Bezpieczeństwo i ryzyko w ruchu drogowym

Spis treści:

Wykaz skrótów
Od Autora

Rozdział 1. PRZESTĘPSTWA I WYKROCZENIA DROGOWE. KRÓTKI ZARYS PROBLEMATYKI

1.1. Uwagi wprowadzające
1.2. Uwarunkowania zasady ostrożności
1.3. Przestępstwa i wykroczenia drogowe oraz ich typizacja

Rozdział 2. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA RUCHU, ICH OCENA I UWARUNKOWANIA.
ROZDZIAŁ XXI KODEKSU KARNEGO

2.1. Uwagi wprowadzające
2.2. Katastrofa w ruchu drogowym (art. 173 kk)
2.2.1. Uwagi ogólne
2.2.2. Strona podmiotowa
2.2.3. Skutek przestępstwa z art. 174 Kodeksu karnego    
2.3. Sprowadzenie niebezpieczeństwa nastąpienia katastrofy w ruchu drogowym (art. 174 kk)
2.3.1. Uwagi ogólne
2.3.2. Strona podmiotowa
2.4. Wypadek drogowy (art. 177 kk)
2.4.1. Uwagi ogólne
2.4.2. Podmiot przestępstwa
2.4.3. Strona podmiotowa
2.4.4. Strona przedmiotowa
2.4.5. Miejsce wypadku drogowego
2.4.6. Z problematyki związku przyczynowego
2.5. Pozostałe przestępstwa skierowane przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji
2.5.1. Uwagi ogólne
2.5.2. Występek z art. 178a § 1 Kodeksu karnego
2.5.3. Ucieczka przed policyjnym pościgiem (art. 178b kk)
2.5.4. Odpowiedzialność dyspozytora (art. 179 kk)
2.5.5. Przestępstwo z art. 180 Kodeksu karnego
2.5.6. Prowadzenie pojazdu mechanicznego bez uprawnień (art. 180a kk)
2.6. Zbieg przestępstw z rozdziału XXI Kodeksu karnego
2.6.1. Uwagi ogólne
2.6.2. Zbieg przepisów nieumyślnego spowodowania katastrofy i umyślnego sprowadzenia jej niebezpieczeństwa
2.6.3. Zbieg przestępstwa wypadku drogowego z innymi czynami
2.6.4. Zbieg przestępstwa z art. 178a § 1 Kodeksu karnego z innymi występkami
2.6.5. Zbieg pozostałych przestępstw z rozdziału XXI Kodeksu karnego
2.6.6. Zakończenie

Rozdział 3. ZAGROŻENIA W RUCHU DROGOWYM, ICH IDENTYFIKACJA I OCENA W SYSTEMIE WYKROCZEŃ DROGOWYCH.
ROZDZIAŁ XI KODEKSU WYKROCZEŃ

3.1. Uwagi ogólne
3.2. Spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa ruchu
3.3. Spowodowanie zagrożenia innej osoby

Rozdział 4. PODSTAWOWE ZASADY BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO. ZAGADNIENIA WYBRANE

4.1. Uwagi ogólne
4.2. Ocena zachowań nieprzewidywalnych
4.3. Zasada ruchu prawostronnego
4.4. Pierwszeństwo
4.5. Pierwszeństwo na skrzyżowaniu
4.6. Pierwszeństwo podczas jazdy na wprost
4.7. Pierwszeństwo między kierującymi i pieszymi
4.8. Pierwszeństwo dla pojazdu uprzywilejowanego
4.9. O systemie znaków słów kilka
4.10. Szczególna ostrożność a ograniczone zaufanie
4.11. Prędkość bezpieczna – liczne wątpliwości
4.12. Pierwszeństwo pieszego na przejściu źródłem konfliktów
4.13. Zatrzymanie i postój. Dość ryzykowne manewry
4.14. Niebezpieczne wymijanie, omijanie i wyprzedzanie
4.15. Niełatwe hamowanie i zachowanie bezpiecznego odstępu
4.16. Dostateczna widoczność i używanie świateł
4.17. Przejazd kolejowy – miejsce szczególnie niebezpieczne
4.18. Taktyka jazdy – co to takiego?
4.19. Zwyczaj w ruchu drogowym. Czy każdego dotyczy?

