Arteterapia część 1

Spis treści:   
 
Wprowadzenie
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
   
1. PODSTAWY ARTETERAPII
 
1.1. Definicje arteterapii  
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Wita Szulc

1.2. Historia i rozwój arteterapii
Wita Szulc

1.2.1. Szkic arteterapii
Marta Szczukiewicz

1.3. Koncepcje arteterapii  

1.3.1. Rodzaje arteterapii
Maria Pałuba, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.3.2. Modele arteterapii  
1.3.2.1. Model teoretyczny – mechanizmy leczące w arteterapii  
Bartosz Łoza
1.3.2.2. Model teoretyczny – schemat oddziaływań terapeutycznych w arteterapii  
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.3.2.3. Model percepcji i kreacji wartości artystyczno-estetycznych w procesie leczenia sztuką  
Tomasz Rudowski
1.3.2.4. Model uczenia się zachowań aprobowanych społecznie w arteterapii jednostek nieprzystosowanych społecznie 
Tomasz Rudowski
1.3.2.5. Model zmiany zachowania przez warunkowanie klasyczne – w arteterapii osób nieprzystosowanych społecznie  
Tomasz Rudowski
1.3.2.6. Model resocjalizacyjnej zmiany w działaniu arteterapeutycznym
Janina Florczykiewicz
1.3.2.7. W stronę modelu narodowego arteterapii w Australii  
Sheridan Linnell, Jill Westwood

1.4. Arteterapia jako szczególna forma leczenia

1.4.1. Uwarunkowania prawno-medyczne zawodu arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.4.2. Zasady doboru technik arteterapii  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.4.3. Mechanizmy leczące: poznawcze, emocjonalne i behawioralne  
Anna Mosiołek
1.4.4. Dialog arteterapeutyczny z pacjentem  
Iwona Patejuk-Mazurek
1.4.5. Arteterapia w kompleksowym procesie leczenia  
Paweł Bednarski
1.4.6. Arteterapia w rehabilitacji  
Maria Pałuba
1.4.7. Bezpieczeństwo i etyka w arteterapii  
Maja Polikowska

1.5. Edukacja w arteterapii

1.5.1. Szkoły i programy kształcenia arteterapeutów  
Wita Szulc
1.5.2. USA: standardy nauczania arteterapii – program studiów magisterskich AATA  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.3. Wielka Brytania: standardy zawodu arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.4. Wielka Brytania: rejestracja w zawodzie arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.5. Proponowane polskie standardy – studia magisterskie  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
1.5.6. Proponowane polskie standardy – certyfikat arteterapeuty  
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Tomasz Rudowski

1.6. Społeczny wymiar arteterapii. Eseje o arteterapii

1.6.1. Arteterapia jako działanie przeciw wykluczeniu  
Magdalena Tyszkiewicz
1.6.2. Światy Równoległe – Wyobraźnia i Czyn w Terapiach Kreatywnych  
Magdalena Tyszkiewicz, Wanda Żuchowicz
 
2. TECHNIKI I PROGRAMY ARTETERAPII
 
2.1. Techniki arteterapii

2.1.1. Rysunek  
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Anna Zielińska
2.1.2. Malarstwo
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Anna Zielińska, Bartosz Łoza
2.1.3. Grafika  
Szymon Damian, Anna Stołowska, Anna Grzelak-Teśniarz
2.1.4. Rzeźba
Anna Zielińska, Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota
2.1.5. Ceramika  
Renata Kochan
2.1.6. Tkanina  
Anna Grzelak-Teśniarz, Anna Stołowska
2.1.7. Collage  
Wiesław Karolak
2.1.8.1. Drama  
Adrian Łania
2.1.8.2. Drama  
Magdalena Ostolska
2.1.9. Terapia dźwiękiem i muzyką  
Mateusz Wiszniewski
2.1.10. Taniec w terapii, profilaktyce i edukacji  
Mateusz Wiszniewski
2.1.11. Taniec i ruch
Aleksandra Rayska, Katarzyna Dańska, Izabela Guzek, Marta Kawczyńska, Anna Olejnik, Anna Serafin, Agnieszka Sokołowska
2.1.12. Literatura
Paulina Wnukiewicz
2.1.13. Film i multimedia
Bartosz Łoza
2.1.14. Sztuka sakralna  
Anna Mosiołek

