultural Fit Proposition, Journal of Cross-
-Cultural Psychology, 35(2), 137–151.
Webster, J., Nicholas, C., Velacott, C., Cridland, N., Fawcett, L., (2011). Quality of
life  and  depression  following  childbirth:  Impact  of  social  support.  Midwifery,
27(5), 745–749.
Wakeel, F., Wisk, L.E., Gee, R., Chao, S.M., Witt, W.P. (2013). The Balance Between
Stress and Personal Capital during Pregnancy and the Relationship with Adverse
Obsetric  Outcomes:  Findings  from  the  2007  Los  Angeles  Mommy  and  Baby
(LAMP) Study. Archives of Womens Menthal Health, 16(6), 435–451.
Weber, J.G. (2010). Individual and family stress and crises, SAGE.
Werner,  E.E.  (1993).  Risk,  resilience,  and  recovery:  Perspectives  from  the  Kauai
longitudinal study. Development & Psychopathology, 5, 503–515
Westenberg,  P.M.,  Block,  J.  (1993).  Ego  development  and  individual  differences
in personality. Journal of Personality and Social Psychology, 65(4), 792. doi:
10.1037//0022-3514.65.4.792.
Wilkins,  A.J.,  O’Callaghan,  M.J.,  Najman,  J.M.,  Bor,  W.,  Williams,  G.M.,  Shuttle-
wood, G. (2004). Early childhood factors influencing health-related quality of
life in adolescents at 13 years. Journal of Pediatrics Child Health, 40, 102–109.
Windle, G., Bennett, K.M., Noyes, J. (2011). A methodological review of resilience
measurement  scales.  Health  and  Quality  of  Life  Outcomes,  9,  1–18.  doi:
10.1186/1477-7525-9-8.
Włodarczyk,  E.  (2012).  O  „rodzeniu  się”  macierzyństwa.  [w:]  J.  Deręgowska,  M.
Majorczyk (red.), Konteksty współczesnego macierzyństwa. Perspektywa mło-
dych naukowców (s. 101–127), Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły
Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa.
Wojciechowska,  L.  (2011).  Dobrostan  psychiczny  adolescenta  w  obliczu  realizacji
rozwojowych  zadań  społecznych.  [w:]  D.  Borecka-Biernat  (red.),  Zaburzenia
w  zachowaniu  dzieci  i  młodzieży  w  kontekście  trudnych  sytuacji  szkolnych
i pozaszkolnych (s. 13–25). Kraków: Impuls.
Vivilaki, V.G., Dafermos, V., Gevorgian, L., Dimopoulou, A., Patelarou, E.., Bick, D,
Tsopelas, N.D., Lionis, C. (2012) Validation of the Greek maternal adjustment
and maternal attitudes scale for assessing early postpartum adjustment. Women
Health. 52(4), 369–90. doi: 10.1080/03630242.2012.674089.
Vecchione, M., Alessandri, G., Barbaranelli, C., Gerbino, M. (2010). ‘Stability and
Change of Ego Resiliency from Late Adolescence to Young Adulthood: A Multi-
perspective Study Using the ER89-R Scale’, Journal of Personality Assessment,
92(3), 212–221, doi: 10.1080/00223891003670166.
Yali, A.M., Lobel, M. (1999). Coping and distress in pregnancy: an investigation of
medically high-risk women. Journal of Psychosomatic Obstetrics and Gyneco-
logy. 20(1), 39–52.
Yali, A.M., Lobel, M. (2002). Stress-resistance resources and coping in pregnancy.
Anxiety, Stress and Coping, 15(3), 289–309.
YongjuYu, A., LiPeng, A., LongChen, A., LingLong, B., WeiHe B., MinLi, A.N., Tao-
Wang, A. (2014). Resilience and social support promote posttraumatic growth of
women with infertility: The mediating role of positive coping, Psychiatry Rese-
arch 215, 401–405.
Zachariah, R. (1996). Predictors of psychological well-being of women during pre-
gnancy: replication and extension. Journal of Social Behavior and Personality,
11(1), 127–140.
Zhang,  J.,  Mandl,  H.,  Wang  E.  (2010).  Personality,  Acculturation  and  Psychoso-
cial Adjustment of Chinese International Students In Germany, Psychological
Report, I107(2), 511–525.
Ziarko, M., Kaczmarek, L.D. (2011). Resources in coping with a chronic illness: the
example of recovery from myocardial infarction. [w:] K.M. Gow, M.J. Celinski
(red.) Continuity versus creative response to challenge: the primacy of resilience
and resourcefulness in life and therapy. New York: Nova Science Publishers.
Ziemska, M. (1973). Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.