Rozdział 5. ZAGROŻENIA BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO

5.1. Uwagi ogólne
5.2. Osłabiona reakcja psychomotoryczna
5.2.1. Stan nietrzeźwości
5.2.2. Użycie środka odurzającego
5.2.3. Stan zdrowia, zmęczenie, właściwości psychofizyczne i psychologiczne
5.3. Pozostałe czynniki osłabiające czas reakcji
5.4. Kwalifikacje i doświadczenie kierującego
5.5. Ucieczka z miejsca zdarzenia i jej konsekwencje
5.6. Bezpieczeństwo ruchu a niesprawności pojazdów
5.7. Niebezpieczna droga, zła organizacja ruchu. Czynniki ważne dla bezpieczeństwa ruchu

Rozdział 6. CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE I NIEPOWTARZALNE ORAZ ICH ZNACZENIE DOWODOWE

6.1. Uwagi ogólne
6.2. Oględziny miejsca
6.3. Oględziny pojazdu i wstępne badanie sprawności technicznej
6.4. Wykorzystanie zapisów z tachografów i systemów informatycznych
6.4.1. Uwagi ogólne
6.4.2. Ujawnianie i ocena dowodów
6.4.3. Zapisy z tachografów i systemów informatycznych. Ważne źródła dowodowe
6.4.4. Próba rekapitulacji
6.5. Monitoring i urządzenia pomiarowe. Interpretacja i wykorzystanie ich zapisów
6.6. Sprawność psychomotoryczna kierujących
6.7. Pobieranie krwi i wydzielin organizmu
6.8. Oględziny osób żywych i ich odzieży
6.8.1. Uwagi ogólne
6.8.2. Oględziny ciała i odzieży podejrzanego
6.8.3. Oględziny ciała i odzieży pokrzywdzonego
6.9. Sekcja zwłok
6.10. Czynności rozpytania
6.11. Dokumentowanie czynności niepowtarzalnych
6.11.1. Uwagi ogólne
6.11.2. Obowiązkowe sporządzanie protokołów
6.11.3. Szkic sytuacyjny i jego znaczenie
6.11.4. Dokumentacja wizualna
6.11.5. Notatka urzędowa, jej znaczenie procesowe a zakaz dowodowy wskazany w art. 199 Kodeksu postępowania karnego

Rozdział 7. POZOSTAŁE DOWODY UZYSKANE W POSTĘPOWANIU KARNYM I ICH WYKORZYSTANIE W PROCESIE ORAZ PROFILAKTYCE

7.1. Podwójna rola wyjaśnień oskarżonego
7.2. Zeznania świadków
7.3. Procesowe umiejscowienie pokrzywdzonego
7.4. Konfrontacja i jej znaczenie
7.5. Znaczenie eksperymentu i wizji lokalnej
7.6. Czynność okazania osoby i rzeczy
7.7. Opinie biegłych i ekspertów
7.7.1. Uwagi ogólne
7.7.2. Opinia psychotechniczna
7.7.3. Opinia alkohologiczna
7.7.4. Opinia toksykologiczna
7.7.5. Opinia psychiatryczna
7.7.6. Opinia medyczna
7.7.7. Opinia techniczna
7.7.8. Kryminalistyczne badanie oświetlenia
7.7.9. Kryminalistyczne badanie ogumienia
7.7.10. Opinia metalograficzna
7.8. Opinia rekonstrukcyjna
7.8.1. Zakres rekonstrukcji
7.8.2. Przyjęte przez biegłego założenia
7.8.3. Identyfikacja stanu zagrożenia
7.8.4. Zderzenia pojazdów i ich rekonstrukcja
7.8.5. Opiniowanie zdarzeń z udziałem pojazdów jednośladowych
7.8.6. Opiniowanie zdarzeń z udziałem pieszych
7.9. Eksperckie ustalenie osoby kierującej
7.9.1. Uwagi ogólne
7.9.2. Opinia kompleksowa
7.9.3. Opinia biologiczna
7.9.4. Opinia antropologiczna
7.9.5. Uwagi końcowe