2.2. Kompleksowe programy arteterapeutyczne
Bartosz Łoza, Aleksandra Chmielnicka-Plaskota

2.2.1. Razem w życiu, razem w sztuce  
Maria Pałuba
2.2.2. Arteterapia w psychiatrii
Aleksandra Chmielnicka-Plaskota, Bartosz Łoza, Paweł Bednarski, Anna Zielińska
2.2.3. Land art  
Wiesław Karolak
2.2.4. Upcykling  
Wiesław Karolak
2.2.5. luzje wieloznaczne i mindfulness w arteterapii  
Robert Bartel
2.2.6. Koło i spiralny labirynt w arteterapii i twórczym rozwoju  
Robert Bartel
2.2.7. Oddziaływania środowiskowe w arteterapii  
Andrzej Kowal
2.2.8. Arteterapeutyczny program dla skazanych  
Janina Florczykiewicz
   
3. DODATKI
 
3.1. WHO IS WHO w polskiej arteterapii?

3.2. Załączniki edukacyjne  

3.2.1. Pytania dla studentów
3.2.2. Zadania ćwiczeniowe
3.2.3. Przykłady projektów i dokumentacja audio-wizualna (patrz www.ksiegarnia.difin.pl)
    

prof. Andrzej Czernikiewicz:

„Nie ma geniuszu bez ziarna szaleństwa” (Arystoteles), „Defekt związany ze schizofrenią nie jest możliwy do uzupełnienia w ciągu jakiekolwiek terapii” (nieujawniony psychiatra polski) – pewnie między tymi skrajnymi nastawieniami mieści się to, co nazywamy arteterapią. Książka, którą macie Państwo przed sobą, „Arteterapia. Część 1” pod redakcją Bartosza Łozy i Aleksandry Chmielnickiej-Plaskoty, którego autorami są najbardziej znani polscy arteterapeuci, to pierwszy polski podręcznik obejmujący to zjawisko w sposób tak kompleksowy, zrozumiały, a przede wszystkim pragmatyczny. Dlatego zjawisko, ponieważ arteterapia nie jest na pewno tylko formą terapii w psychiatrii, jest zjawiskiem uwzględniającym to, co jest wspólne dla nas wszystkich, dla chorych i dla terapeutów – zdolność do kreowania rzeczy pięknych, które pozwalają nam kreować samych siebie, co pewnie jest podstawowym warunkiem rozwoju. Autorzy podręcznika słusznie zauważają we wstępie, że „Arteterapia to jeden z >najpiękniejszych problemów< współczesnej psychiatrii, całej medycyny” i dalej, że „Nie da się jej uprawiać, będąc specjalistą tylko w jednej dziedzinie”.

Książka ta prezentuje to szerokie spektrum oddziaływań arteterapeutycznych, ale również jej interdyscyplinarność. Najciekawsze wydaje się w tym opracowaniu coś, co jest jakby nieujawnioną twarzą arteterapii, o czym autorzy nie piszą, chociaż na pewno mają tego świadomość, a więc to, na ile uprawiana przez nich arteterapia wpłynęła na nich samych, na ile kreacje artystyczne i relacja z pacjentami oparta na arteterapii zmieniła ich sposób widzenia świata, nie tylko w aspekcie widzenia choroby. Projekt edukacyjny zawarty w tym podręczniku wydaje mi się najbliższy definicji arteterapii stworzonej przez Brytyjskie Towarzystwo Arteterapii (BAAT), a więc „arteterapia jest formą psychoterapii, która wykorzystuje media artystyczne, jako podstawowy sposób komunikacji”. W książce tej czytelnicy znajdą zarówno różnorodne modele działania arteterapii, jak i całe spektrum obszarów arteterapii od rysunku, poprzez dramę, aż do filmu. Są tu również kompleksowe programy arteterapii, będące nie tylko gotowymi scenariuszami działań arteterapeutycznych, ale tak naprawdę opisem doświadczeń arteterapeutów i uczestniczących w nich pacjentów. Olbrzymim wreszcie plusem tej książki jest to, że przedstawia ona także gotowy model kształcenia przyszłych arteterapeutów.

Myślę, że użyty w tytule termin podręcznik, jest jak najbardziej słuszny, pod ręką, powinien mieć tę książkę, nie tylko aktualny, czy przyszły arteterapeuta, ale każda osoba będąca w relacji terapeutycznej z osobami zaburzonymi psychicznie, ponieważ spojrzenie na chorego przez pryzmat sztuki jest najbardziej ludzkim formatem widzenie drugiego człowieka, a może nawet samego siebie.

Przykłady projektów i dokumentacja audio-wizualna