Rozdział 8. TRUDNOŚCI I ICH PRZYCZYNY W OCENIE MATERIAŁU DOWODOWEGO

8.1. Uwagi ogólne
8.2. Ocena materiału empirycznego
8.2.1. Czynności niepowtarzalne
8.3. Pozostałe dowody i ich ocena
8.3.1. Ocena wyjaśnień
8.3.2. Ocena zeznań  
8.3.3. Opinia biegłego lub eksperta i jej ocena
8.3.4. Procesowe znaczenie opinii pozaprocesowej
8.4. Dogmatyczna ocena materiału dowodowego
8.4.1. Uwagi ogólne
8.4.2. Koncepcja obiektywnego przypisania skutku
8.4.3. Konstrukcja rozszerzonej odpowiedzialności
8.4.4. Teoria obojętności woli
8.4.5. Koncepcja świadomej nieumyślności
8.4.6. Spory wokół przyczynienia
8.4.7. Podsumowanie

Rozdział 9 . SŁOWO O PROFILAKTYCE

9.1. Uwagi ogólne
9.2. Eliminacja zagrożeń
9.3. Niebezpieczny pojazd i wadliwa droga
9.4. Dyskusyjne akcje propagandowe

Rozdział 10. POLITYKA KARANIA. CZY REALIZUJE FUNKCJE PREWENCYJNE?

10.1. Uwagi ogólne
10.2. Przesłanki nadzwyczajnego złagodzenia kary
10.3. Wniosek o konsensualne zakończenie postępowania karnego i jego podstawy
10.4. Wnioski końcowe

Rozdział 11. WNIOSKI KOŃCOWE. POSTULATY DE LEGE FERENDA I DE LEGE LATA

AUTHOR’S NOTE
BIBLIOGRAFIA

Andrejew I., Polskie prawo karne w zarysie, Warszawa 1989.
Andrejew I., Świda W., Wolter W., Kodeks karny z komentarzem, Warszawa 1973.
Augustynowicz A., Wrześniewska-Wal J.J., Lekarz psychiatra jako świadek w postępowaniu karnym, Prawo i Medycyna 2013, nr 3–4.
Bachrach A., Przestępstwa drogowe w świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego (1945–1962), Warszawa 1963.
Bachrach A., Przestępstwa i wykroczenia drogowe w prawie polskim, Warszawa 1980.
Bachrach A., Ryzyko i nieostrożność w komunikacji drogowej a oceny prawnokarne, Wrocław–Warszawa–Kraków 1965.
Bafia J., Ochrona bezpieczeństwa ruchu lądowego, wodnego i powietrznego w projekcie kodeksu karnego i projekcie prawa o wykroczeniach, NP 1969, nr 2.
Bernstein P.L., Against the Gods: The remarkabie story of risk, London 1996.
Bieńkowska E., Wiktymologia, Warszawa 2018.
Białek J., Ekspertyza antropologiczna, [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, M. Kała, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red.), Warszawa 2017.
Bogdan G., [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t. II, W. Wróbel, A. Zoll (red.), Warszawa 2017.
Bożek M., Rola ekspresji mimicznej w ocenie prawdziwości wypowiedzi, [w:] Psychologiczne uwarunkowania i ocena wartości dowodowej zeznań świadków. Wybrane zagadnienia, B.W. Wojciechowski (red.), Warszawa 2015.
Buchała K., Glosa do wyroku SN z 13 lutego 1969 r., V KRN 9/69, PiP 1970, nr 5.
Buchała K., Przestępstwa i wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej. Komentarz, Bydgoszcz 1997.
Buchała K., Przestępstwa popełnione w stanie nietrzeźwości, NP 1960, nr 7–8.
Buchała K., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej, Warszawa 1973.
Buchała K., Usiłowanie dolo ewentuali, [w:] Zagadnienia prawa karnego i teorii prawa. Księga pamiątko-wa ku czci profesora Władysława Woltera, M. Cieślak (red.), Warszawa 1959.
Buchała K., Wina przy przestępstwach sprowadzenia powszechnego niebezpieczeństwa, Warszawa 1960.
Buchała K., Zoll A., Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz, t. I, Kraków 1998.
Budyń-Kulik M., [w:] Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, M. Mozgawa (red.), Lex/el.
Cieślak M., Indywidualne zagrożenie życia, NP 1952, nr 4.
Cieślak M., Pojęcie niebezpieczeństwa w prawie karnym, ZNUJ 1995.
Cyprian T., Alkohol a wypadki drogowe, PK 1961, nr 34.
Cyprian T., Wypadki drogowe w świetle prawa karnego, Warszawa 1963.
Falandysz L., Pokrzywdzony w procesie karnym i wiktymologii, Warszawa 1980.
Gaberle A., Wypadki drogowe. Aspekty kryminologiczne, Warszawa 1986.
Gabriel-Węglowski M., Prewencja generalna a dyrektywy karania młodocianych, Lex/el.
Goszczyńska M., Tyszka T., Jak spostrzegamy zagrożenia, Przegląd Psychologiczny 1986, nr 1.
Góral R., Kodeks karny. Praktyczny komentarz, Warszawa 1998.
Grunt-Mejer K., Grunt-Mejer J., Agresja drogowa, jej uwarunkowania i metody pomiaru, Psychologia Spo-łeczna 2011, nr 6.
Gruza E., Ocena wiarygodności zeznań świadków w procesie karnym, PK, Kraków 2003.
Hachulski P., Kryminalistyczna problematyka katastrof kolejowych, Warszawa 1975.
Hanausek T., Uwagi o naturze niebezpieczeństwa jako zjawiska obiektywnego i dynamicznego, [w:] Zagad-nienia prawa karnego i teorii prawa. Księga pamiątkowa ku czci profesora Władysława Woltera, M. Cieślak (red.), Warszawa 1959.
Hochberg L., Wyjaśnienia oskarżonego w procesie karnym i ich wartość dowodowa, Warszawa 1962.
Hołyst B., Przeciwko życiu, t. 3, Wymiar kryminologiczny i psychologiczny, Warszawa 2019.
Hołyst B., Psychologia kryminalistyczna, Warszawa 2018.
Hołyst B., Tendencje rozwojowe przestępczości do 2022 r., [w:] Prognozowanie kryminologiczne w wymia-rze społecznym, B. Hołyst (red.), Warszawa 2017.
Hołyst B., Wiktymologia, Warszawa 2011.
Huk  A., Tajemnica zawodowa lekarza, Prok. i Pr. 2001, nr  6.
Jaegerman K., Stan nietrzeźwości (geneza i dzieje pojęcia w Polsce), Katowice 1987.
Jakliński A., Marek Z., Medycyna sądowa dla prawników, Kraków 1996.
Joachimiak S., Glosa do wyroku SN z 4 października 2013 r., IV KK 136/13, PD 2014, nr 9.
Kała M., Lech T., Ekspertyza toksykologiczna, [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, M. Kała, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red.), Warszawa 2017.
Karasek P., Pękała M., Rybicki P., Narzędzia do oceny kompetencji kandydatów na biegłych sądowych, Lex/el, wydruk z 21 stycznia 2020 r.
Kardas P., [w:] Kodeks karny. Komentarz, t. I, A. Zoll (red.), Warszawa 2007.
Kochanowski J., Przestępstwa i wykroczenia drogowe. Komentarz, Warszawa 1991.
Kochanowski J., Zagadnienia przestępstw drogowych i przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, Warszawa 1990.
Komar-Zabłocka M., Zakaz dowodowego wykorzystania oświadczeń oskarżonego dotyczących zarzuconego mu czynu złożonych wobec biegłego lub lekarza udzielającego pomocy (art. 199 k.p.k.), [w:] Rola biegłych we współczesnych postępowaniach sądowych, D. Gil, P. Rogowski, Lublin 2019.
Kodeks postępowania karnego. Praktyczny komentarz, W. Cieślak, K.J. Pawelec, I. Tuleya (red.), Warszawa 2015.
Kopeć M.D., Zwyczaj jako okoliczność wyłączająca przestępczość czynu w polskim prawie karnym, Lublin 2015.
Kozarska-Dworska J., Z badań kliniczno-kryminologicznych sprawców wypadków drogowych, Patologie Społeczne – Zapobieganie 1978, nr VI.
Krajewski K., Pojęcie środka odurzającego na gruncie kodeksu karnego, PiP 2003, nr 11.
Krajewski R., Zwyczaj jako okoliczność uchylająca bezprawność, [w:] Przyszłość polskiego prawa karnego. Alternatywne reakcje na przestępstwo, S. Pikulski, W. Cieślak,
M. Romańczuk-Grącka (red.), Olsztyn 2015.
Kubicki L., Przestępstwa popełnione przez zaniechanie. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1975.
Kubicki L., Przestępstwa popełnione przez zaniechanie. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1979.
Kulesza J., Negatywna prewencja generalna, PiP 2011, nr 1.
Kulesza J., Warunki orzekania kary dodatkowej zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na podstawie art. 43 § 1 kk, NP 1982, nr 5–6.
Lernell L., Rozważania o przestępstwie i karze na tle współczesności, Warszawa 1975.
Lernell L., Zagadnienia związku przyczynowego w prawie karnym, Warszawa 1962.
Lernell L., Zagadnienia związku przyczynowego w prawie karnym, Warszawa 1982.
Majewski J., Kodeks karny. Komentarz do zmian 2015, Warszawa 2015.
Majewski J., Prawnokarne przypisanie skutku przy zaniechaniu, Kraków 1997.
Makarewicz J., Prawo karne. Wykład porównawczy, Lwów–Kraków 1924.
Marek A., Komentarz do kodeksu karnego. Część szczególna, Warszawa 2000.
Marek A., Prawo karne. Zagadnienia teorii i praktyki, Warszawa 1997.
Ochman W., Katastrofa drogowa w orzecznictwie Sądu Najwyższego, Prob. Praw. 1981, nr 11.
Okuń J., Psychologia Bezpieczeństwa pracy, [w:] Psychologia bezpieczeństwa pracy, J. Okuń, Warszawa 1977.
Olszewski A.T., Glosa do uchwały SN z 27 lutego 2007 r., I KZP 36/06, Prok. i Pr. 2008, nr 12.
Otłowski K., Niektóre problemy dowodu z zeznań świadka, PK 1968, nr 72.
Parkinson B., Anger on and of the road, British Journal of Psychology 2001, no 92.
Pawela S., Kilka kwestii prawnych z zakresu nowej ustawy o zwalczaniu alkoholizmu, NP 1960, nr 12.
Pawelec K.J., [w:] Bezpieczeństwo ruchu drogowego. Wypadki, zapobieganie, polityka karania, K. Pachnik K.J. Pawelec, M. Pawelec, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach 2018.
Pawelec K.J., [w:] Kodeks postępowania karnego. Praktyczny komentarz do zmian, W. Cieślak, K.J. Pawe-lec, I. Tuleja (red.), Warszawa 2015.
Pawelec K.J., [w:] Praktyczny komentarz do zmian procedury karnej, W. Cieślak, K.J. Pawelec, I. Tuleja, M. Gabierl-Węglowski (red.), Warszawa 2017.
Pawelec K.J., [w:] Rekonstrukcja wypadków oraz innych zdarzeń drogowych, K.J. Pawelec, Warszawa 2018.
Pawelec K.J., [w:] Ustawa o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Komentarz, M. Karpiuk (red.), Olsztyn 2019.
Pawelec K.J., Agresja w ruchu drogowym i jej karno-materialna ocena. Zagadnienia wybrane, MoP 2018, nr 3.
Pawelec K.J., Biegli, tłumacze, specjaliści (rozdział 22 kpk) po nowelizacji. Zagadnienia wybrane, PK 2015, nr 290.
Pawelec K.J., Czynności niepowtarzalne w sprawach o wypadki drogowe. Aspekty procesowo-kryminalistyczne, Warszawa 2014.
Pawelec K.J., Czynności niepowtarzalne w sprawach o wypadki drogowe. Aspekty procesowo-kryminalistyczne i bezpieczeństwa, Warszawa 2018.
Pawelec K.J., Glosa do postanowienia Sądu Najwyższego z 5 listopada 2014 r., V KK 162/14, KZS 2015, nr 4, poz. 13, MoP 2016, nr 17.
Pawelec K.J., Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 4 grudnia 2014 r., II Aka 205/14, PD 2016, nr 3.
Pawelec K.J., Glosa do wyroku Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2014 r., V KK 32/14, PD 2016, nr 10.
Pawelec K.J., Katastrofa w ruchu lądowym i sprowadzenie jej bezpośredniego niebezpieczeństwa w orzecz-nictwie Sądu Najwyższego, Pal. 1989.
Pawelec K.J., Kontrowersje wokół przestępstwa ucieczki przed policyjnym pościgiem – art. 178 b Kodeksu karnego. Artykuł polemiczny, PD 2019, nr 1.
Pawelec K.J., Leki a substancje odurzające, PD 2014, nr 10.
Pawelec K.J., Na drodze, Warszawa 1983.
Pawelec K.J., O nieprzewidywalności zachowań w ruchu drogowym. Kilka refleksji, PK 2015, nr 288.
Pawelec K.J., Obiektywne przypisanie czy uniwersalna koncepcja w sprawach o wypadki drogowe?, PD 2016, nr 8.
Pawelec K.J., Obrońca i pełnomocnik w postępowaniu przygotowawczym w sprawach o wypadki drogowe, PS 2016, nr 7–8.
Pawelec K.J., Omówienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2014 r., sygn. II KK 314/13, PD 2015, nr 2.
Pawelec K.J., Realizacja znamion przestępstwa dopuszczenia do ruchu pojazdu bezpośrednio zagrażającego bezpieczeństwu ruchu, MoP 2018, nr 21.
Pawelec K.J., Reguły nieskodyfikowane w ruchu drogowym i ich prawnokarna ocena, PD 2016, nr 12.
Pawelec K.J., Spowodowanie niebezpieczeństwa a wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji drogowej, PD 2016, nr 11.
Pawelec K.J., Sprowadzenie niebezpieczeństwa w ruchu drogowym, Warszawa 2017.
Pawelec K.J., Sprowadzenie niebezpieczeństwa w ruchu drogowym. Zarys problematyki, PD 2016, nr 8.
Pawelec K.J., Umyślne spowodowanie katastrofy lub jej bezpośredniego niebezpieczeństwa w ruchu drogo-wym. Kontrowersje wokół kwalifikacji prawnej, PK 2017, nr 297.
Pawelec K.J., Wspomaganie rekonstrukcji wypadku drogowego danymi zakodowanymi w systemach informatycznych pojazdów, [w:] Złota księga jubileuszowa poświęcona profesorowi dr. hab., dr. honoris causa Brunonowi Hołystowi, B. Sygit (red.), Łódź, 2015.
Pawelec K.J., Wyjaśnienia i zeznania obciążające w znowelizowanej procedurze karnej. Zagadnienia wy-brane, PS 2016, nr 6.
Pawelec K.J., Zagadnienia podstawowe w procesie rozpoznania znamion przestępstwa sprowadzenia nie-bezpieczeństwa katastrofy w ruchu drogowym, PD 2014, nr 9.
Pawelec K.J., Zarys metodyki pracy obrońcy i pełnomocnika w sprawach przestępstw i wykroczeń drogo-wych, Warszawa 2016.
Pawelec K.J., Z problematyki karania sprawców przestępstw drogowych, PS 2017, nr 10.
Pawelec K.J., Pawelec M., Podstawowe zagadnienia w procesie rozpoznania ustawowych znamion przed-stawienia organom procesowym fałszywej opinii, PD 2016, nr 6.
Pawelec M., O zbiegu przepisów określających przestępstwa skierowane przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym, PD 2016, nr 8.
Piórkowska-Flegier J., [w:] Kodeks wykroczeń. Komentarz, T. Bojarski (red.), Warszawa 2015.
Radecki W., Przestępstwa narażenia życia i zdrowia człowieka na niebezpieczeństwo w kodeksie karnym PRL z 1969 r., Wrocław 1977.
Radecki W., Zagrożenie bezpieczeństwa ruchu drogowego przez nietrzeźwych kierowców, NP 1975, nr 10–11.
Roszkowska A., Psychologiczne uwarunkowania podatności na sugestię, [w:] Psychologiczne uwarunkowania i ocena wartości dowodowej zeznań świadków. Wybrane zagadnienia, B.W. Wojciechowski (red.), Warszawa 2015.
Rybarczyk S., O istocie eksperymentu w procesie karnym, WPP 1969, nr 1.
Schwebel D.C., Severson J., Ball Kk, Rizzo M., Individualdifferencefactors in riskydriving: The roles of anger/hostility, conscientiousness,  and sensation-seeking, Accident Analysis and Prevention 2006, no 38.
Shinar D., Aggressivedriving. The contribution of the drivers and situation, TransportationResearch 1998, no 1.
Skupień E., Ekspertyza psychiatryczna, [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, M. Kała, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red.), Warszawa 2017.
Spotowski A., Funkcja niebezpieczeństwa w prawie karnym, Warszawa 1990.
Stefański R.A., [w:] Kodeks karny. Komentarz, M. Filar (red.), Warszawa 2016.
Stefański R.A., Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach o przestępstwa i wykroczenia drogowe, War-szawa 1995.
Stefański R.A., Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Warszawa 2008.
Stefański R.A., Przestępstwa drogowe w nowym kodeksie karnym, [w:] Problematyka prawna i techniczna wypadków drogowych. Materiały szkoleniowe, Kraków 1998.
Stefański R.A., Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu i w komunikacji. Rozdział XX i XXI kodeksu karnego. Komentarz, Warszawa 2000.
Stelmach J., Dezinformacja, Warszawa 2018.
Strelau J. (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, Gdańsk 2006.
Szumiło-Kulczycka D., [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz orzeczniczy, K. Dudka, H. Palusz-kiewicz, D. Szumiło-Kulczycka (red.), Warszawa 2015.
Szwedek E., Glosa, OSP 1978, nr 1, poz. 7.
Szwedek E., Odpowiedzialność karna dyspozytora, NP 1973, nr 9.
Szwedek E., Sprowadzenie niebezpieczeństwa zdarzenia określonego w art. 136 kk, NP 1975, nr 3.
Szwedek E., Sprowadzenie zdarzenia określonego w art. 136 kk, Prob. Praw. 1974, nr 6.
Świątkiewicz B., Niektóre zagadnienia znamion przestępstwa z art. 146 kk, ZNASW 1990, nr 60.
Tuleya I., [w:] Praktyczny komentarz do zmian procedury karnej, W. Cieślak, K.J. Pawelec, M. Gabierl-Węglowski, I. Tuleya (red.), Warszawa 2017.
Tyszka T., Psychologiczne pułapki oceniania i podejmowania decyzji, Gdańsk 1999.
Urbaniak-Mastalerz J., [w:] System prawa karnego procesowego, t. VI, A. Hofmański, C. Kulesza (red.), Warszawa 2017.
Wach W., Elementy ekspertyzy biomechanicznej, [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, M. Kala, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red.), Warszawa 2017.
Wagner K., Kodeks karny. Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przeciwko bezpie-czeństwu w ruchu lądowym, wodnym i powietrznym, Warszawa 1970.
Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 1998.
Waltoś S., Świadek w historii i świecie współczesnym. Studium prawoporównawcze, [w:] Świadek w proce-sie sądowym, S. Waltoś (red.), Warszawa 1985.
Wantoła M., Zakres obowiązku udzielenia pomocy ofierze wypadku drogowego i sankcje za jego naruszenie, PD 2016, nr 8.
Wąsek A., Kodeks karny. Komentarz, Legalis/el.
Widła T., [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, M. Kała, D. Wilk. J. Wójcikiewicz (red.), War-szawa 2017.
Willet T., Criminal on the road. A study of seriousmotoringoffences and thosewhocommitthem, London 1964.
Wojciechowski J., Kodeks karny. Komentarz. Orzecznictwo, Warszawa 1997.
Wojciszke B., Człowiek w relacji z innymi, [w:] Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, J. Strelau (red.), Gdańsk 2006.
Wolter W., Glosa do wyroku SN z 20 maja 1971 r., I KR 63/71, OSPiKA 1972, nr 5, poz. 222.
Wolter W., W sprawie tzw. zamiaru ewentualnego, NP 1957, nr 5.
Wolter W., Zarys systemu prawa karnego, Warszawa 1982.
Wolter W., Zarys systemu prawa karnego. Część ogólna, Kraków 1933.
Wójcikiewicz J., [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, M. Kała, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red.), Warszawa 2017.
Wróblewski R., Bezpieczeństwo narodowe. Zintegrowane i zrównoważone, Wyd. Uniwersytetu Przyrodni-czo-Humanistycznego w Siedlach, Siedlce 2019.
Zawadzki K., Glosa do wyroku SN z 20 czerwca 1972 r., V KRN 205/72, NP 1973, nr 3.
Zuba D., [w:] Ekspertyza sądowa. Zagadnienia wybrane, M. Kała, D. Wilk, J. Wójcikiewicz (red.), War-szawa 2017.